1934

In de voetsporen van Damiaan

Door Florence Imandt. dinsdag 29 augustus 2006 | 07:40 | Laatst bijgewerkt op: vrijdag 17
april 2009 | 17:25
Tekstgrootte

De huidige groep paters van de Heilige Harten (op een na) bij het beeld van
de Belgische pater Damiaan. FOTO RON MAGIELSE

1/2

Dinsdag 29 augustus 2006 - Komende maand is het negentig jaar

geleden dat de Paters van de Heilige Harten in Bavel neerstreken.
Ooit woonden er wel zestig van deze HH paters in de IJpelaar-villa
net buiten Breda. Nu telt de gemeenschap nog twaalf, veelal
hoogbejaarde, mannen van wie er tien aangewezen zijn op zorg van
buitenaf.
Frans Steenbrink is met zijn 75 jaar de op een na jongste pater van de groep
Bavel. Een hele gewone man, die ik me best als opa van een stuk of tien
kleinkinderen zou kunnen voorstellen. Rustig, sympathiek, vrolijk en vitaal.

De pater wordt er een tikje verlegen van, maar lijkt toch in zijn nopjes met
dat grootvaderbeeld. „Zoiets heeft een leerlinge van me ooit ook wel eens
gezegd.“

Frans Steenbrink was - als HH-pater - tot zijn vijftigste leraar wis- en
natuurkunde op een middelbare school in Heeswijk-Dinther. Daarna werd hij
provinciaal econoom van de congregatie én missieprocurator. Die functies
vervult hij tot op de dag van vandaag. Een zware taak, ook al wordt de groep
religieuzen steeds kleiner. In Nederland zijn er nog 34 Paters van de Heilige
Harten (‘dit jaar hebben we er al zeven begraven’), in het buitenland werken
26 missionarissen, onder meer in Brazilië, Indonesië, Afrika, Portugal en
Leuven.

Grootste Belg

Leuven? Ja, Leuven, België. Bij het Damiaan-centrum aldaar. Want de

wereldberoemd geworden leprozen-priester - grootste Belg aller tijden
bovendien - is er eentje van de Heilige Harten.

Pater Damiaan leefde en werkte in de negentiende eeuw op het lepra-eiland

Molokai. Zonder twijfel is hij een hele belangrijke figuur voor de congregatie
geweest. „Velen van ons werden door hem geïnspireerd“, zegt Frans
Steenbrink. „Als kleine jongens werd je allemaal door zijn geweldige
voorbeeld aangetrokken. Damiaan liet zich niet zomaar alles gezeggen. Dat
sprak enorm aan. Tijdens de opleiding werd veelvuldig uit zijn brieven
geciteerd, er bestaan Damiaancantates en een Damiaanlied.“

Pater Steenbrink denkt even na en begint dan te neuriën. Even later borrelt
ook de tekst op:

Heil U priester die onversaagd

‘t bloeiend leven blij hebt gewaagd

Heil u vader der leprozen

Heil pater Damiaan

Heil u hulp der hopelozen

Heil pater Damiaan

Nog steeds is Damiaan belangrijk voor de spiritualiteit van waaruit de

Bavelse paters van de HH Harten leven. „Werkelijk aandacht en tijd voor
mensen hebben, zoals Damiaan had. Dat is een van de kernpunten waar ons
leven om draait. Ook in het pastoraat. Onze spiritualiteit draait in feite om
een simpele drieslag: het beschouwen, beleven en uitdragen van Gods
Liefde.“

De congregatie ontstond in de kerstnacht van 1800 in Poitiers, zegt

Steenbrink. „Een wereldheer en een adellijke dame, die hebben samen onze
congregatie opgericht. Zij wisten, ondanks de Franse Revolutie, toch een
groep mensen te verzamelen die clandestien bij elkaar kwamen, in huizen
met vernuftig bedachte schuilplaatsen.“ Deze paters en zusters trokken
vervolgens het land in. Eerst alleen in Frankrijk, later ook in België en rond
1900 bereikte de congregatie Nederland. In 1915 werd de chique Bavelse
villa Nieuwe IJpelaar aan de Seminarieweg (1866) gekocht.

Volksmissies

De zusters gingen in het onderwijs, de paters stortten zich op de

volksmissies: ze hielden preken en gebedsoefeningen in parochies om de
‘christelijke boetvaardigheid’ op te wekken, de bereidheid te biechten dus.

Dat klinkt allemaal tamelijk zwaar en ouderwets, maar de Bavelse paters van
de Heilige Harten behoorden, zeker vanaf de jaren zestig, tot de progressieve
stroming binnen de rk-kerk. Steenbrink: „We brachten tijdschriften uit, zoals
‘Huwelijk en Huisgezin’ bijvoorbeeld en voor verloofden het blad ‘Jij en ik’. Je
had ook ‘De Liefdekoning’, daarvan werden landelijk honderdduizend
expemplaren verspreid.“

Een ander belangrijk onderdeel van het werk was het gezinsapostolaat. „Wij
gingen de parochies in om huisbezoeken te doen. En dan niet om te vragen
wanneer het volgende kind kwam. Nee, eerder van ‘hoe gaat het met jullie en
waar liggen de problemen’. De verslagen van die huisbezoeken en kleine
raadgevingen voor het gezin, werden dan in de tijdschriften geplaatst.“

De Bavelse paters hadden door hun pastorale en welzijnswerk veel en goede

contacten met de omgeving. Ze leefden van giften van mensen die hun werk
waardeerden. „Op dit moment leven we van AOW’s en pensioenen.
Daarnaast hebben we natuurlijk wat huizen verkocht en krijgen we wel eens
een erfenis.“

Verkoop

Lang zal het evenwel niet meer duren totdat het doek voor HH Paters in
Bavel valt. De villa staat sinds een jaar of twee vrijwel leeg, de
verzorgingsaanbouw wordt nog voor de helft gebruikt. „We willen nog dit jaar
met de verkoop van de gebouwen beginnen. Eind 2007 gaan we bij de
Fraters van Tilburg wonen, in een nieuwbouwcomplex.“

Steenbrink hoopt dat de toekomstige bestemming van de gebouwen ‘in de

lijn van het werk’ van de paters ligt. Leuk is de afbouw niet. „Maar we weten
al lang dat het eraan kwam en het is fijn dat onze congregatie in de rest van
de wereld wel groeit. Daar worden regelmatig jonge mannen tot priester
gewijd. Prachtig is dat.“