06 mei 2013 , pag.

10

Verbod op landbouwgif redt bijen niet

OPINIE PESTICIDEN
3 Drie voor bijen schadelijke pesticides worden in Europa tijdelijk verboden 3 Het verbod moet de slinkende bijenpopulatie beschermen

Door Aan Dirk van der Meulen m bijen te beschermen, gaat Europa drie bestrijdingsmiddelen verbieden. Bijenhouders zien overigens geen relatie tussen de bijensterfte en de verguisde middelen. De Europese Commissie heeft de knoop zelf maar doorgehakt. Het voorstel om de middelen clothianidine, imidacloprid en thiamethoxam te verbieden bij gewassen die in bloei bijen aantrekken, haalde niet de benodigde meerderheid onder de lidstaten. Vijftien lidstaten zijn voor een verbod, acht tegen en vier landen onthielden zich van stemming. Tot de tegenstanders behoren Engeland en enkele OostEuropese landen. Om een einde te maken aan deze patstelling besloot de Commissie tot een verbod voor twee jaar vanaf 1 december. In deze periode volgt nader onderzoek naar de mogelijke relatie tussen deze zogenaamde neonicotinoden en bijensterfte. De maatregel treft vooral de teelt van koolzaad en mas. Koolzaad is een bij bijen populair gewas vanwege de nectar, mas biedt ze vooral stuifmeel. De bestrijdingsmiddelen zijn aangebracht als laagje om het zaad. Vanuit het zaadje groeien de middelen mee naar de plant. Ze dienen twee doelen: ze houden in de bodem ongedierte buiten de deur en ze voorkomen luizenvraat op de bladeren. Bedreigingen vanuit de bodem doen zich vooral voor bij mas. Ritnaalden (larven van kniptorren) kunnen het zaad zodanig aantasten dat het niet ontkiemt. Het probleem is dat er nauwelijks alternatieven zijn, verklaart Wouter ten Brinke van het gelijknamige bedrijf uit Creil dat boeren begeleidt bij teelten. "Als het tegenzit, valt de oogst veel lager uit."

Koolzaad is een bij bijen populair gewas vanwege de nectar. Foto: archief DvhN

Bij koolzaad, met 2000 hectare in Nederland een veel kleiner gewas dan mas (circa 225.000 hectare), speelt vooral de luizenproblematiek. Hiervoor zijn wel alternatieve insecticiden voorhanden. "Maar wat is dan de milieuwinst", zo vraagt Ten Brinke zich af. "Voor veldbespuitingen heb je drie tot vier keer meer middelen nodig dan bij het coaten van zaad." Voor boerenorganisatie LTO-Nederland had de maatregel ook niet gehoeven. "Maar het feit dat het verbod voor alle EU-landen geldt, maakt het voor ons wat makkelijker te accepteren", zegt gewasbeschermingdeskundige Jaap van Wenum. De maatregel wordt ingevoerd op aandrang van natuur- en milieuorganisaties en op advies van de Europese voedselautoriteiten. Volgens deze autoriteit is er een relatie tussen de neonicotinoden en de bijensterfte van de laatste jaren. Bijen zijn van groot belang voor de voedselvoorziening vanwege hun rol bij de bestuiving van veel gewassen. Toch springen de bijenhouders niet een gat in de lucht. Volgens

voorzitter Jeroen Vorstman van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV, 6000 imkers) is er geen relatie tussen de slechte bijenstand en de bestrijdingsmiddelen. "De concentratie is te gering voor bijensterfte." Hij beschouwt vooral ondeskundige imkers en het geringe voedselaanbod als de belangrijkste oorzaken. Een deel van de imkers weet niet goed hoe ze de varroamijt, een bijenparasiet, moeten bestrijden, stelt hij. Het voedselaanbod voor bijen zou verruimd kunnen worden door bermen later te maaien en door vaker linden, esdoorn of paardenkastanjes te planten. Toch kan Vorstman goed leven met een verbod. "De middelen zijn moeilijk afbreekbaar. Uiteindelijke hopen ze zich op in het grondwater met alle milieugevolgen van dien." Een woordvoerder van Syngenta, de producent van een van de drie middelen, benadrukt dat Europa te gemakkelijk besluit over een complex vraagstuk. "Want leg ons eens uit waarom de bijenpopulatie in Australi er goed voorstaat terwijl ze er veel meer neonicotinoden gebruiken dan in Europa? In Schotland is de bijensterfte een groot probleem terwijl ze daar de middelen niet gebruiken."
Aan Dirk van der Meulen is landbouwredacteur

Bermen later maaien helpt de bij meer