WWW.ARTSENAUTO.

NL

MAANDELIJKS MAGAZINE VAN V V AA JAARGANG 77 NOVEMBER 2011

11

0ud-SP-fractieleider Nieuwe regels maken VvAA trendonderzoek: Verliefd op de Agnes Kant terug in afsluiten hypotheek wakker liggen van onweerstaanbare medische wetenschap een stuk lastiger medische fouten sfeer in Suriname

wonen & werken in de Bourgogne

Partner gezocht

advertentie

Inhoud

Redactie

Wakker liggen
n tijden van breed in de media uitgemeten medische fouten, lekenbeoordelingen op internet en zwarte lijsten, zou de argeloze zorgconsument zomaar kunnen denken dat medisch professionals het niet zo nauw nemen met hun verantwoordelijkheid. Niets is echter minder waar. Zelf wisten we dat al natuurlijk, maar het blijkt nu ook uit onderzoek dat VvAA onlangs deed onder de leden (zie pagina 28). Professionals liggen wel degelijk wakker van hun fouten, sterker nog; ze liggen zelfs wakker van fouten die ze (nog) niet hebben gemaakt. Medisch beroepsbeoefenaren, die aan beroepscodes gebonden zijn en veelal een belofte tot geheimhouding hebben afgelegd, kunnen zich in de openbare ruimte niet of nauwelijks verdedigen. En juist die openbare ruimte wordt door gefrustreerde, angstige of gedupeerde patinten gebruikt om beroepsbeoefenaren aan te vallen. Soms volledig terecht, maar vaak ook volstrekt gespeend van elke deskundige nuance. En de beroepsbeoefenaar kan daartegen weinig doen. Deze heeft immers beloofd alles wat hem in de beroepsuitoefening ter ore is gekomen, geheim te houden. Maar beroepsbeoefenaren zijn niet alleen gebonden aan de geheimhoudingsplicht. Ze hebben ook in verschillende varianten beloofd aan de patint geen schade te doen. Een belofte die niet altijd waar te maken is. Omdat medisch professionals verdacht veel op gewone mensen lijken en daarom dus fouten maken. Alle goede bedoelingen, deskundigheid en integriteit ten spijt. Toen ik nog als psychiatrisch verpleegkundige werkte, heb ik eens een inschattingsfout gemaakt met ernstige gevolgen. Het ging om een situatie waarin een aan mijn zorg toevertrouwde patint ontsnapte aan mijn toezicht, waarna hij een sucidepoging ondernam. Hij overleefde die, maar hield er een dwarslaesie aan over. Patint voor het leven getekend, familie woedend en kliniek in rep en roer. Ik kan u vertellen dat ik daarvan wakker heb gelegen. Meer dan n nacht.

18

22

28

30

60
18 Interview
Agnes Kant is terug van weggeweest. Ze werkt nu bij het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Heerlijk, wij werken geheel onafhankelijk. sionals rond dat thema in het bijzonder. Een verslag in cijfers.

30 Hypotheken op de schop
Oproer onder huizenkopers. De nieuwe Gedragscode Financiering betekent slecht nieuws voor de huizenkoper. Maar ook huizenbezitters ontkomen niet aan veranderingen.

22 Partner gezocht
Door het zware opleidingstraject en de hoge werkdruk stellen vooral artsen het aangaan van een relatie uit. Aan hulp van datingsites en bureaus geen gebrek, maar daar kleven ook nadelen aan.

60 Suriname
Voor driekwart bedekt met ongerept Amazonewoud, de geschiedenis voor het oprapen, en bewoners die altijd in zijn voor een praatje. In het Nederlands. Redenen genoeg om Suriname te bezoeken.

Marjan Enzlin, hoofdredacteur m.enzlin@artsenauto.nl 030 247 40 23

28 Medische missers
Het derde VvAA trendonderzoek stond in het teken van medische fouten in het algemeen en de beleving van profes-

De redactie komt voor een serie artikelen over de gevolgen van medische fouten voor de professional graag in contact met lezers die daarover desgewenst anoniem met ons willen praten. U kunt ons bereiken via bovenstaande gegevens.

11 - 2011 3

advertentie

Medewerkers

Rubrieken
Focus
8 11 13 15 16 27

Onder de aandacht App Mijlpaal Over de grens In beeld Frank van Wijck

Wonen

55 Gespot 56 Binnenkijken bij de familie Visser

Lezen & kijken

58 Boeken 59 Dvds 59 Filmfan

Management
Karin Rus (1978) is freelance journalist en tekstschrijver met een voorliefde voor reizen. Ze schrijft lifestylereportages voor diverse bladen en reisverhalen voor De Telegraaf, Esta en Villa dArte. Karin is veel onderweg, maar blijft ook graag voor langere tijd op n plek. Zo woonde ze een aantal maanden in Colombia, Mexico en tot twee keer toe in Suriname. Het grootste voordeel van freelancen is wat mij betreft de vrijheid. Mijn laptop is mijn kantoor, dat ik overal ter wereld kan uitklappen. Soms is dat op driehoog achter, soms op een palmenstrand. En als een land mijn hart steelt, kan ik er een tijdje gaan wonen en daarvandaan werken. Ik vind het heerlijk om me op die manier in een bestemming onder te dompelen. Voor dit nummer schreef Karin over haar favoriete land Suriname, zie pagina 60.

34 Portret: Doreth van den Heuvel 35 Recensies 35 Raadger/Ramler over loondienst

Reizen
60 67 67 68 72

Wet & recht

36 Lezersvragen 36 Annemarie Smilde over voorstel WCZ

Suriname Joris van Drooge over wellness Reisnieuws Barcelona VvAA reizen

Fiscaal

VvAA
21 37 76 78 80 81 83

39 Lezersvragen 39 Peter van Bakel over buitenlandse werknemers

Personal finance
40 40 41 41

Lijfrentes Ferdinand Wit over flitskrediet Lezersvragen Joan Versluijs over echtscheidingsprocedures

Bestuur Praktijkadvies Welkom bij VvAA VvAA nieuws VvAA opleidingen Academie voor Medisch Specialisten Ledenvoordeel: VvAA cultuurdag op landgoed Marinwaerdt; bezoek aan het Nationaal Archief

Ledemaatjes

84 Advertenties van leden voor leden

Student
FOTO: ASHVIN GHISyAWAN

42 Prikbord 44 Update: studententandarts 45 Mijn geld: Vera Derks

En verder
3 6 6 82

Digitaal

Van de redactie Colofon MuziekKliniek Puzzel

Monique van Helden-Dihalu (1969) werkt als redactie-assistent bij Arts & Auto. Met haar secretarile achtergrond heeft ze ruime werkervaring in het bank- en verzekeringswezen en op juridisch gebied. Monique is moeder van twee zonen. Samen met hen collecteert zij jaarlijks voor de Nierstichting en de Brandwondenstichting. Haar grote passie is de Bhangra Dhol: een Noord-Indiase trommel, die gewoonlijk alleen door mannen bespeeld wordt. In 2007 kocht ik mijn dhol van een Indiase artiest tijdens een Meet & Greet-sessie in de Utrechtse Stadsschouwburg. Ik had niet gedacht ooit zelf optredens hiermee te zullen verzorgen! Inmiddels is Monique Nederlands enige vrouwelijke dholi (= dholspeler) en geniet ze bekendheid als Dutch Dholi. Ze is op te trommelen voor zowel zakelijke als privaangelegenheden.

46 Bram Vermeer over politiek 46 Lezersvragen 47 Gadgets

Auto

48 Portret: Hyundai i40 50 Bart van den Acker over dagrijverlichting 50 Nieuws 51 Trendsetter: Renault Fluence Z.E.

Eten & drinken

52 Maandmenu van Merijn Tol 54 Han Sjakes over rare druiven

COVERFOTO: HAnS OOSTRuM FOTOgRAFiE LOCATiE: DE bOTERWAAg, DEn HAAg

Achterin

97 De Spiegel: Ccile Narinx 98 Chantal Schrover-Sampson (1977 - 2011)

11 - 2011 5

Colofon
Jaargang 77, nummer 11, 29 oktober 2011

Brieven

Contact met VvAA:

030 247 47 89 www.vvaa.nl

Interview

G): Wouter Bos (KPM moeten geborgd zijn gen publieke belan

Redactie: Hoofdredacteur: Marjan Enzlin Eindredacteuren: Marcel van Dijk, Anne Mieke van Eijsden Redacteuren: Monique Bowman, Ingrid Lutke Schipholt, Roel Notten Vormgever: Conny Lubbersen Redactieassistenten: Anne Barendregt, Monique van Helden-Dihalu Ledemaatjes: Martine de Paauw-Rolf Medewerkers aan dit nummer: Bart van den Acker, Peter van Bakel, Fleur Baxmeier, Sven Benjamins, Louis Blom, Yde Bouma, Sebastiaan ter Burg, Gonnie Constansia, De Beeldredaktie, Fred Dijkers, Djanko, Raphal Drent, Joris van Drooge, Thijs Heslenfeld, Frank van Kolfschooten, Marcel Leuning, Diederik Leusink, Mensje Melchior, Leon Mussche, Marloes de Moor, Ccile Narinx, Gertjan Portman, Wout Raadgers, Pieter Ramler, Tjomme Reeringh, Daphne Riksen, Carolyn Ridsdale, Peter Ritmeester, Ed van Rijswijk, Karin Rus, Bram van Schaik, Han Sjakes, Annemarie Smilde, Nout Steenkamp, Els van Thiel, Merijn Tol, Rutger van der Velden, Bram Vermeer, Joan Versluijs, Marleen Vos, Flip Vuijsje, Frank van Wijck, Ferdinand Wit. Redactieadres: Postbus 8153, 3503 RD Utrecht 030 247 43 41 redactie@artsenauto.nl www.artsenauto.nl Adreswijzigingen: U kunt al uw wijzigingen doorgeven op www.vvaa.nl/ mijngegevens, of bel VvAA ledenservice: 030 247 47 89. Advertentieverkoop: PSH Media Sales Benno Aalders, accountmanager Kronenburgsingel 515 Postbus 30095, 6803 AB Arnhem t 026 750 18 00 f 026 750 18 01 benno.aalders@pshmediasales.nl Cordinatie advertentiemateriaal Manon Hubers, 026 750 18 57 manon.hubers@pshmediasales.nl

in Elke ingreepet pijn de zorg do

ding van teerd met een overschrij hij jaarlijks geconfron In zijn nieuwe funcvan Financin werd eigen ministerie weinig aan doen. hij zorgbestuurzijn In zijn rol als minister kon hij daar vanuit bij het vuur, en adviseert het zorgbudget. Toen KPMG staat hij dichter er Healthcare bij tie als sectorleid anders en beter kan. ders over hoe het
INTERVIEW ROEL

je de FMAX complex is, moet NOUT STEENKAMP/ de huidige eurocrisis proberen. geNOTTEN FOTOGRAFIE Dat is ook d reden de gezondheidszorg eens allerbelangrijkste. ik wilde om politiek uitging, u regelmatig weest dat ik de et blijft even wennen Financin kreeg gen in mijn leven. niet aan te Als minister van als de balans weer terugbren is dat ik bij KPMG Wouter Bos (48) VWS over de vloer geniet, Binnenhof, maar collega Klink van en. Hoe Waar ik ook van treffen op het eens was overschred om mij te verdie langs de begroting weer oor van KPMG de kans heb gekregen ik heel veel van in het hoofdkant Nederland waar was dat voor u? n. De man die mee pen in n gebied again! De afgelopen een Hello A9 in Amstelvee waar ik veel mensen tien Dan dacht ik: is behoedde voor ting geloof ik af wil weten en de gezondtijdens de kredietcrising, werkt nu keurig zijn, namelijk elf jaar is de zorgbegro weet je als minister le van dienst wil en. Dat nancile overstrom partner bij KPMG. nu meer intellectue keer overschred arbeidsvoorweek als heidszorg. Ik voel je van het is een soort En die vier dagen per de politiek moet moest van Financin; vrije dag is papadag. (5) en bevrediging. In Want elke keer Dat is toch Want die ene beetje weten. waarde, een moetje. en elke ingreep in de Iris (7), Jula 30 dingen een korten is heilig. De kinderen vader Bos is wel ik weer ergens het niet maar oppervlakkiger. Klink en ik waren . Joppe (1) zijn blij, zorg doet pijn. hadden wel voorpaginas verdwenen Haag? eens, maar we ineens van de uw periode in Den n van Bos is de altijd met elkaar Mist u dingen uit de adrenarespect voor elkaar. Het nieuwe werkterrei r Healthcare bij mis ik weleens een heel groot sectorleide Heel af en toe s van zorgsector. Als het politieke wereldje, van en om de hij aan bij bestuurder straline en glamour ik steevast neiging onderdrukk KPMG schuift over thuis zeg, krijg Moest u niet de trekken? en adviseert hij van maar als ik dat en altijd strak te leuke kanten zorginstellingen zorg voor eens Financin en. Bos heeft grootse dat ik de minder alterug als minister van vorig tegische vraagstukk n. Maar dat niet Helaas was ik zaken KPMG Healthcare het vak heb verdronge a staat, is iets om zelf orde op plannen. Zo nam waarmee het heel op de voorpagin niet in de positie au Plexus over, maar les wat ik zeg Nu kan ik op een werd. jaar adviesbure aan moet wennen, te stellen op VWS. leveren, ook de zorgadvieswereld hij waar ik enerzijds mijn bijdrage marktleider in leest enorme rust geeft. andere manier als minisbelangstelling wat anderzijds mijn ervaring Met bijzondere paginas in de is met gebruik van economische verder wilde? Een groot pijnpunt dezer dagen de jeukt altijd. zorg dat u hierin ter van Financin. elijk Tuurlijk, het Wat had u met de politiek het zo verschrikk ochtendbladen. heeft afscheid van de bijvoorbeeld dat budgetnaar Den Haag Toen ik na mijn was, kwam duidelijk is of Maar heimwee het opruimen het laatste lang duurt voordat en zo ja met hoeveel. . Na de val van oude spullen aan van mijn en hij allerminst hij zowel mitegen uit het begin ten zijn overschred jaar! Om ik interviews lkenende, waarin wel twee of drie werd gevraagd was, kabinet-Ba ting Dat duurt soms carrire. Hierin als vicepremier met een budgetkor nister van Financin 2010 aan uit de poli- politieke van uw leven politicus wilde de dan jaren achteraf in maart Ik of ik de rest pijnlijk. Een van kondigde Bos tijd te kunnen was mijn antwoord. komen is extreem ik hier aan , om meer blijven. Nee, die ik deed toen van tiek te vertrekken van een ziekenhuis in eerste dingen zei: ik zit zijn gezin. In oktoberKPMG. wil later directeur interesse VWS bellen. Ik besteden aan bij kennelijk zat die de slag ging, was denkt te trad hij in dienst worden. Dus machtig die dat probleem datzelfde jaar al in. Ik vind het lingen nu bij een club de zorg er toen zetten in zodat zorginstel u het vermijn tanden te kunnen oplossen, het meest van als interessant om je denkt dat Waar geniet u nu in Den Haag? sector. Want als politieke carrire deze complexe gelijkt met uw dat is het dagen per week, Ik werk nu vier

de kosper kwartaal net als ieder bedrijf in de gaten kunnen tenontwikkelingen er een tijdig weet of houden en iedereen aan dreigt te komen. overschrijding ngen andere voor zorginstelli Hoe kan het dat bedrijf? voor een normaal regels gelden dan is wel ergens aanweHeel veel informatie juiste partijen op bij de zig, maar zelden En zorginstellingen het juiste moment. met elkaar moeite om informatie zeker hebben ze niet helemaal te delen, omdat die zullen doen met zijn wat partijen ook wel goed kan me dat informatie. Ik hoe de je niet zeker bent Het voorstellen als daarmee omgaat. zorgverzekeraar n moet groeien. onderlinge vertrouwe

ndheid is van volksgezo De geschieden goede voornemens is bezaaid met

kant: waar sommige gepoMaar aan de andere enorm worden zorgprosrelatie tussen zaken in de politiek minder het Is een vertrouwen in de zorg veel raars berhaupt litiseerd, is dit de vraag in fessionals en zorgverzeke discussie over geval. Neem de of jij medisch is still mogelijk? of rijk bepaalt zeggen: The jury hoeverre arm in de Zoals de Engelsen Bestuurzorg kan krijgen; we zien. In het noodzakelijke onderwerp, out. Dat moeten VWS, een heel beladen nakkoord tussen tweepolitiek is dit lijk Hoofdlijne sionals zelf die eraars zijn en zorgverzek terwijl de zorgprofes willen voorkomen. maar ziekenhuizen kost aken gemaakt, deling koste wat samenwerkingsafspr De geschiedenis geduldig. geen met papier is heel PvdA was u bepaald dheid is bezaaid Als leider van de inmiddels van de volksgezon marktwerking, ns. voorstander van goede voorneme milder over. bent u hier wat vond en vindt bij KPMG een tussenstop? Dat zie ik anders. De PvdA in het geding Is uw huidige functie klus bezig en die publieke belangen zijn. En grote dat als er zie gebrek aan vertrouwen Ik ben met een geborgd moeten Waar komt dat Wat daarna gebeurt, een zijn, dat deze wil ik afmaken. hierbij helpen, vandaan? onzeker over nu alweer in gedachten ing soms kan de markt ziekenhuis zijn ik wel. Ik zit niet doen. Misde staat. Marktwerk . Artsen in het hierna wil gaan andere keer juist eraars aanleggen wat ik allemaal op lijkt, veel voordeziekenhuis criteria die zorgverzek over wat dat zal bedroom om een lijkt, met de nadruk bureaucratie, zorgen schien dat mijn zoals minder Ze maken zich hun kliniek nog van komt. len te bieden, tie, de toekomst van te leiden er ooit meer transparan tekenen voor ongeduld in betere kwaliteit, prijzen. Ik begrijp het uit Den heid en lagere dat het en hun baan. het politieke spel hogere doelmatig king bijna en van de politiek hoeverre wordt gespeeld? leidt marktwer de samenleving zoals het In gezondheidszorg Maar anderzijds markt nog niet werkt veel Haag ook in de volumes. Geen nieuwe zorgstelsel al lopen er natuurlijk En ja, altijd tot hogere maar ook zorgverzedoor Veel minder, geworden zou moeten werken, selectieve politieke partijen. ter wereld is kleiner erschap en veranderen tot zorg lijntjes richting n in van ondernem keraars moeten worden er in de een toename dus het vertrouwe . net als in de politiek inkooporganisatie, wat je en belangen uitgeruild Dat is niet iets deals gemaakt hen moet groeien. verandert. de andere dag van de ene op

>

In het interview in Arts & Auto 10 vertelt voormalig minister van Financin Wouter Bos over zijn nieuwe werk als zorgadviseur bij KPMG. Ik heb genoten van de openhartigheid van onze voormalige minister van Financin. Hieronder wat overwegingen mijnerzijds over zijn uitspraken. In de politiek moet je van 30 dingen een beetje weten. Dat is toch oppervlakkiger. Zo, dacht ik, politiek is dus oppervlakkig en hun kennis van zaken ook. Men neemt wel erg zware beslissingen op basis van deze oppervlakkige kennis. Ik mis de glamour van het politieke wereldje. Oh, denk ik dan, gaat het daarom? Verder beschrijft hij wel op een goede manier het wantrouwen in de sector.

Wouter Bos

Hij had alleen man en paard moeten noemen, namelijk overheid versus NVZ versus Orde versus ZN, en moeten concluderen dat het nooit goed komt tussen deze partijen. Een van de redenen is het door hem genoemde bestuurlijk hoofdlijnenakkoord tussen VWS, ziekenhuizen en zorgverzekeraars. De Orde doet namelijk niet mee, om maar niet te spreken over de verpleegkundigen. Met andere woorden: zorgverleners tellen niet mee! Een andere reden is dat zorgverzekeraars zich volgens Bos moeten gedragen als selectieve inkooporganisaties. Dit is wat mij betreft onjuist; een prot-organisatie koopt in op prijs en winst is hun oogpunt. Door te roepen dat kwaliteit en veiligheid hun drijfveer zijn, maar vervolgens beslissingen hieromtrent te nemen op onduidelijk wetenschappelijke gronden, zullen ze de bereikbaarheid van zorg voor hun klanten slechter maken zonder dat er nu aanwijzingen zijn dat de kwaliteit zal verbeteren. Hij erkent overigens dat er deals worden gemaakt en belangen uitgeruild. Terecht stelt Bos dat er geen bewijs

MuziekKliniek
Elke maand bespreekt Bram van Schaik in zijn MuziekKliniek op www.artsenauto.nl interessante nieuwe titels, van pop tot jazz, en van klassiek tot wereldmuziek. Lezers van Arts & Auto kunnen hier meedingen naar een exemplaar van de besproken titels. Maar natuurlijk niet zonder eerst de vragen goed te beantwoorden Deze maand in MuziekKliniek: My name is Chris van Chris Peeters, Soulicious van Cliff Richard, Water van Greory Porter

Ledemaatjes: Bij voorkeur opgeven via de website: www.vvaa.nl/ledemaatjes. Meer informatie vindt u op pagina 84.
Advertenties staan onder controle van de redactie en kunnen worden geweigerd zonder opgaaf van redenen. Advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen, gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Daarnaast zijn de Algemene Advertentie Voorwaarden van PSH Media Sales van toepassing. Op verzoek wordt een exemplaar toegezonden. (c) Copyright 2011. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie of uitgever. PSH Media Sales en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. Van werken van beeldende kunstenaars, aangesloten bij een Cisac-organisatie zijn de auteursrechten geregeld met Pictoright te Amsterdam.

ISSN 0004-3966 Verschijnt: 12 maal per jaar Druk: Senefelder Misset, Doetinchem

Ga naar www.artsenauto.nl/muziek en doe mee met de prijsvragen.

6 11 - 2011

is voor het feit dat marktwerking meer voordelen biedt en dat het gevaar van hoge volumes en dus toename van kosten dreigt. Amerika is hier een goed voorbeeld van. De twijfel over marktwerking in de zorg is recentelijk wel weer in een aantal goede studies besproken. Zijn vergelijking tussen de medische sector en de bankensector slaat vervolgens nergens op. Banken leveren ondoorzichtige producten (niet gebaseerd op evidence) om een maximaal verdienmodel te creren voor hun aandeelhouders. Hierbij is de verdiencapaciteit dus leidend. Dokters werken daarentegen op basis van evidence, zijn tuchtrechterlijk aansprakelijk en hebben geen onbeperkt verdienmodel en aandeelhouders. Wat hij over de bankensector zegt slaat meer op de verzekeraars en de private ziekenhuizen. Enn, veel stof om over na te denken. M. Merhai anesthesioloog Rijswijk

Onder controle W
TEKST DAAN MARSELIS ILLUSTRATIES HET WONDERLAB

Stigma van verslaving bemoeilijkt terugkeer in zorgpraktijk

De artsenorganisatie KNMG is begonnen met een programma om verslaving onder medici aan te pakken. Dat is ook hard nodig, want uit onderzoek blijkt dat 9 tot 12 procent van de medisch professionals met addictieproblemen kampt. Eenmaal hun verslaving de baas kunnen ze in principe weer gewoon aan de slag, maar stuiten ze op hun werk vaak op onbegrip en wantrouwen.

Willem Smit, halverwege de vijftig, is een huisarts in het midden van het land. Sinds hij zijn alcoholverslaving overwon, is hij dankbaar lid van een nieuwe huisartsengroep (hagro). Nog niet eens zo heel lang geleden dreigde hij alles kwijt te raken. Smit niet zijn echte naam; om privacyredenen zijn de namen van de betrokkenen in dit artikel gengeerd is een alcoholist. Hoewel hij al zeven jaar niet meer drinkt, kampt Smit door onbegrip en wantrouwen nog steeds met het stigma rond verslaving. Daarin is hij niet de enige, blijkt uit gesprekken met nog twee andere artsen. Zij willen alleen onherkenbaar worden opgevoerd. Vermoedelijk hebben tandartsen, apothekers en dierenartsen te maken met dezelfde problemen, maar in die beroepsgroepen vond Arts & Auto geen mensen die hun verhaal willen vertellen. Smit dronk al enkele jaren stevig wodka toen zijn vrouw hem duidelijk maakte dat het zo niet langer ging. Dat was acht jaar geleden. Thuis functioneerde hij totaal niet meer. Zijn werk kon hij

op routine nog wel doen, vond hij. Maar ze moeten het allemaal geweten hebben, denkt Smit. Vanaf het moment dat hij ging afkicken, wist sowieso iedereen van zijn alcoholverslaving. Mijn verhaal is in de hele regio bekend. Om te herstellen ben ik ook een tijdje opgenomen geweest in een kliniek. In die tijd zat er een hidha huisarts in dienst van een huisarts in mijn praktijk. Ook zijn patinten wisten het. Die schreven hem brieven in de kliniek. Ze schreven dat ze wisten dat hij ziek was, dat ze wisten wat er aan de hand was en dat ze hem een goede dokter vonden. Die brieven maakten dat Smit zich een nieuw doel stelde: In de kliniek zei ik tegen mezelf: ik ga mijn woonplaats en mijn patinten niet via de achterdeur verlaten. Als ik ermee stop, dan vertrek ik via de voordeur als ik met pensioen ga. Steun Smit noemt het opmerkelijk dat hij in die tijd meer steun kreeg van patinten dan van zijn collegas. Achteraf begrijp ik ook wel dat ik collegas afstootte met

mijn gedrag, maar het is lastig dat het me zo blijft achtervolgen terwijl ik iets bereikt heb waar ik trots op ben: ik ben mijn alcoholverslaving de baas. Als je als huisarts een been breekt of diabetes krijgt, dan staan de collegas met bloemen voor de deur, zo stelt Smit. Dan weten ze hoe ze professioneel met je om moeten gaan. Bij verslaving is dat anders, want rond verslaving hangt ook onder zorgprofessionals een stigma. Gisteravond had ik bijvoorbeeld dienst op de huisartsenpost. Een aantal collegas gaat heel goed met me om, maar er zijn er ook die me niet zien. Die me letterlijk niet aankijken als ze me in de gang voorbij lopen met de idee eens een dief, altijd een dief. Het negeren door collegas doet veel pijn. Het is de ergste vorm van pesten. Niet alle collegas keerden zich van hem af. Zo was er een oudere collega die hem nog eens gecomplimenteerd heeft over zijn openheid. In zijn nieuwe hagro weten ze van zijn verleden. Ik heb hun bij de kennismaking heel openhartig mijn verhaal verteld. Het is een prettige

hagro, waar ze me vertrouwen. Toen ik een keer een terugval had, hebben ze me ook heel goed geholpen. Daar ben ik ze dankbaar voor. Rehabilitatie Karel Verhage een beschouwend specialist herkent zich in het verhaal van Smit. Ook hij raakte in de problemen door alcoholgebruik. De terugkeer op zijn afdeling kostte hem veel energie, vertelt hij. Er werden afspraken gemaakt over zijn terugkomst. Verhage merkte dat zijn maten bang waren dat hij op het werk zou drinken. De afspraak is dat hij een bloedtest laat doen zodra zijn collegas alcohol ruiken. Zijn collegas vonden die afspraak echter niet ver genoeg gaan. Ze wilden dat hij zich bij de minste verdenking ook op andere middelen zou laten testen. Pas toen Verhage stelde dat ze dan ook zijn internetgebruik en bankrekeningen zouden moeten controleren vanwege een eventuele internet- en gokverslaving, kwamen ze tot inkeer. Het lukte hem de discussie weer richting de aanvankelijke verdenking te

ABS-artsen
Sinds maart van dit jaar bestaat er een hulpprogramma voor verslaafde medici: ABSartsen (waarbij ABS staat voor abstinentie, maar ook voor het abs-systeem in de auto). Het is een soort toegangspoort tot de verslavingszorg waar artsen met een probleem zich kunnen melden. Een noodzakelijke stap, aangezien 9 tot 12 procent van de medisch professionals met verslavingsproblemen kampt. Bovendien blijken artsen relatief veel moeite te hebben om zelf om hulp te vragen. Het stigma dat verslaving met zich meebrengt, draagt daaraan bij, want als arts zouden ze toch beter moeten weten. Dat artsen een collega om hulp moeten vragen, werkt nog extra drempelverhogend. Artsenfederatie KNMG ondersteunt het initiatief. De KNMG wil zo de professionals (met hun dure opleiding) voor het vak behouden en de patintveiligheid waarborgen. Het programma is genspireerd op het Professionals Health Program van de Ontario Medical Association (OMA, www.phpoma.org). ABS-artsen voorziet net als de Canadese evenknie in een diagnostisch traject door middel van een assessment en nazorg. De feitelijke behandeling vindt plaats in de reguliere verslavingszorg. In de eerste paar maanden hebben zich al tien artsen aangemeld. ABS-artsen is nog in gesprek met de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) over de juridische afbakening. De organisatie doet in principe geen meldingen bij de IGZ, tenzij er een acuut gevaar bestaat voor de patintveiligheid. Zeker in de begintijd zal ABS-artsen zich daarin terughoudend opstellen, omdat de organisatie eerst het vertrouwen van de doelgroep moet winnen. De IGZ laat weten dat ABS-artsen die ruimte krijgt. Maar de Inspectie wijst de artsen die hun verslaafde collegas behandelen ook op een mogelijk conict van plichten. Ze moeten namelijk k rekening houden met de belangen van de patinten waarmee de verslaafde arts een behandelrelatie heeft. De behandelaars zijn verplicht om over een verslaafde arts te melden als ze het onverantwoord vinden dat de betreffende arts zijn werkzaamheden uitvoert.

realiteit. In het artikel wordt gerefereerd aan het zogenaamde Professionals Health Program, dat is gebaseerd op ABS artsen (een hulpprogramma voor verslaafde artsen waarbij abstinentie vooropstaat). Uit mijn praktijk weet ik dat de meeste mensen willen streven naar gecontroleerd gebruik van alcohol. Dit is over het algemeen ook een realistisch doel, waarbij een opname en controles door de werkgever en IGZ te ver gaan. Het is logischer en goedkoper om binnen de organisatie een open werksfeer te creren waarin teamgenoten elkaar aan spreken op een alcoholfoetor. Daarnaast is het zaak om mensen af te rekenen op hun functioneren en niet op het feit of hij wel of niet verslaafd is (Je bent pas verslaafd als je meer drinkt dan je huisarts!). De verregaande controle, zoals voorgesteld door de ABS artsen, waarbij IGZ zich in de begintijd terughoudend belooft op te stellen, doet vrezen voor de toekomst. Als het gaat om het krijgen van de controle, dan is dat in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de betrokkene zelf. Mocht dat echt niet lukken, dan kan er door de werkgever altijd nog een systeem met maandelijkse bloed- of urine controles worden opgezet. Een prudente aanpak van mogelijke verslavingsproblematiek is geboden, zeker waar het gaat om de medische beroepsgroep. Gust de Wit verpleegkundige en verslavingstherapeut Amsterdam

kundigen medici, en ben ik van mening dat een tijdschrift van VvAA deze fout niet mag maken. Marijke Hoogendijk verloskundige Driebergen-Rijsenburg Naschrift De redactie is het met u eens dat verloskundigen in Arts & Auto te weinig aan bod komen. We brengen daar momenteel verandering in aan. Verloskunde is inderdaad een medisch beroep en de titel verloskundige is een beschermde titel (net als de titel verpleegkundige), maar dat maakt verloskundigen niet tot medici. Tot de invoering van de Wet BIG voldeed de verloskundige onder de oude wet wel aan de denitie van medicus, omdat deze zelfstandig diagnoses stelt, zelfstandig behandelingen begint en zelfstandig mag insturen naar een specialist. Na het van kracht worden van de Wet BIG, is aan acht medische beroepsgroepen een beschermde titel toebedeeld: artsen, tandartsen, apothekers, gezondheidspsychologen, psychotherapeuten, fysiotherapeuten, verloskundigen en verpleegkundigen. Allen behoren zij tot de medische beroepsgroepen, maar zijn daarmee nog geen medici. Medicus is geen beschermde titel, daar waar arts en verloskundige dat wel zijn. Eigenlijk hebben de termen medicus en paramedicus sinds de Wet BIG geen ofcile status meer en daarom zouden wij ze beter vermijden.

>

Onder controle, maar van wie?

In het omslagverhaal van Arts & Auto 10 stond de verslaafde arts centraal. Artsenorganisatie KNMG is begonnen met een programma om verslaving onder medici aan te pakken. Eenmaal hun verslaving de baas kunnen ze in principe weer gewoon aan de slag, maar stuiten ze op hun werk vaak op onbegrip en wantrouwen. Het is goed dat Arts & Auto aandacht schenkt aan verslavingsproblematiek onder medici. Alleen is het de vraag of de teneur van het artikel in het nummer van oktober 2011 goed aansluit bij de

(Para)medici

In de bespreking van de lm Eastern Promises in de dvd-rubriek van Arts & Auto 10 wordt een van de hoofdkarakters, een verloskundige, aangeduid als paramedicus. Dat ik vind dat het beroep van de verloskundigen danig wordt onderbelicht (bijna genegeerd) in het blad Arts & Auto is een mening en geen feit, en wellicht is deze opmerking dan voor u ook niet interessant. Maar dat u het presteert om een verloskundige een paramedicus te noemen, bewijst wel dat u van deze beroepsgroep dan ook werkelijk niets af weet. Al meer dan 100 jaar zijn de verlosReacties op artikelen in Arts & Auto zijn welkom. De redactie behoudt zich het recht voor brieven te weigeren of brieven langer dan 150 woorden in te korten. U kunt uw brieven sturen naar: Redactie Arts & Auto Postbus 8153 3503 RD Utrecht E-mail: brieven@artsenauto.nl

11 - 2011 7

Focus

Onder de aandacht

Uw kerst(nachtdienst)verhaal
Voor het kerstnummer van Arts & Auto is de redactie op zoek naar bijzondere, aangrijpende of gewoon grappige verhalen van lezers over belevenissen tijdens een dienst met kerst of oudejaarsavond. Stuur uw verhaal (minimaal 300 en maximaal 500 woorden) vr 13 november naar oproep@artsenauto.nl, o.v.v. uw naam, leeftijd, beroep en contactgegevens. Uit de inzendingen selecteert de redactie een aantal verhalen die worden gepubliceerd in Arts & Auto 1 (verschijnt 24 december). Zie ook www.artsenauto.nl. De auteurs van de geplaatste verhalen ontvangen een VvAA reiscadeaubon t.w.v. 100,-.

Arts & Auto

verhaleind wedstr j

Symposium Fysiotherapeut 2.0

Op 1 december vindt in Rosmalen het symposium Fysiotherapeut 2.0 plaats, over online behandelen. Op diverse terreinen in de eerste en tweede lijn heeft online communiceren met patinten zijn intrede gedaan. Ook behandelen via internet wordt al regelmatig toegepast. Online fysiotherapie lijkt daarentegen nog niet helemaal van de grond te komen, zo melden de organisatoren van het symposium op de website Fysiotherapeut20.nl. Mede-initiatiefnemer is Fysio Online, een platform waarbij 35 fysiotherapiepraktijken zijn aangesloten.

Patintjes en Porsches
In 2003 begon het als een bescheiden toerrit voor chronisch zieke kinderen op initiatief van een groepje studievrienden. Anno 2011 is de Vet Cool Man-dag uitgegroeid tot een jaarlijks evenement. Zaterdag 17 september vond de 9de editie plaats, met in totaal ruim 180 Porsches die vanaf vijf ziekenhuizen in Nederland naar het testcircuit van de RDW in Lelystad reden. Aan boord chronisch zieke kinderen die werden getrakteerd op een dagje meerijden en tal van activiteiten op het circuitterrein. Inmiddels maken de organisatoren van de Stichting Geluk en Vrijheid waarvan de harde kern bestaat uit apothekers en farmaciestudenten alweer plannen voor de volgende editie. Grootse plannen, want in juni 2012 wordt het tweede lustrum gevierd. De organisatie hoopt op een recordaantal deelnemers. Zorgprofessionals die kandidaatjes weten (chronisch zieke kinderen in de leeftijd van 4 t/m 15 jaar) kunnen deze in contact brengen met de stichting. Ook zorgprofessionals met Porsches zijn van harte welkom als vrijwilliger en vriend van de stichting. Voor aanmeldingen of meer info: www.gelukenvrijheid.nl.

