JE BENT VEEL

RELEVANTER
DAN JE DENKT

FAB
THE
LIBRARY!

JEROEN
DE BOER

Als eerste bibliotheekorganisatie in Europa kwam Bibliotheekservice Frysln twee jaar geleden met een

heus FabLab. Het werd ook nog eens een bijzondere variant want de makersplaats werd ingericht in een

hoe je ontwerpen wereldwijd met elkaar kunt

bezig met linked open data-systemen. Daardoor

uitrollen naar andere regios. Om bibliotheekmedewerkers te scholen in de opzet en het gebruik van een

laten we in de derde module zien hoe je het

echt iets betekenen! We vroegen Troxler en

voormalige bibliobus. Daarmee kun je niet alleen door de provincie trekken maar het FabLab ook letterlijk

FabLab ontwikkelden de Friezen bovendien een leergang: Fab the Library! Al voor de Innovatieraad er was,
ontvingen ze van SIOB een bedrag van 20.000 euro om de leergang nader uit te werken.

Jeroen de Boer, domeinspecialist nieuwe media bij Bibliotheekservice Frysln, is de onvermoeibare initiator

zelf is Fab the Library!

Caviavoerdispenser

hand de bus uit. Er moest alleen nog iemand

Wie het FryskLab instapt, ziet werkbanken

een appje verzinnen om het ding aan te sturen.

met 3D-printers, een laser- en een vinylsnijder,

laptops, soldeerstations en videoschermen.

Modules

bedenkt, zo luidt het algemene principe van

te liggen op de techniek. Dat veroorzaakte ook

Daarmee kun je (bijna) alles maken wat je

Met alle apparatuur lijkt de nadruk in het FabLab

het FabLab n van Jeroen de Boer. Aan dat

de nodige scepsis onder de medewerkers toen

ik het idee van het FabLab lanceerde. Kunnen

idee moeten we nog enorm wennen, maar hier

we dit? Moeten we dit wel willen? Natuurlijk,

wordt het realiteit. We stonden op het ROC in

als je het concept van digitale

Leeuwarden en er stapte een man

fabricage gaat aanhangen, kun je

in de bus die leren handschoenen

niet zonder het instrumentarium.

voor de kaatssport maakt. Hij was

helemaal gebiologeerd door de

lasersnijder. Die handschoenen

maakte hij altijd met de hand,

maar hij zag ineens mogelijkheden

ALLES DRAAIT OM,

EN BEGINT MET,
EEN IDEE

voor machinale fabricage met

een veel geringere leerafval. Hij

Maar alles draait om, en begint

met, een idee. Met denken in
design. Dat is waar Fab the

nagedacht over een op afstand bestuurbare

principes van open design en digitale fabricage.

kennis met het FabLab-concept en de

We geven ook de meerwaarde aan van het

FabLab in de relatie tussen bieb en het

waarmee hij Pukkie vanuit school alsnog kon

cultureel erfgoed. Daarna leren de deelnemers

voeren. Met het tekenprogramma ontwierp hij

in module 2 hoe ze kunnen werken met de

het bakje en het valluikmechanisme. Dankzij de

3D-printer stapte hij met een prototype in de

18

Mg het? Van al het werk

dat ons team in het FabLab

heeft gestoken, is 75%
gedaan

buiten

machines, hoe de software functioneert en

Stichting Pica. Zo is FryskLab dus

ook betrokken bij de inrichting van

een open systeem waarin alle FabLabs

daadwerkelijk

van

alles

kunnen

uitwisselen. Elk digitaal fabricageproces

kun je dan uploaden met gegevens over

ontwerp, materiaal, type printer... noem
maar op. De bieb heeft de FabLabs dus

werktijd.

echt wat te bieden. Ofwel: je bent veel

Maar de prijzen zijn heel

relevanter dan je denkt! Dat is ook de

schappelijk: voor de eerste

en de derde module betaal je 1200 euro, de

motor achter de groeiende belangstelling van de

groepjes van zes tot tien personen meedoen.

Fab the Library! allemaal op in.

bibliotheken voor het FabLab. Nou, dr speelt

tweede kost 1350 euro. Voor dat geld kun je met

We zijn in de zomer van 2014 met de leergang

gestart. We voeren die zelf uit, aangevuld met

Krimpregios

nauwelijks iets aan marketing gedaan en toch is

uitgerekend te zien is tegen de achtergrond van

hulp van derden, waar nodig. We hebben nog

Dat het eerste bieb-FabLab van Europa

de belangstelling al groot.

Friese weiden, meren of de kerk van Workum,

is minder vreemd dan het lijkt. De eerste

FabFoundation

Foundation. Jeroen de Boer: De uitwisseling

eerste module maken bibliotheekmedewerkers

caviavoerdispenser - zo noemde hij het echt -

inkomsten te genereren.

MISSCHIEN LEID
JE DE MENSEN
ZELFS WEL OP
VOOR DE BANEN
DIE ZE ZELF
CREREN

De leergang bestaat uit drie

neem dat joch van tien jaar dat steeds vergat

om zijn cavia te eten te geven. Hij had al eens

ook een manier om extra

nu financieel wordt ondersteund door

FryskLab is officieel erkend als FabLab. Sterker

volgen zijn. Jeroen de Boer: In de

er met een businessmodel uit. Of

omheen. Voor FryskLab

vertaald in een begrijpelijk projectvoorstel dat

Library! ook op inzoomt.

modules die ook los van elkaar te

stapte blanco de bus in, en kwam

waar behoefte aan was. Dat verhaal hebben we

verdienmodel.

uitdragen. Daarom kiezen we het offensief, trekken we erop uit. Achter het FabLab zitten ideen van open
overeen met die van de bieb!

Roland Cornelissen, om precies op te schrijven

kunt neerzetten, compleet met business- en

Jeroen de Boer draait er niet

source, van kennisdeling en van de verbeelding aan de macht. Die waarden komen wat mij betreft naadloos

een van onze specialisten in linked open data,

FabLab organisatorisch, zakelijk en strategisch

en pleitbezorger van het FryskLab en de leergang. Dat uitrollen, dat doet hij dus cht. Als we niet door
Friesland rijden, bezoeken we scholen, festivals, symposia en collega-bibliotheken in het land. Wij willen dit

viel bij ons het kwartje: h, hier kunnen wij

uitwisselen, verbeteren of aanvullen. Tot slot

bibliobus reed hier destijds ook rond. Los

daarvan ben ik ervan overtuigd dat FabLabs

nog: het is omarmd door de internationale Fab

een grote rol kunnen spelen in het creren

van werkgelegenheid en het behoud van

van kennis, het koppelen van bronnen is een

voorzieningen in krimpregios als de onze. Die

van die punten waar de FabLab-gemeenschap

caviavoerdispenser, die kaatshandschoenen...

nog mee worstelt. Dat werd tot onze verrassing

Je brengt dynamiek op gang, je stimuleert

naar voren gebracht door de Rotterdamse lector

denkkracht en zelfwerkzaamheid. Misschien

Peter Troxler tijdens een FabLab-conferentie in

leid je de mensen zelfs wel op voor de banen die

Aken. In de bibliotheekwereld zijn we al langer

ze zelf creren.

Bibliotheekinnovatie is... klein beginnen, groot denken

Erna Winters, voorzitter Innovatieraad, directeur Bibliotheek Kennemerwaard
19