You are on page 1of 1

08 september 2012, pag.

18

De pech van de zeppelin


Immense gevaartes waren het, de zeppelins. Ze boezemden ontzag in, en ook angst. Veel zeppelins verongelukten. De eerste met dodelijke afloop in september 1913.

Links de zeppelin LZ 14 L1 op een reclameposter, met op de achtergrond het Duitse rotseiland Helgoland. Rechts de LZ14 L1 stort neer in zee, afgebeeld op een oude Duitse ansichtkaart.

9september1913

WILBERT ELTING

nnig medelijden voelden de inwoners van Berlijn, volgens de correspondent van het Algemeen Handelsblad, toen ze op de ochtend van 10 september 1913 hoorden dat zeppelin LZ14 L1 bij het eiland Helgoland in de Noordzee was gestort. Veertien mariniers kwamen om. Zeven mannen die het geluk hadden dat ze tijdens de crash niet in de kajuit waren, wisten ternauwernood te overleven door in zee te springen. Het was het eerste zeppelinongeluk waarbij doden vielen. De gedachten van de Berlijners gingen niet alleen uit naar de omgekomen mariniers. Mensen leefden ook mee met de oude graaf Ferdinand von Zeppelin, bedenker en naamgever van het luchtschip. Hij ontwierp een constructie waarbij de sigaarvormige ballon een vaste vorm hield door een geraamte van aluminium met daarin zakken gevuld met waterstof. Een briljant idee, maar ook levensgevaarlijk. De uitvinder kwam op het idee voor de zeppelin tijdens militaire campagnes in Amerika en Frankrijk. Daar zag hij hoe ballonnen werden gebruikt voor de verkenning. Deze ballonnen waren erg afhankelijk van de windrichting en niet bestuurbaar. Voor Zeppelin reden om na te denken over een ballon die wel bestuurbaar was. Daarmee ging hij vanaf 1891 aan de slag. In 1895 legde hij het eerste patent vast voor de iconische luchtschepen. In de maanden voorafgaand aan het ongeluk waren al verscheidene zeppelins verongelukt. Door technische mankementen, storm of gewoon domme pech. In 1912 raakten bijvoorbeeld veertig soldaten

gewond toen zeppelin LZ10 bij Dsseldorf vlam vatte tijdens de landing. LZ14 L1 was een machtig gevaarte: 15 meter breed, 160 meter lang en met een inhoud van 22.000 kubieke meter. Drie grote motoren, een voor en twee achter, leverden elk 170 pk. De topsnelheid lag rond de 80 kilometer per uur. Het was de allereerste zeppelin die de Duitse marine had aangeschaft. Vlak na de bouw in 1912 namen de militairen hem over van Von Zeppelin, die hen wist te overtuigen met een dertig uur durende proefvlucht over Duitsland, een record dat de internationale pers wist te halen. Op 9 september vloog de zeppelin, onder bevel van kapitein Hanne, vanaf de thuisbasis in Hamburg naar de open zee boven Helgoland. Daar zou het luchtschip meedoen aan een oefening van de marine. Daarvoor was het nodig om naar een hoogte van 1500 meter te stijgen en daar ruim buiten het bereik van de kanonnen te blijven. Net zoals dat in een echte oorlogssituatie zou gaan. Toen rond zeven uur s avonds plotseling het weer omsloeg en er een storm op kwam zetten, werd de hoogte de zeppelin fataal. Door de ijlere lucht was een deel van het gas dat het gevaarte zwevend hield ontsnapt. Het overgebleven gas was ingekrompen door de kou van de gedraaide wind en harde regen. De ballon was te zwaar beladen voor de draagkracht die overbleef. Kapitein Hanne besloot tot een noodlanding op het water maar de zeppelin daalde zo snel dat er geen houden meer aan was. Zijn poging om de val te remmen door overtollige balast over boord te gooien, richtte niks uit. Met een ongelooflijke snelheid kwam het gevaarte op het water te-

Het hele schip vloog enkele minuten na het opstijgen in brand

recht. Een paar seconden bleef de kajuit drijven maar de staalconstructie van de ballon en de zich snel vol water zuigende stof trok alles mee naar de zeebodem. Torpedojagers, die vanwege de oefening in de buurt waren, wisten zeven opvarenden te redden en naar het ziekenhuis in Wilhemshafen te brengen. Volgens de Duitse marine was een herhaling van de tragedie met de L1 bijna onmogelijk. Nieuwe

zeppelins, zoals de in september 1913 aangeschafte L2, waren groter en hadden meer draagvermogen. Dat bleek een ernstige vergissing. Op 17 oktober, iets meer dan een maand na het neerstorten van L1, ging de L2 ten onder tijdens de laatste proefvlucht. Geloosde waterstof kwam in de voorste motor terecht, waardoor het hele schip enkele minuten na het opstijgen in brand vloog. Alle 28 opvarenden vonden de dood. Beide ongelukken betekenden niet het einde voor de zeppelin. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zetten de Duitsers de luchtschepen in om Engeland te bombarderen. Dat werd geen doorslaggevend succes. De grote ballon vol waterstof was een makkelijk doelwit voor het Engelse luchtafweergeschut. Groter succes was er in de civiele luchtvaart. Tussen 1932 en 1937 werd een dienstregeling opgezet over de Atlantische Oceaan. Daaraan kwam een abrupt einde na de crash van de LZ129 Hindenburg, in 1937 bij New York. Echte zeppelins hebben sindsdien nooit meer gevlogen. Sinds 1997 worden ze in Duitsland wel weer gebouwd, in de geest van Ferdinand von Zeppelin. De ballonnen van deze luchtschepen zijn echter maar voor een deel verstevigd en lijken meer op de Amerikaanse blimps. De ballon van een blimp ontleent zijn vorm aan de druk van het gas, niet aan een constructie. Bovendien worden ze met het minder brandbare helium gevuld. Het ongeluk blijft ook de nieuwe zeppelins achtervolgen. In juni 2011 stortte er een neer bij een feest in de Duitse deelstaat Hessen. De piloot wist ternauwernood zijn passagiers te redden. Zelf overleefde hij het niet.

You might also like