Medische sieraden
Ter gelegenheid van het Leidse Kunst- en Wetenschapsfestival van 28 tot 30 oktober, biedt Museum Boerhaave beeldend kunstenaar Katja Prins gelegenheid om in dertien zalen van het museum haar op techniek en medische wetenschap genspireerde colliers, broches en ringen te exposeren. Connexus; de wetenschap in het kunst-sieraad is t/m 8 januari 2012 te zien in Museum Boerhaave. www.museumboerhaave.nl

8 11 - 2011

Redactie verwijdert peiling

Berichten in de media waarin staat dat uit een peiling van Arts & Auto is gebleken dat vrijwel alle medisch professionals alternatieve geneeswijzen serieus nemen, zijn niet betrouwbaar. De betreffende peiling is door de redactie voortijdig van de website verwijderd toen na twee weken van constant stemgedrag, plotseling een zeer onevenwichtig en statistisch onverantwoord stembeeld ontstond. Aanvankelijk dacht de redactie aan een technisch probleem, maar inmiddels is gebleken dat de uitslag is benvloed door initiatieven van belanghebbenden van alternatieve zijde. Zij brachten via e-mail een lobby onder clinten van alternatieve zorgaanbieders op gang. De stempercentages die er ironisch genoeg twee weken lang op wezen dat steeds meer reguliere zorgprofessionals geneigd zijn alternatieve geneeswijzen serieus te nemen, werden daardoor onbruikbaar voor de redactie omdat ze niet langer representatief waren. Inmiddels is contact geweest met de initiatiefnemers van de lobby. Zij betreuren het dat de uit enthousiasme gestarte actie heeft geleid tot bovenbeschreven resultaat. Overigens heeft de redactie zelf ook een fout gemaakt door in de formulering van de stelling, niet volstrekt eenduidig te maken dat het niet de bedoeling was dat patinten of clinten zouden stemmen. Op de stelling Het wordt tijd dat zorgprofessionals alternatieve geneeswijzen serieus nemen, konden bezoekers van de website met ja of nee reageren. Lang lagen de percentages rond 50 procent voor beide opties. Na de e-maillobby veranderde dat beeld plotseling: 99 procent stemde voor ja.

De ontdekking van de mens

Nog t/m 15 januari 2012 is bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam aan de Oude Turfmarkt 129 (Rokin) een tentoonstelling te zien over de geschiedenis van de ontleedkunde: De ontdekking van de mens. Anatomie verbeeld. Hierin wordt, aan de hand van boeken, prenten, preparaten en modellen uit de medische collecties van de UvA, de zoektocht verbeeld die de mens door de eeuwen heen heeft afgelegd om de werking van het lichaam te leren kennen en begrijpen. Voor meer info en openingstijden, www.bijzonderecollecties.uva.nl.

Marktplaats voor de Zorg

Sinds kort huren de Amsterdamse zorginstellingen AMC, VUmc en GGZ inGeest tijdelijke krachten in via de gezamenlijke website Marktplaatsvoordezorg.nl. Bemiddelingsbedrijven en zzpers kunnen zich op de site inschrijven. De marktplaats is bedoeld voor een groot aantal verschillende beroepen waaronder verpleegkundigen, ICTers en adviseurs. Volgens de initiatiefnemers biedt de site niet alleen meer kansen voor kleinere aanbieders, maar verschaft het ook meer helderheid in de aanbestedingsprocedure.

Pech onderweg?
Met VvAA app bent u snel weer op weg
Download nu de gratis VvAA onderweg app voor iPhone. Door de handige hier ben ik nu functie weet de Artsen Alarm Service direct waar u staat. Wij ontvangen ook meteen uw polisnummer en kenteken waardoor we u nog sneller kunnen helpen.
vvaa.nl/mobile

Advert. pech onderweg A4balk.indd 1

04-10-11 14:14

10 - 2011 9

advertentie

Focus

App

TEKST DAPHNE RIKSEN

Papers
Wat? Papers is te vergelijken met iTunes, alleen dan niet voor muziek maar voor wetenschappelijke literatuur. Met deze app heb je altijd al je documenten bij de hand. Je kunt ze voorzien van trefwoorden, waardoor ze makkelijk terug te vinden zijn. Voor het markeren van interessante passages in een document is er een gele stift en met geeltjes kun je commentaar kwijt. De app synchroniseert de documentenbibliotheek, inclusief al je aantekeningen, tussen je iPhone, iPad en de desktopapplicatie Papers op de Mac. Voor wie? Voor iedereen die veel met documenten werkt, in het bijzonder onderzoekers. Plus- en minpunten Papers werkt met alle soorten documenten, of het nu Word-documenten, pdfs, spreadsheets, presentaties of posters zijn. Wetenschappelijke artikelen zijn rechtstreeks naar Papers te downloaden. De app is ook heel handig bij het reviewen van publicaties van anderen. Tijdens het gebruik van Papers is een internetverbinding niet nodig, uiteraard is dat voor synchroniseren wel vereist. Het enige minpunt van Papers is dat het alleen beschikbaar is voor Apple-platforms. Reacties Toen Papers in 2007 uitkwam, won deze door twee Nederlandse microbiologen geschreven app een Apple design award. In de Apple Store iTunes wordt Papers gewaardeerd met 4,5 sterren (van 5). Op medicalpills.blogspot.com schrijft een medisch student over Papers2, de opvolger van Papers die dit voorjaar beschikbaar kwam: As Papers1, the new application from Mekentosj runs smoothly and offers clear and immediate tools to organize articles and other media. Papers2 is echter nog niet probleemloos te gebruiken: de recensent op Arstechnica.com spreekt van teething trouble. De Kennisbank van Artsennet (www.artsennet.nl) vermeldt dat ontwikkelaar Mekentosj acht zoekmachines in Papers heeft gentegreerd: ACM, NASA-ADS, arXiv, Google Scholar, IEEE Xplore, JSTOR, Pubmed en Web of Science.

Naam Jaap Jan Boelens (41) Beroep kinderarts/oncoloog Werkplek Wilhelmina Kinderziekenhuis (Utrecht) en Erasmus MC-Sophia (Rotterdam)

Ik gebruik Papers al sinds 2008 als mijn archiefkast, toen het nog alleen een programma op de Mac was. Tijdens mijn werk is Papers verreweg mijn meest gebruikte app. Het is een ontzettend handig hulpmiddel om artikelen van mijn PhD-studenten te reviewen. Zij krijgen hun documenten via Papers van mij terug, voorzien van commentaar en aantekeningen. Ook voor het bijhouden van medische literatuur gebruik ik Papers, zowel op mijn iPhone, iPad als MacBook.

Je hebt alles bij de hand tijdens besprekingen

Vroeger drukte ik artikelen altijd af en bewaarde ze in hangmapjes. Maar als je dan iets wilde opzoeken, was opnieuw downloaden en printen meestal sneller dan in die mapjes bladeren. Nu hoeft dat niet meer. Tijdens besprekingen heb je met Papers alles bij de hand. Bij discussies over bijvoorbeeld oncologieprotocollen kun je direct het juiste document tevoorschijn halen. Ook op de poli kan ik snel opzoeken of ik bij een bepaalde bloedwaarde met een behandeling moet doorgaan of niet.

Praktische informatie over Papers

Bruikbaar op iPhone, iPod Touch, iPad Prijs 11,99 Ontwikkeld door Mekentosj Meer informatie www.mekentosj.com/papers

FOTO: DE BEELDREDAKTIE/ERIK VAN T WOUD

Apps voor smartphones zijn ongekend populair. In deze rubriek belichten we elke maand een bijzondere app, met commentaar van een gebruiker.

advertentie

Focus

Mijlpaal

Van muis naar mens

Johan Heemskerk (57), hoogleraar Celbiochemie van trombose en hemostase aan de Universiteit Maastricht, ontwikkelde een techniek om risicofactoren voor infarcten en bloedingen op te sporen waarbij minder proefdieren nodig zijn. De Stichting Stimuleringsfonds Alternatieven voor Proefdieren beloonde hem met de Willy van Heumenprijs.
TEKST Els van ThiEl FOTOGRAFIE BERT JanssEn

et gebruik van proefdieren is sinds de jaren zeventig met meer dan de helft gedaald. Strengere wetgeving en betere opleiding van onderzoekers hebben intussen hun maximale effect bereikt. Verdere daling van het aantal proefdieren moet komen van innovatieve technieken. De door Johan Heemskerk en zijn onderzoeksgroep ontwikkelde flowkamertest is een mooi voorbeeld. Van oudsher wordt gezegd dat bij het onderzoek naar arterile trombose levende proefdieren onmisbaar zijn, legt de prijswinnaar uit. Maar bij onze techniek zijn langdurige expe rimenten niet meer nodig. We hoeven alleen nog maar wat bloed af te nemen, wat dieren nogal wat lijden bespaart. Flowkamertests Heemskerk gebruikt hiervoor perspexblokjes waarin een klein kanaaltje gefreesd is met daarop vaatwandmateriaal bootsen de werking van bloedvaten zo goed na dat belastend onderzoek met proefdieren kan worden vervangen door testen met een kleine hoeveelheid bloed. Een mooie stap van genetisch gemodificeerde muis naar mens en naar patint. Dieren ziet Heemskerk het liefst in de vrije natuur. ohan heeft een intrinsieke motivatie om com plexe biologische systemen te ontrafelen. Door zijn grote kennis over bloedplaatjes, trombose en hemostase lukt hem dat ook, zegt universitair docent Judith Cosemans, die nauw betrokken is bij de ontwikkeling van de flowkamertest. De ver mindering van het aantal proefdieren vormt voor beiden een van de drijfveren. Een echte bonus, noemt Cosemans de Willy van Heumenprijs. De naam van de prijs verwijst naar de woonplaats van de oprichter van de Stichting Stimuleringsfonds Alternatieven voor Proefdieren. De naamgever, die anoniem wilde blijven, woonde

tot haar dood in Heumen en bestemde een deel van haar erfenis voor het terugdringen van het gebruik van proefdieren en de verbetering van hun lot. Bert van Zutphen, emeritus hoogleraar Proefdier kunde aan de Universiteit Utrecht en voorzitter van de adviesraad van de Stichting, reikte in Montreal de prijs uit aan Heemskerk. Dat gebeurde in een toepasselijke ambiance: het achtste World Congress on Alternatives and Animal Use in the Life Sciences.

Johan heemskerk: Bij onze techniek zijn langdurige experimenten met proefdieren niet meer nodig.

Dieren ziet Heemskerk het liefst in de vrije natuur

Proefdieren zijn nog steeds onmisbaar, zegt Van Zutphen. Maar om ethische n wetenschappelijke redenen is het belangrijk om het proefdiergebruik terug te dringen. De verschillen tussen mens en dier zijn vaak te groot voor het succesvol extrapo leren van de resultaten. r is nog een praktische reden om het proefdie rengebruik te reduceren, stelt Hugo ten Cate, hoogleraar interne geneeskunde in Maastricht en buurman van Heemskerk binnen de vakgroep Biochemie/Interne Geneeskunde. Proefdieron derzoek is terecht aan strenge normen gebonden. Daardoor gaat er veel tijd zitten in het aanvragen en wachten op toestemming van commissies. Dat maakt het duur. Heemskerk gaat de 25.000 euro van de prijs ge bruiken voor het verkleinen van de flowkamertest, zodat er nog minder bloed nodig is. Onze droom is om deze techniek van het laboratorium naar het ziekenhuis en uiteindelijk in de huisartsenpraktijk te krijgen, zodat de huisarts heel snel kan bekijken of een patint aanleg voor trombose heeft. <

11 - 2011 13

advertentie

Focus

Over de grens
Fraud capital
Een zakenman uit Miami the health care fraud capital of the United States is veroordeeld tot 50 jaar celstraf. De 49-jarige Lawrence Duran is de eigenaar van American Therapeutic Corp, een van Amerikas grootste ketens van lokale klinieken voor geestelijke gezondheidszorg. Duran werd beschuldigd van de grootste zwendel ooit ten koste van Medicare, de overheidsgerunde ziektekostenverzekering voor ouderen en invaliden. Zijn bedrijf zou 205 miljoen dollar hebben gefactureerd voor behandelingen die of onnodig waren, of nooit plaatsvonden.

Zorgprofessionals in het nauw

De veroordeling eind september in Bahrein van twintig artsen en verpleegkundigen tot gevangenisstraffen tot 15 jaar, kreeg internationaal veel aandacht en kritiek. Het door Saoedi-Arabi gesteunde regime van koning Hamad beschuldigt hen van actieve deelname aan de politieke protesten van afgelopen voorjaar. Bij die protesten vielen door regeringsingrijpen tientallen doden en vele gewonden. De beschuldigden zelf zeggen niets anders te hebben gedaan dan hun professionele plicht: het helpen van soms zwaar gewonde demonstranten. Ook in Syri vindt al maandenlang verzet plaats, tegen een extreem repressief regime, waarbij al zon 3000 doden zouden zijn gevallen. Maar omdat in Syri geen buitenlandse media worden toegelaten, zijn over het precieze verloop van deze opstand minder details bekend. Opmerkelijk was daarom een uitgebreid verslag in het gerenommeerde Duitse weekblad Die Zeit. Een undercover opererende waarnemer bezocht in de opstandige stad Homs (2 miljoen inwoners) onder meer een ziekenhuis. Dit bleek een soort bevrijde enclave, bewaakt door mannen met Kalasjnikovs, waar vaak gruwelijk verwonde opstandelingen werden behandeld. Ook hier lopen de betrokken artsen een groot persoonlijk risico en is de situatie voor patinten evenmin echt veilig. Elders kreeg de Zeit-journalist al te horen, van een niet-regeringsgezinde arts: Je komt binnen met een kogel in je been, en je komt er uit met een kogel in je hoofd. Agenten van de veiligheidsdiensten doen s nachts de ronde langs de bedden en voeren liquidaties uit. Vandaar dat artsen in heel Syri, aldus Die Zeit, een ondergronds netwerk hebben opgebouwd van clandestiene klinieken in priv-appartementen en geheime apotheken. De regering op haar beurt heeft de verspreiding van geneesmiddelen en bloedplasma onder scherp toezicht geplaatst, om zo verdachte activiteiten op het spoor te komen. Vandaar dat nu vanuit het buitenland bijvoorbeeld plastic bloedzakken Syri binnen worden gesmokkeld. Maar in Syri zijn er ook artsen die aan de andere kant staan. Er gaan geruchten dat door het regime vermoorde gevangenen pas worden begraven nadat organen zoals nieren en lever zijn verwijderd, om die lucratief te verhandelen in met name Libanon en Egypte. En Amnesty International heeft in een rapport alarm geslagen over mishandeling dr medisch personeel van opposanten van het regime. En ooggetuige zag in een ziekenhuis hoe een arts een gewonde patint sloeg, en ziekenhuispersoneel weigert soms medische bijstand te verlenen aan demonstrerende verraders. Wrang is ook dat de allerhoogste man van het Syrische regime, president Bashar al-Assad, wiens loopbaan pas een politieke wending nam nadat een oudere broer bij een verkeersongeluk om het leven was gekomen, eerst een complete opleiding tot oogarts volgde, in Damascus en in Londen.

Te veel tandartsen
Jordani heeft een overschot aan tandartsen. Van de 7200 geregistreerde leden van de lokale beroepsvereniging is meer dan de helft werkloos. Elk jaar komen er 350 afgestudeerden bij. Het land telt momenteel n tandarts per 700 inwoners (in Nederland is dat n tandarts per 2384 inwoners). Daarom wordt er nu aangedrongen op inperking van de instroom, en op de omvorming van een van de algemene tandheelkundige opleidingen tot een opleiding voor tandheelkundige specialismen. Daar liggen betere arbeidsmarktkansen.

Te weinig dierenartsen
Indonesi telt zon 6000 dierenartsen, maar dat zouden er eigenlijk 60.000 moeten zijn, meent het ministerie van Landbouw. Idealiter is er op elk van de vele Indonesische eilanden minimaal n dierenarts, maar op veel van de meer afgelegen eilanden is dit niet het geval. Bovendien functioneren veel van de 272 dierenklinieken in het land niet goed, mede doordat ze in de steek worden gelaten door dierenartsen die liever centraler werken. Dit is vooral een probleem vanwege het gevaar van verspreiding van dierziekten.

Wanbetalers
Een aantal Griekse ziekenhuizen krijgt tot nader order geen geneesmiddelen meer van farmabedrijf Roche. Eind juni was van alle rekeningen uit de voorgaande 18 maanden maar 37 procent voldaan. Eerder dit jaar stopte een Deense producent al met het leveren van bepaalde merken insuline. Roche dreigt hetzelfde te gaan doen in Spanje en Portugal dit allemaal, aldus Roche, vanwege de gewoonte van non-profit ziekenhuizen om de farma-industrie niet te betalen.

11 - 2011 15

Focus

In beeld

Uit de hand gelopen hobby

Dierenartsen Leo en Marieke van Merwijk, die praktijk houden in Haaften en Ophemert (Gelderland), vingen drie jaar geleden twee zieke alpacas op en raakten zo aan de diersoort verslingerd dat er inmiddels ongeveer tachtig alpacas op hun land rondlopen. We noemen het nog steeds een hobby, vertelt Marieke. Maar wel eentje die behoorlijk uit de hand begint te lopen. Volgend jaar verwachten we bijvoorbeeld ruim dertig veulens. De alpaca is een relatief onbekend familielid van de lama en is verwant aan de kameelachtigen. Ze worden onder meer gehouden voor de wol die van hoge kwaliteit is en bovendien (nog) hypoallergeen.
FOTO: RAPHAEL DRENT

Interview

Oud-Kamerlid Agnes Kant terug in medische wetenschap

Dit is veel
Agnes Kant (oud-partijleider van de SP) is terug van weggeweest. Begin 2010 zei ze de politiek vaarwel en nu werkt ze als hoofd vaccins & TIS bij het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Heerlijk, wij werken geheel onafhankelijk.
INTERVIEW IngrId Lutke SchIphoLt FOTOGRAFIE nout Steenkamp/fmax

relaxter
ben, want dat vindt ze niet netjes. Die periode ligt achter mij. Ik werk nu ergens anders en daar doet mijn politieke voorkeur niet ter zake. Ik wil onafhankelijk werken en niet achtervolgd worden door het verleden. Bovendien wil ik niemand van mijn partij voor de voeten lopen. Een jaar lang bleef Kant uit de publieke wereld. De tussenliggende periode gebruikte ze om bij te komen. De turbulente tijd van haar Kamerlidmaatschap kostte haar veel energie. Ze kreeg geen depressie of burn-out, zoals wel werd gesuggereerd, maar wel was ze heel erg moe. Ze nam de tijd om die dingen te doen waar ze daarvoor onvoldoende aan toe kwam: ze schilderde haar huis en bracht veel tijd door met haar gezin. Kant is getrouwd en heeft twee dochters. Beide dochters studeren: de n geneeskunde, de ander verpleegkunde. Verder zag ze veel vrienden en familie. Ook ging ze vaker hardlopen (met blessures als gevolg) en dacht ze na over wat ze zou gaan doen. Dat is me aardig gelukt. Ik had echt tijd nodig om zeker te weten dat ik dit wilde gaan doen. Al snel na mijn aftreden wist ik dat deze functie er was; ik ben toen heel vrijblijvend gepolst. Onwennig antwoordt ze op de vraag of ze zich anders voelt, nu ze de constante druk van cameras en andere media niet meer zo sterk op zich gericht weet. In haar politiek actieve periode werd haar nog weleens verweten dat ze verbeten overkomt. Ben ik nu een ander mens? Niet echt, zegt ze bedachtzaam. Ja, de omstandigheden maakten me anders dan ik in werkelijkheid ben. Ik stond onder enorme druk. En nu heb ik het leuk druk; druk in de zin van werken in een dynamische omgeving zonder de publicitaire pressie erbij. Dit is veel relaxter. Ze wil duidelijk niet te lang stilstaan bij het verleden. De vraag of het als vrouw moeilijk is om in de Haagse politiek te werken, wil ze niet beantwoorden. Het zal allemaal wel, zegt ze schouderophalend. Kant vertelt hoe blij ze is met haar huidige baan. De gezondheidszorg heeft mijn interesse en ik ken het terrein goed. Bovendien wilde ik iets doen waar ik de maatschappij mee dien. Ik

pidemioloog Agnes Kant (44) kreeg landelijke bekendheid als Tweede Kamerlid voor de Socialistische Partij. Eerst was ze prominent aanwezig als woordvoerder gezondheidszorg, later leerde het publiek haar kennen als vurig partijleider. Begin 2010 trad ze af als gevolg van tegenvallende resultaten bij de gemeenteraadsverkiezingen. Een lastige beslissing, die ze naar eigen zeggen op rationele gronden heeft genomen. Na een grondige analyse van de situatie vond ik dat ik moest opstappen, zegt ze in een vergaderruimte van haar huidige werkgever Lareb in Den Bosch. Met enige tegenzin blikt ze terug op haar Kamerperiode. Kant stelt dat de druk van de media destijds geen rol speelde bij haar afweging om af te treden. Die heeft ze puur op basis van redelijke argumenten gemaakt. Dat klinkt misschien raar, maar ik dacht: als ik nu stop dan is er nog tijd voor een opvolger om zich te manifesteren. Ik heb nergens spijt van. De politiek heeft leuke kanten en minder leuke kanten. Dat is met alles zo. Voorafgaand aan het interview zei ze het niet over de politiek te willen heb-

18 11 - 2011

Ik ben zo lang met de samenleving bezig geweest dat ik graag iets doe met maatschappelijke relevantie
vind fundamenteel onderzoek heel leuk, maar ik ben zo lang met de samenleving bezig geweest dat ik graag iets doe met directe maatschappelijke relevantie. Daarnaast zocht ik iets dynamisch, waar ontwikkeling in zit. En dat heeft ze nu gevonden. Ook omdat ze twee afdelingen voor bijwerkingen van vaccinaties en Teratologie Informatie Service (TIS) die eerst onder het RIVM vielen in deze organisatie gaat integreren. Moest ze eerst overal een mening over hebben, nu speelt dat veel minder. Van tevoren wierpen mensen me voor de voeten dat ik me op een smal terrein zou gaan bewegen. Maar dat is niet zo: geneesmiddelenveiligheid gaat alle mensen aan. In de Tweede Kamer moest ik meningen hebben over Afghanistan, onderwijs, politie, enzovoort. Dat is nu wel anders. Ik vind het heerlijk om me over de volle breedte van een specifiek terrein te mogen bezighouden. Haar afdeling telt een club van elf mensen. Daarnaast houdt ze zich bezig met wetenschappelijk inhoudelijk werk. Ze vertelt er ontspannen over. Een vergelijking tussen haar huidige werk en haar fractievoorzitterschap wil ze desgevraagd wel maken. In de fractie managede ik een club van 25 heel eigenwijze mensen. Dat heb ik gaandeweg geleerd, maar ik ben de laatste om te zeggen dat ik ben uitgeleerd. Een belangrijke les is geweest dat er nu eenmaal zaken zijn waar je niets aan kunt doen. Je moet je daar vooral niet over opwinden. De dingen die je wel kunt oplossen, moet je oplossen. Dat klinkt eenvoudiger dan het is. Een beetje positieve inslag heb je wel nodig. Je moet mensen stimuleren in plaats van bekritiseren. Zo probeer ik het te doen. Kant en de medische wetenschap kunnen niet zonder elkaar. Ze promoveerde al jong als epidemioloog met een dissertatie over de effectiviteit van baarmoederhalskankerscreening. Niet zo verwonderlijk dus dat ze na haar vertrek uit de landelijke politiek vroeg of laat weer in de medische wetenschap opdook. Gepassioneerd vertelt Kant over haar werk voor Lareb. Ze is verantwoordelijk voor de meldingen van bijwerkingen van vaccins die onder meer in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) zijn opgenomen. De overheid is verantwoordelijk voor het RVP. Wij hebben geen invloed op de keuze van vaccins, maar wij waken over de veiligheid. Het is goed dat dit gescheiden is. Iedereen in Nederland kan bij Lareb melding doen van bijwerkingen, of het nu om complementaire middeltjes gaat of echte medicatie op voorschrift. >

11 - 2011 19

Interview

Ik ben de laatste om te zeggen dat ik ben uitgeleerd

>
Onlangs is een campagne gestart om het aantal meldingen omhoog te krijgen. Lareb krijgt jaarlijks zon 4000 meldingen van artsen en apothekers. Patinten melden ongeveer 1500 keer. De afdeling TIS richt zich op voorlichting en advisering van geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Achterliggende reden is dat artsen naar medicatie zoeken die zwangeren kunnen gebruiken in plaats van medicatie te onthouden vanwege mogelijke bijwerkingen. Het is bekend dat sommige groepen geneesmiddelen schadelijk zijn voor de ongeboren vrucht, van een aantal is bekend dat het helemaal veilig is en van een heel grote groep weten we het gewoon niet. Juist daarom is het van belang dat er een dienst is waar alle kennis over bijwerkingen wordt verzameld. We signaleren en kunnen resultaten snel bekendmaken. Het bekendste voorbeeld van een schadelijke bijwerking van een medicijn is natuurlijk Softenon, een middel tegen misselijkheid dat in de jaren zestig door zwangere vrouwen werd gebruikt. Hun babys kwamen met aangeboren afwijkingen ter wereld. Als toen tijdig bekend was gemaakt dat het middel bijwerkingen had, dus als er een instantie was geweest om het te melden, had dat veel leed kunnen voorkomen. Kant vindt het niet vreemd dat er na zo veel onderzoek door de fabrikant toch nog onverwachte bijwerkingen van medicijnen kunnen zijn. Er zijn altijd bijwerkingen die je niet weet of niet kunt weten. Dat komt bijvoorbeeld doordat de groep mensen die een medicijn in de praktijk gebruikt veel groter is dan de testgroep. Ook zitten er in de trials vaak andere groepen mensen dan in de praktijk, bijvoorbeeld met een andere leeftijd. Bovendien worden medicijnen in de praktijk langduriger gebruikt dan door een testgroep, zoals door chronisch zieken. Zwangeren worden vaak al bij voorbaat uitgesloten. Verder speelt het feit dat je in een trial een gecontroleerde situatie hebt; je kunt niet alle mogelijke combinaties van geneesmiddelen testen. Iedereen weet dat als je tien verschillende middelen gebruikt zoals patinten in werkelijkheid wel doen er een enorme hoeveelheid aan combinaties van interactie mogelijk is. Zowel zorgprofessionals als patinten kunnen terecht bij Lareb. Artsen en apothekers melden al geregeld. Kant wil de bekendheid van Lareb vergroten. Ze wil dat men zich bewust is van het belang en dat de bereidheid om daadwerkelijk te melden toeneemt. We weten dat er onderrapportage is. Het gaat ons vooral om meldingen van onbekende bijwerkingen. Ook patinten worden aangespoord om bijwerkingen te melden. Volgens Kant kun je niet stellen dat professionals beter melden dan leken. De verschillende groepen melden anders. Patintenmeldingen geven een breder

beeld. Het n is niet beter dan het ander, maar aanvullend. Meldingen zijn altijd verschillend van kwaliteit. Wij proberen ze zo goed mogelijk in kaart te brengen. Ze vertelt dat alle meldingen door artsen en apothekers worden gescreend. Zij geven een oordeel over de mogelijke relatie. Wanneer een patint een melding doet, vragen we soms de voorschrijver om extra informatie. We hebben wetenschappelijk onderzocht wat het belang is van patintmeldingen. Hoewel ze anders zijn, dragen ze wel bij aan het totaalplaatje van bijwerkingen. Larebonderzoeker Florence van Hunsel promoveert binnenkort zelfs op dit onderwerp. De middelen waarover gebruikers en voorschrijvers kunnen melden, zijn zeer gevarieerd. In principe kunnen reacties en interacties van alle middelen worden gemeld, van uitsluitend op recept verkrijgbare geneesmiddelen tot drogisterijmiddelen. De informatie die Lareb genereert, wordt teruggekoppeld aan de melders, zowel individueel als via publicaties en de website. Kant: De voorschrijver meestal de arts maakt samen met de patint een afweging. En daarbij is de kennis van bijwerkingen van belang. Wij willen niet dat de patint zelfstandig beslist om te stoppen of door te gaan met medicatie. Ik vind wel dat we de informatie die wij hebben over bijwerkingen, moeten publiceren. Patinten vinden toch van alles op internet. Dan denk ik: laten wij de beste informatie geven en daarbij vermelden dat ze de afweging samen met hun arts moeten maken. En aan die inhoudelijke afweging moeten wij bijdragen. Daarom is ons werk van groot maatschappelijk belang. <

20 11 - 2011

VvAA

Bestuur

Strafkortingen
Huisartsen denken met hun extra inspanningen een goede bijdrage te leveren aan een beperking van de zorgkosten, maar krijgen door de kortingen op hun budget nu het gevoel daarvoor gestraft te worden.
n de Troonrede van 2011 staan zorgelijke passages over de toename van de zorgkosten. In dat verband wil de regering afspraken maken met ziekenhuizen, specialisten en zorgverzekeraars om hun onderhandelingsruimte te vergroten. In de ziekenhuizen gaat veel geld om en kennelijk is er op dit moment nog onvoldoende marktwerking. De kosten in de tweede lijn zijn echter maar een deel van het probleem. Wanneer je zorg kunt verplaatsen van het ziekenhuis naar de eerste lijn ga je pas echt besparen. Dankzij technologische ontwikkelingen kan daar prima zorg worden verleend tegen lagere kosten. Daar is het beleid enkele jaren geleden dan ook op ingezet. Een voorbeeld is de zorg voor type 2 diabetespatinten. In eerstelijns zorggroepen wordt een goede kwaliteit van zorg gerealiseerd, geprotocolleerd en gedocumenteerd. Het inrichten van deze zorggroepen heeft met name de huisartsen veel tijd en energie gekost, maar het resultaat mag er dan ook zijn. En het beperkt zich niet tot diabeteszorg. Er zijn soortgelijke programmas voor andere patinten, zoals die met COPD. eze extra taken in de eerste lijn kostten niet alleen tijd en energie, ook de praktijkkosten namen toe door de inzet van meer hulppersoneel. Naar verwachting zou dit de stijging van de kosten in de tweede lijn echter kunnen beperken. Maar die toename in praktijkkosten is kennelijk niet in die mate voorzien, en de besparingen in de tweede lijn vallen tot nu toe tegen. Dus besloot het kabinet een korting toe te passen op het budget voor de huisartsen. Logisch dat dit leidt tot onbegrip: huisartsen denken met hun extra inspanningen een goede bijdrage te leveren aan een beperking van de zorgkosten ze leveren aantoonbaar goede kwaliteit maar krijgen nu het gevoel daarvoor gestraft te worden. In de Troonrede is ook aandacht voor ouderen, al gaat het daarbij om een beperkte groep: de ouderen in zorginstellingen. De kwaliteit van zorg zou beter moeten worden door een betere regeling van hun rechten. De kwaliteit van zorg voor ouderen die thuis wonen is echter veel belangrijker. Wanneer het lukt om ouderen zo lang mogelijk uit zorginstellingen te houden, wordt pas echt kwaliteit geleverd. En juist ook op het gebied van de zorg voor ouderen gebeurt veel in de huisartspraktijk. Vele huisartsen volgen aanvullende scholing om zich beter te bekwamen op het gebied van de ouderenzorg. Daarbij is uitgebreid aandacht voor de manier waarop die zorg het best kan worden ingericht. Een proactief beleid kan veel ellende voorkomen. Maar ook die organisatie kost tijd en energie. En of die inspanning dan direct leidt tot een vermindering van het aantal zorginstellingen voor ouderen is niet te voorspellen.

Fred Dijkers is huisarts en bestuurslid van de Vereniging VvAA.

Bestuur Vereniging VvAA

Voorzitter Gerlach Cerfontaine, arts, Utrecht Vice-voorzitter Fred Dijkers*, huisarts, Maasdam Secretaris Erik Gostelie*, dierenarts, Haaften Penningmeester Henk Donker*, tandarts, Hengelo (Gld) Leden Will Bonneveld, fysiotherapeut, manueel therapeut, Bunschoten Yvonne van Kasteren, gynaecoloog, Alkmaar Geraline Leusink, arts MBA, Breda Arjan van Nistelrooij, apotheker, Ubbergen
*tevens commissaris van VvAA groep bv

et kan niet de bedoeling zijn dat initiatieven van huisartsen die leiden tot een reductie in de zorgkosten worden afgeremd. Er is organisatorisch nog veel mogelijk. Denk aan doelmatig voorschrijven in samenwerking met de apothekers en aan een inrichting van de zorg die specifiek gericht is op patintveiligheid. Deze verbeteringen kosten echter ook weer tijd. Tijd die als regel niet wordt vergoed. Maar wanneer die inspanningen daarentegen blijken te leiden tot kortingen op het budget, dan komt de bereidheid van huisartsen om te innoveren wel gemakkelijk onder druk te staan. Dat zou jammer zijn.

