Belgi

Verkiezingsanalyse

FDF-BURGEMEESTER POPULAIRSTE PARLEMENTSLID IN VLAANDEREN

Verkiezingen leveren altijd leuke hitparades op van politici met de meeste voorkeurstemmen. Nationale partijboegbeelden in de grote steden scoren daarbij steevast het best. Maar er zijn ook andere methoden om de populariteit van een politicus te meten. Knack ging na hoe groot de penetratiegraad van alle Kamerleden en Vlaams Parlementsleden was bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2012 en kwam tot bijzonder verrassende resultaten. D OOR L U K A S VA NA CK E R

e lokale bekendheid van parlementsleden kan vergeleken worden aan de hand van de penetratiegraad: het aantal voorkeurstemmen van een politicus berekend op het aantal uitgebrachte stemmen in zijn of haar gemeente. Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 onderscheidt politicoloog Steven Van Hecke (KU Leuven) drie soorten parlementsleden. Heel wat parlementsleden zijn lokaal sterk verankerd maar nationaal relatief onbekend. In het Limburgse Meeuwen-Gruitrode stemde 38% van de kiezers op Lode Ceyssens. Daarmee haalde de CD&Ver de hoogste score van alle Vlaams Parlementsleden. Omgekeerd scoorden enkele politici opvallend slecht omdat ze vooral nationaal bekend zijn. Zo kreeg Liesbeth Homans (N-VA) als co-lijsttrekker in Antwerpen veel media-aandacht maar slechts 5148 voorkeurstemmen (1,8%). Een derde categorie parlementsleden, zoals Rik Torfs (CD&V) in Heist-op-denberg, nam niet deel aan de verkiezingen, mogelijk uit vrees om een blauwtje te lopen. Het parlementslid met de hoogste penetratiegraad is David Clarinval. In het Naamse dorpje Bivre gaf 62,7% van de kiezers een voorkeurstem aan het in Vlaanderen volstrekt onbekende
32 2 0 F E BRUA RI 2013 WWW. KN ACK .BE

MR-Kamerlid. Ook de volgende namen in de top drie onder wie CDHvoorzitter Benot Lutgen zijn Franstaligen. Volgens politicoloog Bram Wauters (UGent) halen Waalse parlementsleden hogere percentages dankzij de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester. Volgens de Waalse gemeentekieswetgeving krijgt de lijsttrekker met de meeste voorkeurstemmen automatisch het burgemeesterschap, aldus Wauters. Het systeem stimuleert kiezers om een voorkeurstem op de lijsttrekker uit te brengen. Daardoor duiken in Waalse gemeenten heel wat gepersonaliseerde lijsten op, zoals de Liste du Bourgmestre van MRvoorzitter Charles Michel in Waver. In heel wat Waalse gemeenten regeren de traditionele partijen bovendien met een absolute meerderheid. Zo staat het CDH sterk in de provincie Luxemburg, de MR in Waals-Brabant en de PS in Henegouwen en Luik. In verschillende Waalse gemeenten halen parlementsleden dan ook steevast een hoge penetratiegraad.
Populariteit Kamerleden

Populariteit Vlaamse Kamerleden

Damien Thiry (FDF) - Linkebeek

40,7%

Koenraad Degroote (N-VA) - Dentergem 38,6% Michel Doomst (CD&V) - Gooik 37,8%

Aantal voorkeurstemmen op aantal uitgebrachte stemmen, in %

Populariteit Vlaams Parlementsleden

Lode Ceyssens (CD&V) - M-Gruitrode 38,0% Karlos Callens (Open VLD) - Ardooie Kris Van Dijck (N-VA) - Dessel 37,3% 36,6%

Aantal voorkeurstemmen op aantal uitgebrachte stemmen, in %

David Clarinval (MR) - Bivre Christophe Bastin (CDH) - Onhaye Benot Lutgen (CDH) - Bastogne

62,7% 48,2% 45,1%

Aantal voorkeurstemmen op aantal uitgebrachte stemmen, in %

Zelfs aan Vlaamse kant blijkt het populairste Kamerlid een Franstalige. 40,7% van de inwoners van Linkebeek bracht een voorkeurstem uit op Damien Thiry (FDF). Hoewel er in Linkebeek maar twee lijsten waren voor 3000 kiezers, moet die score een zoete wraak zijn voor de balorige burgemeester. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Geert Bourgeois (N-VA) wilde Thiry tijdens de vorige legislatuur niet benoemen omdat hij de taalwetgeving niet had gerespecteerd bij het versturen van de oproepingsbrieven voor de verkiezingen. Toch relativeert Thiry de hele heisa. De communautaire problemen in Linkebeek nemen misschien tien procent van mijn tijd in. In de eerste plaats ben ik lokaal erg actief. Als mensen een probleem in hun wijk komen mel-

