R ene Rosalia werd 62 jaar geleden geboren op ons eiland.

Hij groeide op in
Dominguito en volgde verschillende studies op Curaçao. Voor zijn
promotieonderzoek maakte hij uitstapjes naar Nederland Venezuela, Bonaire,
Aruba en Senegal, en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam in
repressie van afro-Curaçaose uitingsvormen. Zijn onderzoek zette hem ook aan
tot het schrijven van een boek over zijn studie naar de koloniale
onderdrukking van Caribische volksexpressies.

Door Esther Schalkwijk en Elisa Koek

‘Het keerpunt was op 30 mei’

I
“ k groeide als tiener op in de peri-
ode vóór 30 mei 1969 en was altijd al
geïnteresseerd in cultuur. Ik was lid
van studentenorganisaties, was zelf
jazzballetinstructeur en organiseerde
Leeftijd: activiteiten op het gebied van dans.
62 jaar Mijn belangstelling voor de slaventijd
Studie: groeide en ik verdiepte me in boeken
Rechten aan de Universiteit van de over de geschiedenis van het
Nederlandse Antillen, rechtsantro- Caribisch gebied. Toen kwam 30 mei.
pologie en etno muzikologie aan de Hierna ben ik actie gaan ondernemen
Universiteit van Amsterdam en heb in 1973 mijn eerste Tambu-
Getrouwd: Ja, 21 oktober, 38 jaar groep opgericht. Daarna heb ik ook
met dezelfde vrouw theater en radiostukken geschreven
Kinderen: over onze geschiedenis.”
Drie: Urni en Reni (tweeling, 32
jaar) en Ento (34 jaar)
Wat eet hij:
Cornbeef met funchi
Waar luistert hij naar:
Alles, ligt aan mijn stemming. Als
ik moe ben luister ik bijvoorbeeld
naar draaiorgelmuziek
Waar kijkt hij naar:
Documentaires over politiek,
historie en sociale verschijnselen
Wat wilde hij vroeger worden:
Politieagent te motor
Tambu:
“Ik ben gepromoveerd op de
repressie van culturele expressies.
Volksuitingen dus die onderdrukt
worden door de Katholieke kerk en
de koloniale overheid. Tambu bleek
de meest onderdrukte vorm van
expressie te zijn om verschillende
redenen, maar vooral omdat de
dans veel mensen trok en het volk
in opstand kon brengen. Tambu
was een ritueel om geluk en regen
te brengen en je lichaam te reinigen.
In eerste instantie was het niet
bedoeld als verzetsdans, maar het
verzetselement kwam erin, omdat
de dans werd onderdrukt. Men
ging liederen zingen tegen de
ondrukking, het werd een uitlaat-
klep. Er zijn nu verschillende
groepen die het hele jaar Tambu
spelen op het eiland. Ik speel zelf
ook Tambu. Ik ben ooit begonnen
met de trom en nu bespeel ik
meestal de hak.”
‘Weense wals is
Curaçaose cultuur’
“Curaçao heeft altijd bestaan. De eerste
bewoners waren de indianen, toen
kwamen de Spanjaarden en in de 17e
eeuw de Afrikanen als slaven. Er ontstond
een grote slavenmarkt en vanaf deze tijd
ontwikkelde onze cultuur zich verder
in de 18e eeuw, 19e, 20e en nu in de 21e
eeuw. Onze cultuur is voornamelijk ge-
baseerd op Afrikaanse elementen, maar
ook zeker op anderen. De Afrikaanse
elementen voeren de boventoon. De
Weense Wals, de Mazurka en muziek van
de Curaçaosche musicus Palm behoren
ook tot de Curaçaose cultuur. Dit is
Europese muziek met een vette
rtmische lijn van Afrikaanse invloeden.”