Reageren? redactie@artsenauto.nl

Door bezuinigingen komt de bereidheid om te innoveren onder druk te staan

11 - 2011 21

Eerste hulp bij vinden van relatie

Partner gezocht
Medisch professionals liggen goed in de relatiemarkt, blijkt steeds opnieuw. Dat is mooi, want ze blijken ook relatief vaak alleen. Door het zware opleidingstraject en de hoge werkdruk, stellen vooral artsen het aangaan van een duurzame relatie soms langer uit dan ze hadden gewild. Ook scheidingen komen relatief vaak voor. Aan hulp van datingsites en bureaus geen gebrek, maar daar kleven ook nadelen aan.
TEKST MENSJE MELCHIOR IlluSTraTIES CaROLyN RIdSdaLE

Mensen die in de zorg werken hebben een goed imago

22 11 - 2011

Blonde, spontane, bourgondisch inge stelde, reislustige, ambitieuze dierenarts met brede interesse (v, 30 jaar, 1,84 m) zoekt een leuke man om een boeiende uitdagende relatie mee op te bouwen. Zo begon het Ledemaatje dat Alexandra in het maartnummer van Arts & Auto plaatste. Zes mannen reageerden, met drie sprak ze af en met n had ze een kortstondige relatie. Toch zat de ware er niet tussen. Ik ben op zoek naar iemand die cht goed bij me past. Een man van hetzelfde op leidingsniveau, zodat ik goed met hem kan praten. Iemand die net als ik graag nieuwe dingen uitprobeert reizen en leren golfen bijvoorbeeld. En het moet een man zijn die helemaal voor me gaat. Mijn vriendinnen zeggen dat ik een te lange eisenlijst heb. Zo haak ik bijvoor beeld meteen af wanneer ik op een

datingsite een man met zijn motor op de foto zie staan: daar heb ik gewoon niets mee. Ik wil samen met mijn partner vol overgave in een relatie stappen. Dat kan alleen als ik hem vanaf het begin echt helemaal leuk vind. Nederland telt ongeveer 2,5 miljoen singles, en een groot deel daarvan is actief op zoek naar een partner. Steeds

proberen te komen. Mensen die in de zorg werken hebben een goed imago, merkt zij. Ze worden gezien als zorg zaam, betrouwbaar en intelligent. Dat de alleenstaande arts goed in de markt ligt, blijkt ook uit een kleine in ventarisatie van de reacties die de Lede maatjes opleveren. Chirurgen krijgen veruit de meeste reacties, veel meer dan bijvoorbeeld fysiotherapeuten. Vooral als ze man zijn, vertelt Martine de Paauw. Zij is verant woordelijk voor de Ledemaatjes. Er is een groot verschil tussen de hoeveelheid reacties die mannen en vrouwen binnen krijgen. Kunnen mannen al snel kiezen uit tientallen gegadig den, vrouwen krijgen vaak net als Alexandra slechts enkele reacties. Dat is extra opvallend, omdat het op datingsites meestal andersom is. Maar, zoals Alexandra zegt: Die paar reacties die ik kreeg, waren tenminste wel serieus bedoeld. Dat moet je op een datingsite altijd nog maar afwachten. Goed in de markt of niet: de alleen staande zorgprofessional heeft het niet altijd makkelijk. Zo lopen ze het risico dat potentile partners vooral op hun status afkomen. Irma Ellens Maat: Het is heel vervelend als je merkt dat iemand jou vooral interessant vindt omdat je een goede baan en een aardig inkomen hebt. Daarom adviseer ik mannen en vrouwen met een baan met aanzien artsen, advocaten, directeuren altijd om hun beroep niet in hun profiel te zetten. Zij kunnen beter informatie geven over hun hobbys, persoonlijkheid en wat ze van een relatie verwachten. Vrouwen hebben dit statusprobleem veel minder, merkt Ellens Maat. Hun hoge status en dito inkomen kan man nen juist weer afschrikken. Het is heel ouderwets, maar mannen hebben toch nog altijd liever een relatie met een vrouw die even hoog of lager opgeleid is dan zij. Een vrouw met een belangwek kender titel of hogere inkomen, dat vin den ze nog steeds bedreigend. Het gevolg: vrouwen met een academische opleiding en goede baan hebben het veel minder voor het uitkiezen dan hun mannelijke

evenknien. Ook zij kunnen in hun pro fiel dus beter de nadruk leggen op andere dingen. Tenslotte ben je altijd nog veel meer dan je genoten studie en je baan. Een andere oplossing is zo veel moge lijk gelijkgezinden opzoeken tijdens het daten. eMatching.nl is bijvoorbeeld een site speciaal bedoeld voor hoger opgelei den. Medeoprichter Jasper Jan de Konink: Hoger opgeleiden zoeken elkaar op tijdens het daten, omdat ze toch het liefste een relatie hebben met iemand met wie ze op niveau kunnen praten. Ongeveer 10 procent van de mensen die via eMatching date, werkt in de zorg, zo blijkt uit een steekproef die De Konink speciaal voor Arts & Auto deed. Mijn gut feeling zegt dat zij meestal erg goed in de markt liggen. Vooral de arts heeft een hoog aanzien, en daar komen mensen vast veel op af. Toch zetten velen hun

Op internet doen de meesten zich net even anders voor dan ze zijn
precieze beroep er niet bij: een kwart geeft alleen de branche aan. Zij willen daar niet op worden beoordeeld. Datingsites hebben n groot nadeel: tot je iemand ontmoet, weet je nooit pre cies wie je voor je hebt. Op de profielen doen de meesten zich net even anders voor dan ze zijn. En personen die vooral uit zijn op seks doen vaak toch of ze een maatje voor het leven zoeken. Hoe filter je als single op zoek naar een serieuze relatie dan toch die ene, bijzondere persoon eruit? Ga vooral op je gevoel af: klopt dit verhaal?, zegt Irma Ellens Maat. En blijf niet te lang mailen, maar maak snel een afspraak. Als je eerst weken lang mailt, zijn de verwachtingen veel te hoog gespannen. En iemand kan op papier heel anders overkomen dan in het echt. Let ook op dat je het eerste af spraakje niet meteen de beroemde klik verwacht. Een relatie laten ontluiken heeft tijd nodig. >

vaker wachten ze niet af tot ze een leuke man of vrouw tegenkomen op een feestje of op de sportclub, maar melden ze zich aan bij een relatiebemiddelings bureau, doen ze aan internetdaten of beproeven ze hun geluk met een Lede maatje. De zorgprofessionals onder deze daters liggen meestal goed in de markt. Datingcoach Irma Ellens Maat bege leidt singles die aan de man of vrouw

11 - 2011 23

>

Natalie (30) is een van de weinigen die haar oordeel niet al meteen bij het eerste afspraakje klaar heeft. De aios chirurgie is sinds twee jaar vrijgezel en merkt dat daten in deze leeftijdsfase niet zo makkelijk is. Mijn collegas en vrienden hebben een serieuze relatie en vaak al kinderen. Daar komt bij dat ik hard werk. Ik heb natuurlijk nog wel een sociaal leven, maar ontmoet wel veel minder nieuwe mensen dan toen ik nog studeerde. Natalie is naar eigen zeggen geen foto model, maar heeft wel stralende ogen, een goed figuur en een leuke uitstraling. Ze is eerlijk, trouw en lief. De man van haar dromen is sportief, stoer n lief, close met zijn familie en zet haar op de eerste plaats. Met minder neem ik geen genoegen. Het liefst ontmoet Natalie een partner die niet in het ziekenhuis werkt. Ik vind het fijn om thuis niet over mijn werk te praten, en dat zal toch makkelijker lukken met een ITmanager dan met een collegaarts. Nogal een eisenlijstje dus, maar ze geeft de mannen wel alle kans om zich zelf te laten zien. Als we niet meteen een klik hebben, stel ik altijd voor om

nog een paar keer af te spreken. Zoiets heeft soms gewoon tijd nodig. Zelfs toen een van de mannen met wie ze een afspraak had zich door een combinatie van een borrel te veel en de zenuwen nogal vreemd gedroeg (hij begon meteen aan me te plukken, en vroeg die eerste ontmoeting al of ik wilde blijven slapen), wees ze hem niet meteen af. Misschien is hij in tweede instantie wel een leuke man. Drukbezette alleenstaande profes sionals die graag een relatie willen, kunnen de voorselectie ook voor zich laten doen. Bijvoorbeeld door een relatie

Iemand kan op papier heel anders overkomen dan in het echt

bemiddelingsbureau. Anderhalf jaar ge leden lanceerde relatiebureau Finishing Touch dat zich heeft gespecialiseerd in discrete bemiddeling van hoogopgeleide

personen met een openbaar beroep samen met het tijdschrift Mednet een initiatief voor medisch professionals: Medmatch. Nina Bouw en Suzanne Bis schop, eigenaren van Finishing Touch, merkten dat onder medisch professio nals, maar ook juristen en bijvoorbeeld politici, behoefte was aan serieuze discrete relatiebemiddeling. Zij hebben volgens Bouw in tegenstelling tot wat eMatchings Jasper Jan de Konink merkt veel behoefte aan privacy. Artsen willen bijvoorbeeld voorkomen dat patinten tegen hun profiel op internet aanlopen. Behalve vanwege de discretie kloppen zorgprofessionals bij Finishing Touch aan omdat ze weinig tijd hebben om zelf naar een partner te zoeken. Aanvan kelijk dachten we dat we vooral zouden bemiddelen voor mensen tussen de 40 en 60 jaar, zegt Bouw. Maar juist onder de zorgprofessionals bevinden zich jonge mensen, van tussen de 32 en 40 jaar. Hun opleidingstraject is lang en zwaar en daarna willen ze vaak nog promoveren. Het lukt dan soms niet om een duurzame relatie op te bouwen of gaande te houden. Daar komt nog bij dat

24 11 - 2011

een werkweek van 70 uur nou niet echt uitnodigt om daarnaast nog het web af te speuren naar de mogelijke liefde van hun leven. Finishing Touch bekijkt aan de hand van uitgebreide profielen (die niet op in ternet staan en alleen bij het bureau en de klant zelf bekend zijn) wie goed bij elkaar passen. Het is niet zo dat medisch professionals alleen aan mensen uit de zorg worden gekoppeld. Het kan juist zijn dat iemand met een creatief beroep goed bij een arts past. Wij brengen zorg vuldig in kaart wat voor een persoon iemand is. Uit wat voor gezin komt hij? Hoe ziet haar huis eruit? Welke keuzes heeft hij of zij tot nu toe gemaakt? Aan de hand van die gegevens matchen we, vertelt Bouw. Voor hun clinten verzorgt Medmatch ten minste drie afspraken met personen die naar verwachting van Bisschop en Bouw zouden moeten passen als het om interesses en verwachtingen gaat. Daarvoor kunnen wij zorgen, zegt Bouw. Maar de liefde laat zich niet dwingen, die moet er zijn of groeien. Garantie op liefde geven wij niet. Wij bieden wel garantie op een ontmoeting met iemand die op hetzelfde niveau leeft en spreekt en die serieus op zoek is naar een relatie. Als onze klanten na zon ontmoeting zeggen: Ik snap waarom jullie hem of haar voor me hebben uitgezocht, dan hebben wij ons werk goed gedaan. Naast de individuele ontmoetingen die desgewenst geheel verzorgd zijn, wat handig is voor de drukbezette profes sional organiseert Finishing Touch ook evenementen voor personen die zijn ingeschreven bij het bureau. Op die manier kunnen clinten elkaar op onge dwongen wijze ontmoeten tijdens een golfclinic, zeilevenement of wijnproeve rij bijvoorbeeld. Voor het hele bemiddelingstraject betalen clinten 1500 euro. Daardoor en doordat Finishing Touch niet iedereen inschrijft en dus selecteert, blijven alleen personen over die goed bemid delbaar zijn en bovendien serieus op zoek naar een relatie. Wij hebben en

willen geen enorm bestand, legt Bouw uit. Wij richten ons op een kwalitatief goed bestand. Wie liever nog even wat rondkijkt en uitprobeert op de relatie markt, verwijzen wij naar datingsites op internet. Daarover zijn we overigens zonder oordeel heel duidelijk. Niks voor mij, vindt Paul (60, medisch specialist). Hij date juist voor de gezelligheid en is niet op zoek naar een partner voor de rest van zijn leven. Paul heeft een profiel op een website en plaatste onlangs een Ledemaatje in Arts & Auto. Daarin gaf hij aan dat hij een intelligente, hoogopgeleide vrouw van

Mannen kijken vooral naar jongere vrouwen

boven de 50 jaar zocht om te genieten van de mooie dingen van het leven. Hij ontving maar liefst 170 reacties. Dat is lastig selecteren hoor, als je er zo veel krijgt. En dus bestudeert hij het uiterlijk op de bijgeleverde fotos en kijkt hij vooral naar het opleidingsni veau van de dame in kwestie. Ik ben 25 jaar getrouwd geweest. Mijn exvrouw heeft een lagere opleiding genoten dan ik en was huisvrouw. Er kwam een moment waarop we niet veel meer met elkaar konden delen. Ook niet in fysiek opzicht. Nu we gescheiden zijn, wil ik weer genieten van het leven. Op niveau praten met dames. Samen gezellig weekendjes weg, leuke dingen doen en lichamelijke passie ervaren. De meeste alleenstaanden hebben het echter niet voor het uitkiezen, zeker niet als ze een serieuze relatie zoeken. Christa (56, verloskundige) moet aan zienlijk meer moeite doen dan Paul om reacties te krijgen op haar profiel op eMatching.nl. Twintig jaar geleden werd ze weduwe en sindsdien heeft ze geen serieuze relatie meer gehad. Eerst zorgde ik voor mijn zoon en toen die volwassen was voor mijn zieke moeder.

Nu is het zorgen voorbij en kan ik meer aan mezelf gaan denken. Maar helaas zijn de mannen op de datingsite niet zo happig. Het is een veelgehoorde klacht van vrouwen van 50plus: zij worden onzichtbaar op de relatiemarkt. Irma Ellens Maat: Man nen in dezelfde leeftijdsgroep kijken vooral naar jongere vrouwen, omdat ze zichzelf nog zo jong en vitaal voelen. Ze vergeten dat de vrouwen van hun leef tijd er minstens zo goed uitzien en net zo energiek zijn. Het gevolg: vrouwen van Christas leeftijd worden alleen maar benaderd door mannen die mini maal tien jaar ouder zijn. Christa: Die mannen zijn al met pensioen en willen het liefste met een camper Europa doortrekken, terwijl ik nog volop in het werkende leven sta. Dus reageert ze zelf zo actief moge lijk, op mannen van haar eigen leeftijd. Ik ga stug door, want ik wil niet op mijn sterfbed concluderen dat ik te wei nig gedaan heb om een nieuwe liefde te vinden. < De namen van de genterviewde alleenstaanden zijn om privacyredenen gengeerd.

Links

www.artsenauto.nl/ledemaatjes www.datingcoach.info (Irma Ellens Maat) www.e-matching.nl www.nishing-touch.nl www.med-match.nl

11 - 2011 25

advertentie

De markt

Frank van Wijck

Frank van Wijck is medisch journalist en vaste medewerker van Arts & Auto. Elke maand schrijft hij op deze pagina over ontwikkelingen in de markt. Op www.artsenauto.nl houdt hij daarover dagelijks een weblog bij.

Het jaar van de apotheker

De invoering van vrije prijzen voor de openbare farmacie per 1 januari biedt nieuwe kansen voor apothekers. Bijvoorbeeld het opzetten van geneesmiddelenabonnementen voor chronische patinten.

e apothekers kruipen uit het dal. Toen ik twee jaar geleden KNMP-voorzitter Jan Smits interviewde, had hij weinig concrete antwoorden op de vraag hoe het nu verder moest met de openbare farmacie. In gesprekken met individuele openbare apothekers trof ik dezelfde teneur, ze waren lamgeslagen door het preferentiebeleid. Sinds een jaar is een duidelijke kentering waarneembaar, die begon met publicaties over de KNMPrichtlijnen voor de openbare farmacie. Deze vormen de basis voor het leveren van transparante kwaliteit en geven apothekers het lef om te zeggen: kijk, hierop willen we worden afgerekend. De patintenorganisaties die ik spreek, zien voldoende mogelijkheden voor de openbare apothekers om een rol te spelen voor hun (chronische) patinten die het afrekenen waard is. Nu de zorgverzekeraars en de huisartsen nog. KNMP-directeur Leon Tinke zegt in Pharmaceutisch Weekblad dat de richtlijnen leidend worden in de contractering van de apotheken door de zorgverzekeraars, in het kader van de vrije prijzen die vanaf 1 januari aanstaande voor de openbare farmacie gelden. Die vrije prijzen brengen geen verruiming van de financile middelen met zich mee. De ontwikkeling die de openbare farmacie wil doormaken, zal dus binnen de bestaande middelen moeten plaatsvinden. De beste weg hiervoor is het slimmer organiseren van de logistiek, zodat meer ruimte ontstaat voor andere vormen van dienstverlening. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor chronische patinten. Hun aantal zal de komende jaren enorm toenemen en dit maakt het interessant om na te denken over een abonnementstarief. De apotheek kan hierbij de geneesmiddelen tegen gereduceerd tarief, of zelfs

kosteloos verstrekken en zijn verdienmodel vinden in de begeleiding van deze patinten. Die begeleiding kan naast medicatiebewaking ook bestaan uit zaken als leefstijladvies en preventie. De apotheker moet hiervoor dan wel een vaste plaats hebben in de eerstelijns zorgketen, want alleen dan kan hij invloed uitoefenen op de voorschrijvers, zoals de huisarts. Zonder die invloed zou het risico van het meenemen van geneesmiddelen in het abonnement te hoog kunnen worden. De zorgverzekeraars zullen eisen dat aan die ketenzorg behandeldoelstellingen worden gekoppeld. En juist op dat punt kunnen apothekers hun waarde bewijzen. Behandeldoelen halen gaat nooit lukken als de patint de verkeerde, of te veel of te weinig, geneesmiddelen voorgeschreven krijgt. Dit geeft de apotheker een belangrijke plaats in de keten, als bewaker

Patinten zien de apotheker als meest betrouwbare zorgverlener

van optimaal medicatiebeleid en daarmee dus ook van medicatieveiligheid. Van die plaats moet de apotheker alleen nog leren zich bewust te zijn. Hij moet marketing bedrijven naar drie doelgroepen: de zorgverzekeraar, de overige zorgverleners in de keten en de patint. Bij de patint heeft de apotheker een goede uitgangspositie: die ziet hem nu al als de meest betrouwbare zorgverlener. In de marketing naar de andere zorgaanbieders is de huisarts de spil. En de apotheker heeft een goed argument om hem te overtuigen van zijn eigen belang in die keten. De huisarts staat immers onder druk van de enorme hoeveelheid werk die op hem afkomt en de apotheker kan die druk voor een deel wegnemen. En als de patint n de huisarts om zijn, volgt de zorgverzekeraar vanzelf. < Reageren? f.vanwijck@artsenauto.nl

11 - 2011 27

VvAA trendonderzoek naar beleving medische fouten

Ik zal de patint geen schade doen

M
28 11 - 2011

Bijna de helft van de zorgprofessionals in de tweede lijn ligt weleens wakker van een gemaakte medische fout. Datzelfde geldt voor ruim een kwart van de collegas in de eerste lijn. Goed om bij stil te staan. Zeker in tijden van online lekenbeoordelingen, zwarte lijsten en breed in de media uitgemeten fouten.
TEKST MARjAN ENZLIN FoTograFiE BERt SMIth

Medisch professionals lijken verdacht veel op gewone mensen. Niettemin worden van hen doorgaans buitengewone prestaties verwacht. Niet onbegrijpelijk in dit deel van de wereld, waar gezondheid (bijna) als recht wordt beschouwd. En misschien zelfs niet onterecht, wanneer we de enorme invloed die gezondheid heeft op ons welbevinden in ogenschouw nemen. Dat neemt niet weg dat ook medisch pro-

fessionals fouten maken en dat die fouten gevolgen kunnen hebben. Doorgaans verwaarloosbare gevolgen, maar soms ook ernstige gevolgen. Gevolgen waar liever niemand mee geconfronteerd wordt. Wakker liggen Het derde VvAA trendonderzoek stond in het teken van medische fouten in het algemeen en de beleving van profes-

sionals rond dat thema in het bijzonder. Bijna drieduizend eerste- en tweedelijnsprofessionals werden uitgenodigd een vragenlijst in te vullen en 32 procent van hen deed dat ook. Uit de eerste lijn waren dat er 547 (huisartsen, fysiotherapeuten, tandartsen, apothekers en verloskundigen) en uit de tweede lijn waren het er 354 (allen medisch specialist). De resultaten uit het onderzoek geven niet alleen een beeld van datgene wat zakelijk of priv speelt bij medisch professionals als het gaat om het maken van fouten. De resultaten geven de professionals, die zich in veel gevallen vanwege het beroepsgeheim niet in het openbaar kunnen verdedigen, ook een stem in de openbare ruimte. Belangrijk, want de argeloze mediaconsument zou zomaar

het onterechte idee kunnen krijgen dat artsen, apothekers, verloskundigen en andere beroepsbeoefenaren zich niet veel aantrekken van maatregelen van tuchtcolleges of klachten van de patint. Dat dat op een enkele uitzondering na niet waar is, blijkt uit de resultaten van het onderzoek. Zo komt naar voren dat 46 procent van de medisch specialisten in de tweede lijn weleens wakker ligt van een gemaakte fout. In de eerste lijn gaat het om ruim een kwart van de professionals (29 procent). Een kwart (24 procent) van de tweedelijnsprofessionals is tijdens het arbeidzaam leven erg bang om een medische fout te maken en dat geldt ook voor 20 procent van de collegas uit de eerste lijn. Van laatstgenoemde groep geven vooral huisartsen aan bang te zijn voor het persoonlijk en zakelijk risico dat ze lopen met betrekking tot het maken van fouten. Apothekers zijn het minst bang, maar zij maken dan ook de minste fouten en voorkomen het vaakst fouten van anderen, hetgeen inherent is aan het vakgebied. Fouten verzwijgen De angst om fouten te maken is terecht, blijkt uit de cijfers. De helft van de respondenten uit de eerste lijn geeft toe weleens een fout gemaakt te hebben en driekwart van de collegas uit de tweede lijn zegt hetzelfde. Uitgesplitst over de beroepsgroepen blijkt het huisartsenberoep het meest foutgevoelig. Bijna alle huisartsen (92 procent) maken weleens een fout. Fysiotherapeuten lijken het minst fouten te maken (25 procent). Over de ernst van de fouten kan op grond van de onderzoeksresultaten weinig gezegd worden. Wel is duidelijk dat de gevolgen voor de patint in de beleving van de professional meestal gelukkig verwaarloosbaar klein zijn. Ondanks het feit dat ruim 60 procent van de professionals aangeeft in de werkomgeving open te kunnen zijn over fouten, blijkt uit het onderzoek ook dat eigen fouten of die van collegas geregeld worden verzwegen. Opvallend is dat fouten van collegas vaker worden verzwegen dan eigen fouten. In de eerste

lijn geeft 34 procent toe een fout van een collega te hebben verzwegen, tegen 21 procent die weleens een eigen fout heeft verzwegen. In de tweede lijn verzwijgt 45 procent weleens een fout van een collega en 23 procent een fout van zichzelf. De meest genoemde redenen voor het verzwijgen van een fout van een collega zijn: het uitblijven van noemenswaardige gevolgen voor de patint, de angst voor de gevolgen voor de collega en de angst voor gevolgen voor de samenwerking met de collega. Angst voor gevolgen voor de professional zelf wordt slechts door een enkeling genoemd als argument om een fout te verzwijgen. Impact op privleven Klinisch verloskundige Alice van Es (60) herkent de cijfers. Vanuit haar jarenlange ervaring in eerste en tweede lijn, maar ook vanuit haar ervaring als lid van het Regionaal Medisch Tuchtcollege in Zwolle. Laten we eerlijk zijn, zegt ze. De uitspraak dat iedereen die lang in de gezondheidszorg werkt, zijn eigen

Iedereen maakt fouten. Wie dat ontkent, heeft boter op zijn hoofd
kerkhof heeft, klopt. Iedereen maakt fouten. Wie dat ontkent, heeft boter op zn hoofd. De vraag is of de fout ontstaan is uit slordigheid of gemakzucht. Als dat niet zo is en als je alles binnen je kunnen en deskundigheid hebt gedaan, kan er nog steeds sprake zijn van een fout en dan kun je er nog steeds wakker van liggen, maar dan moet je jezelf ook vergeven. Ooit moest Van Es zelf voor een tuchtcollege verschijnen. Ze wist vanaf het begin dat haar niets te verwijten viel en toch had de zaak, die anderhalf jaar sleepte, een enorme impact op haar zakelijk en privleven. Die zaak heeft me destijds versleten, vertelt ze. Ik heb er verschrikkelijk onder geleden.

En dan ging het hier nog om een klacht die niet bij mij, maar bij de huisarts thuishoorde. Ik begrijp dus heel goed dat professionals aangeven wakker te liggen van een gemaakte fout of zelfs alleen maar van het risico dat ze lopen om zon fout te maken. Ook als de fout geen gevolgen heeft of als de uitkomst van een handeling niet anders was geweest als je het anders had gedaan. Dat heb ik ook meegemaakt. Ooit moest ik in een thuissituatie een pasgeboren kind reanimeren. Achteraf bleek dat het een ernstige hartafwijking had en dat er niets te reanimeren viel, maar de reanimatie verliep onhandig. Ik nam mezelf kwalijk dat ik had staan klungelen. Daar had ik last van, ook al maakte het voor de uitkomst niet uit. Het kind zou het nooit gered hebben, maar dat ontsloeg mij niet van de plicht deskundig te handelen. Dat professionals geregeld een fout van zichzelf of een collega verzwijgen, verbaast Van Es niet. In de eerste lijn is de relatie met de patint vaak intensief, bovendien bestaat er een direct verband met het inkomen, zegt ze. In een ziekenhuis ga je als professional meer op in het grotere geheel, maar daar heeft een fout weer zn weerslag op de maatschap. Ik begrijp dus wel dat men fouten verzwijgt. Zeker als die geen gevolgen hebben voor de patint. Niettemin pleit ik voor meer openheid. Het is essentieel dat we erkennen dat we fouten maken. En zolang we met zn allen vreselijk ons best doen en naar beste kunnen functioneren, moeten we onszelf die fouten ook vergeven. Ik kan dat. Na al die jaren werk ik nog elke dag met plezier. Ook al lig ik weleens wakker. <

Kijk voor een rapportage van het onderzoek vanaf 1 november op www.vvaa.nl en stem maandagavond 31 oktober om 21.00 uur af op BNR Newsradio voor het live zorgdebat dat VvAA in samenwerking met BNR over dit onderwerp organiseert.

11 - 2011 29

Hypotheek afsluiten? Cijfers graag!

Na de kredietcrisis kijken banken over het algemeen kritischer naar hoeveel hypotheek zij bereid zijn te verstrekken aan huizenkopers. Neem bijvoorbeeld een huisarts in opleiding die gaat waarnemen. Deze zal worden gevraagd om zijn inkomen van de afgelopen drie jaar te overleggen. Is de huisarts hiertoe niet in staat? Dan verlangt de bank een begroting op maat. Er wordt ook minder dan voorheen gekeken naar wat een arts in opleiding in de toekomst gaat verdienen. Voor de gemiddelde huisarts zal het een lastige kluif worden om via deze constructie op eigen houtje een hypotheek te verkrijgen. De bank vraagt hiervoor te gedetailleerde informatie.

VvAA
VvAA biedt hulp door prognoses op te stellen die de toekomstige inkomensontwikkeling verduidelijken. Met deze prognoses kan aan de bank worden aangetoond dat bijvoorbeeld een startend huisarts in de toekomst meer zal verdienen dan nu. Samen met een aantal banken heeft VvAA speciale arrangementen ontwikkeld die rekening houden met deze verwachte toekomstige inkomensontwikkeling. Hierdoor kan in sommige gevallen worden afgeweken van de regel dat niet meer dan 4,5 maal het inkomen mag worden geleend. VvAA heeft specieke kennis van de zorgmarkt en staat u bij in de onderhandeling met de bank. Of helpt u bij het selecteren van de juiste hypotheek. Zodat u betere voorwaarden uit het vuur sleept dan wanneer u op eigen houtje naar de bank stapt. Dit artikel is mede gebaseerd op informatie van VvAA nancieel-economisch adviesbureau. Voor een persoonlijk hypotheekadvies op maat kunt u bellen met VvAA ledenservice, 030 247 47 89.

Help!

hypotheek...
Gedragscode maakt lenen lastiger en verplicht tot aflossing
Oproer onder huizenkopers. Sinds 1 augustus leidt aangescherpte regelgeving tot een verlaging van de maximaal te verkrijgen hypotheek en worden huizenkopers verplicht minimaal de helft van hypotheek af te lossen. Bovendien zien veel huizenbezitters met angst en beven het aflopen van de rentevaste periode tegemoet. Zij staan voor de keuze de rente al dan niet voor langere tijd vast te zetten. Wat is wijsheid?
om 125 procent van de executiewaarde te lenen bij de bank. Dit hield in dat wie een huis kocht van twee ton met een execu tiewaarde van 180.000 euro, een hypo theek van 225.000 euro kon krijgen: niet alleen voldoende om de kosten koper mee te financieren, maar ook om een fraaie verbouwing mee te bekostigen. In de nieuwe werkelijkheid na 1 augus tus mag een bank nog maar 104 procent van de marktwaarde feitelijk de aan koopprijs uitlenen, plus de eventueel verschuldigde overdrachtsbelasting. Aan gezien deze overdrachtsbelasting tot 1 juli 2012 is verlaagd van 6 naar 2 procent bedraagt de maximale financiering nu dus 106 procent. De fysiotherapeut die voor zijn aangekochte woning van twee ton voorheen 225.000 euro kon lenen, ziet zijn hypotheek nu gemaximeerd op 212.000 euro. Aangezien een koper van een bestaande woning van twee ton niet alleen 4000 euro overdrachtsbelasting, maar ook notariskosten, kadasterkosten en taxatiekosten moet afrekenen, ziet hij zijn beoogde verbouwingsbudget aanzien lijk slinken. Waardoor verbouwingen in plaats van door de bank steeds meer uit de eigen portemonnee gefinancierd moeten worden. Maar de nieuwe Gedragscode Finan ciering heeft voor de portemonnee van de huizenkoper nog meer slecht nieuws in petto. Niet alleen is de hoogte van de maximale hypotheek begrensd, ook verplicht de Gedragscode kopers om >

Ik wil een

TEKST ROEL NOTTEN ILLUSTRATIES CAROLyN RIDSDALE

Iedereen kent ze nog wel, de sterke verhalen aan de borreltafel over de hoge hypotheken. De een kreeg nog meer dan de ander: zes, zeven, nee wel acht keer het salaris mocht men lenen van de bank voor de aankoop van het eigen huis! Tot in 2008 de kredietcrisis uitbrak, later gevolgd door een economische recessie en uitmondend in een schuldencrisis. Nu banken nieuwe regels van de overheid voor de kiezen krijgen over de hoogte van de te verstrekken hypotheek, lijken de tijden van extreem hoge hypotheek leningen voorgoed voorbij. Het Nationaal Instituut voor Budget voorlichting (Nibud) becijfert dat huizen kopers gemiddeld 4,5 keer hun inkomen kunnen lenen, afhankelijk van de exacte hoogte van het inkomen en de stand van de rente. Afwijken van deze norm blijkt nauwelijks mogelijk. Bovendien is de 100 procent volledig aflossingsvrije hypo theek definitief pass en kunnen huizen kopers per 1 januari 2012 een rente met

Nationale Hypotheek Garantie alleen nog krijgen voor huizen tot 265.000 euro (nu nog 350.000 euro). En alsof het nog niet genoeg is, loopt in 2011 van veel huizen bezitters de rentevaste periode af. Want in 2006 zetten zij massaal hun handteke ning onder een contract met een extreem lage rente met een looptijd van vijf jaar. Het duizelt de huizenbezitter. Wat is er allemaal aan de hand? Maximale hypotheek aan banden Laten we bij het begin beginnen. Wie van plan is een huis te kopen, wordt sinds 1 augustus opnieuw geconfronteerd met nieuwe regels over de hoogte van de hypotheek. Op die datum introduceerden de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) en het Verbond van Verzekeraars de aangepaste Gedragscode Hypothecaire Financiering. De Gedragscode brengt een plafond aan in de hoogte van het te verstrekken hypotheekbedrag. Voorheen had een huizenkoper de mogelijkheid

11- 2011 31

>

minimaal de helft van de hypotheek af te lossen. De vanwege de lage maandlas ten ooit zo populaire volledig aflossings vrije hypotheek heeft daarmee definitief het loodje gelegd. Voor de fysiotherapeut betekent dit op een maximale hypotheek van 212.000 euro een verplichte aflossing van minimaal 106.000 euro. Dat tikt behoorlijk aan in de maandlasten. Wat gaat de hypotheekrente doen? Een verbouwing uit eigen zak betalen en de helft van de hypotheek verplicht moe ten aflossen, het verandert vooral voor starters de perspectieven op de woning markt. Maar er komt een nieuw probleem bij: hoe lang moet een huizenkoper of oversluiter de hypotheekrente vastzet ten? Wie het liefste zo laag mogelijke lasten wil, mikt in eerste instantie op een variabele rente. Die bedraagt momenteel ongeveer 4 procent. Over een lening van 212.000 euro betaalt de fysiotherapeut dan 8480 euro rente per jaar ofwel 706 euro bruto per maand. Dat klinkt goed. Maar dan spreekt hij enkele vrienden, die allen als bankier werken. Variabele ren te? Niet doen! De rente gaat de komende jaren gegarandeerd omhoog. De rente

heeft in tijden niet zo laag gestaan, ik zou m zeker voor een langere tijd vastzetten, meent de ander. Een derde vriend confron teert hem met de gevolgen als de variabele rente tussentijds stijgt. Als de variabele rente volgend jaar 5 procent is wat ik eigenlijk ook verwacht dan betaal jij niet langer 706 , maar 883 euro bruto per maand. De fysiotherapeut trekt lijkwit weg. Hij leek zo zeker van zijn zaak, maar de adviezen van zijn vrienden hebben hem sterk aan het twijfelen gebracht. Wat is wijsheid? Allereerst: hoe de hypo theekrente zich op lange termijn ontwik kelt, weet geen mens. Neem nu de varia bele hypotheekrente. Deze is gekoppeld aan de zogenaamde euriborrente. Dit is de rente die Europese banken onderling rekenen voor een kortlopende lening. Wie wil weten hoe de variabele hypotheek rente zich zal ontwikkelen, houdt de 3maands euribor, de rente die de banken onderling rekenen, in de gaten. Dan de vaste hypotheekrente. Deze staat in tegenstelling tot de variabele rente niet in contact met de euriborrente, maar met de kapitaalmarktrente. Dit is de rente die wordt betaald op staatsleningen. De afgelopen periode is de kapitaalmarkt

rente fors gedaald, een tamelijk gebrui kelijk fenomeen in economisch onzekere tijden als deze. Door de huidige onzeker heid over de economische ontwikkeling zou verwacht mogen worden dat op de korte termijn de kapitaalmarktrente en dus ook de vaste hypotheekrente de komende periode niet sterk zal stijgen. Maar verder dan een jaar vooruitkijken, blijft speculeren. Wie de geschiedenis induikt, ziet dat de kapitaalmarktrente de afgelopen 33 jaar structureel is gedaald (zie grafiek 1). Dit lijkt de stelling te rechtvaardigen dat de huidige 10jaars hypotheekrente de afge lopen decennia nooit zo laag stond als nu. Historisch gezien lijkt dit dus een gunstig moment om een 10jaars hypotheekrente af te sluiten. Veel huizenbezitters moeten bin nenkort een keuze maken voor welke rentevariant zij kiezen. In 2006 sloten velen namelijk een hypotheek af voor vijf tot zeven jaar. De rente van deze loop tijd was destijds zeer laag, maar op dit moment loopt de rentevaste periode af en moet een nieuwe rentevaste periode worden vastgelegd. Voor veel huishou dens betekent dit een flinke stijging van

De gevolgen van de nieuwe hypotheekregels voor

ling krijgt te verwerken: Leon kan maximaal 106 procent van de waarde van zijn woning lenen, ofwel 212.000 euro. Uitgangspunt hierbij is dat de waarde van de woning na verbouwing, vast te stellen door een taxateur, bepalend is. Ligt de waarde van de woning na verbouwing hoger, dan kan Leon dus meer lenen. Maar Leon zal minimaal de helft van zijn hypotheekschuld verplicht moeten aossen. Dit betekent dat zijn maandlasten hoger uitpakken dan gedacht. Leon ziet zijn verbouwde appartement in rook opgaan. Toch is er een escape: wanneer rekening wordt gehouden met zijn toekomstige inkomensontwikkeling, komt Leon mogelijk toch aan een hogere hypotheek (zie kader VvAA op pagina 30). Karin Oosterdam, een 40-jarige zelfstandig gevestigde fysiotherapeut, kocht samen met haar echtgenoot in 2002 voor 300.000 euro een tussenwoning in Maassluis. Met de geboorte van haar kinderen Max (6) en Soe (4) is het huis voor haar gezin te klein geworden en na een lange zoektocht valt haar oog op een jaren-30 tweeonder-een-kap in Mijnsheerenland, een klein dorp onder de rook van Rotterdam. Het huis heeft een prijskaartje van vier ton. Karin is zo verliefd op het huis dat ze direct wil overgaan tot aankoop. Toch kan ze hier beter mee wachten. Waar huizenkopers voorheen gemakkelijk een overbruggingshypotheek konden afsluiten om zo de tijdelijk dubbele lasten van de oude en nieuwe woning te kunnen dragen, zijn banken door de crisis op de woningmarkt minder scheutig geworden met het verstrekken van overbruggingshypotheken. De meeste banken willen dat bij het afsluiten van een nieuwe hypo-

De 28-jarige Leon van Kasteren is dolblij. Als huisarts in opleiding gaat hij binnenkort waarnemen en samen met zijn vriendin heeft hij een mooi appartement gespot in de Amsterdamse Stadionbuurt. Het appartement kost 200.000 euro, maar Leon wil er graag een nieuwe keuken en badkamer in plaatsen. Omdat Leon niet zomaar 20.000 euro op de plank heeft liggen, wil hij deze verbouwing meenancieren. Vol enthousiasme stapt hij naar de bank, waar hij een teleurstel-

32 11 - 2011

Hypotheekrente
16 14 12 10

variabel

5 jaar vast

10 jaar vast

BRON: VERENIGING EIGEN HUIS

8 6 4 2 0 1978

2010

[Graek 1] Ontwikkeling variabele, 5-jaars en 10-jaars hypotheekrente 1978 - 2011

15.000

12.000

9.000

6.000

3.000

1%

2%

3%

4%

5%

[Graek 2] Extra jaarlijkse bruto rentelasten bij procentuele stijging van de hypotheekrente, bij een hypotheek van 300.000,-.