Mediargus met docroom pdf

DAMIEN THIRY Hoe leg je de kiezers uit dat ik met zon score nog niet benoemd ben als burgemeester?

den, dan los ik dat meteen op. 80 procent van de Linkebekenaren stemde op mijn lijst, onder wie ook heel wat Nederlandstaligen. Hoe leg je die kiezers uit dat ik met zon score nog niet benoemd ben als burgemeester? Het op een na populairste Vlaamse Kamerlid heeft een lidkaart van de N-VA. Op 14 oktober gaf 38,6 % van de inwoners van Dentergem een voorkeurstem aan Koenraad Degroote, de lijsttrekker van de lijst Eendracht. Het Kamerlid staat al een kwarteeuw aan het hoofd van de West-Vlaamse gemeente met 8000 inwoners. Degroote is een burgervader van de oude stempel. Zijn telefoonnummer is moeilijk te vinden, een website heeft de advocaat niet. Onlangs heeft mijn vrouw mij gelanceerd op Facebook, vertelt Degroote. Maar voor een politicus volstaat het toch niet om een nieuwjaarskaartje of wensen via Twitter te versturen? Elke dag ontmoet ik burgers op het gemeentehuis, thuis of in het verenigingsleven. Ik tracht hen te helpen waar ik kan, mensen van onderaan op de ladder tot bovenaan. Op het nieuwjaarsfeest in het rusthuis heb ik met een accordeonist liedjes uit de oude doos gezongen, Daar bij die molen onder meer. Dat menselijke contact met de burger is onvervangbaar.

Van dergelijke topscores kunnen federale en Vlaamse regeringsleden enkel dromen. De negen Vlaamse ministers spraken in 2012 af om de lijst in hun gemeente enkel te duwen. Hilde Crevits haalde de hoogste penetratiegraad. 21,3% van de Torhoutenaars gaven haar het vertrouwen. Daarmee klopt de CD&V-minister haar dichtste achtervolger Kris Peeters (13 % in Puurs) met ruime afstand. Absolute meerderheid De federale regering mengde zich wel actief in het gemeentelijk campagnegewoel. 11 van de 19 regeringsleden trokken de lijst in hun gemeente. De beste score staat op naam van Pieter De Crem, wiens lijst in Aalter de absolute meerderheid haalde. De Crem wist 27,1% van de inwoners te bekoren. Elio Di Rupo zit De Crem op de hielen. 26,1% van de Bergenaars gaf de premier een voorkeurstem, hoewel Di Rupo, net als De Crem, de burgemeesterssjerp niet wil dragen. Het derde populairste regeringslid verloor vreemd genoeg de verkiezingen. Staatssecretaris Philippe Courard (PS) haalde als aftredende burgemeester 968 stemmen (25,8%) in het Luxemburgse dorp Hotton. Dat aantal volstond niet om zijn uitdager Jacques Chaplier (CDH) te verslaan.

Courards hoge penetratiegraad maar zwakke score legt het probleem van de penetratiegraadmethode bloot. Politici uit Antwerpen en Gent domineren altijd de hitparades van politici met de meeste voorkeurstemmen. De penetratiegraad vlakt de verschillen tussen kleine en grote gemeenten enigszins uit, maar focust enkel op het totale aantal kiezers, legt politicoloog Bram Wauters uit. Andere factoren benvloeden het aantal verkregen voorkeurstemmen echter evengoed. Meer bepaald de grootte van de partij is cruciaal. Kandidaten van kleine partijen, zoals Groen en Vlaams Belang, kunnen nooit een hoge penetratiegraad halen. Ook de plaats op de lijst is van belang. Lijsttrekkers staan bovenaan op het stemformulier en halen daarom altijd de meeste voorkeurstemmen. Koen Van den Heuvel (CD&V) bijvoorbeeld kreeg als lijsttrekker in Puurs meer stemmen dan zijn veel bekendere lijstduwer Kris Peeters. Ten slotte nemen in kleinere gemeenten vaak minder partijen deel aan de verkiezingen. Daar halen politici makkelijker hoge penetratiegraden. Maar hebben goed scorende ministers of parlementsleden eigenlijk niks beters te doen dan lokaal campagne te voeren en gemeenteraadslid te spelen? Parlementair werk verrichten, bijvoorbeeld? In Nederland en Duitsland
W W W . K NA C K . BE 2 0 FE B R U AR I 20 13 33