‘Nederlanders zijn mooi,

maar Curaçaoënaars ook’
“Ik wil op Curaçao een sterke cultuur zien met mensen die bewust zijn van hun
eigen cultuur en waarde. Wij hebben te kampen met een ernstige identiteits-
crisis, maar we moeten trots zijn op onze cultuur en deze uitdragen. Een
bewuste Curaçaoenaar is zich bewust van meer mensen op de wereld en dat
men met andere culturen moet kunnen omgaan. Een bewuste Curaçaoënaar
voelt zich niet minder vanwege zijn huidskleur. In schoolboeken werd mij
geleerd dat als je mooi wilt zijn, je eruit moet zien als bijvoorbeeld een
Amerikaan of Nederlander. Nederlanders zijn mooi, maar Curaçaoënaars zeker
ook.”
‘Als Nederlander ben je welkom op Curaçao’
“Als je als Nederlander naar Curaçao komt, ben je zeker welkom, maar je moet je
aanpassen aan onze cultuur. Ik eis van mijn zonen die in Nederland wonen dat zij
integreren in de Nederlandse cultuur. Ze moeten nederlands leren en de
cultuur leren kennen en dat doen zij. Ditzelfde eis ik van Nederlanders die zich
op Curaçao vestigen, maar ook van Colombianen, Chinezen en Afrikanen. Ieder-
een moet meedoen met ons, de taal leren, Tambu dansen en ons eten proeven.
Cultuur is de manier waarop mensen met elkaar omgaan, hoe de mens woont,
zijn familie is georganiseerd, hoe men samenwerkt, omgaat met de omgeving en
de interactie tussen hen onderling. Deze interactie geschiedt binnen een bepaald
kader van normen en waarden. Het volk beredeneert, denkt en neemt
beslissingen binnen dit kader. Dat is cultuur. Daar is een Curaçaose manier voor
en dat moeten immigranten die zich hier vestigen leren. Maar ze kunnen
natuurlijk hun eigen roots nooit vergeten. Je moet inburgeren, maar je blijft een
Hollander met je eigen cultuur.”

‘Ik vind het erg dat jongeren mij aanspreken en vragen: ‘ Wie
ben ik eigenlijk, wat zijn we? Wat is een Curaçaoënaar?’

Hoeveel Curaçaoënaars kennen de cultuur nog?

“Ik vind het erg dat jongeren mij aanspreken en vragen: ‘wie ben ik eigenlijk, wat
zijn we eigenlijk. Wat is een Curaçaoënaar? Het is een ernstige zaak dat een volk
zich nu, in de 21e eeuw, nog moet afvragen wie zij werkelijk zijn. Deze jongeren
moet je onderwijzen. “
‘Onvoldoende bagage om hun eigen cultuur te behouden’
“De inhoud van de lessen op school is niet gebaseerd op de Curaçaose
geschiedenis en cultuur . Je hebt de Nederlandse leerstof en examens en heel
weinig over ons eiland. De scholieren zouden meer over hun eigen achtergrond
moeten leren. Als zij in Nederland gaan studeren op hun 18e hebben ze
onvoldoende bagage om hun eigen cultuur te behouden. Ze nemen elementen
van Nederland over en vervreemden van hun eigen cultuur. Het gevolg is dat
sommigen, wanneer ze terug zijn de Nederlandse cultuur uitdragen in plaats
van de eigen cultuur.

‘Wij zijn nazaten van slaven,

maar geen slachtoffers’
“De eerste les voor scholieren is de
historie en dan moet je beginnen bij de
slavenperiode. Als wij hierover willen
praten, horen we vaak dat we
gefrustreerd zijn en teveel naar het
verleden kijken. Maar we moeten het

‘J volk laten weten wat de geschiedenis is.

e gaat bewuster om met We moet weten hoe wij hier op Curaçao
je omgeving en anderen als terecht zijn gekomen en dan kom je
je eigenwaarde hoog is’ terecht bij de slavernij. Het grootste
“Degene die onder de boom zit, de probleem is juist dat we hier niet over zijn
tienermoeder en de drop-out, het blijven praten. We moeten achteruit
zijn voornamelijk Afro-Curaçao- kijken als middel om bewust te worden
ënaars. Daar moet iets aan worden van onze geschiedenis. We zijn geen
gedaan. Ik geloof dat we door voor- slachtoffers van slavernij, maar nazaten.
lichting en educatie deze mensen We hebben het overleefd en strijden nu
kunnen helpen met hun gevoel van voor vooruitgang. We gaan verder.”
eigenwaarde en zelfvertrouwen. Als
zij zichzelf als gelijke kunnen zien
in plaats van als een mindere, krij-
gen zij meer vertrouwen in zichzelf
en zullen zij zeker voor een betere
toekomst strijden. Ook sta je dan
meer open voor het vreemde en dit
maakt het makkelijker voor Neder-
landers, Venezolanen, Afrikanen en
wie dan ook om te integreren.”
‘De mensen met het geld doen niet
mee met het volk’
“Mensen die met hun jachten op het Spaanse
Water rondvaren, willen niets te maken hebben
met Tambu. Dat is de realiteit. Je kunt vinden
dat zij geld in het laatje brengen, maar daar is
heel wat over te zeggen. Als er huizen worden
gebouwd, zijn het vaak ingevoerde buitenlandse
arbeiders. Het wordt gedaan door de mensen met
geld. De Curaçaoënaar die bijvoorbeeld metselaar
is, betaalt ook belasting en betaalt procentueel
veel meer. De grote en offshore bedrijven betalen
ook, maar tegen bedongen belastingtarieven.”