de te betalen rente (zie grafiek 2). Wie een hypotheek heeft van 300.000 euro en in 2006 een 5jaars rente afsloot tegen drie procent, betaalde aan rentelasten 9000 euro bruto per jaar ofwel 750 euro per maand. Maar wie nu zijn rente wederom voor vijf jaar wil vastzetten, betaalt hiervoor gemiddeld zon 4,5 procent rente, dus 13.500 euro per jaar ofwel 1125 euro bruto per maand. Een bruto verschil van maar liefst 375 euro per maand. Wie kiest voor meer zekerheid en een 10jaars rente afsluit, is nog duurder uit. De rente bedraagt in dat geval gemiddeld zon 5 procent, waarmee de totale bruto rentelasten oplopen tot zon 15.000 euro per jaar ofwel 1250 euro per maand. In dit laatste voorbeeld liggen de brutolasten dus 500 euro per maand hoger dan in de huidige situatie. In de praktijk kiezen veel mensen voor een rentevaste periode tussen de vijf en tien jaar, bijvoorbeeld een 7jaars rente met een rentebedenktijd, zodat eventuele stijgingen vroegtijdig kunnen worden opgevangen. Hoe dan ook, de sterke verhalen aan de borreltafel over hoge hypotheken lijken voorlopig voorbij. <

de verschillende woonfasen
theek de oude woning al verkocht is. In uitzonderlijke gevallen kan er bij een nieuwe hypotheek een constructie worden gecreerd waarbij een deel makkelijk weer kan worden ingelost als de oude woning is verkocht; een verkapte overbruggingshypotheek. (zie kader VvAA op pagina 30). De dubbele lasten zullen met spaargeld betaald moeten worden als er niet voldoende inkomen is. In dat geval moeten Karin en haar man dus over voldoende nancile reserve beschikken. Gelet op de nancile risicos die aan deze constructie kleven, komt ook hier de adviseur weer om de hoek kijken om de specieke situatie van Karin breed te inventariseren en te analyseren. De 60-jarige Kees Prinsen, gynaecoloog in Twente, wil minder gaan werken en meer gaan genieten van het stadsleven in Enschede. Hij besluit daarom zijn vrijstaande villa in Ubbergen te verruilen voor een appartement in de binnenstad van Enschede. Prinsen heeft in 1995 een volledig aossingsvrije hypotheek met een looptijd van 30 jaar afgesloten. Hij wil voor zijn nieuwe appartement een nieuwe aossingsvrije hypotheek afsluiten, omdat de rente in vergelijking met 1995 fors is gedaald. Hier loopt hij tegen een probleem aan. Ook bij het oversluiten van een hypotheek geldt de regel dat minimaal de helft van de nieuwe hypotheek moet worden afgelost, wat inhoudt dat Prinsen hogere maandlasten voor zijn kiezen en alle andere woningbezitters na 30 jaar het recht op aftrek van de betaalde hypotheekrente. Hierdoor krijgt hij te zijner tijd ink hogere netto rentelasten voor de kiezen. Daar staat tegenover dat huizenbezitters uit de leeftijdscategorie van de heer Prinsen in veel gevallen overwaarde hebben opgebouwd. Hij doet er verstandig aan zijn huidige n toekomstige nancile situatie goed te laten doorlichten. Bij een geringe overwaarde zal Prinsen waarschijnlijk meer moeten aossen in de nieuwe hypotheek. Daarnaast houdt de bank rekening met een stabiel inkomen. Als het pensioen deels is opgebouwd met lijfrentes, dan moeten deze een bestendig karakter hebben, wat wil zeggen dat ze minimaal 10 jaar moeten uitkeren.

krijgt. Waar de heer Prinsen bij het afsluiten van een nieuwe hypotheek sowieso rekening mee moet houden, is dat zijn inkomen na pensionering naar alle waarschijnlijkheid daalt. Als gevolg hiervan daalt ook zijn leencapaciteit, waardoor de bank terughoudender zal zijn om hem een hypotheek te verstrekken. Bovendien eindigt voor Prinsen

11 - 2011 33

Management

Portret

Ik doe wat ik zeg

Doreth van den Heuvel (50) doorloopt een wonderlijke carrire. De voormalig fysiotherapeut ontwikkelde zich via een rechtenstudie in de avonduren tot manager en bestuurder. Vijftien jaar inmiddels is ze praktijkmanager in het Ruwaard van Putten ziekenhuis in Spijkenisse. Haar kern bleef onveranderd: What you see is what you get.
TEKST Roel NotteN FOTOGRAFIE De BeelDReDAKtIe/GUIDo BeNSCHoP

Doreth van den Heuvel

U bent al vijftien jaar praktijkmanager. Wat is uw geheim? Toen ik hier begon, zat alle kennis en kunde weliswaar in de hoofden van de assistenten, maar er stond niets op papier. Samen hebben we een handboek gemaakt dat werkelijk alle afdelingsprocessen beschrijft, van het opbergen van de patintkaart tot welke instrumenten voor welke behandeling moeten klaarliggen. Het resultaat is dat de kwaliteit van de dienstverlening ontzettend is verhoogd en we servicegerichter zijn gaan werken. Waarom bent u eigenlijk nodig als manager? Ik denk dat als ik er niet was geweest het productieniveau op onze afdeling lager zou zijn, want de efficiency is toegenomen. En bij de aanbouw van nieuwe poliklinieken heb ik gestreden voor voldoende vierkante meters voor onze afdeling. Welke eigenschap waarderen medewerkers in u? Dat ik doe wat ik zeg. Dankzij feedback van mijn medewerkers heb ik geleerd dat dit een kracht is die ik nog meer kan versterken. Daarnaast ben ik heel extravert; als ik iets niks vind, dan kun je dat direct van mijn gezicht aflezen, je moet mij niet laten pokeren. Wat was uw grootste succes? Het hele proces rondom de nieuwbouw van de polikliniek kaakchirurgie. Onze afdeling kaakchirurgie kent een buitengewoon efficinte afhandeling, maar om vuil en schoon optimaal van elkaar te kunnen scheiden, heb je wel ruimte nodig. Dat is gelukt en het resultaat is prachtig, iedereen is trots. In welke valkuil bent u ooit gelopen? Ik heb op momenten geprobeerd iemand anders te zijn dan ik was. Maar dat werkt niet, dat wordt een trucje. Het is heel belangrijk om zo dicht mogelijk bij jezelf te blijven. Soms denk je over een ander: kon ik dat ook maar!, maar stiekem weet je dat jij toch echt iemand anders bent met andere kwaliteiten. Verlangt u soms terug naar de werkvloer? Nee, ik ben inmiddels al veertien jaar fysiotherapeut af en mis Professioneel 2011 heden zzp-er bestuur, beleid en juridisch advies in de gezondheidszorg 1996 heden praktijkmanager Ruwaard van Putten ziekenhuis Spijkenisse 2007 2011 directeur Nederlandse Vereniging van Ditisten 1983 1997 fysiotherapeut Nevenfuncties 2011 heden lid RvT Nederlands Paramedisch Instituut 2011 heden lid RvT Mee Utrecht Gooi & Vechtstreek 2010 heden vicevoorzitter klachtencommissie Openbare Apotheek 2010 heden aspirant bestuurslid Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten 2006 heden lid RvT revalidatiecentrum Reade Managementcursussen 2008 Leergang oordelen en beslissen bij Jaap van Rijswijk BV 2007 Toezicht op Financin (NVTZ) 2004 Management by coaching bij De Baak Priv Doreth van den Heuvel woont samen in Utrecht met Frithjof Kroon, die als kaakchirurg op dezelfde afdeling werkt in het Ruwaard van Putten ziekenhuis.

mijn oude beroep geen moment. Ik weet nog dat ik op mijn 33ste met collegas in de kroeg zat en aan de praat raakte met iemand die rechten had gestudeerd. Ik wist direct: dat wil ik ook. Vanaf dat moment was ik overdag fysiotherapeut, en zat ik s avonds weer in de collegebanken. Als ik die studie niet had gedaan, zou mijn leven heel anders zijn gelopen. Wat is uw sterkste managementskill? Ik ben gewoon heel betrokken en gepassioneerd, als ik ergens voor kies, ga ik er ook echt voor. En dan hoop je dat je iedereen meekrijgt. Zo simpel is het. Ook zal ik mijn medewerkers naar anderen toe altijd verdedigen en nooit afvallen. Waar heeft u een hekel aan? Liegen. Al die kantoorspelletjes zijn aan mij niet besteed; what you see is what you get. <

34 11 - 2011

Recensie

Raadgers/Ramler
Wout Raadgers en Pieter Ramler zijn trainer/coach bij VvAA opleidingen & teamcoaching en auteurs van het boek Samenwerken vergt onderhoud.

Rembrandt en de zorgprofessional
Zorgprofessionals zien zich meer dan eens voor morele dilemmas geplaatst. Hoe hiermee om te gaan? Het boek Professionele ethiek geeft antwoorden vanuit een bijzonder perspectief.
Als geen andere sector draait het in de zorg vaak om het nemen van ethische beslissingen: kan een patint worden geholpen of niet? In hoeverre is euthanasie gerechtvaardigd? Maar ook: hoe verhouden de menselijke aandacht en de wetten van de bedrijfseconomie zich tot elkaar? Deze onderwerpen en meer komen aan de orde in het rijk gellustreerde boek Professionele ethiek van organisatieadviseur Rob van Es, die professionals hiermee een handvat wil bieden om stap voor stap morele vraagstukken te kunnen beantwoorden. Talloze schilderijen en illustraties passeren de revue. Zo is te zien hoe Rembrandt van Rijn in zijn zelfportret De schilder in zijn atelier naar zijn doek staart, zijn penseel los in de hand. Volgens Van Es staat deze pose symbool voor de professional die een dusdanig hoog niveau van bewustzijn heeft ontwikkeld dat hij in staat is om letterlijk en figuurlijk afstand te nemen van zijn vak en er tegelijk volop mee bezig te zijn. Deze combinatie van betrokkenheid en distantie ineen helpt om evenwichtige beslissingen te nemen. Zo kan een zorgprofessional met zichzelf in conflict komen over de vraag welke waarden voor hem het zwaarste wegen. Bijvoorbeeld: heeft hij er alles aan gedaan om zijn patint te helpen? Of kan juist het niet langer willen helpen worden opgevat als eerlijkheid geven over de uitzichtloosheid van een situatie? Dit klassieke dilemma komt terug bij Odysseus, die een keuze moet maken tussen het zeskoppige zeemonster Scylla en de draaikolk Charybdis. Beide moeten worden overwonnen, maar de twee zitten zo dicht op elkaar, dat als Odysseus probeert het ene monster te ontwijken, het bijna onmogelijk is om niet ten prooi te vallen aan het andere. Deze en vele andere metaforen maken dit boek tot veel meer dan zomaar een managementboek. Het is een reis door de geschiedenis van de kunst om te illustreren dat professionals een keuze hebben in hoe zij willen omgaan met morele dilemmas. Een inspiratiebron waar u vele zondagmiddagen rustig op de bank doorheen kunt bladeren. De prijs is stevig, maar u komt er zonder moeite de lange wintermaanden mee door. [Roel Notten]

loondienst?
e voortdurende veranderingen in de zorg, de administratieve druk en het toenemend aantal neventaken doet menig maat verlangen naar een loondienstbetrekking. Sommige van uw collegas laten het niet bij dat verlangen en maken daadwerkelijk de overstap naar een dienstbetrekking in een gezondheidscentrum of treden toe tot een vakgroep. Hun belangrijkste argument is dat ze zich dan eindelijk weer kunnen richten op datgene waar het ze oorspronkelijk allemaal om te doen was: de patintenzorg. De gedachte daarbij is dat al het gedoe (door ons ook wel het tweede vak genoemd) kan worden overgelaten aan het management. Dat lijkt n van de aantrekkelijke kanten van het loondienstverband, naast een vast inkomen en aanvullende arbeids- en verzekeringsvoorwaarden waar je als ondernemer geen aanspraak op kunt doen. Toch is werken in loondienst in de praktijk niet altijd zo rooskleurig als vaak wordt gedacht. Ook als medewerker krijgt u te maken met administratieve taken en wordt u geacht aanwezig te zijn op vergaderingen en mee te denken over het beleid. Bovendien kan het gaan wringen wanneer het management een koers vaart waar u het niet mee eens bent en u tot de ontdekking komt dat u daar niet over mee kunt beslissen. Ook blijken vakgroepen in de praktijk eigenlijk net zo te functioneren als maatschappen ook wat het aantal neventaken betreft.

Rob van Es, Professionele ethiek, Kluwer Uitgeverij, 54,-.

Het gras aan de overkant is niet altijd groener

Inmiddels kennen we verschillende gedesillusioneerde loondiensters die weer terug zijn binnen een maatschap en de nadelen daarvan op de koop toenemen. Kortom: zowel een betrekking in loondienst als toetreding tot een maatschap bieden voor- en nadelen. Bedenk dat het beide slechts (juridische) vormen zijn waarvoor de uiteindelijke keuze geheel afhankelijk is van uw ambities en wensen. Wees daarom vooral eerlijk tegen uzelf, denk niet te snel dat het gras groener is aan de overkant en voorkom dat u een dergelijke keuze, al dan niet uit frustratie, te snel maakt.

Gesignaleerd
Te vaak krijgen medewerkers te horen welke dingen zij niet goed doen: ze moeten beter luisteren of klantvriendelijker opereren. Dat kan allemaal wel waar zijn, maar veel belangrijker dan kritiek leveren, stelt Marcus Buckingham, is om mensen te leren uitgaan van hun sterke eigenschappen. Het mes van deze benadering snijdt aan twee kanten: niet alleen genieten mensen meer van hun werk wanneer zij worden bevestigd in hun talenten, Marcus Buckingham, ook leveren zij een grotere bijdrage aan Ontdek je sterke het organisatiebelang. Ontdek je sterke punten, Spectrum, punten biedt tips en oefeningen om 11,99. de eigen kernkwaliteiten naar boven te halen. [Roel Notten]

Reageren? management@artsenauto.nl

11 - 2011 35

Annemarie Smilde
Annemarie Smilde is senior jurist en teammanager van de sectie tuchtrecht en beroepsrechtsbijstand van VvAA rechtsbijstand.

Wet & recht

Lezersvragen

Selecteren op leeftijd Mag een maatschap een sollicitant niet uitnodigen met de mededeling dat men op zoek is naar een jonge assistent?

Onbegrijpelijk
n het algemeen is het geen eenvoudige opgaaf om wetgeving aan zorgprofessionals uit te leggen. De Wet Clintenrechten Zorg (WCZ) is in dit opzicht een extra grote uitdaging, vanwege de vele kritiek- en knelpunten. De WCZ, die nog in behandeling is in de Tweede Kamer, beoogt de positie van de patint (in de wet: clint) te versterken, onder meer door patintenrechten en verplichtingen van zorgverleners te bundelen en te harmoniseren. Op een groot aantal onderdelen is deze wet niet te begrijpen, laat staan uit te leggen. Zo vervalt voor de zorgaanbieder de verplichting om klachten te laten behandelen door een onafhankelijke klachtencommissie. Hiervoor in de plaats komt een klachtafhandeling die vormvrij is, behalve dat binnen 6 weken een gemotiveerd oordeel moet volgen. De kans is groot dat een klager bij het ontbreken van een onafhankelijke klachtencommissie kiest voor een gang naar het Tuchtcollege in plaats van klachtafhandeling door de zorgaanbieder.
ILLuStrAtIe: Leon muSSche

Voorstel Wet Clintenrechten Zorg nauwelijks uit te leggen

De klachtenfunctionaris, die volgens de WCZ moet worden aangesteld voor het geven van advies, informatie en bemiddeling, is geen alternatief voor een klachtencommissie. Hetzelfde geldt voor de onafhankelijke geschillencommissie, waarbij zorgaanbieders zich op grond van de WCZ moeten aansluiten. Deze commissie doet bindende uitspraken over klachten in hoger beroep over schadeclaims tot 25.000,-. Als een klager na een eventueel bemiddelingstraject genoegdoening wil, dan is niet het Tuchtcollege de aangewezen instantie. Dat heeft immers de bewaking en bevordering van de kwaliteit van de zorgverlening als taak. Moet u nu actie ondernemen? Nee, de klachtenbehandeling door een onafhankelijke klachtencommissie kunt u ook bij invoering van de WCZ handhaven. Overigens moeten we eerst maar afwachten of de WCZ de behandeling in het parlement overleeft.

Nee. Dit werd onlangs weer bevestigd in een uitspraak van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) in een zaak waarin een praktijk een assistent eerder op tijdelijke basis in dienst had en dit dienstverband niet verlengde, omdat men niet tevreden over haar was. Enige tijd later was er opnieuw een vacature, waarop zij vroeg of het zin had om te solliciteren. Daarop mailde de praktijk dat men op zoek was naar een jongere assistent. De werkgever betoogde bij de CGB dat hij de werkelijke reden (het disfunctioneren) niet hoefde te noemen en een andere reden mocht aanvoeren, namelijk dat de praktijk op zoek is naar een jonger iemand. De Commissie stelde dat de werkgever onvoldoende kon bewijzen dat disfunctioneren de werkelijke reden was en oordeelde dat de praktijk verboden onderscheid naar leeftijd had gemaakt.

vakantiedagen op als gezonde medewerkers. Ten aanzien van bovenwettelijke vakantiedagen mogen andere afspraken worden gemaakt. Zieke werknemers die nog gedeeltelijk werken, zullen hun vakantiedagen voor de gehele arbeidsduur (en niet alleen voor de daadwerkelijk gewerkte uren) moeten opnemen. Om te voorkomen dat werknemers hun vakantiedagen te lang opsparen, komt er een vervaltermijn. De minimumvakantiedagen moeten voortaan binnen een half jaar na het kalenderjaar waarin ze zijn opgebouwd worden opgenomen. Hierna vervallen ze. De vervaltermijn geldt niet voor bovenwettelijke vakantiedagen en voor werknemers die vanwege bijzondere omstandigheden hun vakantiedagen niet hebben kunnen opnemen. Daarnaast mag de werkgever met de werknemer een langere vervaltermijn afspreken. De nieuwe vervaltermijn is van toepassing op vakantiedagen die na 1 januari 2012 worden opgebouwd. Voor oude vakantiedagen blijft de termijn van vijf jaar gelden.

Studiekosten Mogen werkgever en werknemer afspreken dat studiekosten aan de werkgever worden terugbetaald?
Het studiekostenbeding is niet wettelijk geregeld. De Hoge Raad heeft bepaald dat de wet zich niet verzet tegen een regeling waarbij de werknemer zich verplicht studiekosten terug te betalen indien hij tijdens of kort na afloop van de studie bij zijn werkgever vertrekt. Wel zijn er enkele voorwaarden waar een studiekostenbeding aan dient te voldoen: er moet een periode zijn vastgesteld gedurende welke de werkgever geacht wordt baat te hebben bij de door de werknemer verworven kennis en vaardigheden; er moet in staan dat de werknemer, indien de dienstbetrekking tijdens of onmiddellijk na afloop van de studie eindigt, de studiekosten over de studieperiode aan de werkgever terugbetaalt; deze terugbetalingsverplichting vermindert naar evenredigheid van het voortduren van de dienstbetrekking gedurende de vooraf vastgestelde periode.

Vakantiedagen Ik heb begrepen dat er volgend jaar nieuwe regels gaan gelden omtrent vakantiedagen. Wat gaat dit voor mij betekenen?
Vanaf 1 januari 2012 wijzigt de vakantiewetgeving. De belangrijkste wijzigingen betreffen de opbouw en opname van vakantiedagen door zieke werknemers en het verval van vakantiedagen. In 2012 bouwen zieke werknemers evenveel

Reageren? a.smilde@artsenauto.nl

Onder redactie van mr. Diederik Leusink en mr. Annemarie Smilde, senior juristen en teammanagers bij VvAA rechtsbijstand. Wilt u reageren of heeft u een vraag op juridisch gebied, mail dan naar juridisch@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

36 11 - 2011

Praktijkadvies

Rutger van der Velden

Jacqueline van Eekelen is adviseur bij VvAA consultants in de gezondheidszorg.

Zwalkend beleid
Een basistaak van de overheid is te zorgen voor duidelijke wetgeving die niet om de haverklap verandert. Zeker voor ondernemers. Uitgerekend bij de maatschap, de samenwerkingsvorm bij uitstek in de zorg, ging het dit jaar twee keer mis.
Rutger van der Velden is belastingadviseur bij VvAA.

n 2002 werd het wetsvoorstel Personen vennootschappen ingediend, ter moder nisering van oude regelgeving die terug gaat tot 1838. De maatschap en de vennoot schap onder firma zouden versmelten tot n nieuwe rechtsvorm: de vennootschap met nieuwe regels. Het voorstel werd in 2005 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. Vervolgens liet de overheid herhaaldelijk weten dat invoering op korte termijn te verwachten was, per 1 januari of 1 juli aanstaande. Maar omdat de Eerste Kamer en de onder nemersorganisaties nogal kritisch waren, besloot minister Opstelten van Veiligheid en Justitie begin september het wetsvoorstel ra dicaal in te trekken. Vlak voor de eindstreep, met veel ophef tot gevolg. Je vraagt je af hoe het toch mogelijk is dat zon wetvoorstel zo ver komt, zonder voldoende draagvlak. Zijn we dan uitgepolderd in dit land? Resultaat: een enorme kapitaalvernietiging aan cursussen, studiedagen en juridische advieskosten voor het bedrijfsleven sinds 2005. Terwijl die verouderde wet vroeg of laat toch echt moet worden gemoderniseerd. Kortom: geen goede beurt voor onze overheid. Afgelopen voorjaar ging het ook al mis door een vergelijkbare radicale ommezwaai van het landsbestuur. Die kreeg minder aandacht, maar was eigenlijk nog veel gnanter omdat het geen wetsvoorstel betrof, maar dwingende regelgeving die al volop werd toegepast. Op 16 mei 2011 werd plotseling officieel besloten dat de stille maatschappen voor de inschrij ving in het Handelsregister gelijk werden gesteld aan openbare maatschappen. Het voormalige onderscheid tussen beide soorten maatschap was ingevoerd bij de wetswijziging per 1 juli 2008 die regelde dat

voortaan alle vrijeberoepsbeoefenaren zich moesten inschrijven. Werkten die samen in een maatschap die openbaar was, dan moest de maatschap zich inschrijven in het Handels register. Maar werd de praktijk uitgeoefend in een stille maatschap, dan moesten de maatschapsleden zich destijds ieder apart inschrijven alsof zij eenmanszaak waren en dus juist niet de maatschap. En sinds mei 2011 moeten dus alle stille maatschappen met een praktijk zich alsnog inschrijven in het Handelsregister (voor zover nog niet gebeurd) en dienen al hun indivi duele maatschapsleden hun eventuele in schrijving als eenmanszaak weer ongedaan te maken door uitschrijving. Mijn advies is dat toch maar te regelen, ondanks uw mogelijke tegenzin. De mutatie formulieren staan op de site van de Kamer van Koophandel (Kvk.nl). Let wel, zon in en uitschrijving kan betekenen dat de fiscus automatisch verkeerde conclusies trekt van wege de bestandskoppelingen. Het is dus aan te raden gelijktijdig aan de Belastingdienst te (laten) melden dat er voor de maatschap en de maatschapsleden fiscaal niets wijzigt. Positief nieuws in dit verband is de aankondi ging van minister Verhagen van Economische Zaken dat de contributie voor het Handels register in 2013 helemaal zal vervallen. Een goede zaak voor alle ondernemers, al was het maar omdat het zon 2,2 miljoen acceptgiros per jaar bespaart. En nu maar hopen dat dit ook echt doorgaat. Liever geen zwalkende overheid meer. < Reageren? r.vandervelden@artsenauto.nl

Edwin Brugman is directeur kennismanagement en netwerken bij VvAA.

Bart Doornbusch is adviseur bij VvAA consultants in de gezondheidszorg.

Geen goede beurt voor onze overheid

11 - 2011 37

advertentie

Fiscaal

Lezersvragen
extra aftrekpost voor de inkomstenbelasting, boven op de jaarlijkse afschrijving van de investering. Uw kostenmaatschap betaalt zelf geen inkomstenbelasting en heeft dus geen investeringsaftrek. Die komt toe aan de eigenaren van de drie praktijken, ieder voor een derde deel, naar rato van ieders aandeel in het resultaat van de kostenmaatschap. De kleinschaligheidsinvesteringsaftrek is gericht op kleine investeringen. Investeert een ondernemer een te groot totaalbedrag in een jaar, dan geldt deze aftrek niet of in mindere mate. Bij samenwerkingsverbanden, zoals maatschappen, telt het totale investeringsbedrag van de maatschap mee, en niet ieders aandeel daarin, de zogenaamde samentelbepaling. Deze bepaling geldt gelukkig niet voor uw kostenmaatschap, omdat daarin naar wij begrijpen slechts kosten worden geadministreerd en er geen onderneming in fiscale zin in wordt uitgeoefend.

Peter van Bakel

Peter van Bakel is clintadviseur bij VvAA belastingadviseurs en consultants bv. Maandelijks schrijft hij over een fiscaal onderwerp.

Aftrek levensonderhoud kind Mijn dochter van 25 jaar heeft sinds afgelopen zomer geen recht meer op studiefinanciering. Ik betaal sindsdien al haar kosten. Betaalt de fiscus mee?

ILLustratIe: Leon mussche

Topmensen
oed opgeleide werknemers liggen niet altijd voor het oprapen. Als ze op de Nederlandse arbeidsmarkt niet te vinden zijn, kunt u altijd werven in het buitenland. In dat geval krijgt u te maken met de 30-procentregeling voor vanuit het buitenland aangeworven werknemers. U mag dan onder voorwaarden maximaal 30 procent van het totale loon als onbelaste vergoeding uitkeren. Achterliggende gedachte is dat deze vergoeding de zogenaamde extraterritoriale kosten moet compenseren: extra kosten die een werknemer maakt in verband met het tijdelijke verblijf buiten het thuisland (dubbele huisvestingskosten, kosten voor visa/rijbewijzen). Omdat deze kosten in feite lager zijn dan 30 procent, ontstaat er per saldo een voordeel voor de werknemer. Belangrijkste voorwaarde is dat de uit het buitenland aangeworven werknemer over specifieke deskundigheid beschikt die schaars is op de Nederlandse arbeidsmarkt. Of dat zo is, bepaalt de Belastingdienst. U moet samen met de werknemer een verzoek indienen bij de fiscus (kantoor Buitenland).

Ja, in 2011 heeft u voor een of twee kwartalen recht op aftrek voor het levensonderhoud van uw dochter. We noemen de belangrijkste voorwaarden die telkens per kwartaal worden bekeken: uw dochter is aan het begin van het kwartaal jonger dan 30; ze kan in het kwartaal niet zelf in haar levensonderhoud voorzien; niemand in uw huishouden heeft recht op kinderbijslag voor haar; ze heeft geen recht op studiefinanciering, tegemoetkoming in de studiekosten of vergelijkbare regeling; uw bijdragen voor het levensonderhoud zijn in het kwartaal minimaal 408,-. De regering wil de leeftijdsgrens voor deze aftrekpost per 1 januari aanstaande terugbrengen van 30 naar 21 jaar. Als die wetswijziging doorgaat, dan vervalt de aftrek voor levensonderhoud van uw studerende dochter volledig.

Renteaftrek leegstaande woning Mijn vorige woning staat al sinds augustus 2009 te koop. Hoelang mag ik de hypotheekrente daarvan nog blijven aftrekken? Die woning staat leeg sinds november 2009 toen ik ben verhuisd naar mijn huidige woning. De verhuizing is pas in januari 2010 doorgegeven aan de gemeente. Naar de huidige stand van zaken heeft u nog maximaal tot 31 december 2012 recht op hypotheekrenteaftrek op uw vorige woning, behalve over de perioden dat u de woning zou verhuren. U moet dan wel aannemelijk kunnen maken dat de woning doorlopend te koop is blijven staan. In uw situatie profiteert u van de tijdelijke verlenging van de termijn met een jaar. Die maatregel is genomen vanwege de crisis op de woningmarkt. Zonder die tijdelijke maatregel was uw renteaftrek al eind 2011 gestopt. Het is mogelijk dat de tijdelijke maatregel in de toekomst nog wordt verlengd, maar daarover is nu nog niets bekend. Bij verhuur van de woning heeft u geen hypotheekrenteaftrek, maar vormen de huurinkomsten geen fiscaal inkomen.

Buitenlandse werknemers kunnen netto meer verdienen

Na goedkeuring legt u dit vast in het arbeidscontract. De werknemer gaat akkoord met een lager brutosalaris. Dit heeft overigens wel gevolgen voor hem: minder pensioenopbouw en minder recht op sociale voorzieningen. Informeer uw werknemer hierover! De maximale looptijd van deze regeling is 10 jaar. Na 5 jaar kan de belastinginspecteur de regeling tussentijds toetsen. Als die vaststelt dat de schaarste is verdwenen, mag u de regeling niet meer toepassen. Afgelopen voorjaar heeft de fiscus nog gesteld dat tandartsen niet meer schaars zijn op de Nederlandse arbeidsmarkt. De fiscus verwees naar een brief van de NMT (beroepsvereniging van tandartsen), die zich baseert op een rapport van de Stichting Capaciteitsorgaan voor Medische en Tandheelkundige Vervolgopleidingen, waarin is opgenomen dat er de komende jaren geen capaciteitstekorten van tandartsen in Nederland meer worden verwacht.

Gezamenlijke wachtkamer Ons gezondheidscentrum, dat uit drie aparte praktijken bestaat, heeft voor 90.000,- de gezamenlijke wachtkamer verbouwd. Voor onze huisvesting hebben we een kostenmaatschap waarin we ieder voor een derde deelnemen. Heeft deze fiscaal voordeel van de verbouwing? De verbouwing is een gezamenlijke investering van de drie praktijken. De meeste soorten investeringen worden fiscaal gestimuleerd met de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek. Dat is een eenmalige

Onder redactie van VvAA belastingadviseurs & consultants bv; deze keer zijn de antwoorden verzorgd door Pieter Sanders en Inge Sikma. Heeft u een vraag op belastinggebied, mail dan naar fiscaal@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

Reageren? p.vanbakel@artsenauto.nl

11 - 2011 39

Personal finance

Lijfrentes
Het jaar loopt weer ten einde en dan komen er meestal veel lijfrentepolissen tot uitkering. Waar moet u op letten?
Sinds 1 januari 2008 is het toegestaan om uitkerende (en ook uitgestelde) lijfrenten onder te brengen bij een bank. Daarbij is het allereerst belangrijk te weten of uw polis onder het oude of nieuwe fiscale regime valt. Bij een oud regime polis (in het algemeen polissen waarop tot 15 oktober 1990 premie is betaald) heeft u een grote vrijheid in de besteding van het kapitaal, waar wij hier verder niet op ingaan. Bij de nieuwe regime lijfrenten onderscheidt de fiscus drie varianten: de levenslange oudedagslijfrente (uiterste ingangsdatum het jaar waarin u 70 wordt); de tijdelijke oudedagslijfrente (vanaf 65-jarige leeftijd met een maximum van 20.602,- per jaar (gendexeerd), met als uiterste ingangsdatum het jaar waarin u 70 wordt); en de overbruggingslijfrente van maximaal 63.288,- per jaar (niet gendexeerd). De laatste mag op elk moment ingaan, maar de einddatum moet gelijk zijn aan de ingangsdatum van het beroepspensioen of de 65-jarige leeftijd. Bij iedere vorm kan een nabestaandenlijfrente worden bedongen, zodat bij overlijden van n der verzekerden de uitkering doorgaat; voor het risico van overlijden van beide verzekerden kan een dalende overlijdensverzekering worden gesloten (contraverzekering). Bij een bancaire lijfrente wordt een soort spaarbankboekje geopend met n rekeninghouder. Bij een bank kunnen alleen oudedagslijfrentes afgesloten worden. Daarbij heeft de levenslange lijfrente bij een bank niet als einddatum het overlijden, maar minimaal een duur van 20 jaar gerekend vanaf de 65-jarige leeftijd (als u jonger bent dan 65 wordt voor ieder jaar dat u jonger bent een jaar bij die 20 jaar opgeteld). Het grote voordeel hiervan is dat de uitkering bij overlijden automatisch overgaat op de nabestaanden; als er geen partner meer is ook naar de kinderen of andere erfgenamen. Een contraverzekering is daarom niet nodig. Ook valt een bancaire lijfrente onder de garantieregeling van een bank (tot maximaal 100.000,- per rekeninghouder). U bent vrij om de uitkering te bedingen bij een andere bank of verzekeringsmaatschappij dan waar de polis nu van kracht is; uitstellen van een polis is ook mogelijk bij een bank. Ga ook na hoe hoog de te ontvangen lijfrente per jaar is; hier kunnen behoorlijke verschillen ontstaan, omdat kosten en rentepercentages bij de verschillende aanbieders verschillen. Het is daarom verstandig zowel bij een bank als een verzekeringsmaatschappij een offerte aan te vragen. Voor vragen over dit onderwerp kunt u mailen naar fp@vvaa.nl of bellen met 030 247 48 78.

Flitskrediet
Het zal je maar gebeuren, dat de maand langer duurt dan je inkomsten. In vakantieperiodes zullen meer mensen dat meemaken, maar dat zie je aankomen. Met geleend geld vakantie vieren is onverstandig, dus zet je voor die extra uitgaven liefst eerst wat opzij. Er is echter een industrie die gewiekst en winstgevend inspeelt op acuut geldgebrek door heel laagdrempelig relatief kleine bedragen denk aan een paar honderd euro voor korte periodes uit te lenen aan mensen in geldnood. Het is de wereld van het flitskrediet. Flitskredieten zijn heel gemakkelijk via internet of sms af te sluiten en kunnen onbehoorlijk duur uitpakken voor de consument die in anonimiteit zijn tijdelijke geldgebrek wil oplossen. Er is wel regelgeving om de kosten van geld lenen binnen de perken te houden, maar die biedt in de praktijk nog onvoldoende bescherming tegen de vindingrijkheid van de aanbieders van flitskredieten. Het goede nieuws is dat sinds 1 juni 2011 ook de meeste aanbieders van korte leningen op basis van de Richtlijn Consumentenkrediet over een vergunning van de Autoriteit Financile Markten (AFM) moeten beschikken. Voor flitskredieten geldt nu dat op jaarbasis maximaal 16% rente gerekend mag worden, net als voor bijvoorbeeld creditcards en doorlopende kredieten. Dat maximum bestaat uit de wettelijke rente van nu 4% plus een opslag van maximaal 12%. Met allerlei trucs proberen de aanbieders van snel geld dit maximum te omzeilen. Wat te denken van kosten spoedbetaling van 25,- (terwijl veel banken daar minder dan 5,voor rekenen) of boete te late betaling van omgerekend ruim 1000% op jaarbasis of veel meer als je maar n dag te laat terugbetaalt. Via bewustwordingscampagnes hebben de AFM en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) consumenten eerder dit jaar gewaarschuwd voor dure flitskredieten. Rood staan of een krediet afsluiten bij de eigen bank dan wel geld lenen van vrienden of familie mist de anonimiteit van flitskrediet, maar behoedt je wel voor relatief hoge leenkosten. Toegegeven, het voelt als student niet fijn om bijvoorbeeld je ouders te vragen om je even uit de brand te helpen. Maar van onschatbare waarde is het bijbehorende ongevraagde advies om je financin in de toekomst beter op orde te brengen en de uitgestoken hand om je daarbij te helpen.
Disclaimer: deze informatie is niet bedoeld als aanbeveling tot het verrichten van bepaalde transacties. Laat u bij sparen en beleggen altijd goed adviseren.

Ferdinand Wit is manager Beleggingen & Treasury bij VvAA en schrijft maandelijks over sparen of beleggen.

Reacties en/of suggesties? Mail dan naar geld@artsenauto.nl. Op www.vvaa.nl vindt u via Bankieren informatie over Sparen/ Beleggen. Voor persoonlijk advies neemt u contact op met uw praktijkadviseur of met VvAA Bancair Advies, telefoon 030 247 40 60.