Mediargus met docroom pdf

Belgi

vormt een parlementair mandaat een voltijdse baan, zegt politicoloog Steven Van Hecke (KU Leuven). Wegens potentile belangenvermenging is de combinatie van een nationaal en een lokaal mandaat daar onkies. Maar Nederlandse parlementsleden missen daarom soms voeling met de burger. In Frankrijk en Itali bestaan daarentegen amper cumulverboden. Politici kunnen er verschillende mandaten combineren, wat vaak ten koste gaat van hun lokale activiteiten. Franse burgemeester-parlementsleden wordt vaak verweten dat ze voortdurend in Parijs verblijven, waardoor de lokale ambtenaren te veel macht verwerven. Belgi bevindt zich tussen die Latijnse en Angelsaksische traditie in. In ons land stellen politieke partijen immers vaak zelf cumulverboden in. Carl Devlies (CD&V) moest bijvoorbeeld zijn Kamerzetel opgeven om schepen in Leuven te kunnen worden. Wel problematisch vind ik dat ministers in Belgi deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen en zelfs kandidaatburgemeester zijn. Niet verkozen, wel gewonnen In principe moeten parlementsleden met de vingers in de neus een gemeenteraadszetel kunnen veroveren. Ze hebben eigen parlementaire medewerkers ter beschikking en kunnen zich tijdens de campagne makkelijker vrijmaken dan andere kandidaten. Toch slaagden heel wat parlementsleden er bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen niet in hun nationale bekendheid te verzilveren. 9 Vlaams Parlementsleden en 17 Kamerleden raakten niet verkozen. Daartoe behoren heel wat politici van Vlaams Belang en Groen-Ecolo, partijen die traditioneel eerder lijststemmen ophalen. Sommige parlementsleden hebben een begrijpelijke reden voor hun nietverkiezing. Zo werd bij Kamerlid Flor Van Noppen (N-VA) vorig jaar een zware ziekte vastgesteld. Pieter Huybrechts (VB) wist als lijstduwer in Herentals amper 82 voorkeurstemmen te bemachtigen. Daarmee verkreeg Huybrechts, die al sinds 1995 in het Vlaams Parlement zit, het allerkleinste aantal stemmen van alle parlementsleden. Huybrechts somt uiteenlopende verklaringen op voor zijn barslechte resultaat. Allereerst verkeert mijn partij in een algehele ma34 2 0 F E BRUA RI 2013 WWW. KNACK .BE

Mia De Vits
IMAGE GLOBE

Hermes Sanctorum
IMAGE GLOBE

Jan Penris

WillemFrederik Schiltz

laise. Ook lokaal waren er heel wat strubbelingen bij de lijstvorming. Daarnaast verhuisde ik pas recent naar Herentals. Mijn sociale leven speelt zich nog steeds af in de buurgemeente Grobbendonk. In 2014 stop ik bovendien met politiek. Daarom stond ik enkel op de lijst uit loyauteit tegenover de partij.
Niet-verkozen Vlaams Parlementsleden

Pieter Huybrechts (VB) - Herentals Mia De Vits (SP.A) - Gooik Hermes Sanctorum (Groen!) - Herent Jan Penris (VB) - Antwerpen
Niet-verkozen Kamerleden

82 135 165 937

Aantal voorkeurstemmen

Els Demol (N-VA) - Herent Flor Van Noppen (N-VA) - Dessel W-F Schiltz (Open VLD) - Antwerpen Peter Dedecker (N-VA) - Gent

175 313 592 723

Aantal voorkeurstemmen

Ook volgens Vlaams Parlementslid Mia De Vits (SP.A) wisten de kiezers in haar gemeente dat ze de politiek in 2014 verlaat. In het door Michel Doomst (CD&V) gedomineerde Gooik haalde De Vits als lijstduwer 135 voorkeurstemmen. Toen ik in 2004 aantrad als Europees Parlementslid, had de SP.A in Gooik geen afdeling en geen

leden. De voorbije jaren heb ik geprobeerd om hier iets op poten te zetten. Maar op 14 oktober haalden we geen enkele zetel. De SP.A blijft het moeilijk hebben op het platteland. De Vlaams-Brabantse gemeente Herent telt zelfs twee niet-verkozen parlementsleden. Vlaams Parlementslid Hermes Sanctorum verhuisde twee jaar geleden van Overijse naar Herent. Ondanks het uitstekende resultaat van Groen (17%) raakte hij als lijstduwer met 165 voorkeurstemmen niet in de gemeenteraad. Ook de 175 voorkeurstemmen van N-VA-Kamerlid en oudschepen Els Demol volstonden niet voor een zetel. In 2010 werd ik verkozen voor de Kamer, vertelt Demol. De combinatie van een parlementszetel en een lokaal schepenmandaat bleek voor mij niet haalbaar. In de herfst van 2011 nam ik ontslag uit de gemeenteraad. Mocht ik een jaar later dan weer op de lijst staan, dan zou dat toch kiezersbedrog zijn? Ik stond uiteindelijk net voor de aftredende burgemeester, Willy Kuijpers, op de lijst. Ik voerde enkel campagne voor onze lijsttrekster, die op 14 oktober een schitterend resultaat neerzette. Ik verkeerde echt in een overwinningsroes want ik scoorde helemaal niet slecht, integendeel!

Mediargus met docroom pdf

IMAGE GLOBE

REPORTERS