‘Maar het bedrag dat zij betalen is

toch veel hoger?’
“Iemand die miljonair is, kan contacten hebben
binnen de overheid, en kan door belasting-
adviseurs geholpen worden om zodoende min-
der belasting te betalen en zelfs belasting te
ontduiken. Dat kan de kleine man niet. De
kleine groep rijken wordt bevoordeeld als je
naar de scholen gaat kijken, hoe de verdeling
tusen rijke en arme scholen is. Verder zijn er veel
privéscholen. Dat is een verdeeldheid binnen de
maatschappij en dat zie je bij de cultuur ook. “

‘Als je bij het Spaanse Water gaat

wonen en alleen maar omgaat met de
Nederlanders die daar wonen, behoor
je dan tot de maatschappij?’
“Moet ik dan rekening met je houden? Je mag niet
gaan klagen als een Curaçaoënaar op zaterdag-
avond een feestje in zijn knoekhuisje houdt en
tot laat muziek draait. Dan moet je niet de politie
gaan bellen met ‘Ik kan niet tegen het lawaai’.
Dan geef je geen klap om de Curaçaoënaars.”
‘Mensen denken meteen ‘die vent is tegen Nederlanders’,
maar nee: ik ben pro- mijn eigen cultuur’
“Als mensen vastberaden zijn om Papiaments te leren, vind ik dat fantastisch.
Dan praat ik de hele dag Hollands met je en vraag ik wel elke dag hoe het gaat
met je Papiaments. Er is dan goodwill en respect. Ik zou een integratiecursus
willen voor alle immigranten. Niet alleen voor de Nederlanders, maar ook voor
Afrikanen, Zuid-Amerikanen of andere immigranten. Een cursus die je leert
over de taal, historie en cultuur van het eiland. Het is een stap richting betere
integratie. Het wordt vaak gezegd dat ik, als voorstander van de Curaçaose taal
en cultuur, tegenstander van rekolonisatie en racistisch ben. Mensen denken
meteen ‘die vent is tegen Nederlanders’ maar nee: ik ben pro- mijn eigen
cultuur.”

‘Ik vind het belangrijk dat toeristen lokale mensen

ontmoeten en zij, wanneer ze een hotel binnenlopen, kunst-
werken van lokale artiesten zien. Dat kunnen we van de
hoteleigenaren eisen. Zo krijgen de lokale artiesten ook een
kans.’
Afbeelding: Antepasado di Futuro
‘Niet alleen de zwarte Curaçaoënaar is een Curaçaoënaar’
“Curaçao is een multiculturele
samenleving, maar het is wel een erg
gesegmenteerde samenleving. Er zijn
Curaçaoënaars van Joodse, Libanese,
Zuid-Amerikaanse, Chinese en Indische
afkomst. Maar de cultuur is voornamelijk
gebaseerd op Afrikaanse elementen: dus
niet alleen Afro-Curaçaos. De Neder-
landers zijn ook een deel van Curaçao.”

‘Eiland met zelfbewuste Curaçaoënaars met honger

naar vooruitgang’

“Mijn ideale eiland over tien jaar is een eiland met zelfbewuste Curaçaoënaars
van verschillende etnische groeperingen. Mensen die trots zijn en vooruitstreven.
Mensen die mondig zijn, met eigen initiatieven komen op sociaal en economisch
gebied en de onafhankelijkheid ondersteunen. Curaçao is Papiamentstalig en als
tweede taal wordt het Engels geleerd. We integreren voornamelijk met hetCari-
bisch gebied. Ik streef naar een Caribisch eiland met trotse bewoners en
solidariteit voor alle groeperingen.”