40 11 - 2011

Lezersvragen

Joan Versluijs
Joan Versluijs is nancieel planner en nancieel echtscheidingsadviseur bij VvAA.

Vrijkomend lijfrentekapitaal Binnenkort komt mijn lijfrente vrij. Het is inmiddels een ink kapitaal geworden. Het gekke is: ik zou niet weten wat ik er zelf mee moet. Ik woon alleen, mijn hypotheek is bijna afgelost en ik ben niet van plan grote aankopen te doen of verre reizen te maken. Kan ik het vrijkomende kapitaal niet schenken aan mijn dochter? Zij begint namelijk aan een tweede studie.

kapitaal worden gebruikt voor een zogeheten overbruggingslijfrente. In de periode van 61 tot 65 jaar kunt u zo het opgebouwde lijfrentekapitaal laten uitkeren. Dit moet wel bij een verzekeringsmaatschappij, want bij een bank is een overbruggingslijfrente niet mogelijk.

In het land der blinden

f ik zeker wist dat ik mijn eigen lenzen in had, vroeg de opticien doodleuk. De beste man had me deze ondingen nota bene een paar weken daarvoor eigenhandig aangemeten. En me daarmee letterlijk vlagen van blinde paniek bezorgd. Het rijdt niet fijn auto met je ogen dicht. Eenzelfde gevoel van aan de goden overgeleverd te zijn, overkomt vaak mensen die hun relatie verbreken. Zeker als er een onderneming in het spel is. Heel begrijpelijk: wanneer we bij VvAA een scheidingstraject begeleiden, toetsen we regelmatig elders gevoerde procedures en de uitkomsten daarvan zijn ronduit bizar. Huwelijkse voorwaarden die koude uitsluiting inhouden ieders vermogen is en blijft privvermogen maar door de advocaat worden aangezien voor een periodiek verrekenbeding. Dat uiteraard niet is nageleefd het was er immers niet met als gevolg dat gensinueerd wordt dat al het aanwezige vermogen door twee gedeeld moet worden. Een alimentatierekenaar die het inkomen van de ondernemer meeneemt op dezelfde wijze als het inkomen van de partner die in loondienst werkt. Goodwill die wordt verdeeld bij helfte. Het maatschapsaandeel dat, zonder het te

Afkoop klein lijfrentekapitaal Ik krijg in 2011 een lijfrentepolis uitgekeerd (in 2005 gesloten door een eenmalige koopsom) die door tegenvallende beleggingen slechts ongeveer 3000,- oplevert. Kan ik dit ineens laten uitkeren in plaats van een lijfrente ervoor kopen?
Ja dat kan. Als de lijfrenteuitkering lager is dan 4171,- kan uitkering ineens plaatsvinden. Er wordt wel direct 52% door de verzekeraar aan belasting ingehouden. Als dit te veel blijkt te zijn, kunt u dat terugkrijgen via uw aangifte inkomstenbelasting.

ILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE

Jazeker kan dat. Omdat u uw polis heeft afgesloten vr 16 oktober 1990, kunt u scaal aantrekkelijk schenken. Mooier kan het niet. U kunt een bedrag ineens schenken, maar ook een lijfrente aankopen waar uw dochter begunstigde op is. Omdat over de periodieke uitkeringen inkomstenbelasting verschuldigd is, treedt het schenkingsrecht terug.

Verlengen van de looptijd van de polis Mag ik een polis die expireert op 65-jarige leeftijd verlengen tot bijvoorbeeld 66 en daarna weer tot 67 en zo verder?
Ja, dat kan mits de lijfrente, wanneer deze nieuw regime is, uiterlijk op de 70-jarige leeftijd van de verzekeringnemer/rekeninghouder omgezet wordt in een oudedagslijfrente. Deze beperking is niet van toepassing op een oud regime lijfrente. Een oud regime lijfrente mag dus verlengd blijven worden.

De uitkomsten van slecht gevoerde echtscheidingsprocedures zijn ronduit bizar

verminderen met praktijkkosten, zoals de pensioenpremies, wordt betiteld als inkomen. En let wel: het gaat hier steeds om gezamenlijk geraadpleegde deskundigen, niet om bijvoorbeeld de advocaat van de tegenpartij die bezig is met een spelletje blufpoker. Laat n ding duidelijk zijn: zoals een patint een medisch professional nodig heeft die jaren studeert, zich specialiseert en geregeld congressen volgt, heeft ook iemand die in scheiding ligt een specifiek op dit terrein geschoolde deskundige nodig. Dat is niet de gewone advocaat, mediator, accountant, of financieel planner. Nee, dat is een specialist, die juridisch, fiscaal, financieel en bedrijfseconomisch is onderlegd, weet heeft van alimentatierekenen en oog heeft voor de menselijke aspecten. Met alleen n oog in het land der blinden redt u het niet.

Uitkering lijfrente voor 65 jarige leeftijd Van 1993 tot 2006 heb ik jaarlijks premies voldaan voor een lijfrente. Deze premies heb ik ook fiscaal afgetrokken van mijn inkomen. Vanaf 2006 kon ik de premies niet langer betalen en ben ermee gestopt. Ik ben nu 61 en vraag mij af of ik de lijfrentetermijnen nu al kan laten ingaan.
Ja, dat is mogelijk. Gezien de periode waarover u premie heeft betaald, kan dit lijfrente-

Aankoop uitkerende lijfrente Moet ik het vrijkomende kapitaal ook bij dezelfde maatschappij aanwenden voor een lijfrente?
Nee, u bent vrij om het vrijkomende kapitaal te bedingen bij een andere maatschappij/ bank dan de maatschappij/bank waar het kapitaal beschikbaar is gekomen.

Onder redactie van Gertjan Portman FFP CFP RFEA, specialist nancile planning/echtscheidingsadviseur bij VvAA. Wilt u reageren of heeft u een vraag op het gebied van personal nance, mail dan naar personalnance@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

Reageren? j.versluijs@artsenauto.nl

11 - 2011 41

Student

Prikbord

Tips en suggesties zijn welkom op student@artsenauto.nl.

Een eeuw geneeskunde van gezelschapsdieren

Honderd jaar geleden, op 1 september 1911, vond in Nederland de start van het vakgebied geneeskunde van gezelschapsdieren plaats. Dat viert de Utrechtse faculteit Diergeneeskunde met de uitgave van het boek Een eeuw geneeskunde van Nederland gezelschapsdieren in Nederland. Het boek gaat over onderwijs, onderzoek en de veranderingen in de patintenzorg, maar behandelt ook de maatschappelijke context waarin de gezelschapsdierenarts zich moet bewegen. Het boek kost 25,- en kan worden besteld via gezelschapsdieren@uu.nl, o.v.v. jubileumboek, naam en postadres.

Ouderenzorg in de ban
Er is een groeiend tekort aan specialisten ouderengeneeskunde, zo blijkt uit cijfers van het Capaciteitsorgaan. En dat terwijl verwacht wordt dat de vraag naar hen als gevolg van de vergrijzing in de komende 10 jaar met maar liefst 24 procent zal toenemen. De belangrijkste reden voor het tekort is het achterblijven van de instroom van aios in de opleiding, zegt Victor Slenter, arts Maatschappij en gezondheid en directeur van het Capaciteitsorgaan. Een bron van zorg. Daarom is er vanuit KNMG, ACtiz en Verenso in het afgelopen jaar een actieplan opgesteld om het tij te keren. Slenter: Maar of dat werkt, is natuurlijk afwachten.

College goes digital

Zullen papieren studieboeken binnen vijf jaar volledig vervangen zijn door tabletversies? Tweederde van de studenten die werden ondervraagd door The Pearson Foundation, een onderwijsorganisatie in de VS, denkt van wel. In Nederland lijkt het ook die richting op te gaan: geneeskundefaculteiten maken vrijwel allemaal al volop gebruik van podcasts en weblectures. Zo deelde het UMC Utrecht in juli nog iPads met medische apps uit aan artsen en onderzoekers en wordt in het Deventer Ziekenhuis met behulp van de iPad visite gelopen.

[ Binnenkort in... ]

Groningen

Welke disciplines zijn er allemaal binnen de gezondheidszorg? En wat houden die dan precies in? Je leert het tijdens de Medische Carrire Dag in Groningen op 19 november. Er zijn plenaire sessies, waaronder n van VvAA over persoonlijke presentatie. Verder zijn er workshops die gegeven zullen worden door medisch specialisten van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Inschrijven kan via www.panacea.nl.

In het nieuws
In het kader van MEDICA 2011 in Dsseldorf en de parallel georganiseerde 34ste Duitse Ziekenhuisdag, vindt op 18 november de premire van de European Hospital Conference plaats. Themas zijn: de actuele aspecten van de Europese ziekenhuispolitiek en de uitwerking van de Europese patintenrichtlijnen op de klinieken binnen de EU. De kunstcommissie van het Erasmus MC heeft studenten betrokken bij de creatie van een metershoog kunstwerk dat in het hart van het nieuwe onderwijsgebouw moet verschijnen. Studenten kunnen via sinonline.nl en e-mail reageren op de ontwerpschetsen van de Spaanse kunstenaar Fernando Sanchez Castillo. Democratie ten top. Op 5 november 2011 vindt voor de 19de maal de landelijke aiosdag plaats. Hier ben je in n dag op de hoogte van alles wat je moet weten als aankomend medisch specialist: welke werkvormen voor jou het meest geschikt zijn (dienstverband of in vrij beroep), en hoe het zit met de verschillende caos, goodwill, de AMS en de maatschapovereenkomst. Zie

42 11 - 2011

Long-app voor gezonde levensstijl

In Nederland lijden een miljoen mensen aan astma of COPD. Voor al die patinten is er nu een handige app: de Longpas App. Hiermee kunnen zij hun gezondheidstoestand bijhouden, medicijngebruik registeren en deze informatie via de app of e-mail makkelijk delen met zorgverleners. Ook kunnen er gerichte doelen voor een gezonde leefstijl gesteld worden, zoals traplopen, wandelen, sporten en ontspannen. Via Facebook of e-mail kun je laten weten of je die voornemens ook echt hebt uitgevoerd. Je vindt het gratis programma in de Apple appstore en op facebook.nl/longpas.

Wie
Jodine Smits

De Utrechtse geneeskundestudent Jodine Smits (23) is een van de 22 jonge academici die sinds juli de Nationale DenkTank vormen. Verdeeld over vier teams proberen de studenten met allemaal een totaal verschillende studieachtergrond een antwoord te vinden op de vraag hoe Nederland op arbeidsgebied vernieuwd zou kunnen worden. Mijn team houdt zich bezig met het duurzaam inzetten van de werknemers, vertelt Jodine. We zitten nu in de analysefase: we interviewen experts, bezoeken congressen en nemen enqutes af bij werkgevers en werknemers. Hierna gaan we aan de slag met concrete oplossingen. De denktankperiode is op 11 november afgelopen. Op 15 december wordt het eindrapport aangeboden aan vertegenwoordigers van de overheid, politiek, bedrijfsleven en wetenschap.

Remake Flatliners

Geneeskundestudenten die elkaar in coma brengen om te achterhalen wat er na de dood gebeurt. Gaat er al een belletje rinkelen? Het is het uitgangspunt van de thriller Flatliners uit 1990. Hoofdrolspelers waren de toen nog relatief onbekende Julia Roberts, Kiefer Sutherland, Kevin Bacon, William Baldwin en Oliver Platt. Filmstudio Columbia Pictures is bezig met een remake. De casting start binnenkort, nog onbekend is wanneer de lm in productie gaat.

Waar
Amsterdam

De biofeedback game Air Medic Sky 1 van het UMC Utrecht is in september ink in de prijzen gevallen tijdens de Serious Play Conference in Washington. Het spel dat jonge, startende artsen traint om het hoofd koel te houden in stressvolle situaties, werd uitgeroepen tot best serious game van 2011. In het spel gaan artsen op virtuele missie naar rampgebieden. Daar krijgen ze in rap tempo te maken met patinten met uiteenlopende klachten. Tegelijkertijd meten drie sensoren constant de hartslag en de zweetproductie van de speler, waaruit het stressniveau kan worden afgeleid. Doel van de game is jonge artsen weerbaar te maken in situaties waarin ze er alleen voor staan. Ook maakt het hun duidelijk in hoeverre hun prestaties kunnen verslechteren onder invloed van stress.

Wat

Air Medic Sky 1

http://dejongeorde.artsennet.nl voor meer informatie. Burn-out komt vaak voor onder artsen in opleiding tot specialist. Aiossen die burnoutsymptomen vertonen, hebben daarnaast vaak minder vakinhoudelijke kennis en een horgere studieschuld, zo blijkt uit een onderzoek onder meer dan 16.000 Amerikaanse aiossen.

Op 19 november vindt in het AMC in Amsterdam de Tropenartsen Carrire Dag (TCD) plaats. De dag wordt voor de vierde keer georganiseerd door TROIE, de werkgroep van tropenartsen in opleiding van de Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde (NVTG). Er is een banenmarkt voor tropenartsen met diverse grotere en kleinere uitzendende organisaties zoals Artsen zonder Grenzen, Voluntary Services Overseas en Africa Health Placements. Daarnaast zijn er presentaties aan de hand van een jaarlijks wisselend thema. Dit jaar is dat Ontwikkelingswerk van alle kanten. Door voordrachten van diverse sprekers wordt geprobeerd een discussie te creren over de zin en onzin van ontwikkelingswerk anno 2011. Inschrijven kan via www.tropenopleiding.nl en kost 15,-, inclusief lunch en borrel na aoop.

11 - 2011 43

student

Update

Achterstallig onderhoud
Studentist.nl is een tandartspraktijk die zich richt op studenten. Veel studenten zijn, sinds ze op kamers wonen, gemiddeld twee tot drie jaar niet bij de tandarts geweest. Studentist.nl wil daar verandering in brengen. Bovendien biedt de praktijk jonge tandartsen de mogelijkheid om werkervaring op te doen.
TEKST MARLOES DE MOOR illUSTraTiE cAROLyn RiDSDALE

est leuk, zon sentimental journey naar je geboortedorp om je gebit te laten onderhouden, maar ook een tijdrovende kwestie. Tijdens de studie blijken tandartsbezoekjes er nog weleens bij in te schieten. Je hebt al genoeg aan je hoofd. Dat bracht tandarts en ondernemer Michiel Allessie (36) op het idee om Studentist.nl op te zetten: een tandartspraktijk die zich speciaal richt op studenten. Inmiddels heeft hij vestigingen in Amsterdam en Groningen. Die lopen zo goed, dat er nu in Utrecht nog een derde praktijk wordt gebouwd en die in Amsterdam volledig wordt vernieuwd. Studentist.nl zit midden in de stad, waardoor het makkelijk is om tussen de colleges door langs te gaan. Je hoeft weinig te regelen om over te stappen, want je oude tandartsdossier wordt door Studentist.nl opgevraagd. Een afspraak kun je online maken. Zo zit je niet vast aan kantooruren. Het mes snijdt aan twee kanten, want ook voor jonge, net afgestudeerde tandartsen is Studentist.nl een uitkomst. Tandartsen zonder ervaring hebben meestal meer moeite om een baan te vinden bij goede praktijken. De studentenpraktijk biedt hun de mogelijkheid om een half jaar betaald werkervaring op te doen. Bovendien krijgen ze de tijd om hun werk te doen. Studenten zitten er niet mee als het langer duurt en vinden het fijn om extra aandacht te krijgen, vertelt Allessie. Aandacht hoort bij het concept van Studentist.nl. Van alle studenten heeft 3 tot 5 procent gebitsproblemen, de rest kampt vooral met kleine gaatjes. Daaruit

blijkt dat die aandacht hard nodig is. Vooral jongens hebben een slecht gebit. Zij wonen vaak al drie jaar op kamers voordat ze hun eerste afspraak maken. Als we dan fotos nemen, hebben ze vrijwel altijd gaatjes. Bij meisjes heeft een op de drie gaatjes. Verder komen problemen met de verstandskiezen veel voor in deze leeftijdsgroep. Meteen resultaat De tandartsen van Studentist.nl nemen veel tijd om uit te leggen hoe je je gebit goed verzorgt. Flossen en stoken doen studenten maar zelden. De adviezen worden volgens Allessie ook echt opgevolgd. Dat is het leuke eraan: je ziet meteen resultaat. De studentenpraktijk werkt met reviews op de website. Die kun je alleen achterlaten als je je volledige naam vermeldt. Zo wordt voorkomen dat mensen anoniem van alles roepen. De jonge tandartsen kunnen aan de hand van

een negatief commentaar zien wat ze kunnen verbeteren. Leroy Pouw (23) liet ook een review achter. Hij is vaste klant bij Studentist.nl: Ze nemen de tijd voor je en leggen alles uitgebreid uit. Over de kosten wordt heel transparant gedaan. En het is erg fijn dat je mail en smsjes krijgt als je na een half jaar weer een nieuwe afspraak moet maken. <

De voordelen
Je krijgt de dag voor de afspraak Je kunt online een afspraak maken. Op de website kun je een verzekeringseen herinnerings-sms.

check doen om te kijken wat je vergoed krijgt. Vestigingen van Studentist.nl liggen centraal en zijn goed bereikbaar. De tandartsen hebben veel tijd en aandacht voor je.

44 11 - 2011

Mijn geld

Vera Derks (23)

767,20 29 4, 150, 69 ,1280,20 167,20 100, 500, 60, 150, 15, 150, 100, 40, 50,1332 ,20 52 ,Derdejaars tandheelkunde aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam

Indrage oude rs B ij

Studie na nciering B es tu ursfu nc ti e Zo rg toesla g Totaal inkomsten

Ullit egeld Co eg

Zi ek te kost enie f H uu r in cl us ga s/w at er/e le kt ra Tel ef oo n B oo dsch ap pe n In te rn et en tv U itga an K le di ng Sp or tsch oo l Tre in ka ar tjes Tot aa l ui tg av en Tek or t

In plaats van een bijbaantje bekleed ik dit jaar een bestuursfunctie

INTERVIEW: MARLOES DE MOOR/FOTO: SEBASTIAAN TER BURG

Ik kom elke maand maar net of bijna uit met mijn geld. Sparen lukt dan ook echt niet. Aan boodschappen en leuke dingen geef ik het meeste geld uit. Concerten en festivals vind ik erg leuk en die zijn meestal redelijk duur. In plaats van een bijbaantje bekleed ik dit jaar een bestuursfunctie als assessor bij studievereniging Favervuta. Ik ben gevraagd en het leek me interessant om naast mijn studie te doen. Bovendien heb ik er al heel veel van geleerd: activiteiten

regelen, feestjes en workshops organiseren, en gesprekken voeren met sponsoren. Het zijn vaardigheden die je later ook weer goed kunt gebruiken. In mijn vrije tijd voetbal ik bij Buitenveldert. Dat deed ik eerder bij Achilles29 in Groesbeek toen ik nog thuis woonde, maar sinds kort speel ik als linksvoor in Amsterdam. Verder hou ik weinig tijd over voor hobbys, want mijn studie vergt veel tijd. Speciaal voor tandheelkunde heb ik me laten omscholen. Op het Luzac heb

ik alle exacte vakken gevolgd, want die ontbraken in mijn pakket op het gymnasium. Vervolgens ben ik na de tweede keer ingeloot. Ik heb dus eerst nog een andere studie gedaan. Gelukkig kon ik alsnog aan tandheelkunde beginnen. Het bevalt me erg goed. De combinatie van theorie en praktijk is leuk en afwisselend. En het beroep spreekt me aan, omdat ik graag mensen help en ze beter en mooier wil maken. Meedoen? student@artsenauto.nl

Bram Vermeer ram

Bram Vermeer, wetenschapsram journalist, is gespecialiseerd in innovatie.

Digitaal

Lezersvragen

Het beste van twee werelden Ik wil een Mac kopen, maar mijn boekhoudprogramma is er niet voor de Mac. Hoe kan ik dat toch blijven gebruiken?

Besturen via Twitter

e fractievergadering van de Berlijnse Piratenpartei ziet eruit als een wedstrijd met computergames: overal verlengsnoeren, laptops en webcams. Meer dan de helft van de afgevaardigden heeft een achtergrond in de IT. De vergadering is live te volgen via internet en de achterban spreekt mee via Twitter en mail. De internetgeneratie is dit najaar de Duitse politiek ingetrokken, met een inke vertegenwoordiging in de deelstaat Berlijn en hoge scores in de landelijke peilingen. Commentatoren duiden de opkomst van deze partij als onvrede met de regerende elite. Maar het is geen anti-euro-, antirijken- of antivreemdelingenpartij, zoals elders in Europa de onvrede vorm krijgt. De partij strijdt voor vrijheid van informa-

van de camera. De sensor maakt zichzelf geregeld schoon door het stof van zich af te trillen, maar dat helpt niet voor alles. Schoonmaken dus! Ik ben zelf niet zo handig met precisiewerk, dus laat ik dat over aan mijn leverancier. Maar oogchirurgen en tandartsen zouden het zelf moeten kunnen. Er zijn speciale setjes te koop, met vochtige doekjes die precies op de sensor passen. Laat de speciale blaasbalgen en microstofzuigertjes in de winkel. Die verspreiden het stof alleen maar, of ze zuigen zich aan de sensor vast. De vlekkige fotos kun je eenvoudig redden. In beeldbewerkingsprogrammas zoals Light Room en Photoshop is er een optie waarmee je een vlek de kleur kunt geven van de omgeving. Weg!

ILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE

De internetgeneratie is de Duitse politiek ingetrokken

tie en open bestuur waaraan iedereen kan meedoen. Over Afghanistan, eurocrisis en sociale politiek heeft men nog geen mening. Daarover zijn we via internet aan het nadenken met veel betrokkenen, aldus een van de woordvoerders. Het partijprogramma komt momenteel tot stand op dezelfde manier als waarop Wikipedia wordt gemaakt. Iedereen kan meeschrijven, auteurs kunnen elkaar corrigeren, en bij verschil van inzicht volgt er een onlinediscussie. De Amerikaanse politicoloog Cass Sunstein, adviseur van Obama, heeft in kaart gebracht hoe internet onze politieke houding benvloedt. Sommige mensen zoeken alleen gelijkgezinden op. In een eensgezinde groep treedt al gauw radicalisering op, zo observeert hij. De retorische kracht van simpele argumenten sleept iedereen mee. Zonder serieus tegenspel versterkt dat zichzelf. Maar internet biedt ook een andere mogelijkheid. Sommige websurfers zoeken de confrontatie met afwijkende meningen. De ideenrijkdom die zij dagelijks onder ogen krijgen, is groter dan vroeger mogelijk was in een heel mensenleven. Voor deze groep werkt internet blikverruimend, standpunten worden op den duur milder. Het is hoopvol dat die groep nu de politiek intrekt.

Apple heeft daarvoor het programma Boot Camp, dat de computer als het ware in tween deelt: een deel waarop je Windows kunt installeren en een deel met OS X. Bij het opstarten bepaal je naar welke helft je wilt gaan. Handiger vind ik het programma Virtualbox (www.virtualbox.org, voor privgebruik gratis). Daarmee kun je Windows en OS X tegelijk laten draaien. Dat maakt dat je makkelijk kunt switchen van het Apple mailprogramma naar de Windows boekhouding. Alternatieven zijn: Parallels Desktop (www.parallels.com) en VMware Fusion (http://www.vmware.com). Voor al deze oplossingen is wel een Windows-cd (en bijbehorende licentie) nodig. Ook moet je alle voorzorgen nemen tegen virussen die nodig zijn voor een Windows pc. Als het om maar n programma gaat, kan Wine (http://www.winehq.org/) ook uitkomst bieden. Daarmee kun je op een Mac een Windowsprogramma draaien zonder dat je het besturingssysteem zelf nodig hebt. Maar het werkt niet altijd. Alternatief: er zijn ook goede boekhoudprogrammas te koop voor de Mac.

Reserve-Outlook Graag wil ik de inhoud van mijn Outlook Express bewaren en verversen op mijn externe harde schijf. Na een crash, met verlies van veel fotos, ben ik voorzichtig geworden.
In Outlook Express zijn veel belangrijke gegevens geconcentreerd: contacten, berichten, en mailadressen. Het is dus essentieel om dat goed te back-uppen. In Outlook is die mogelijkheid ingebouwd. Kies in het menu Extra / Opties / Onderhoud / Archiefmap. Daar staat: Uw persoonlijke berichten worden in de volgende map opgeslagen. Kopieer de naam van die locatie. Ga vervolgens in de Verkenner naar die locatie, en kopieer die map naar de externe harde schijf. Daarmee is de mail gekopieerd. Ga voor het adresboek naar Bestand / Exporteren / Adresboek / Tekstbestand (met door kommas gescheiden waarden). Exporteer het bestand naar de externe harde schijf. Wil je de gegevens van de reservekopie weer laden, ga dan naar Bestand / Importeren en kies voor Berichten of Ander adresboek. Handiger is om dat te automatiseren. Dat kan bijvoorbeeld met Outlook Express Backup Wizard (http://www.outlookexpress-backup.com). Ikzelf gebruik backupsoftware die kopien maakt van alle bestanden op de harde schijf. Dan is niet alleen de mail veilig, maar ook de fotos en de teksten.

Vlekken De luchten van mijn vakantiefotos zitten vol vlekken. Wat kan ik daartegen doen?
Dat is een euvel van cameras met afneembare lens. Op den duur komen er kleine vuiltjes op de sensor in het inwendige

Wilt u reageren of heeft u een vraag aan Bram Vermeer, mail dan naar digitaal@artsenauto.nl. Zie ook www.artsenauto.nl/digitaal.

46 11 - 2011

Gadgets

Draadloze dvd-brander

Voor wie geen dvd-brander meer in zijn ultralight laptop heeft, of die fotos van smartphone of tablet voor alle zekerheid ook op een dvd zou willen zetten, ontwikkelde Samsung de SE-208BW Smart Media Hub. Hiermee kun je draadloos via wifi bestanden branden en lezen. Koppel je hem aan een externe harde schijf, dan doet hij bovendien dienst als een privserver. De SE-208BW wordt begin 2012 op de markt verwacht. Een prijs is nog niet bekend. www.samsung.nl.

Hete lucht Muis in het nauw

Met de komst van geavanceerde touchpads op laptops en de aanraakschermen op tablets en smartphones, lijkt het er steeds meer op dat de dagen van de muis geteld zijn. Waar Apple vorig jaar al de losse Magic Trackpad voor de Mac op de markt bracht, komt muizengigant Logitec nu met de Wireless Touchpad voor Windows. Geoptimaliseerd voor Windows 7 en met multitouchfunctionaliteit. Het aanraakvlak is 5 inch groot en hij werkt op twee AA-batterijen. Prijs ca. 50,-. www.logitech.nl

Met de Air Multiplier bracht het innovatieve technologiebedrijf Dyson een revolutionaire ventilator op de markt: een lege ring zonder roterende bladen. Dit concept is nu vertaald naar een systeem voor de winter. De Dyson Hot blaast niet alleen lucht, maar verwarmt deze ook. Door het ingenieuze systeem zou een kamer sneller en gelijkmatiger verwarmd worden dan door andere straalkachels. Dat mag ook wel bij die prijs, want hij kost 349,-. Verkrijgbaar in wit/ zilver en blauw/grijs. www.dyson.nl

Google blijkt continu zon 260 miljoen watt stroom te gebruiken, wat jaarlijks neerkomt op een stroomverbruik vergelijkbaar met dat van de stad Utrecht. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat (voor het achtste jaar op rij) Mac-gebruikers met een score van 87 op de 100 punten verreweg het meest te spreken zijn over hun computer. Tweede is HP, met 78 punten, gevolgd door Dell met 77 Punten.

Kort

Ritsoortjes

Irritatie nummer n onder fervente iPodgebruikers: de snoertjes van de oortelefoontjes. Die zitten altijd in de knoop als je ze uit je zak of tas haalt. Zo niet bij de oortjes van Zipbuds, daarvan vormen de snoertjes een rits. Na gebruik blijft nog maar n snoer over dat bovendien stevig en kort genoeg is om niet op zichzelf in de knoop te raken. Verkrijgbaar via internet voor ca. 30,-. www.zipbuds.com

11- 2011 47

Voor dezelfde prijs biedt de i40 nt even meer luxe en uitrusting

48 11 - 2011

Auto

Portret

Hyundai i40 1.6 GDI i-Vision

Met deze i40 opent Hyundai de aanval op de grote middenklasse, waarin de meeste autos zakelijk worden gekocht of geleased. Het Koreaanse merk weet waar het in deze klasse om draait. Is dat genoeg om de i40 tot een succes te maken?
ij de ontwikkeling van de i40 heeft Hyundai zich goed verdiept in wat Europese consumenten in deze klasse verwachten. Het gevolg is dat de i40 zich in veel eigenschappen direct kan meten met zijn concurrenten. Dat geldt bijvoorbeeld voor de ruimte op de achterbank en de enorme (553 liter) bagageruimte. Maar ook voor de prestaties van de versie met 1,6 liter met 99 kW/135 pk benzinemotor. Die motor draagt net als de 1,7 liter basisdiesel een energielabel A wat op zich niet veel zegt en komt in aanmerking voor 20 procent bijtelling bij privgebruik en zakelijke inzet. In de huidige markt voor zakenautos is dat gewoon onmisbaar en dus hebben alle grote concurrenten van de Hyundai i40 dat ook. Die 1.6, aangeduid als GDI en Blue, maakt de hooggespannen verwachtingen rond brandstofverbruik (en CO2-uitstoot) helemaal waar. Ik reed met gemak 1 op 15 en dat is voor een auto van dit formaat bijzonder netjes. De i40 is in Europa ontworpen en oogst veel bewondering met zijn moderne en strakke uiterlijk. Het interieur heeft dezelfde designkwaliteit. Er zijn wel wat

TEKST bart van den acker FOTOGRAFIE louis blom

naam als het gaat om kwaliteit. Dat wordt nog eens onderstreept door liefst vijf jaar uitgebreide garantie, zonder kilometerlimiet. Dat zijn argumenten die juist bij zakelijke rijders en beslissers doorslaggevend kunnen zijn. Conclusie Hyundai lijkt met de i40 een uitstekend wapen in handen te hebben om de aanval te openen op de zakelijke markt in het zogenaamde D-segment. De i40 is ruim, comfortabel, zuinig en snel genoeg, maar hij overtuigt pas echt door de goede tegenwaarde voor zijn prijs. <

details die sterk doen denken aan andere merken, maar is dat erg? Het uiterlijk is belangrijk; voor zakelijke rijders is de auto een belangrijk visitekaartje. In rijeigenschappen kan de i40 zich eveneens prima meten met de concurrentie. Kleine oneffenheden zou hij nog iets mooier kunnen verwerken, maar in het algemeen rijdt de i40 heerlijk comfortabel. De besturing vraagt wel gewenning. Die wordt directer naarmate de snelheid toeneemt. Bij lage snelheid (parkeren e.d.) is de besturing z licht dat het nogal aan gevoel ontbreekt. Maar na een paar dagen ben je daar wel aan gewend. De bediening is erg lichtvoetig; de zes-versnellingsbak kun je met twee vingers schakelen. De parkeerrem wordt elektrisch bediend, maar werkt gelukkig niet automatisch. Irritant is dat de stopstartschakeling de ene keer veel trager reageert dan de andere. Uitgebreide garantie Als de i40 op veel vlakken uitwisselbaar is met zijn naaste concurrenten, waarom zou je dan de Hyundai kiezen? De tijd dat een Hyundai duidelijk goedkoper was dan andere merken, ligt immers achter ons. Maar de i40 biedt voor dezelfde prijs (en bijtelling!) nt even meer luxe en uitrusting. En Hyundai heeft een zeer goede

Vanafprijzen

24.995,- incl. btw/bpm 20.686,- excl. btw

Energielabel: A VvAA lease: vanaf 579,95 p/m*

Geteste versie
29.495,- incl. btw
Energielabel: A

Op www.artsenauto.nl/auto laat Bart van den Acker zien hoe de i40 zich op de weg gedraagt.

Positief

sterk aanbod geslaagd uiterlijk 1.6 GDI brandstofverbruik vijf jaar garantie
Negatief

besturing vraagt gewenning onoverzichtelijk deze klasse nieuwkomer in

*o.b.v. 60 maanden en 20.000 km per jaar. Wilt u meer weten, kijk dan op www.vvaa.nl/ autolease. vvaa biedt ook autoverzekeringen met een uitstekende dekking. voor meer info, zie: www.vvaa.nl/verzekeringen.

11 - 2011 49

Bart van den Acker

Auto

Nieuws

Bart van den Acker is autojournalist.

Elektrisch Vervoer Centrum geopend

Verkeersminister Melanie Schultz van Haegen heeft onlangs in hartje Rotterdam het Elektrisch Vervoer Centrum geopend. In het merkonafhankelijke EVC kunnen zowel bedrijven als particulieren terecht voor voorlichting over elektrisch rijden en andere vormen van groen vervoer (auto, bestelauto, scooter). Wie dat wil, kan een proefrit maken. www.elektrisch-vervoer-centrum.nl

Dagrijverlichting
Er is echt jaren over gediscussieerd: autoverlichting aan overdag. Overheden wilden er maar niet aan, hoewel de Europese Commissie al lang geleden heeft berekend dat ook overdag gevoerde verlichting 12 procent aan verkeersslachtoffers scheelt. En nu is dagverlichting ineens realiteit. Zelf rij ik al jaren consequent met verlichting aan; de verkeersveiligheid vind ik een voldoende sterk argument. Ik verbaas me nog steeds over automobilisten die zelfs bij regenachtig of donker weer znder verlichting rijden. Die zijn volgens mij niet bewust met autorijden bezig. Ja, de tegenargumenten ken ik ook. Licht kost energie en dus brandstof, ook al is vrijwel niet uit te rekenen hoeveel. Een ander argument geldt de zichtbaarheid van etsers en voetgangers, die tussen al die autolampen minder goed zouden opvallen. Die

Scherp leasetarief
Sinds kort biedt VvAA haar leden de mogelijkheid om tegen een scherp tarief een auto te leasen via ALD Automotive. Tarieven die onder meer tot stand zijn gekomen dankzij directe prijsafspraken tussen VvAA en importeurs van automerken als Volkswagen, Audi, Volvo, Peugeot, Citron en Opel. De importeurs zien medici graag als hun klanten en waren bereid om iets extras te doen voor onze leden, aldus VvAA consultant Peter Boot. Vooral zorgprofessionals met een eigen praktijk en waarnemers doen er volgens hem verstandig aan eens uit te (laten) rekenen of ze niet voordeliger uit zijn met een leaseauto. Het omslagpunt kan al bij 10 15 duizend km per jaar liggen. Ga maar eens na wat een privauto maandelijks kost aan rente, afschrijving, wegenbelasting, onderhoud en brandstof.

Voor toepassing moest de wet worden aangepast

gedachte snap ik, maar ik heb in de praktijk nooit gezien dat een etser hierdoor in het nauw kwam. Dan vind ik die 12 procent toch prevaleren. De auto-industrie had dagrijverlichting al een tijdje klaar, maar eerst moest de wet worden aangepast. Andere verlichting dan dimlicht (zoals stadslicht) was overdag niet toegestaan. Sinds begin 2011 moet elke nieuw op de markt in de EU te verschijnen auto zijn voorzien van de wettelijk omschreven dagrijverlichting. Voor bestaande modellen is dat vanaf medio komend jaar verplicht. De meeste merken kiezen bij de realisatie van dagverlichting voor een rijtje ledlampjes die in strakke strepen of sierlijke slingers in het front zijn aangebracht. Die ledlampen verbruiken vrijwel geen energie, dus dat argument is verdwenen. De levensduur van leds is zon 25.000 maal langer dan van een gewone lamp. Dat is belangrijk, omdat dagrijverlichting direct gaat branden zodra je de auto start, en pas uitgaat als je de dimlichten inschakelt. Wat ik dan weer niet begrijp: waarom zit dagrijverlichting alleen aan de voorkant?

Kort
Het aantal Opeldealers dat de Ampera verkoopt, is verhoogd tot 29, waarmee een landelijke dekking is ontstaan. Met ingang van 2012 kunnen kopers van een Chevrolet Corvette ZR1 of Z06 in de fabriek in Michigan, onder begeleiding, de motor van hun eigen auto bouwen. Er komt zelfs een plaatje met de naam van de koper/bouwer op de motor. Kosten 4792,-. Chevrolet regelt de reis.

Veilig onderweg
Kinderen lopen relatief veel risico op weg naar en rond sportclubs. Niet alleen op hun ets, maar ook als passagier bij ouders die te veel kinderen tegelijk vervoeren, zonder gebruik van gordels. Veilig Verkeer Nederland is daarom, in samenwerking met Toyota, een langlopende actie begonnen: Veilig Uit & Thuis. www. veiliguitenthuis.nl

Wat vindt u? Reageer op www.artsenauto.nl/auto.

50 11 - 2011

Auto

Trendsetter

Renault Fluence Z.E.

De alliantie Renault/Nissan startte jaren geleden met de ontwikkeling van volledig elektrisch aangedreven autos. Dat heeft geleid tot de Renault Fluence Z.E., die nu te koop is.
TEKST bart van den aCker

Z.E., Zero Emission, geldt uiteraard voor de omgeving van de auto zelf. Daarop volgt direct de vraag hoeveel de elektriciteitscentrale uitstoot. Renault is een samenwerking met Essent aangegaan, dat claimt dat alle via deze samenwerking in Nederland geleverde oplaadstations uitsluitend worden voorzien van elektriciteit afkomstig van Nederlandse windmolens. Daarmee is de emissie echt zero.

stilstand accelereert. Desgewenst bereikt de Fluence Z.E. een topsnelheid van 135 km/uur. Een transmissie is niet aanwezig, alleen het toerental van de elektromotor varieert, dus hij schakelt niet. Hij heeft wel een pook, vergelijkbaar met die van een automaat, voor parkeren, achteruit, neutraal en vooruit. De Fluence Z.E. is daarmee bijzonder gemakkelijk te bedienen. Onderweg is de Fluence Z.E. fluisterstil, wat een extra bijdrage levert aan het hoge comfortniveau.

De Fluence is een bestaand Renaultmodel dat normaal geen deel uitmaakt van het Renaultprogramma dat in ons land voorhanden is. Wij krijgen m hier uitsluitend met elektrische aandrijving. De Fluence Z.E. is een ruime en representatieve vierdeurs sedan met een rijke uitrusting, die vooral zakelijke rijders aanspreekt. Het interieur biedt volop ruimte voor vier volwassenen en de bagageruimte heeft een inhoud van 317 liter. Dat is wel weer wat minder dan wat in deze klasse gebruikelijk is

Achter de achterruit is de carrosserie t.o.v. de normale Fluence met 12 cm verlengd. Daarmee is ruimte geschapen voor het Lithium-Ion-accupakket, dat zich verticaal achter de achterbank bevindt. Dat is zo mooi gentegreerd dat het beslist niet opvalt

lxbxh 474 x 181 x 148 cm rijklaar gewicht 1543 kg motor volledig elektrische aandrijving, 70 kW/95 pk, volledig traploze automatische transmissie gemiddeld verbruik n.v.t CO2-uitstoot 0 g/km energielabel A prijs vanaf 25.990,Er is bewust voor gekozen dat de batterij van de Fluence Z.E. niet in de prijs van de auto is inbegrepen. Deze wordt apart geleased, vanaf 82,- per maand (incl. btw) bij een gebruik van 10.000 km per jaar.

De Fluence Z.E. heeft links en rechts, direct achter het voorwiel, aansluitingen voor het oplaadsnoer. Een lege accu volledig laden kost via een standaardaansluiting zes tot acht uur. Met een snellaadsysteem is dit minder dan de helft. De officieel vastgestelde actieradius bedraagt 185 km, in de praktijk zal dit eerder 150 tot 160 km zijn. Renault is bezig met de ontwikkeling van een Quickdrop batterij-omruilsysteem, waarbij op locatie direct een nieuwe, volle accu voorhanden is

De Z.E. is bijzonder makkelijk te bedienen en fluisterstil

In de motorruimte bevindt zich de elektromotor. Die lijkt met 70 kW/95 pk niet zo sterk voor de ruim 1500 kilo wegende Fluence, maar de maximale trekkracht van 226 Nm is in dit verband veel belangrijker. Zoals bij elke elektromotor is die trekkracht vanaf nul beschikbaar, wat verklaart waarom de Fluence opvallend vlot vanuit

11 - 2011 51

Eten & drinken

Maandmenu

Rijst is het meest gegeten en misschien wel meest besproken voedingsmiddel ter wereld. Het is zo veelzijdig dat je er ook tal van heerlijke smaakmakers aan kunt meegeven. Die kook je direct mee, zodat alle smaak erin trekt; op dezelfde manier als een risotto, die je ook al dente kookt in een bouillon of saus. Het is een makkelijke en lekkere manier om snel een rijstgerecht te maken, want het is snel gaar! Ideaal ook voor restjes rijst, kip en groente: je tovert ze razendsnel om in een lekkere rijstsalade of pilaf, die je ruimschoots op smaak brengt met specerijen en verse kruiden. Stamp in een vijzel 1 bosje koriander jn met knoook, verse rode peper en wat gember en je hebt een heerlijke pasta om als basis voor een rijstpilaf te gebruiken. Voeg eventueel wat vissaus, kokosmelk en kip of vis toe. Zo kun je naar hartelust variren. Ook heerlijk is een rijstsalade met wilde rijst; de notige smaak en lekkere bite maken hem ideaal. Voeg veel kruiden, jngesneden venkel, komkommer, tomaat of andere restjes groente toe, plus wat geroosterde gehakte noten en een geiten- of fetakaas, en je hebt in een handomdraai een heerlijk lunchgerecht.

Voor- of lunchgerecht (4 - 6 personen)

Nagerecht (4 - 6 personen)

Wilde rijstsalade
met hazelnoot, feta en selderij
Kook 1 pakje wilde rijst of notenrijst gaar volgens de verpakking. Laat de rijst vervolgens afkoelen en goed uitlekken. Rooster 100 g hazelnoten goudbruin in een hete oven, laat ze afkoelen en hak ze grof. Snij een 1/2 bos bleekselderij in dunne plakjes en snij het groen jn. Verkruimel 200 g echte feta. Snij 1 bosje basilicum jn. Meng de rijst met alle ingredinten, behalve de hazelnoten en basilicum. Pers 1 sinaasappel uit en meng het sap door de salade, breng verder op smaak met een scheutje frisgroene olijfolie, peper en zout en eventueel een scheutje citroensap. Meng vlak voor het serveren de basilicum en de hazelnoot door de salade. Bereidingstijd: 20 minuten.

Basmatirijstevla
met echte vanillesuiker
Normaal maak je rijstevla met paprijst die veel zetmeel bevat. Basmatirijst heeft dit niet en wordt eerder plakkerig, maar toch kun je er een lekkere rijstevla van maken als je genoeg vocht toevoegt: de aromatische basmatirijstsmaak is heerlijk! Kook 75 g basmatirijst gaar in ruim water, kook de rijst zo gaar dat hij uit elkaar valt, in ca. 20 minuten. Blijf steeds roeren op laag vuur en voeg eventueel wat meer water toe, de rijst moet een romige vochtige dikke rijstepap worden, maar wel lopend. Snij 1 vanillestokje open en schraap de vanillezaadjes eruit, meng ze goed met 4 el jne suiker. Roer nu de vanillesuiker naar smaak door de rijstevla en voeg een inke scheut room naar smaak toe. Roer goed, zorg dat de rijstevla vochtig genoeg blijft. Eet de rijstevla warm of koud. Bereidingstijd: ca. 20 minuten.

52 11 - 2011

FOTOGRAFIE: SVEN BENJAMINS STYLING: GONNIE CONSTANSIA (BESTEK: ZARA HOME)

Wereldvoedsel

Meer met rijst

Merijn Tol is culin air journalist.

Rijst is geweldig als basis voor kruidige pilafs of zelfs salades. Het is weer wat anders dan een kommetje witte rijst bij een Aziatisch gerecht.

Hoofdgerecht (4 personen)
Kruidige pilaf
met lamskoteletjes
Snij 2 zoete uien en 6 tomaten jn. Verhit een inke scheut olijfolie in een wijde pan en bak uien en tomaten op laag vuur. Meng 2 el komijnpoeder, 2 tl korianderpoeder, 2 tl gemberpoeder en 2 tl kaneel. Voeg de helft van dit specerijenmengsel toe aan het ui-tomatenmengsel en voeg vervolgens 400 g rijst en wat zout toe. Roer goed om, en voeg nu steeds wat water toe, net zoals je risotto maakt, zodat de rijst niet droogkookt. Voeg ook de geraspte schil van 1 sinaasappel toe. Kook de rijst op deze wijze gaar in ca. 10 minuten: hij mag een beetje vochtig blijven. Meng de andere helft van de specerijen met 2 uitgeperste teentjes knoflook, wat zout en een scheutje olijfolie. Wrijf hiermee 8 lamskoteletjes in. Verhit een grillpan en bak de lamskoteletjes aan beide zijden in ca. 6 minuten ros. Is de rijst gaar, roer er dan nog 1 jngesneden bos peterselie doorheen en eventueel een scheutje olijfolie. Serveer de pilaf met de lamskoteletjes. Bereidingstijd: ca. 25 minuten.

Eten & drinken

Wijn

Rare druiven
De edele druivenrassen mogen de beste reputatie hebben, het zijn vaak onbekende, inheemse druiven die verrassen. Er zijn honderden, zo niet duizenden druivenrassen. Het exacte aantal is niet bekend. Er zijn namelijk nogal wat druivenplanten die in verschillende wijnstreken onder een andere naam door het leven gaan, maar die na DNA-onderzoek tot hetzelfde druivenras blijken te behoren. Anderzijds komt het voor dat druiven ten onrechte dezelfde naam dragen. Een bekend voorbeeld is de Chileense merlot, die na onderzoek in 1994 geen merlot maar carmenre bleek te zijn. Druivenrassen verschillen van elkaar in een groot aantal kenmerken. In geur en smaak natuurlijk, maar ook in zuurgraad, suikergehalte, hoeveelheid tannine, gevoeligheid voor oxidatie, geschiktheid voor houtrijping, en nog veel meer. Vanzelfsprekend bepalen deze verschillen het karakter van de wijn die ervan wordt gemaakt. Maar druiven verschillen ook in talent. Niet elk druivenras heeft evenveel potentie. Sommige spelen alleen een bescheiden rol in een assemblage door de hoofdrolspeler te helpen aan een beetje extra kleur of een betere zuurgraad. Andere geven op hun best een mooie wijn in de middenklasse. Van kadarka, aramon of trincadeira om lukraak drie minder bekende blauwe druiven te noemen kan interessante of lekkere wijn worden gemaakt, maar die zal nooit de verfijning en complexiteit bereiken van een topkwaliteit Bordeaux, Barolo of Bourgogne. Om die reden worden respectievelijk cabernet sauvignon, nebbiolo en pinot noir tot de edele of klassieke druivenrassen gerekend. syrah of shiraz, grenache, mourvdre en merlot. Toch staan deze elitedruiven niet garant voor goede wijn. Hun talent komt alleen onder de beste omstandigheden tot ontplooiing. Wat dat betreft is de naam van de druif op het etiket weliswaar handig omdat je dan weet welk type wijn je kunt verwachten, maar het zegt niets over de kwaliteit. Je beleeft meer plezier aan een goede kadarka van een gedreven wijnboer dan aan een matige chardonnay van een massaproducent. De rangorde staat bovendien niet voor altijd vast. Methoden en technieken veranderen. Vergeten druivenrassen worden herontdekt. Onbekende druivenrassen kunnen promoveren naar de eredivisie wanneer zij met meer aandacht en zorg worden behandeld. Talent moet immers ook worden herkend en gestimuleerd. Spanje behoort samen met Itali en Portugal tot de wijnlanden met de meeste inheemse druivenrassen. Af en toe ontworstelt zich er een uit de anonimiteit. In de provincie Galici is dat al meerdere keren gebeurd. Albario bouwde tien jaar geleden al wereldwijd een reputatie op, godello ook een witte druif is hard onderweg, en de nieuwste ontdekking heet menca. Menca is de beste blauwe druif van de wijnregio Bierzo. Ik ben er aardig verliefd op geworden. Probeer Altos de Losada (via Kwastwijnkopers.nl), Gaba do Xil (via Chabrolwines. com) of Pittacum (zie wijntip).

Han Sjakes is freelance journalist en vinoloog.

Galici
Twee korte bezoeken aan Galici maakt me geen specialist van Spanjes groenste provincie, maar ik wil toch een paar bijzonder mooie adresjes met u delen: Bodega Via Men heeft een vakantieappartement midden tussen zijn wijngaarden in het dorpje Leiro in de wijnregio Ribeiro. De witte wijn van het huis is een bonte mix van zes druivenrassen: albario, treixadura, godello, torronts, loureira, lado en albilla, Vinamein.com. Adega do Emilio in Ourense is een erg mooie, enorm grote en drukbezochte zaak met verrukkelijke tapas, Adegadoemilio.com. Restaurante Bitadorna aan de boulevard van het pittoreske kustplaatsje A Guarda is een topadres voor mosselen, inktvis, gambas, krab, oesters en kreeft, Bitadorna.com.

Onbekende druivenrassen kunnen promoveren naar de eredivisie

De edele druiven hebben hun bestaansrecht bewezen dankzij de kwaliteit van de wijnen die ze hebben voortgebracht. Riesling, sauvignon blanc, chardonnay, gewrztraminer, chenin blanc, viognier en smillon zijn de bekendste witte druiven met een respectabele reputatie. De lijst klassieke blauwe druiven kan worden aangevuld met onder meer sangiovese, tempranillo,

Wijntip
Een harmonieus geheel van zoete kersen en pruimen, kruidigheid, paddestoelen, zwoele houtaromas en frisse zuren. Zacht in de mond, verfijnd en elegant, ondanks een alcoholpercentage van 14,5%, en een lange, chocoladeachtige afdronk. Pittacum Barricas 2006. Voor verkoopadressen zie Goudenton.nl, 14,95. Ook verkrijgbaar bij de Makro.

54 11 - 2011

<

Wonen

Gespot

Hij heeft wel iets weg van een dikke reep chocola, en dus is-ie ook zo gedoopt: de nieuwe bank Chocolat van het Duitse Bretz. In meerdere afmetingen en uitvoeringen, vanaf ca. 4400,-. Voor verkoopadressen in Nederland, zie www.bretz.de.

Uit Duitsland

Back to nature

Voor een rustieke, back-to-naturelook in huis: het nieuwe boomstammenbehang van Graham & Brown. Niet alleen geschikt om van een saai muurtje een eyecatcher te maken, maar ook leuk als bekleding van bijvoorbeeld een achterwand in een vitrinekast. Afmeting: 10 m x 53 cm. Adviesprijs: 29,95. Te koop bij Gamma en via www.grahambrown.nl.

Culinaire bijbel

Hangende tulband

Een prachtcadeau met het oog op de feestdagen voor enthousiaste hobbykoks: de beroemde Larousse Gastronomique, maar dan in een betaalbare paperbackeditie die luxe oogt dankzij de mooie cassette waarin de drie delen huizen. Deze klassieker uit 1938 is weer helemaal up-to-date, met bijna 3000 paginas info over producten en technieken, n met heel veel recepten van beroemde koks. Uitgegeven door Kosmos, prijs 49,95.

Vooral boven een eettafel of kookeiland komt de dimbare pendellamp Souf tot zijn recht. In wit of zwart, binnenin helder wit en met een opvallende kabel in rood of zwart/wit. Vanaf 773,-. www.modular.nl

Stil & sterk

Het is een krachtpatser, maar wel een stille, deze nieuwe blender van Magimix. Met een zeer krachtige motor (1200 watt) voor het malen, hakken en mixen van ijsklontjes, noten, vlees, enzovoort. Hij heeft vier instelbare snelheden van razendsnel tot heel langzaam en een minikom voor kleinere hoeveelheden. Inhoud: 1,8 liter. Prijzen: 199,- (in zwart, exclusief minikom) en 249,(rvs-uitvoering, inclusief minikom).

11 - 2011 55

Wonen

Mijn huis

Wie Janneke Visser-Kievit (25, beeldend therapeut bij Yulius in Dordrecht, instelling voor kinder- en jeugdpsychiatrie, met tevens praktijk aan huis www.therapie-feel.nl) en Hendrik Visser (28, meewerkend voorman in de scheepsbetimmering) Huis tussenwoning in Gorinchem Bouwjaar rond 1979 Wonen hier sinds november 2007

Doorzonpaleisje
j heeft gouden handjes, zj is creatief. En dat is de ultieme combi als je, als starters op de woningmarkt, voor de uitdaging staat om van een bijna dertig jaar oud rijtjeshuis in Gorinchem je eerste eigen thuis te maken. Hij en zij zijn Hendrik en Janneke Visser. Ze vertellen dat ze geen van beiden eigenlijk iets hadden met dit vestingstadje aan de Boven-Merwede; Hendrik groeide op in Werkendam, Janneke in Leerdam. De keuze voor Gorinchem was vooral een praktische. Het lig mooi in het midden en heeft een station. Via Funda.nl vinden ze al snel iets dat ze aanspreekt: een ruime tussenwoning met een plantsoentje voor de deur, in een autovrije straat in een groene wijk, met scholen en winkels om de hoek. Vanaf april 2007 klussen ze zeven maanden lang elk vrij uurtje in het huis. Ze leggen zichzelf een keiharde deadline op: 1 november 2007 met alles af zijn, want op die datum gaan ze trouwen. Zowel Janneke als Hendrik woont nog thuis, en ze zijn vastbesloten om de huwelijksnacht in hun nieuwe huis door te brengen.

TEKST monique bowman FOTOGRAFIE ed van rijswijk

Vastbesloten om de huwelijksnacht in hun nieuwe huis door te brengen

Tijdens het opknappen van de woning kiezen ze niet altijd de makkelijkste weg. Zo besluiten ze op advies van Jannekes moeder, die binnenhuisarchitect is en het stel deze maanden geregeld met raad en daad terzijde staat om de muren tussen woonkamer, hal en keuken deels weg te breken en te verplaatsen. Ze plukken de vruchten van ideen die Hendrik tijdens zijn werk opdoet in de interieurs van vaak zeer luxe ingerichte binnenschepen. Dankzij de hulp van familie en vrienden wordt de deadline gehaald: op 1 november is het paleisje van het kersverse echtpaar Visser klaar. Een optrekje waarin zelfs onder het schuine dak op zolder ruimte blijkt voor de eigen praktijk waar Janneke al zo lang van droomt. Het is fotograaf Ed die zich realiseert dat er nergens een tv staat. Even denken we nog dat die listig is weggewerkt in n van de door Hendrik zelf gemaakte kasten. Maar dat blijkt niet het geval. Janneke legt uit dat ze, ls ze iets willen zien, dit op de pc doen. We hebben daar heel bewust voor gekozen. We willen niet zon stel worden dat s avonds na het werk alleen nog maar op de bank zit te zappen. < Meer zien? Kijk op www.artsenauto.nl/huis. Ook meedoen? huis@artsenauto.nl

56 11 - 2011

11 - 2011 57

Lezen & kijken

Boeken

Jaap Koot (Groesbeek, 1953) is directeur van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie. Zijn favoriete pil: De keizer aller ziektes. Een biograe van kanker van de Amerikaanse oncoloog en schrijver Siddharta Mukherjee.

Jaap Koot, directeur NIGZ

De tijd is rijp voor personalized medicine

TEKST FRANK VAN KOLFSCHOOTEN FOTOGRAFIE DE BEELDREDAKTIE/ERIK VAN T WOUD

it is een boek dat je op alle mogelijke manieren aan het denken zet, zegt Jaap Koot, directeur van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ). De keizer aller ziektes van Siddharta Mukherjee geeft een fantastisch overzicht van de eeuwenlange zoektocht naar de oorzaken en behandelingsmogelijkheden van kanker. Dat is tegenwoordig de belangrijkste ziekte in Nederland; alle artsen krijgen ermee te maken, in welk specialisme ze ook werken. Indrukwekkend vind ik hoe Mukherjee het failliet van ons lineaire medische denken aantoont: het denken in n ziekte met n oorzaak en n behandeling. Hij laat zien dat kanker geen ziekte met n oorzaak is. Er moet altijd een samenspel

zijn van genetische, toxische, omgevings- en leefstijlfactoren, die allemaal bijdragen aan kleine mutaties die bij elkaar opgeteld een ontsporing in de celdeling veroorzaken. Pas dan wordt het kanker. Volgens Koot is het een realistisch maar geen pessimistisch boek. Ik vind het mooi dat hij de weg voorwaarts laat zien. We moeten heel anders over behandelingen gaan denken. De tijd is rijp voor personalized medicine, waarbij je iemands genoom legt naast zijn leefstijl en de toxische factoren waarmee hij te maken heeft. Als je al die factoren optelt, kun je een risicoproel maken voor kanker en een adequate behandeling geven. Maar we zullen kanker nooit helemaal kunnen uitroeien, omdat het voor een belangrijk deel ook een ouderdoms-

ziekte is. Als het lichaam op zeker moment op is, hoort ontspoorde celdeling daarbij. Prachtig vindt Koot ook hoe Mukherjee laat zien welke rol belangenverstrengeling kan spelen in de geneeskunde. We beschouwen ons vak als ethisch en hoogstaand, maar het is ontluisterend om te lezen hoe chirurgen en farmaceutisch oncologen lange tijd met elkaar hebben gestreden over hun behandelingen. Als arts in de publieke gezondheid ben ik gentrigeerd door Mukherjees verhaal over de perde manier waarop de tabaksindustrie zijn belangen verdedigt en politici, maar ook medici voor zijn karretje weet te spannen. Ook in Nederland. Wij hebben politici die streng tegen harddrugs willen optreden, maar zodra iemand n vinger uitsteekt naar tabak, een veel grotere bedreiging voor de volksgezondheid, beginnen ze over betutteling en vrije keuze van de burger. Alle politici die zich bezighouden met gezondheidszorg zouden dit boek moeten lezen.

Voor zorgprofessionals met een open geest

Integrative Medicine is een nieuwe benadering van gezondheid en zorg, die in de VS is ingeburgerd in onderwijs, onderzoek en zorgpraktijk van topinstituten als Harvard en Yale. In Nederland heeft het hier in 2003 gentroduceerd door kinderarts Ins von Rosenstiel van het Slotervaart Ziekenhuis nog weinig aanhang. Karlien Bongers (chirurg) en Astrid van Koppen (sociaal en organisatiepsycholoog) willen dit veranderen en schreven het eerste Nederlandse boek over dit onderwerp. Ze schetsen hoe Integrative Medicine de Nederlandse gezondheidszorg beter kan laten aansluiten bij de behoeften van patinten. De huidige zorg werkt nog te veel vanuit een in hun ogen achterhaalde scheiding van lichaam en geest. Deze zorgvisie schiet met name tekort om de vele chronische zieken te kunnen helpen. De vier pijlers van Integrative Medicine zijn: een gelijkwaardige relatie tussen arts en patint; veel aandacht voor preventie en leefstijlinterventies; frequente inzet van complementaire behandelingen; en een helende, aangename fysieke omgeving. Voor zorgprofessionals met een open geest een inspirerend boek. [Frank van Kolfschooten]

Karlien Bongers en Astrid van Koppen, Integrative Medicine, Uitgeverij De Arbeiderspers, 29,95.

58 11 - 2011

Dvds
Nieuw op dvd

Filmfan
De 27-jarige dierenarts Roselinde Goselink houdt van lms in uiteenlopende genres maar lang niet alles maakt indruk of beklijft. Een positieve uitzondering vormt Inception (Christopher Nolan, 2010), die haar nog helder voor de geest staat.

Duivelse pil
Het verhaal is eeuwenoud maar boeit steeds opnieuw. Een man (nooit een vrouw) is op zoek naar bovenmenselijke krachten, en sluit een pact met de duivel. Die zorgt voor het gevraagde, maar wel tegen een prijs. Goethes dokter Faustus deed dit al in de 15de eeuw; net als, wil de legende, bluesgitarist Robert Johnson in de jaren dertig van de vorige eeuw. En nu dus Eddie Morra: schrijver met een writers block totdat hij, bij toeval, de hand legt op een nieuw, clandestien product van een roekeloze farmaproducent, dat van hem een supermens maakt. Of beter: van zijn hersenen sperhersenen. Zodat die lang uitgestelde debuutroman ineens in no time af is, n briljant. En Eddie al gauw het schrijverschap inruilt voor een itsende sprint naar de top van New Yorks nancile wereld, iedereen voorbijsnellend met superieure inzichten die met lichtsnelheid tot hem komen... U snapt het al: problemen blijven niet uit. Zeker niet als Eddie te maken krijgt met een gewetenloze zakentycoon (De Niro). Maar een voorspelbare aoop heeft Limitless net. [Flip Vuijsje]

Limitless
VS, 2011
Cast Bradley Cooper, Anna Friel, Robert De Niro, Abie Cornish, Andrew Howard Regie Neil Burger Speelduur 105 minuten

Moderne klassieker

en duidelijke lmsmaak heb ik niet. Actie of romantische komedie, ik vind veel leuk, zo na het werk op een regenachtige avond. Maar in veel gevallen denk ik later bij het horen van een titel waar ging dit ook alweer over? Inception intrigeert echter, nog steeds. Ik weet nog dat ik de eerste keer, toen ik de lm in de bioscoop zag, op het puntje van mijn stoel zat en goed ben gaan opletten om het verhaal te kunnen volgen. Het thema, de droomwereld, lijkt een beetje op dat van The Matrix, maar ik vind Inception sterker omdat het voor mijn gevoel dichter bij de werkelijkheid blijft. Naast hoofdpersoon Leonardo DiCaprio als dromendief Dom Cobb, spreekt de rol van Ellen Page aan. Als Ariadne, een student die droomwerelden ontwerpt, helpt ze de kijker zich een weg door het doolhof te banen. Je valt midden in het verhaal en wordt meteen meegevoerd, zonder dat iets wordt uitgelegd. En voordat je er erg in hebt, ben je tweenhalf uur verder en is de lm voorbij. Het einde is bevreemdend en die eerste keer bleef ik met vragen achter. Normaal hou ik daar niet van bij een lm, hier past het wel bij. Ook meedoen? lm@artsenauto.nl

The horror
Ook deze lm uit 2002 draait om een uit de hand gelopen medisch experiment. Bovendien is hij van Danny Boyle, die nooit een slechte lm maakte, en soms zelfs uitgesproken meesterwerken, zoals Trainspotting uit 1996 en Slumdog Millionaire uit 2008. 28 Days Later begint met de bevrijding uit een Engels laboratorium van apen waarmee onderzoek wordt gedaan naar een extreem gevaarlijk virus. Het gevolg is een ongeremde epidemie onder de Engelse bevolking, die ten prooi valt aan een soort dodelijke mensdolheid. De lm vertelt het verhaal van een handvol overlevers die (nog) niet besmet zijn. Indringend soms, en angstaanjagend. Maar naar het einde toe ook steeds meer een klassieke horrorlm, met de nodige dosis absurdisme en zelfs (heel speciale) humor. Maar daar moet je natuurlijk wel van houden. [Flip Vuijsje]

Verenigd Koninkrijk, 2002

Cast Cillian Murphy, Naomie Harris, Brendan Gleeson, Christopher Eccleston Regie Danny Boyle Speelduur 113 minuten

28 Days Later

11 - 2011 59

INTERVIEW: BRAM VAN SCHAIK/FOTO: DE BEELDREDAKTIE/FREDDY SCHINKEL

Hoewel Macedoni buiten het Balkangeweld wist te blijven, lieten Nederlandse toeristen de meest zuidelijke republiek van het voormalige Joegoslavi lange tijd links liggen. Maar het kleine staatje is sinds kort weer terug op de kaart. Wie een ongerepte, eigenzinnige en zonnige plek zoekt, moet er n naartoe, aldus journalist/historicus Dirk-Jan van Baar. Want straks zijn al die Nederlanders er weer..
teKst DIRK-JAN VAN BAAR

Suriname
Voor driekwart bedekt met ongerept Amazonewoud, de geschiedenis voor het oprapen, en bewoners die altijd in zijn voor een praatje. In het Nederlands. Redenen genoeg om Suriname te bezoeken. En dan is er nog dat gevoel. Iets diepers dat deze bestemming onweerstaanbaar maakt.
teKst KARIN RUS

Nederlands in de tropen

00 1 - 2011

>

Foto: catherine KarnoW/corbis

Info & tips

Suriname heeft een tropisch klimaat met het hele jaar door temperaturen tussen de 25 en 35 graden. De beste reistijd is tijdens de droge periodes, tussen februari en eind april en half augustus en eind november. Het prijspeil ligt een stuk lager dan in Nederland, vooral eten en drankjes zijn goedkoop. Excursies zijn vaak wel weer aan de prijs vanwege de hoge transport- en brandstofprijzen. Het binnenland bezoeken gebeurt eigenlijk altijd georganiseerd, want er gaan geen regelmatige vluchten touroperators charteren een toestel bij voldoende animo en ook boten hebben geen dienstregeling. Overnachten kan in lodges hier is sanitair en een generator voor stroom of op een kampeerplek in een hangmat. Activiteiten in de jungle kunnen bestaan uit wandelingen met uitleg over flora en fauna, korjaaltochten, kajakken, zwemmen en vissen, en een kennismaking met de lokale cultuur tijdens dorpsbezoeken.

62 11 - 2011

yde bouma

Foto: thijs heslenFeld

uriname, ik kan jou niet loslaten! Suhu-ri-name, jij bent mijn liefde! Het liedje schalt uit de speakers van Uncle R, een klein eetstalletje in Paramaribo. Het nummer zet me aan het denken. Kun je verliefd zijn op een land? Het heeft er alle schijn van. Ik kom steeds terug, wil altijd langer blijven en stap steevast met pijn in mijn hart het vliegtuig in. Ook nu wil ik na n dag al niet meer weg, bedenk ik als ik aan de Waterkant zit, d ontmoetingsplek van de stad. Hier wordt in de schaduw van grote bomen bami gegeten, bier gedronken en vooral veel gekletst. Ruim de helft van de bevolking van Suriname woont in Paramaribo, in totaal zon 290.000 mensen. Via via kent bijna iedereen elkaar wel en er zijn nauwe connecties met Surinamers in Nederland. Het doet allemaal erg dorps aan; de mensen zijn open, vrolijk en genteresseerd. Behalve in de oude binnenstad met zijn houten herenhuizen is Paramaribo niet mooi. Het is ook geen bruisende metropool. Wel is het een gezellige, Caribische chaos waar je nooit om een praatje verlegen zit en je je geen moment hoeft te vervelen. Daarbij is het

een uitstekende uitvalsbasis voor een tripje langs de kuststrook of reizen het binnenland in. Stukje fietsen Wandelend langs de Waterkant een soort boulevard aan de rivier kom je diverse bezienswaardigheden tegen: het imposante Fort Zeelandia, officiershuizen, en een groot beeld van koningin Wilhelmina, dat uitkijkt over de Surinamerivier. De overdekte Centrale Markt rommelig, warm en druk is ook een bezoekje waard. Creoolse vrouwen uit het binnenland prijzen er hun waar aan: Vers uit het bos! Olie tegen muggen, boombast tegen koorts en kruiden voor elke mogelijke kwaal. Veel rustiger is het aan de overkant, de oostkant van de Surinamerivier. Een klein bootje brengt mij met mn fiets in tien minuten naar een vlak groen land- < Vorige paginas: zicht op de Surinamerivier. Fotos vanaf linksboven met de klok mee: laat 17e-eeuwse Hollandse huizen in Paramaribo; verkoopster van knippa op de Centrale Markt; zicht op Paramaribo met Fort Zeelandia op de voorgrond; meisje met een gevangen hagedis.

Foto: Frans lemmens/hh

Foto: adam WoolFitt/corbis

Natuur & vogels

Delen van de Surinaamse jungle zijn beschermd gebied. Zo is er het Brownsberg Natuurreservaat iets ten zuiden van Paramaribo, het Centraal Suriname Natuurreservaat in het midden en het Sipaliwini Natuurreservaat bij de grens met Brazili. In het noordwesten ligt het Bigi Pan natuurgebied, de grootste lagune van het land en een paradijs voor vogelliefhebbers. Water wordt er afgewisseld door gras, riet en moerasbossen waar lokale

vogelsoorten broeden en vogels uit Noord-Amerika en Canada overwinteren. Diverse lokale touroperators organiseren speciale tours voor vogelaars.

Autorijden voor gevorderden

Autorijden in Suriname is een uitdaging. Er wordt links gereden, verkeersborden zijn vaak ver te zoeken, en de wegen zijn soms ronduit spannend. Wie de omgeving van Paramaribo zelf per auto wil verkennen, kan terecht bij internationale autoverhuurders of bij n van

de kleinere lokale bedrijfjes. Deze laatste optie is een stuk goedkoper, maar qua verzekering gelden er andere regels dan bij de grote jongens. Hou er verder rekening mee dat met alle kuilen, gaten en onverharde wegen panne onderweg eerder regel dan uitzondering is.

Vluchten, visa en veiligheid

KLM vliegt vijf keer per week op Paramaribo. Bij een bezoek aan Suriname worden diverse inentingen aangeraden, zie www.lcr.nl. Een visum 40,-

is verplicht en verkrijgbaar bij het Surinaamse consulaat. Suriname is zeker geen gevaarlijk land, maar in Paramaribo komen regelmatig berovingen voor. Het is daarom aan te raden na zonsondergang in de stad alleen per auto of taxi te reizen.

Foto: thijs heslenFeld

64 11 - 2011 Foto: patricia Fogden/corbis Foto: thijs heslenFeld

Foto: thijs heslenFeld

Foto: thijs heslenFeld

VvAA

ledenreizen

Fotos vanaf boven met de klok mee: uitzicht over de rivier vanuit het indianendorpje Palumeu; drie meisjes in het binnenland; aankomst-en vertrekhal van vliegveld Kajana; kleurrijke korjalen; blauwe gifkikker.

<

schap vol koloniale geschiedenis. Ik rij via een hobbelig paadje de natuur in. Weg naar Peperpot staat er op een bordje. Peperpot is een oude koffieplantage die een paar jaar geleden nog volledig overwoekerd was. Inmiddels is de renovatie begonnen, met behulp van subsidie vanuit Nederland. De geschiedenis wordt onder de bladeren vandaan gehaald om van Peperpot, zoals eerder gebeurde met plantage Frederiksdorp, een toeristische trekpleister te maken. Wie hier fietst ht vervoermiddel voor een verkenning van Paramaribos overkant komt langs plantages met namen als Voorburg en Marinburg. Als ik bij Fort Nieuw Amsterdam een stop inlas, zegt een voorbijganger dat ik me hier vast thuis voel. Ik kijk hem vragend aan en hij wijst naar het fort: Gebouwd van Hollandse bakstenen! Ik vertel hem dat ik me hier zeker thuis voel, maar dat dat meer met de sfeer dan met de bakstenen te maken heeft. Hij wil weten wat ik van de president vind. Die president is Desi Bouterse en het blijft een vreemde gewaarwording dat die nu aan de macht is. De vorige keer dat ik hier een aantal maanden woonde, was Venetiaan president. Sommigen klagen over grote prijsstijgingen en toenemende corruptie, anderen dragen hun nieuwe president op handen. Mijn gesprekspartner hoort duidelijk bij de laatste groep. Het bos in Behalve in Paramaribo is het nergens in Suriname druk. Zo heeft Nieuw Nickerie, de tweede stad van het land, nog geen tienduizend inwoners. In de kuststrook leven mensen in slaperige dorpjes die vaak niet groter zijn dan wat er langs de weg te zien is. Verder bestaat dit gebied uit uitgestrekte rijstvelden, een soort polderlandschap dat heel Nederlands

aandoet. En dan zijn er nog de plaatsnamen. Groningen is een pittoresk dorp aan de Saramaccarivier; Wageningen ligt rustiek tussen de rijstvelden. Stranden zijn er niet, wel moerassen en mangrovebossen vol reigers, rode ibissen en regenwulpen en niet te vergeten kaaimannen. Van een geheel andere orde is het Amazonewoud dat de rest van het land bedekt. Dit ongerepte regenwoud (hier het bos genoemd) is grotendeels ondoordringbaar; de enige manier om ergens te komen is per vliegtuigje of boot. Dat je hier ver van de bewoonde wereld zit, merk ik als ik een trip maak naar het Boven Surinamegebied, diep in de zuidelijke jungle bij de bovenloop van de Surinamerivier. Deze rivier is vanaf het plaatsje Atjoni de enige weg dieper de jungle in. Dit gedeelte van het binnenland wordt bewoond door marrons, afstammelingen van gevluchte slaven. Het is alsof de tijd hier eeuwen heeft stilgestaan: wassen en douchen gebeurt in de rivier, er is geen elektriciteitsnet noch een supermarkt. Het Anaula Nature Resort, waar ik overnacht, is een van de tientallen junglelodges in Suriname. Gids Bernard, een marron die in het gebied woont, neemt gasten mee het regenwoud in. Een wereld vol torenhoge bomen, stekelige struiken en lianen, die Bernard duidelijk op zijn duimpje kent, maar waar de gemiddelde westerling hopeloos zou verdwalen. Hij wijst ons een oranje rotshaantje, toekans en apen ik zie ze pas als ik zijn uitgestoken vinger volg. We praten juist over het feit dat ik al voor de vijfde keer zijn land bezoek, als zijn mobiel gaat. Sinds kort is dt hier wonderlijk genoeg wel: mobiele telefoonverbinding. Al bellend wijst Bernard op een paar knalblauwe gifkikkers die onder een boom verscholen zitten. Als hij heeft opgehangen, wil hij weten waarom ik zo vaak in Suriname ben. Is het soms de liefde? Ja, maar niet zoals Bernard bedoelt: ik kan dit land gewoon niet loslaten.

Suriname Experience
(11- of 15-daagse rondreis)
In samenwerking met Travel Trend biedt VvAA reisbureau een rondreis door Suriname in internationaal gezelschap. Tijdens deze reis maakt u kennis met Paramaribo en omgeving, het landbouwdistrict Nickerie, en de traditionele leefwijzen in het binnenland.

Programma
Dag 1: Aankomst in Paramaribo. Dag 2 & 3: Tijdens uw verblijven in de hoofdstad maakt u o.a. een historische stadswandeling, een boottocht over de Commewijnerivier en een fietstocht naar de voormalige plantage Peperpot. Dag 4: Naar een resort in Overbridge, een geliefd vakantieoord aan de Surinamerivier. Dag 5: Terug naar Paramaribo. Dag 6: Dag in Paramaribo. Dag 7: Via Groningen naar het district Nickerie, met o.a. een boottocht naar de Bigi Pan lagune, een belangrijk fourageergebied voor watervogels, en een bezoek aan polders en rijstvelden. Dag 8: Nieuw Nickerie. Dag 9: Nieuw Nickerie - Paramaribo. Dag 10: Per korjaal zakt u de Surinamerivier af naar Anaula. Dag 11 & 12: Korjaaltochten en wandelingen door het regenwoud. Dag 13: Anaula - Paramaribo. Dag 14: Paramaribo. Dag 15: Einde van de reis. Prijs p.p. 11 dagen/10 nachten: vanaf 896,15 dagen/14 nachten: vanaf 1282,Inclusief Rondreis volgens programma inclusief transfers, excursies en entrees, overnachtingen in (naar keuze) eersteklasse/middenklasse hotels of middenklasse hotels, 10 x ontbijt, 3 x lunch, 1 x diner (11 dagen) of 14 x ontbijt, 7 x lunch, 4 x diner (15 dagen), nonalcoholische drankjes in het Anaula Nature Resort, diensten van Nederlandssprekende gidsen tijdens excursies. Bijzonderheden Geldig van 1 november 2011 t/m 31 maart 2012. Wekelijks vertrek. Bij de 11-daagse rondreis worden alleen dag 1 t/m 9 en dag 14 t/m 15 uitgevoerd. Uw (internationale) reisgezelschap kan per onderdeel wijzigen. Niet inbegrepen zijn de vliegreis, eventueel facultatieve excursies, overige maaltijden, drankjes en fooien. Reserveringen Voor meer info en boekingen: www.vvaareisbureau.nl of 030 247 48 97.

>

11 - 2011 65

advertentie

Joris van Drooge

Joris van Drooge is reisjournalist.

Reizen

Vrije tijd

Gouden Romekompas
Wie kent dat niet: op bezoek in een buitenlandse stad, maar waar zitten nu al die leuke eetadresjes? Voor Romegangers is er nu De smaak van Rome, een stadsgids met 150 gouden adresjes voor kofe, ijs, lunch, aperitief of diner. Bezitters van een iPhone kunnen de adressen ook in de App Store kopen voor 3,99. Eenmaal gedownload heb je alle adressen, weet je hoe je moet lopen en zijn er geen extra kosten voor gebruik van internet in het buitenland.

Slechtweervakantie
Afgaand op de waterval aan persberichten en brochures die ik ontvang, zou je bijna denken dat mensen tegenwoordig niets liever doen dan op wellnessvakantie gaan. Zo ver is het waarschijnlijk nog niet, maar feit is dat wellnessen flink in de lift zit. Van Madeira tot Manhattan en van Oost-Vlieland tot de Okavango Delta: als hotel tel je niet meer mee zonder saunas en massagetafels. De Duitstalige Alpenstreken lopen voorop. Daar heeft inmiddels elk zichzelf respecterend Gasthof minimaal een half dozijn zweethutjes in de kelder. En in veel Oostenrijkse gehuchten kun je net zo makkelijk een ayurvedische massage krijgen als een portie Kaiserschmarren. Je moet er wel het type voor zijn. Zo heeft niet iedereen het vereiste geduld voor het langdurige gepluk, gesmeer en gekneed steevast begeleid door zon zweverig walvismuziekje en het aroma van etherische olie. Ikzelf word op een massagetafel vaak extreem onrustig. Omdat juist dan me te binnen schiet dat ik nog de belastingaangifte moet indienen, bijvoorbeeld. Vervolgens hoor je dan: Deze crme moet drie kwartier intrekken. Doodstil blijven liggen alstublieft.

Fotoboek Suriname
Reisfotograaf Thijs Heslenfeld maakte een reis van drie maanden door Suriname. Dat maakte zon indruk dat hij er een fotoboek aan heeft gewijd. De titel Au Er tikt een tijdbom in het Surinaamse oerwoud is een verwijzing naar de gelukszoekers die diep in het Surinaamse binnenland naar goud graven; een bedreiging voor natuur en bewoners. Vanaf 2 november te koop via boekhandel, Bol.com en www.thijsheslenfeld.com www.thijsheslenfeld.com. Prijs: 34,50.

Ski-binnenschoen
Het Frankrijk Huis introduceert deze winter samen met skiverhuurder SkiSet de ski-binnenschoen, een oplossing voor skirs die gebruikmaken van huurmateriaal maar die qua hygine eigen schoenen prefereren. De binnenschoen is geschikt voor alle merken skischoenen, gaat jaren mee en is voor 79,- te koop in de SkiSetwinkels in de Franse Alpen. www.frankrijkhuis.nl

Tevreden constateren dat het nog stds regent

Het grootste voordeel van wellnessvakanties ontdekte ik tijdens een novemberweek in een ZuidTiroler bergdal. De eerste dagen was het fraai weer en wandelden we door zonnige Alpenweiden en dampige herfstbossen. De rest van de week regende het. Niet erg in zon kuurhotel. Uitslapen onder donszachte dekbedden, wegzakken met een boek in de ultraknusse lounge, afgewisseld met rondjes langs sauna, zwembad en stoombad. De liefhebbers in het gezelschap gaven zich over aan hooibaden, honingmassages en chocoladepakkingen die behandelingen bestaan echt. Om half twee het eerste glas Gewrztraminer, en dan tevreden constateren dat het nog stds regent. In feite de ultieme slechtweervakantie: kn niet mislukken.

Kort
November is Kunstmaand Ameland. Zeventig kunstenaars uit binnen- en buitenland gebruiken het landschap als decor voor hun schilderijen, beelden en keramiek. M.i.v. komend voorjaar gaat ArkeFly vliegen op Sitia, waardoor het minder drukbezochte zuidoosten van Kreta beter bereikbaar wordt voor de Griekenlandliefhebber.

Nu op www.artsenauto.nl/reizen Tien tips voor een geslaagde wellnessvakantie.

11 - 2011 67

Barcelona

Nazomeren tussen de locals

Ok, het is er dan wat minder zonnig, maar daar krijg je een hoop voor terug. Rustiger terrasjes, kortere of zelfs geen rijen voor musea, alsnog dat gezonde kleurtje en vooral: een meer lokale Barcelona-ervaring. Marleen Vos, ex-Barcelonees, doet een boekje open over het laagseizoen in haar stad.
tekst MARLEEN VOS

otaal gehersenspoeld door een vriendin die jaren in Madrid woonde, was ik nooit zo van de Catalaanse hoofdstad. Niet Spaans genoeg, veel te internationaal. En die stugge, arrogante Catalanen, daar had ik ook weinig mee. Maar na een jaar in Barcelona te hebben gewoond, ben ik om. Een heerlijke stad, juist mede door die internationale allure. En die Catalanen bleken zo gek nog niet en, tegen alle verwachting in, reuze behulpzaam als je een paar woordjes Spaans spreekt. Ik had hier daarom graag geschreven hoezeer mijn stad ook een geweldige winterbestemming is. Lekker nippen aan een goed glas Verdejo en genieten van het goede leven, terwijl Nederland wegkwijnt onder een koude, natte deken. Maar helaas: Barcelona is in de winter gewoon heel erg... winters. Ik ben in januari verhuisd met visioenen van sandaaltjes en zomersproeten. In plaats daarvan zat ik de eerste maand

te blauwbekken in een appartement zonder isolatie en cv en waren de normaal toch vrij vrolijke Catalanen veranderd in non-stop over het weer klagende chagrijnen. Kortom: niet doen. Wanneer dan wel? De zomer doet het altijd goed natuurlijk, maar in augustus zijn alle lokale bewoners de hele maand vertrokken en nemen toeristen de stad over. Dus wie het chte Barcelona wil meemaken, komt in het (vroege) voor- of (late) najaar. Met een beetje geluk is het eind februari al bijzonder goed toeven op de terrassen, en het slipperseizoen duurt meestal voort tot en met november. Bij bezienswaardigheden waar je normaal een halve dag voor moet uittrekken, kun je met een beetje geluk zo doorlopen. Ook leuk is dat je in deze periodes des te beter ervaart dat de hokjesgeest hier nog niet overheerst. In hippe bars komen niet alleen twintigers en dertigers, maar ook opa en oma uit de buurt voor

hun dagelijkse neutje. Een fenomeen waar ik altijd erg van heb genoten. En natuurlijk van de uitgebreide lunches onder werktijd met grote glazen wijn de Catalanen mogen dan tacaos, gierigaards zijn, maar niet met drank waardoor de productiviteit omgekeerd correleert met de gezelligheid. Funest voor de economie natuurlijk, maar dat is een ander verhaal. Aan het water De centrumwijken Raval, Gtico en El Born zijn het hele jaar door relatief toeristisch. Erg leuk om in rond te struinen, maar ik verkies een strandwandeling. Te beginnen aan het eind van de Ramblas bij de voormalige visserswijk Barceloneta. Zie je normaal door de getatoeerde lichamen het strand niet meer, in het voor- en naseizoen ligt er geen hond. De boulevard vervolgens in drie kwartier aflopen is absoluut de moeite waard. De kustlijn wordt steeds moderner en eindigt in Poblenou, een oude textielindustriewijk waar arbeiderswoningen langzaamaan plaatsmaken voor moderne gebouwen. Niet iedereen is ervan gecharmeerd, maar veel creatieven, yuppen en de gayscene weten de wijk te vinden. En

>

68 11 - 2011

Foto: sYLvaIn sonnet/CorbIs

Vanaf links boven met de klok mee: Plaa Reial in de wijk Gtico; detail van Casa Mil; straatje in Gtico; strand van Barceloneta; vitrine vol lekkere tapas. Volgende pagina: Mercado de la Boqueria; detail in Parc Gell.

Er gaan dagelijks meerdere vluchten vanuit Nederland naar Barcelona (o.a. Transavia, Iberia/Vueling en KLM). Afstand luchthaven - stad ca. 15 km. Prijspeil: redelijk gelijk aan Nederland, maar op culinair gebied gunstiger. Vervoer: prima en betaalbaar metronetwerk en taxis, al kan ook veel te voet. Veiligheid: de zakkenrollers zijn hondsbrutaal en sneller dan het licht (negeer te allen tijde: Er zit poep op uw jasje, zal ik u helpen schoonmaken?). Vroege voorjaars- en late najaarstips: In de zomer kun je er je kont niet keren, nu zijn het Picasso-museum in de wijk El Born, het kleurrijke Mir-museum op de Montjuc en de Gaudmeesterwerken als de Sagrada Famlia, Casa Mil (Eixample) en Parc Gell (Grcia) prima te doen. Concert meemaken: bijzondere optredens in het schitterende Palau de la Musica Catalana in Gtico of de Santa Maria del Mar-kerk in de wijk El Born. Het lokale gevoel van volkswijken ervaar je perfect in de cafs en restaurants rondom de pleinen in Grcia en rondom Carrer Blai in Poble Sec. Batterij opladen in de spa: aanraders zijn Aire de Barcelona, een fijn Arabisch badhuis in El Born, de spa in Hotel Majestic in Eixample en Six Senses Spas op de 42ste en 43ste verdieping van Hotel Arts in Port Olimpic. Rondleiding in FC Barcelonas stadion Camp Nou is zeker een aanrader, net als het bijbehorende clubmuseum en winkel. www.fcbarcelona.com.

Info & tips

Foto: sYLvaIn sonnet/CorbIs

Foto: sYLvaIn sonnet/CorbIs

11 - 2011 69

Foto: anp

VvAA
Barcelona

Ledenreis

(3-daagse vliegreis) Geen lange rijen voor bezienswaardigheden, sfeer proeven in de smalle straatjes van de gotische wijk znder drommen toeristen, en als het een beetje meezit zelfs nog een terrasje pikken: een bezoek aan Barcelona in het late najaar of vroege voorjaar heeft zo zn charmes. Samen met stedenspecialist Sunair stelde VvAA reisbureau een stedentrip samen met een paar leuke extraatjes. Hotel U verblijft in Grupotel Gravina, een driesterrenhotel in een mooi gebouw dat dateert uit de 19de eeuw. Het hotel ligt heel centraal, vlak bij de Plaza Catalunya, het belangrijkste plein van Barcelona, op 15 minuten lopen van Gauds Casa Mil en Casa Batll. Het metrostation Catalunya, dat verbindingen biedt naar de rest van de stad, bevindt zich op 100 meter afstand. Het hotel heeft een bar, een mediterraan restaurant en kamers met gratis wifi en satelliet-tv. In de straten rondom het hotel bevinden zich veel restaurants.

>

dat zie je op de stranden; op een mooie dag kijk je hier je ogen uit. Mar Bella doet haar naam eer aan en is wat mij betreft het mooiste strand van de stad. Alleen, let wel: het eerste stuk is een naaktstrand. Ook het Parc Central del Poblenou is een oase pal aan de kust, een redelijk unicum in een stad waar groene rust- en schaduwplekken ondergeschoven kindjes zijn. Uit de hoogte Een andere mooie manier om de stad tussen de locals te ervaren, is een goede klim op de zondagmiddag in de zomer is het daar te warm voor. De meeste winkels zijn dan toch gesloten en voor Catalanen is zondag familiedag. Dit merk je in de restaurants, en op de twee heuvels die de stad aan weerszijden flankeren: Tibidabo en Montjuc. Voor beide geldt dat de klim leuker is dan de eindbestemming. Het fort op Montjuc is weliswaar mooi, maar doe mij maar een picknick onderweg, tussen de Catalaanse gezinnen. En de top van Tibidabo wordt gedomineerd door een jaren zestig-achtige kermis, ver na de gloriedagen. Doe het dus onder het motto der Weg ist das Ziel en geniet van het uitzicht! Heb je de pech een nt iets te fris weekend te treffen, dan zijn de vele skybar- en dakterrassen een alternatief om letterlijk en figuurlijk op niveau te borrelen, dineren en genieten van de veelzijdige wereldstad waaraan ik mijn hart heb verpand. Inmiddels woon ik weer in Nederland althans ng wel, de verhuisdozen staan alweer klaar voor Kaapstad maar ik ga nog maar wat graag terug. En inderdaad, bij voorkeur in het voor- en najaar. <

Foto: spaans verkeerbureau

Prijs p.p. (o.b.v. 2-psk) 1 november t/m 29 december 2011 225,2 januari t/m 29 februari 2012 225,1 t/m 31 maart 2012 239,1 april t/m 30 juni 2012 265,-* * in deze periode geldt een weekendtoeslag van 8,- p.p.p.n. voor de vrijdag- en zaterdagnacht. Inbegrepen Retourvlucht Amsterdam - Barcelona met KLM o.b.v. de voordeligste klasse, luchthavenbelastingen en brandstoftoeslag zoals bekend per 1 september, 2 overnachtingen o.b.v. logies en ontbijtbuffet, voucher voor 4 uur gratis gebruik van een fiets, voucher voor 1-daags ticket voor BusTuristic, een hop-on hop-off bustour met meertalige gids en een 100% Barcelona stadsgidsje. Bijzonderheden Deze aanbieding is geldig van 1 november 2011 t/m 30 juni 2012 o.b.v. beschikbaarheid. De vanafprijs is gebaseerd op 2 personen in een 2-pers.kamer. Wanneer de basisklasse van KLM volzit, gelden er toeslagen. Reserveringen Voor informatie en boekingen: www.vvaareisbureau.nl of 030 247 48 97.

70 11 - 2011

advertentie

VvAA

Onderweg naar cultuur

Reizen
Dat uit de combinatie reizen en cultuur mooie arrangementen ontstaan, toont VvAA reisbureau u op deze paginas. Een goed voorbeeld is de reis langs eeuwenoude Oezbeekse steden aan de Zijderoute. Maar ook een rondreis door Spanje of Portugal krijgt een bijzonder cachet met verblijf in historische pousadas of paradores. Wilt u alvast in de stemming komen, kijkt u dan vooral ook even op pagina 83. Daar vindt u meer bijzonderheden over een inspirerend evenement in eigen land: de eerste VvAA cultuurdag op landgoed Marinwaerdt.

30% korting
Schiphol Excellence Parking
In samenwerking met Schiphol Parking biedt VvAA haar leden een aantrekkelijke korting van 30% op Schiphol Excellence Parking, d parkeerfaciliteit voor de reiziger die gesteld is op snelheid, comfort en exclusiviteit. Deze overdekte garage, die via een corridor direct verbonden is met de terminal dichterbij parkeren kan niet, biedt zeer ruime parkeervakken (bijna 3 meter breed). Ook is er een comfortabele wachtruimte met diverse faciliteiten, zoals gratis wi, gratis kofe en thee, en sanitaire voorzieningen. Ga naar www.vvaareisbureau.nl/parkeren voor de exacte voorwaarden (o.a. geldig tot 16 april 2012) en om direct te reserveren met 30% korting.

Paradoresen pousadatours
Samen met Spanjespecialist Mundicolor stelde VvAA reisbureau een 9-daagse y-drive samen door de binnenlanden van Spanje, met overnachtingen in viersterren paradores. De route voert vanuit het zuiden, dwars door de provincie Extremadura, langs onder meer Merida (vaak het Spaanse Rome genoemd vanwege de vele Romeinse overblijfselen), Cceres (sinds 1985 op de Unesco Werelderfgoedlijst) en het bergdorp Guadalupe, naar de tot nationaal monument uitgeroepen stad Toledo. Prijs vanaf 1089,- p.p. (bij 2 pers). Inclusief o.a. de vliegreis met Iberia, 8 nachten logies/ontbijt in paradores en 8 etmalen autohuur. Een Portugese variant op deze culturele autorondreis is er ook: de 8-daagse tour Rondom Lissabon is speciaal voor leden van VvAA samengesteld en voert, na een verblijf van twee nachten in Lissabon, langs pousadas in enkele van de mooiste en oudste stadjes van het zuidelijk deel van Portugal. Prijs vanaf 789,- p.p. (bij 2 pers). Inclusief o.a. de vliegreis, 7 nachten logies/ontbijt in pousadas en 5 etmalen autohuur. Voor beide autorondreizen geldt dat vertrek dagelijks kan plaatsvinden in de periode t/m 15 december 2011 en van 7 januari t/m 30 juni 2012.

72 11 - 2011

Kerst in Berlijn

Met Peter dHamecourt door Moskou

Ze worden vaak in n adem genoemd, maar zijn heel verschillend: Moskou en Sint-Petersburg. Moskou biedt vooral een wonderlijke combinatie van oud en nieuw. Maar de stad is moderner dan ooit en ontwikkelt zich in een razendsnel tempo. Voormalig NOS-correspondent Peter dHamecourt neemt u, tijdens de 7-daagse groepsreis Moskou & Sint-Petersburg, al wandelend mee door zijn Moskou. In SintPetersburg, een stad die de air van een Noord-Europese haven met de grandeur van Versailles verenigt, bezoekt u natuurlijk de wereldberoemde Hermitage. Ook hoort u er meer over de unieke verwevenheid van de Nederlandse en de Russische geschiedenis. Prijs vanaf 995,- p.p. Vertrekdata 27 en 28 april, 15 juni, 3 augustus, 7, 14 en 21 september, 12 en 19 oktober 2012. Uitgebreide programma-informatie vindt u op www.vvaareisbureau.nl.

Kennismaking met Oezbekistan

inwoners tellende, verrassend moderne hoofdstad Tasjkent. In groot contrast met deze kosmopolitische stad staat de volgende stop, Samarkand. Veel van de historische gebouwen hier dateren uit de 14de eeuw, toen de beruchte Turks-Mongoolse krijgsheer Timoer Lenk deze plaats tot de hoofdstad van zijn rijk uitriep. De Zijderoute verder volgend bereikt u Buchara, een indrukwekkende stad met een eeuwenoud centrum vol bazaars, moskeen en badhuizen. Kleiner maar eveneens zeer de moeite waard is Chiva, een stad met een ommuurd, verbazingwekkend goed intact gebleven middeleeuws hart dat in 1990 door de Unesco tot werelderfgoed werd uitgeroepen. De reis wordt besloten met een laatste nacht in Tasjkent, waarna u via Istanbul of Moskou weer terugvliegt naar Amsterdam. Prijs vanaf 1745,- p.p. Vertrekdata 6 april, 1 mei, 7 september, 12 oktober 2012. Het uitgebreide programma vindt u op www.vvaareisbureau.nl.

Tijdens de kerstperiode is Berlijn n zee van lichtjes. Het dak van het Sony-Center wordt omgetoverd tot een fonkelende sterrenhemel, op de boulevard Unter den Linden glinsteren verlichte bomen, en op veel plekken in de stad worden kerstmarkten gehouden. U kunt daarbij zijn, met dit aantrekkelijke vierdaagse kerstarrangement in het Steigenberger Berlin, een van veel faciliteiten en comfort voorzien vijfsterrenhotel dat centraal gelegen is, vlak bij de Kurfrstendamm. Prijs vanaf 259,- p.p. (bij 2 pers. en o.b.v. eigen vervoer). Inclusief 3 overnachtingen met uitgebreid ontbijtbuffet, een Heilige Abend dinerbuffet op 24 december en een kerstdinerbuffet op 25 december (beide buffetten inclusief diverse drankjes). Vertrek is mogelijk op 23 en 24 december. Verlengingsprijzen, prijzen voor een 3-psk en evt. treintoeslag op aanvraag.

Vanuit de lucht gezien heeft Oezbekistan, tot 1991 onderdeel van de Sovjet-Unie, wel iets weg van een tapijt, met zijn diepblauwe rivieren, groene oasen en witte katoenvelden tegen een achtergrond van berglandschappen en zandduinen. In dit in Centraal-Azi gelegen land bevond zich ooit een knooppunt van de Zijderoute. U kunt kennismaken met deze exotische bestemming tijdens een 12-daagse groepsreis, die wordt georganiseerd in samenwerking met Voyage & Culture. De rondreis begint in de ruim twee miljoen

VvAA top-5
Cultuurtrip
1. Moskou & Sint-Petersburg 2. Spaanse steden 3. 'Historische cruises' 4. Sicili 5. Egypte

Voor meer informatie en boekingen, zie www.vvaareisbureau.nl of bel (030)

11 - 2011 73

VvAA

Voor alle reizen op deze paginas gelden bemiddelingskosten en boekingsvoorwaarden. Zie voor meer informatie www.vvaareisbureau.nl of bel 030 247 48 97.

Onderweg
Reizen

Historisch cruisen met Fik Meijer

Voor liefhebbers van mediterrane geschiedenis is hij geen onbekende: Fik Meijer, auteur van tal van boeken over de Klassieke Oudheid. Tijdens een cruise door het oostelijke Middellandse Zeegebied zal hij verschillende lezingen houden. Leden van VvAA kunnen zich nu al inschrijven voor deze cruise, die plaatsvindt van 29 augustus t/m 12 september 2012. De reis voert langs de kusten van Zuidwest-Turkije en Griekenland (o.a. de Cycladen, Peloponnessos, Chios en Symi). U verblijft tijdens deze cruise, die begint in Athene en eindigt in Istanbul, aan boord van het ms. Minerva, een kleinschalig cruiseschip. Tijdens de trajecten op zee biedt Meijer boeiende inzichten in geschiedenis, gewoonten en gebruiken van de Romeinen en Grieken. Prijs 3185,- p.p. Exclusief excursiepakket. Kijk voor uitgebreide informatie en reservering van deze cruise waarvoor een beperkt aantal plaatsen beschikbaar is op www.vvaareisbureau.nl of neem contact op met Thecla Amoureus, 030 247 45 52.

[Gids uitgelicht]
Senior Vakantie Plan
De winterbrochure van Senior Vakantie Plan, specialist in groepsreizen voor ouderen, biedt naast diverse arrangementen rond Kerst en Oud en Nieuw in Nederland en Duitsland ook (rivier)cruises en arrangementen in Spanje of Portugal. Met ruim 40 jaar ervaring biedt Senior Vakantie Plan vakanties waarbij de programmas en dagindeling zorgvuldig worden afgestemd op de mogelijkheden en interesses van de reizigers. De begeleiding beschikt over een medische achtergrond (uitsluitend uit voorzorg). U kunt het programma van Senior Vakantie Plan kosteloos opvragen bij VvAA reisbureau: 030 247 48 97.

Rubens in Antwerpen
Antwerpen bevat alle ingredinten voor een ontspannen weekendje weg: oude n nieuwe architectuur, een keur aan restaurants, een breed winkelaanbod en een gezellig uitgaansleven. Een extra reden om binnenkort naar Antwerpen af te reizen is de tentoonstelling Palazzo Rubens. De meester als architect die nog t/m 11 december te zien is in het architect, Rubenshuis. Naast werken van Michelangelo, Giulio Romano, Van Dyck en Jordaens presenteert het museum kostbare architectuurboeken uit Rubens bibliotheek en schilderijen van de meester zelf. In samenwerking met Holland International is een VvAA Rubens-arrangement samengesteld, met verblijf in het nieuwe, trendy Sir Plantin hotel in het centrum, ca. 700 meter van het Centraal Station, in de Art Nouveau-wijk Zurenborg. Prijs 99,- p.p. Inclusief o.a. 2 overnachtingen in een 2-psk, 2 x ontbijtbuffet, een es wijn in een giftpack t.w.v. 27,75, gratis minibar (water, frisdrank en bier), entree voor het Rubenshuis, inclusief de expositie. Verder ontvangt u per boeking een designer shopping bag van ontwerper Tim van Steenbergen. Verlengingsprijzen, prijzen voor een 3-pers. kamer en evt. treintoeslag op aanvraag.

74 11 - 2011

Mijn favoriet
Een van mijn grote passies is wielrennen; ik breng ongeveer 6000 km per jaar door op mijn racezadel. De afgelopen jaren heb ik deelgenomen aan tal van cyclosportieven en toertochten in Europa en heb de meest bekende cols in Europa wel bedwongen. Daaronder veel indrukwekkende, maar de mooiste col die ik ooit ben opgeetst is de Stelvio, met zijn hoogte van 2758 meter een van de hoogste passen in Europa. Vanuit Prad am Stelvio ets je via maar liefst 48 haarspeldbochten naar de top, onderweg genietend van het fenomenale uitzicht op het Ortlermassief. Goed nieuws voor wielrenliefhebbers: ook in 2012 organiseert VvAA reisbureau een reis naar de Dreilandergiro waarin de Stelvio is opgenomen! Mijn eigen grote wielerwens is om mee te doen aan de Cape Argus Pickn Pay Tour in Kaapstad. Deze mooiste wielertocht ter wereld biedt VvAA reisbureau in maart 2012 voor het eerst aan. Zien we elkaar daar?

Verrassend Boedapest
Er zijn steden die zeer de moeite waard zijn maar die bij het kiezen van een bestemming voor een stedentrip vaak over het hoofd worden gezien. De Hongaarse hoofdstad is een voorbeeld van zon vergeten stad. Karakteristiek voor Boedapest zijn de stadsdelen Boeda en Pest, van elkaar gescheiden door de Donau. Boeda is heuvelachtig en groen, met villawijken en diverse bezienswaardigheden waaronder de vermaarde Burcht; Pest is het stadsdeel van de historische gebouwen, boulevards, winkelstraten, kofehuizen en niet te vergeten de vermaarde badhuizen. Voor een aantrekkelijke prijs boekt u deze winter een stedentrip naar Boedapest, met verblijf in het viersterren Continental Hotel Zara. Prijs vanaf 315,- p.p. (van 1 november t/m 31 december). Inclusief drie overnachtingen met ontbijt en transfer. Vertrek is dagelijks mogelijk.

Martin de Ruiter, VvAA reisbureau

USA/Canada informatieavond
Benieuwd naar de vakantiemogelijkheden in deze uitgestrekte landen? Op zoek naar praktische informatie over het rondreizen per huurauto of camper, over het reserveren van campings, of over specieke routes? Kom dan woensdagavond 16 november naar het hoofdkantoor van VvAA in Utrecht voor de USA/Canada informatieavond van VvAA reisbureau. Er zijn presentaties over West- en Oost-Canada, West-USA en Florida, treinreizen, individuele en groepsreizen, reizen per camper (er staan 2 exemplaren voor de deur), en een Alaska cruise (Holland America Line). Uiteraard kunt u ook informatie inwinnen over de rondreis die u van plan bent te gaan maken. De informatieavond begint om 18.00 uur. Aanmelden kan tot 9 november via www.vvaareisbureau.nl/USACanada. Hier vindt u ook meer details over de avond. Deelname is gratis.

Voor meer informatie en boekingen, zie www.vvaareisbureau.nl of bel

11 - 2011 75

Welkom bij VvAA

Samen met meer dan 100.000 collegas bent u lid van de Vereniging VvAA. Op haar beurt is de Vereniging enig aandeelhouder van VvAA groep bv. Samen vormen wij VvAA: een ledenorganisatie die kennis, zekerheid en service biedt aan (para)medici, studenten en zorginstellingen. Elke maand belichten wij een belangrijk aspect van onze dienstverlening. Deze keer vertelt Onno Walch, senior jurist bij VvAA, over rechtsbijstand aan de leden.

Over de noodzaak van een

Onno Walch adviseert leden die een rechtsbijstandverzekering bij VvAA hebben afgesloten omtrent hun juridische positie, of staat hen bij als er juridische geschillen ontstaan. Walch: Mijn focus ligt op rechtsbijstand voor zaken die de beroepsuitoefening van de leden aangaan. Te denken valt aan juridische kwesties op het gebied van het arbeidsrecht, tuchtrecht, huurrecht, maatschapsrecht en sociaal verzekeringsrecht. Walch: Hoe zorgvuldig je ook probeert te zijn, vroeg of laat kun je te maken krijgen met een juridisch probleem. Patinten zijn vandaag de dag bijvoorbeeld eerder geneigd een klacht in te dienen bij een tuchtcollege of klachtencommissie. Daarnaast zijn veel leden behalve arts ook werkgever, of huurder van een praktijkpand. Wat doe je dan als er een conflict met de assistent ontstaat, of de huur van de praktijkruimte wordt opgezegd? Maar ook als particulier kun je op problemen stuiten: een aanrijding, problemen met je buren vanwege overhangende takken, een verbouwing die volledig uit de hand loopt, een vlucht naar een tropische bestemming die wordt geannuleerd. Voorbeelden genoeg voor zaken waarbij behoefte aan rechtsbijstand bestaat. Enorme impact In al deze gevallen kan het noodzakelijk zijn en is het vaak ook verstandig om te worden bijgestaan door een juridisch deskundige. Het is fijn wanneer de zorgen zo veel mogelijk uit handen worden

(beroeps)rechtsbijstandverzekering
gezin kan eigenlijk niet zonder. Belangrijk is dat iemand daarmee tegen een relatief klein bedrag snel en gemakkelijk toegang heeft tot adviezen, waarmee grotere problemen, advocaatkosten en kopzorgen voorkomen kunnen worden. Een groot voordeel van de juristen van VvAA rechtsbijstand is dat zij goed ingevoerd zijn in de werkwijze van de beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg en op de hoogte zijn van wat er binnen de gezondheidszorg of specifieke beroepsgroepen speelt. Dat geeft vertrouwen. Het spreekt voor zich dat de juristen ook met betrekking tot particuliere kwesties hun mannetje staan. Praktische insteek De afdeling Rechtsbijstand heeft een praktische insteek en een efficinte werkwijze. Walch: Wij vragen ons altijd af waar iemand n mee geholpen is. Een dik dossier hoeft de klant niet verder te helpen. Met een telefoontje sla je vaak veel stappen over. Er zijn meerdere wegen dan de conventionele methoden om tot een oplossing te komen, denk bijvoorbeeld ook aan mediation. Maak vroegtijdig gebruik van de polis. Het advies van n telefoontje kan vaak een hoop gedoe voorkomen. Preventie voorkomt escalatie.

genomen. Walch: Een juridisch probleem heeft een enorme impact. Een klant die ik eens bijstond in het kader van een arbeidsconflict op de werkvloer vertelde mij dat het hem zo veel energie kostte en zo veel slapeloze nachten opleverde, dat hij overwoog zijn praktijk te beindigen. Het was voor de klant een enorme opluchting dat ik het juridisch probleem van hem overnam en hem met mijn ervaring kon begeleiden en uiteindelijk het probleem voor hem wist op te lossen. Het is in de huidige tijd verstandig een rechtsbijstandverzekering te hebben. Walch: Eigenlijk mag een rechtsbijstandverzekering niet ontbreken in het pakket van een zorgprofessional. Maar ook een

Foto: bert smith

Meer informatie over de dienstverlening van VvAA rechtsbijstand vindt u op www.vvaa.nl. U kunt ook rechtstreeks contact opnemen via 030 247 49 99.

76 11 - 2011

VvAA online: platform wonen

VvAA biedt nu alle dienstverlening voor een compleet en persoonlijk woonadvies op n online platform aan. Via www. vvaa.nl/wonen vindt u nu gemakkelijk alle informatie en advies over zowel de nancile, juridische en scale kanOm te beginnen kunt u hier nu de Argumentenkaart hoe wil ik wonen downloaden, die aan de hand van een aantal vragen rond de themas werken, wonen, geld en leven inzicht geeft in uw woonwensen en (nancile) mogelijkheden. Met de nieuw toegevoegde hypotheekcalculator berekent u op basis van inkomsten en uitgaven de maximaal mogelijke hypotheek. Omdat VvAA belang hecht aan onafhankelijke aanbeveling van haar dienstverlening rondom wonen, wordt via dit platform nu ook de onafhankelijke vergelijkingssite www.independer.nl ontsloten. Hier kunt u uw ervaringen delen met andere VvAA leden. Tot slot zullen de Ledemaatjes uit de rubriek Onroerend goed uit Arts & Auto gratis een maand worden doorgeplaatst op het platform. Zo bereikt u met uw Ledemaatje een nog groter publiek. Ter gelegenheid van de start van het nieuwe platform, kunt u tot en met 31 december meedingen naar een exclusief stylingadvies van het ontwerpteam van Piet Boon. U maakt kans op dit stylingadvies door via de site uw woonwens voor ons te beschrijven. Ontdek de nieuwe mogelijkheden van het platform op www.vvaa.nl/wonen.

Wachtkamerpakket: kies zelf uw medisch team

medio november zijn alle nieuwe tarieven voor de zorgverzekeringen beschikbaar en kan iedereen opnieuw bepalen welke zorgverzekering het beste bij hem of haar past. VvAA weet hoezeer zorgprofessionals eraan hechten hun eigen behandelaars te kunnen kiezen. Daarom start VvAA haar zorgcampagne met de slogan kies zelf uw medisch team. oNVZ, de uitvoerende partij van de VvAA zorgverzekering, biedt deze verzekering met ruime keuzevrijheid ook aan haar overige verzekerden aan. om dit te promoten, is er nu een speciaal wachtkamerpakket ontwikkeld dat bestaat uit een poster en een standaard met brochures onder de noemer: De belangrijkste keuzes in het leven maak ik liever zelf. VvAA leden die het belang van een vrije keuze in zorgverlening in hun wachtkamer aan hun patinten willen overbrengen, kunnen het pakket online aanvragen. Daarbij maakt u kans op een webadvies van een gerenommeerd webdesignbureau, want gekozen worden als zorgverlener vraagt om goede bereikbaarheid, ook online. De winnaar ontvangt een advies over het design van de site en het optimaliseren van de online vindbaarheid. Aanvragen van het wachtkamerpakket doet u via www.vvaa.nl/zorgverzekering.

ten van wonen, als over persoonlijke woonwensen rond zaken als styling en hoe wil ik wonen. Het platform kende al een hypotheekcheck, waarmee VvAA leden een gratis orinterend hypotheekgesprek van een uur met een van onze adviseurs kunnen aanvragen. Daar zijn nu vier nieuwe services aan toegevoegd.

Als u wilt reageren

het is voor ons belangrijk om te weten wat u van onze dienstverlening vindt. Wij zijn dan ook genteresseerd in uw reactie, positief en negatief. Uw contactpersoon is het eerste aanspreekpunt voor uw reactie of uw klacht. mocht dat contact in uw beleving niet leiden tot een afdoende antwoord of een oplossing, dan kunt u schriftelijk een klacht indienen bij de hoofddirectie van VvAA groep. Dat kan per post het adres vindt u hiernaast of via een mail naar klachtenservice@vvaa.nl. onze klachtenfunctionaris zorgt voor een zorgvuldige en tijdige behandeling van uw klacht. Als lid kunt u ook een klacht of een vraag voorleggen aan het bestuur van de Vereniging VvAA. het mailadres is bestuur@vvaa.nl. ook kunt u zich wenden tot reguliere klachteninstituten of, als u er in overleg met ons niet uitkomt, de gang naar de rechter maken.

Zo bereikt u ons
per telefoon per e-mail per post bezoekadres route 030 247 47 89 ledenservice@vvaa.nl Postbus 8153, 3503 RD Utrecht Orteliuslaan 750, 3528 BB Utrecht bus 29 brengt u vanaf Utrecht CS in tien minuten naar ons kantoor; de route per auto vindt u op www.vvaa.nl/contact. meer informatie www.vvaa.nl

11 - 2011 77

Vvaa

Nieuws

Samenstelling: VvAA groep

Symposium voor tandartsen op 11 november

Vrije prijsvorming, en nu?

Per 1 januari 2012 zijn er in de mondzorg geen wettelijke maximumtarieven meer en worden verdergaande eisen gesteld aan transparantie van prijs, kwaliteit en prestatie. Dit kan gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering, strategie en concurrentiepositie van tandartsen. Daarom organiseert VvAA op 11 november het symposium Vrije prijsvorming, en nu?, waar ondernemende tandartsen concrete tips krijgen om deze ontwikkelingen op een gestructureerde manier in goede banen te leiden. Menno Tusschenbroek, directeur van Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT) houdt een presentatie rond zaken als bedrijfsvoering, financin, concurrentie en de veranderende relatie tussen tandarts en patint. Pieter Ramler, directeur VvAA opleidingen & teamcoaching, verkent samen met de deelnemers de visie op het vak en de praktijk van tandartsen. Wat gaat goed en waar liggen verbeterpunten? Welke acties moet u in gang zetten? Deelnemers kunnen vervolgens deelnemen aan twee actieve workshops, waarbij u onder meer kunt kiezen uit: Strategie en marketing (waar moet u op letten bij het inzetten van marketingmiddelen), Samenwerking en mededingingsrecht (welke (prijs)afspraken mag u maken, wat is de rol van de NMa) en Bereken uw kostprijs (aan de hand van een speciaal door VvAA ontwikkeld rekenmodel inzicht krijgen in uw kostprijzen) .

Vvaavooru.nl voor een optimaal pensioenadvies

In het verleden hebben velen een finan cile voorziening getroffen om er zeker van te zijn dat zij er na hun pensionering goed verzorgd bij zitten. Maar de afgelo pen jaren is er veel gebeurd en veranderd op de financile markten. VvAA wil u met beleggingsverzekeringen van betere alter natieven voorzien, zodat de gekozen op lossingen blijven renderen zoals gepland was. Als eerste partij biedt VvAA daarom ook producten aan van andere aanbie ders, indien dit gunstiger voor u uitpakt. Dit doen we vanuit het motto: Het belang

Datum 11 november. Tijd 13:30 19:00 uur (inclusief buffet). Locatie VvAA hoofdkantoor, Orteliuslaan 750, Utrecht. Voor meer informatie en inschrijven vvaa.nl/vrijeprijsvorming. Deelname is gratis voor VvAA leden.

2400 nieuwe studentleden

Het nieuwe studiejaar is begonnen en de introductiedagen 2011 zijn weer achter de rug. Voor het eerst konden (para)medische studenten met een speciale QR-code via hun smartphone ter plekke lid worden. Aandachtstrekkers in de VvAA stand waren de smartactie (word lid en maak kans op een weekendje gratis smart, inclusief VvAA hotelbon) en de Arts & Auto studentenspecial. VvAA heet alle 2400 studenten die zich tijdens deze dagen inschreven van harte welkom en wenst hen veel succes met de studie. Kijk op www.vvaa.nl/introductie voor de fotos. van onze leden staat altijd voorop, ook bij pensioenadvies. Zelfs als wij in eigen vlees moeten snijden. Heeft u een VvAA lijfrenteverzekering of kapitaalverzekering (op basis van beleggingen), dan ontvangt u binnenkort een brief waarin u kunt kiezen voor een kosteloze indicatieve berekening die een mogelijk hogere eindopbrengst toont dan bij de huidige situatie. In alle gevallen met of zonder overstapvoordeel staan wij u bij met advies op maat voor het ma ken van de juiste keuzen die passen bij de ontwikkelingen in werk en leven. Wij bieden daarvoor vier servicepakketten voor pensioenadvisering die in service niveau variren van zelfredzaamheid tot professionele begeleiding. Wilt u weten wat VvAA voor uw pensioen kan betekenen, kijk dan op www.vvaa.nl/ pensioen of op www.vvaavooru.nl.

78 11 2011

Derde BNR-zorgdebat:

Ledeninformatie
Totaal aantal leden: 107.642 waarvan 20.387 studentleden Overleden E.M. Bol, Barendrecht, huisarts G.J. Bremer, Haren GR, arts J.L. van Deursen, Zutphen, huisarts A.P. Djajadiningrat, Capelle aan den IJssel, dermatoloog L. van Duijn, Beetsterzwaag, fysiotherapeut P.S. Edixhoven, Ossendrecht, apotheekhoudend huisarts P.C. van Espelo, Waarder, tandarts G.H. Fey-Be, Tilburg, tandarts J. Groen, Apeldoorn, dermatoloog H. Groeneveld, Rotterdam, arts R. de Heer, Papendrecht, fysiotherapeut H.C. van Hesteren, Amsterdam, bedrijfsarts Dr. J.M.G. Hollanders, Gulpen, gynaecoloog J.H. ten Hoopen, Veldhoven, dierenarts J.E. James, Zoetermeer, arts A.M.P. Janssen de Limpens, Den Haag, plastisch chirurg E.H. Kampelmacher, Bilthoven, dierenarts A.J. Kleijn, Huis ter Heide UT, tandarts C. Kloosterboer, Son, huisarts M.K. Kwee-Taams, Bentveld, gezondheidspsycholoog J.A.M. Maijs, Maastricht, fysiotherapeut H.Th.Ch. Nederveen, Almere, huisarts H. Pot, Kampen, arts G. van Putten, Soest, fysiotherapeut C.M.C.M. Schoofs, Eindhoven, tandarts C.N. Schrover-Sampson, Nijmegen, aios anaesthesiologie H. Timmers, Amsterdam, internist E.B.W.M. Treu, Den Haag, radiodiagnost J. Veenstra, Winschoten, specialist ouderengeneeskunde A. de Vries, Vlaardingen, tandarts

Mag een medicus fouten maken?

Op maandagavond 31 oktober van 21.00 - 22.00 uur vindt live vanuit het hoofdkantoor van VvAA in Utrecht het derde BNR-zorgdebat plaats. Centraal staat het thema Mag een medicus fouten maken? Tijdens dit debat gaat Harmke Pijpers van BNR Nieuwsradio in gesprek met onder anderen Klaas Mollema van het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, Matthijs Buikema (auteur van Onder zeil, reconstructie van een medische fout) advocaat Ivo Sindram (die zowel patinten als artsen bijstaat bij medische fouten), vertegenwoordigers in rechtsbijstand en ziekenhuisbestuurders. Ook zijn de resultaten uit VvAAs derde trendonderzoek medische fouten onderdeel van het debat. (zie ook pagina 28) Het BNR-zorgdebat en VvAAs trendonderzoek maken deel uit van de serie: Wat geld(t) in de zorg? www.vvaa.nl/ watgeldtindezorg. Aanmelden voor het bijwonen van het debat kan nog tot maandag 31 oktober 15.00 uur via www.bnr.nl/ evenement/maandagavonddebat. Toegang is gratis. Ontvangst is vanaf 19.30 uur op het hoofdkantoor van VvAA, Orteliuslaan 750 te Utrecht.

1ste plaats voor team AMREF Flying Doctors

Dam tot Damloop

Afgelopen 18 september finishten onder zeer regenachtige omstandigheden Nederlands recordhouder Kamiel Maase en de Keniaanse toploper Emmanuel Biwott gebroederlijk als de nummers 1 en 2 in het individuele klassement van de goededoelenteams tijdens de Dam tot Damloop. Dit team stelde de 1ste plaats veilig voor AMREF in de teamuitslag van de totaal 355 deelnemende teams. Vanuit VvAA deden 40 lopers mee (een mix van VvAA leden, medewerkers van VvAA en AMREF en van VvAAs samenwerkingspartners ONVZ, ABS Autoherstel en DEKRA Claims and Expert Services). Naast het sportieve element staan de lopers garant voor een sponsorbedrag van 10.000 euro dat ten goede komt aan het werk van AMREF. VvAA verdubbelt dat bedrag.

Zijn uw gegevens nog actueel?

VvAA wil haar leden zo goed mogelijk van dienst zijn. Om onze dienstverlening beter te laten aansluiten op uw wensen en uw persoonlijke situatie is het belangrijk dat uw gegevens in onze database correct zijn. Bent u onlangs verhuisd, heeft u een nieuw e-mailadres of een gewijzigde werksituatie, of zijn er andere gegevens gewijzigd? Neem dan contact op met onze ledenservice via ledenservice@vvaa.nl of bel 030 247 47 89.

11 2011 79

VvAA Agenda

Opleidingen & teamcoaching

Eerste hulp bij personeel
Max Borg heeft een praktijk voor fysio- en manuele therapie in Utrecht.

4 november, 13 maart, 12 april (startdata)

Management in de gezondheidszorg

Speciaal voor zorgprofessionals die zich bezighouden met management van vakgroep of maatschap. Kernbegrippen: pragmatisch, interactief, met en van elkaar leren. De onderwerpen zijn: strategie en beleid, financieel management, marketing/pr, communicatie, leidinggeven, praktijkorganisatie, timemanagement en onderhandelen. Plaats Utrecht. Prijs 3250,- (niet-leden: 3595,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.
26 januari 2012

VvAA wil een belangrijke bijdrage leveren aan de niet-medisch-inhoudelijke bij- en nascholing van zorgprofessionals en doet dit door praktisch ingestoken opleidingen en cursussen aan te bieden, speciaal toegesneden op (para)medici en aansluitend op ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Ook biedt VvAA begeleiding bij fusietrajecten, beleidsvorming en het verbeteren van de praktijkorganisatie, maar ook bij het onderhouden en bespreken van samenwerkingen. Inschrijven: www.vvaa.nl/ opleidingen. Voor vragen kunt u bellen met 030 247 43 28 of mailen naar opleidingen@vvaa.nl.

Buitengewoon leerzaam
Ik heb al zon twintig jaar werknemers in dienst en natuurlijk verloopt dat niet altijd vlekkeloos. Het kan dus geen kwaad je licht nog eens op te steken. De cursus, die n lange middag duurde, was buitengewoon leerzaam. Maar eigenlijk dekt de titel niet de lading, het ging vooral om het voorkmen van ongelukken. Wat mij opviel was dat alle medecursisten die om de tafel zaten, bezeten zijn van hun vak en verwachten dat hun werknemers dezelfde drive hebben. En dr gaat het fout, want de plicht van de werknemer en de verwachting van de werkgever overlappen elkaar niet altijd. Dit kwam uitgebreid aan de orde. Het belangrijkste om narigheid te voorkomen, is dat er voorafgaand aan een aanstelling een waterdicht contract ligt en dat je daarna regelmatig functioneringsgesprekken voert. Verder kwam ter sprake dat een werknemer ernstig veel rechten heeft. Personeel aannemen moet je dus niet zomaar doen.

Visieontwikkeling: de juiste koers bepalen

De ontwikkelingen in de zorg gaan snel. Ze plaatsen de zorgprofessional in (para)medische maatschappen en vakgroepen voor tal van vragen. Een heldere visie biedt houvast, geeft richting en voorkomt ad-hocbeleid. In deze training leert u een visie te ontwikkelen en, daarvan afgeleid, heldere beleidskeuzes te maken. Plaats Utrecht. Prijs 395,- (niet-leden: 450,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.

9 & 10 februari & 12 april 2012

Tijdbesparend vergaderen
Het hoort bij het werk van de zorgprofessional: overleggen en besluitvorming. Maar doordat samenwerkingsverbanden zowel groter als intensiever worden, krijgen zorgprofessionals steeds meer te maken met tijdrovende en inefficinte besluitvormingsprocessen. Opvallend is tegelijkertijd de geringe aandacht voor mogelijke verbeteringen in de besluitvorming. Er zijn andere manieren om tot glasheldere besluiten te komen zonder de geijkte vergadering. Of om deze efficinter te laten verlopen. In deze pragmatische training wordt op interactieve wijze ingegaan op de achtergrond van stroperige besluitvorming. Daarnaast ontvangt u tal van tips en adviezen die een efficinte besluitvorming kunnen bespoedigen, zoals: alternatieven voor vergaderen; besluitvorming als onderhandelingsproces; omgaan met veelpraters, nietszeggers, machtswellustelingen en eromheenpraters; collegas alert en betrokken houden; omgaan met verantwoordelijkheid-vermijdend gedrag; de kunst van het maken en nakomen van afspraken.

Persoonlijke effectiviteit in de zorg

D kans om te reflecteren op uw eigen functioneren: wat vind ik cht belangrijk in mijn leven en loopbaan? Waar ga ik mij concreet op richten en hoe doe ik dat met mnder moeite en mr resultaat? Plaats omgeving Utrecht. Prijs 1750,(niet-leden: 1995,-). Duur 3 dagen.
Geaccrediteerd. 6 juni 2012

Eerste hulp bij personeel

Een praktische workshop over al uw arbeidsrechtelijke vraagstukken ten aanzien van uw personeel. Aan de orde komen: arbeidsovereenkomst, caos, proeftijd, concurrentiebeding, opzegtermijnen en de beindiging van de arbeidsovereenkomst. Ook wordt aandacht besteed aan de toepassingsmogelijkheden van mediation. Plaats Utrecht. Prijs 225,- (niet-leden: 275,-). Duur 1 middag. Geaccrediteerd.

Donderdag 1 december

Tijdbesparend vergaderen
Plaats Utrecht. Prijs 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.

80 11 - 2011

Academie voor Medisch Specialisten Nieuwe uitgebreide cursus Ziekenhuisfinancin

In verband met de grote belangstelling voor de uitgebreide cursus Ziekenhuisfinancin, die in september van start ging, heeft de Academie besloten om in januari 2012 een nieuwe cursus aan te bieden. Naar aanleiding van de kabinetsbesluiten inzake de financiering van de medisch-specialistische zorg presenteerde de Orde van Medisch Specialisten in juni het Witte Boek deel IV. Hierin staat een overzicht van de veranderingen in de financiering van de medisch-specialistische zorg, die vanaf 1 januari 2012 van kracht zullen worden, en handvatten om hiermee om te gaan. Ook na het verschijnen van het Witte Boek zullen er nog vele vragen blijven. Grondige kennis van de ziekenhuisfinancin is onontbeerlijk. Scholing kan daarbij behulpzaam zijn. In de cursus Ziekenhuisfinancin worden de nieuwste ontwikkelingen uitgebreid besproken, evenals de wijze waarop ziekenhuizen en medische staven hier het beste mee om kunnen gaan. Hoofddocent is Jaap Doets, senior-adviseur van VvAA. Daarnaast treedt een aantal gastdocenten op van onder meer VvAA, de OMS en een zorgverzekeraar. De volgende onderwerpen worden behandeld: inrichting van het zorgstelsel, financiering van de ziekenhuiszorg, balans en jaarrekening, exploitatierekening, investeringen, planning en control, intern toezicht, kostprijsberekening en onderhandelen met verzekeraars, beheer van het honorariumbudget, organisatievormen, juridische aspecten en fiscaliteit. De cursus is bedoeld voor elke medisch specialist die zich grondig wil verdiepen in de ziekenhuisfinancin, maar ook een must voor besturen van coperaties, koepelmaatschappen, penningmeesters van maatschappen, RVEvoorzitters en afdelingshoofden.

Agenda
7 november

Time- en stressmanagement
Druk, druk, druk. Gebrek aan tijd bepaalt de kwaliteit van werk en welbevinden. U leert sturen met de tijd, in plaats van dat u door de tijd wordt gestuurd. Er wordt ruim geoefend en in de middag wordt een professionele trainingsacteur ingezet. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 450,(niet-leden: 525,-). Duur 1 dag. De cursus kan incompany worden gevolgd. De Academie organiseert ook korte cursussen Ziekenhuisfinancin van twee dagen (zie de Agenda hiernaast). De cursus omvat 6 hele dagen (een ochtend en een middag), verspreid over een half jaar. Cursusdata 20 januari, 17 februari, 16 maart, 13 april, 11 mei en 8 juni 2012. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA n OMS, of VvAA n NVZA 2995,(niet-leden: 3695,-). Accreditatie 36 punten.
10 & 24 november

Ziekenhuisfinancin (beknopt)
Na afloop van deze cursus hebben de deelnemers een overzicht van de voornaamste vraagstukken die van belang zijn bij de financiering van de medisch-specialistische zorg en bedrijfsvoering van zorgafdelingen c.q. ondernemingen.
Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA n OMS/ NVZA 1195,- (niet-leden: 1395,-). Duur 2 dagen. 10 november 2011, 13 februari 2012

Onderhandelen

Incompany-basistraining IFMS
Evert Theunissen is algemeen chirurg en verbonden aan het St. Antoniusziekenhuis in Nieuwegein.

De Academie voor Medisch Specialisten biedt disciplineoverstijgende scholing aan medisch specialisten, overige leden van medische staven en aios. Naast cursussen waarop individueel ingeschreven kan worden, verzorgt de Academie ook scholing in opdracht. Daarnaast biedt de Academie coaching en intervisie. Alle cursussen, ook incompany, worden geaccrediteerd door ABAN. Inschrijven: www.academiemedischspecialisten.nl. Daar vindt u ook het volledige aanbod. Voor vragen kunt u bellen met 030 247 41 97 of mailen naar info@academiemedischspecialisten.nl.

Het schept een band

Zon drie jaar geleden zijn we in ons ziekenhuis een IFMS-traject gestart. Als medisch specialist kreeg je nooit gestructureerde feedback op je functioneren. En eigenlijk is dat heel raar, want als er nooit enig moment van reflectie is, kunnen er in de loop der jaren ongewenste gewoontes insluipen. Tijdens de cursus, tweemaal een middag en een avond, kwamen nut en noodzaak van intercollegiale toetsing uitstekend aan bod. Heel belangrijk vond ik dat we hebben geleerd dat deze gesprekken anders verlopen dan die met een patint. Je moet niet meteen analyseren en een diagnose stellen, maar de ander enkel een spiegel voorhouden. Vervolgens hebben we zelfevaluatie beoefend in rollenspellen. Dan blijkt ook het voordeel van een incompanytraining; collegas vinden het leuk elkaar op deze manier beter te leren kennen. Aan het eind van de training was iedereen enthousiast. Het schept een band om zo met elkaar op te trekken.

Onderhandelen is balanceren. Bent u te zacht, dan geeft u te veel weg; bent u te hard, dan komt de relatie onder druk te staan en bereikt u waarschijnlijk ook niets. Tijdens deze pragmatische training wordt volop geoefend met lastige onderhandelingssituaties waarmee u te maken kunt krijgen. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 395,(niet-leden: 450,-). Duur 1 dag.
22 november

Uw jaarrekening leren lezen

De jaarrekening stelt u in staat om conclusies te trekken omtrent rendement en omvang van uw praktijk en uw vermogen. Bij een goede analyse kunt u tijdig de juiste maatregelen treffen om het rendement van uw praktijk te continueren of te verbeteren. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 225,(niet-leden: 275,-). Duur 1 middag.

11 - 2011 81

Puzzel

Zeeslagje

De 10 schepen zoals afgebeeld rechts van het diagram, liggen ergens in het diagram verstopt. Waar precies? Sommige delen zijn al gegeven. Een vakje met lijntjes betekent dat daar alleen maar water is, en dus geen schepen. De getallen buiten het diagram geven aan hoeveel delen van schepen er in die rij of kolom liggen. De schepen liggen ofwel horizontaal ofwel verticaal, en raken elkaar nergens, zelfs niet diagonaal. Tel na het oplossen hoeveel delen van schepen aan de rand van het diagram liggen. Dit aantal is de in te sturen oplossing. Bij het voorbeeld hieronder is het aantal 9.

Meedoen?
Los de puzzel op en mail die vr 1 december naar puzzel@artsenauto.nl. Per briefkaart kan ook: Redactie Arts & Auto, Postbus 8153, 3503 RD Utrecht. Alleen leden of huisgenoten van leden kunnen meedingen naar een prijs. Onder de goede inzenders worden drie VVV Cadeaubonnen t.w.v. 25,- verloot. De bon is te besteden bij ruim 37.000 acceptatiepunten in heel Nederland, bijvoorbeeld bij winkels, attractieparken en restaurants. De goede oplossing en de namen van de prijswinnaars worden twee nummers na het verschijnen van de puzzel bekendgemaakt.

Oplossing Arts & Auto 9

681432597
Deze prijswinnaars krijgen de VVV Cadeaubon zo spoedig mogelijk thuisgestuurd: Van Mw. L.T.F.Velze-Bouman uit Middelstum Lie uit Son Mw. R.C. Elenbaas uit Lexmond Dhr.

82 11 - 2011

Vvaa

Ledenvoordeel

VvAA cultuurdag op landgoed Marinwaerdt

De lezingen zijn culturele reisverhalen over Spanje, Rusland, Engeland en het Middellandse Zeegebied. Sprekers zijn Peter Brusse, Fik Meijer, Alexander Mnninghof en Rik Zaal. De eerste drie sprekers zijn deels betrokken bij groepsreizen in 2012, waarvoor u zich deze dag kunt opgeven. De lezingen kunt u vanaf 16.00 uur gratis bijwonen. Meld u snel aan, want er is slechts een beperkt aantal plaatsen. Na afloop kunt u napraten onder het genot van een glas glhwein. Wandelarrangement Marinwaerdt is een eenvoudige natuurwandeling onder

[Gratis lezingen]

Op zaterdag 7 januari 2012 organiseert VvAA reisbureau een cultuurevenement op landgoed Heerlijkheid Marinwaerdt in Beesd. Naast de gratis lezingen kunt u er wandelen, een bezoek brengen aan het huis en winters dineren.
begeleiding van een gids. Inclusief pannekoeken en landgoedsap in brasserie de Stapelbakker, 17,- p.p. Arrangement Huize Marinwaerdt biedt een inwijding in de roemrijke geschiedenis van het landgoed. Inclusief rondleiding door een deskundige gids, pannekoeken en landgoedsap in brasserie de Stapelbakker, 17,- p.p. Nagenieten van de winterse sfeer van het landgoed kan bij het winterkostbuffet dat na afloop van de lezingen wordt geserveerd, 25,95 p.p.

Voor meer informatie en aanmelden kunt u terecht op www.vvaareisbureau.nl/cultuurdag. Marinwaerdt is goed te bereiken en er is voldoende parkeergelegenheid. Deelname aan de lezingen is gratis, aan de overige arrangementen zijn kosten verbonden zoals hiernaast vermeld.

Nationaal Archief
Zaterdag 26 november organiseert het Nationaal Archief in Den Haag speciaal voor VvAA leden een programma dat bestaat uit vier rondleidingen en twee workshops.
Rondleiding VOC- en WIC-archieven: ontdek hier het roemruchte verleden van Nederland dat in de Gouden Eeuw als handelsmacht de wereldzeen beheerste. Rondleiding in het CABR: het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (1944 - 2010) bevat gegevens over mensen die na WOII verdacht werden van samenwerking met de Duitsers, lidmaatschap van de NSB of verraad. Rondleiding in De Verdieping van Nederland: De Verdieping van Nederland, een gezamenlijk initiatief van de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief, toont 1000 jaar Nederland aan de hand van topstukken. Rondleiding in het restauratieatelier: hier ziet u hoe zorg wordt gedragen voor restauratie en beheer van de archieven. Workshop voorouders (genealogisch onderzoek): ga uw familiegeschiedenis na. In het Nationaal Archief vindt u de belangrijkste bronnen voor genealogie, zoals de burgerlijke stand en veel van de doop-, trouw- en begraafboeken. Workshop papierrestauratie: een restaurator laat zien hoe een beschadigd archiefstuk kan worden hersteld.

[Exclusief]

Datum 26 november. Programma 10.30 - ca. 14.00 uur. Prijs 39,95. Inclusief koffie/thee en lunch. Meer informatie en aanmelden www.vvaa.nl/ ledenvoordeel

Meer ledenvoordeel vindt u op www.vvaa.nl/ledenvoordeel

11 - 2011 83

advertentie

De spiegel

Ccile Narinx
Ccile Narinx (1970) is hoofdredacteur van modetijdschrift ELLE en schrijft ook voor de Volkskrant, de VARAgids, Elsevier en Esquire. Daarnaast is ze als modedeskundige regelmatig te gast op tv bij De Wereld Draait Door en Blauw Bloed en op de radio bij BNN Today.

Een roze ei

Donderdagavond leek het onschuldig: Mam, ik heb pijn hier, zei mijn twaalfjarige zoon, terwijl hij besmuikt naar zijn lies wees. Ik keek, maar zag weinig onder zijn opgetilde Ajaxpyjama bij het zwakke licht van zijn bedlamp. Heb je misschien iets geforceerd bij de voetbaltraining? vroeg ik. Ja, zei hij gerustgesteld, dat was het vast. Ik gaf een kus op zijn warme voorhoofd en stopte hem in. Vrijdagochtend deed het ng zeer, en keek ik eens goed, bij daglicht. Wat doorgaans een schattig rimpelig zakje met twee knikkers was, was nu opgezwollen tot een roze ei. Vreemd, vond ik. We moesten er maar mee naar de dokter. Bij de huisartsenpraktijk was er plek halverwege de middag. De dienstdoende arts keek en voelde en nam het serieus. Het hoeft niks te betekenen, maar als het een verdraaide teelbal is, dan is er haast bij. Hij krabbelde een verwijsbriefje. Acuut scrotum stond erop. Ik moest daar hard om lachen. In het ziekenhuis wachtten we lang. De eerste uroloog wist niet wat hij ermee aan moest en vroeg een tweede erbij. Een bijbalontsteking, luidde diens conclusie. Maar voor de zekerheid moesten we een echo laten maken. Dat vond ik toen ook grappig, een echo van een balzak. Na anderhalf uur wachten met slechte tijdschriften konden we de echokamer in. Arts 1 keek, haalde arts 2 erbij en toen een 3de. Ze wezen naar het scherm, overlegden en vroegen om arts 4, maar die was al naar huis. Uroloog 2 besloot na nog een half uur wachten dat het toch gn gevreesde verdraaide bal was, want: Kijk, ziet u mevrouw, er is nog sprake van enige doorbloeding. En bovendien had hij in het geval van een verdraaide teelbal dubbel gelegen van de pijn. Of we maar wat antibiotica wilden halen bij de ziekenhuisapotheek, dan zou het na het weekend wel beter gaan. Thuis googelde ik bijbalontsteking, een aandoening die vooral voorkomt bij speedjunks en mannen met veel wisselende seksuele contacten. Toch niet heleml het proel van mijn brave twaalfjarige.

Zaterdag liep hij nog rond in huis. Zondag kon hij het niet meer opbrengen om van de bank af te komen. Hij had koorts en was hangerig. Maandagmorgen moest ik naar mijn werk, doodongerust. Ik vroeg mijn man linea recta met onze zoon naar het ziekenhuis te gaan. Toen ik goed en wel op de redactie zat, ging de telefoon. De bal, die vrijdagmiddag nog gered had kunnen worden, was inmiddels compleet verdraaid en afgestorven. Zoonlief moest geopereerd, en het balletje verwijderd. Ik had natuurlijk een taxi moeten nemen, van Amsterdam naar Nieuwegein, maar ik ging per trein en tram, vervloekte het openbaar vervoer en mijn snelwegangst. Ik vervloekte vooral ook de uroloog. Ik kwam pas aan toen de operatie voorbij was. Zeker, er zijn veel ernstiger aandoeningen en heftiger operaties, maar toch vond ik het hartverscheurend mijn zoon in een operatiehemd te zien, stoned van de verdoving. Toen hij bijkwam, biggelde er een traan over zijn wang.

Kijk, ziet u mevrouw, er is nog sprake van enige doorbloeding

Toen het ziekenhuiseten kwam, at hij desalniettemin alle worteltjes op, met smaak. Na het eten kwamen de praatjes, en vroeg hij of hij nog wel kinderen kon krijgen later. Tuurlijk, zei ik. Met twee ballen kun je alle meisjes ter wereld bezwangeren, met n bal minstens alle lieve. Waar is de bal nu?, vroeg hij. Ik wist het niet. Toen kwamen opeens alle worteltjes terug. s Nachts sliepen man en zoon samen in het ziekenhuis. Bij thuiskomst lag de krant op tafel, vol nieuws over de kabinetsformatie. Bal ligt nu bij Wilders stond er in grote letters. Aha, zei mijn zoon. Daar is de bal dus! Mooi zo, dacht ik. Hij is iets heel kostbaars kwijt, maar zijn gevoel voor humor heeft-ie goddank nog.

FOTO: CARIN VERBRUGGEN

<

In deze rubriek verhalen schrijvers, journalisten en publicisten over een persoonlijke ervaring met de gezondheidszorg en houden (para)medici hiermee een spiegel voor.

11 - 2011 97

Afscheid
Chantal Schrover-Sampson was bijna klaar met haar opleiding tot anesthesioloog in het UMC St Radboud. Ze zou daar ook een fellowship kinderanesthesie gaan doen. Al tijdens haar assistententijd was ze bestuurlijk actief in de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie.
TEKST els van thiel

Chantal Schrover-Sampson
1977 2011
hantal Schrover-Sampson was bijna anesthesioloog, het einde van haar opleiding in het UMC St Radboud in Nijmegen was in zicht. Chantal ontwikkelde zich tot een toegewijde, zelfverzekerde en praktische dokter. Hoogleraar Anesthesiologie Gert Jan Scheffer ziet haar nog binnenkomen voor haar sollicitatiegesprek. Het haar strak naar achteren, de krullen keurig in een netje. Chantal was ambitieus, slim, toen al redelijk zelfverzekerd, niet op haar mondje gevallen en ze had een onmiskenbaar Zuid-Amerikaanse uitstraling. Ze wist de sollicitatiecommissie snel te overtuigen. We waren het erover eens: dit Antilliaanse talent kan de afdeling wat extras gaan brengen. Al snel ontpopte Chantal zich tot een enthousiaste en ongedwongen collega met wie iedereen graag omging, zowel tijdens als na het werk. Als ergens een merengue klonk, mst ze dansen. Sprankelend temperament Chantal werd geboren in Willemstad. Als enige dochter in een gezin van drie kinderen werd ze behoorlijk verwend; niet alleen door haar ouders, maar ook door haar broers Eugne en JeanPierre. Ze verliet Curaao om in Nederland geneeskunde te studeren. In het begin had ze wat last van heimwee ze belde vaak met haar ouders maar al snel vond ze haar draai. Chantal was een temperamentvolle Caribische die stevig met beide voeten op Hollandse bodem stond. Sander, met wie ze in 2006 trouwde, zegt het mooi: Chantal was een kind van de zon en de aarde. Haar weergaloze charme was een mix van sprankelend Antilliaans temperament en Nederlandse nuchterheid. Een stoere, sterke vrouw die zelf de touwtjes in handen nam. Geen gezeur. Handen uit de mouwen. Patricia Liem, directeur van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA), herkent dat beeld. Chantal was anderhalf jaar voorzitter van de Commissie Assistent-Geneeskundigen Anesthesiologie en NVA-bestuurslid namens deze commissie. Ze kon de zaken goed in perspectief zien, liet zich niet intimideren

door oudere bestuursleden en wist duidelijk haar punt te maken. Haar no-nonsense nuchterheid beteugelde haar levendige temperament. Vrolijk en sociaal Vriendinnen en collegas kennen niemand die elke dag met z veel plezier naar haar werk ging. Ze was goed en lief voor patinten, maar ook vol passie voor ons vak en onze afdeling. En dat is best bijzonder, zegt Scheffer. Chantal was een warme, vrolijke en sociale collega. Als er jonge assistenten op de afdeling kwamen, leende ze haar eigen boeken uit om hen door de eerste onzekerheden te helpen. Af en toe kon ze weleens ontploffen, in het positieve of in het negatieve. Je wist wat je aan haar had. Ondanks haar drukke leven was ze altijd attent en betrokken. Als er iets met je was, vergat Chantal nooit te bellen of een smsje te sturen. Want drk had ze het met haar werk, haar gezin en haar grote familie en vriendenkring. Maar ze wist haar prioriteiten goed te stellen. Haar allergrootste geluk waren dochter Liv die in 2008 werd geboren en zoon Moos die begin dit jaar ter wereld kwam. Urenlang kon ze met Liv en Moos knuffelen. Ze was een geweldige moeder. Binnenkort zou de droomwens van Chantal in vervulling gaan: ze ging een fellowship doen bij de sectie kinderanesthesiologie. Toen ze het net gehoord had, mst ze het delen: op de voicemail van vriendinnen en collegas verschenen alom juichkreten. Ze was al aanwezig op vergaderingen van de kinderanesthesie, presenteerde daar wetenschappelijk werk en zou dat binnenkort ook op congressen in het buitenland gaan doen. Een verkeersongeluk veranderde alles. Op 20 augustus overleed Chantal Schrover-Sampson op 34-jarige leeftijd in Geldrop. <

Een stoere, sterke vrouw die zelf de touwtjes in handen nam

98 11 - 2011