SocIaIMedIaCasIer

verrijkt
bibliotheekcontent
STICHTING BIBLIOTHEKEN MIDDEN-FRYSLN EN
EXTELLIGENTSIA HEBBEN DE SOCIALMEDIACASTER (SMC)
ONTWIKKELD, EEN INFORMATIEZUIL DIE CONTENT LAAT ZIEN
VERWANT AAN EEN ITEM DAT VOOR DE ZUIL WORDT GEHOUDEN.
BIBLIOTHEKEN KUNNEN NAAR VERWACHTING ROND
DE JAARWISSELING ZON SMC-INSTALLATIE BESTELLEN.
Jeroen de Boer
D
e discussies over de totstand-
koming van een digitale biblio-
theek, of beter nog, wat een
digitale bibliotheek eigenlijk
is, worden met verve gevoerd.
De realiteit is echter ook dat de fysieke biblio-
theek nog steeds levend is en voor veel gebrui-
kers Ioean bIedI IoI heI dIIIaIe domeIn. !en
van de manieren waarop dat mogelijk is, is door
in bibliotheken aanwezige objecten (boeken,
cds, dvds, et cetera) te verrijken met digitale
content en/of informatie. Discussies over on-
langs gelezen boeken, recensies of verwante ti-
tels vinden namelijk in toenemende mate plaats
binnen sociale netwerken, blogs en internetfo-
ra. SIIchIIn BIbIIoIheken MIdden-!rysIn (In
de vorm van de Openbare Bibliotheek Leeuwar-
den) en !xIeIIIenIsIa, een bedrIjI daI opIossIn-
gen creert die passen binnen de moderne net-
verkmaaIschappIj, hebben daarom de SocIaI-
MedIaCasIer (SMC) onIvIkkeId. De hnancIerIn
van het vooronderzoek en de pilot werd moge-
lijk door een innovatievoucher van Agentschap
N! (aanevraad door !xIeIIIenIsIa) en Inno-
vaIIeeId van BIbIIoIheken MIdden-!rysIn.
Wat is de SocialMediaCaster?
De SMC Is een InIeracIIeve InsIaIIaIIe, voorzIen
van een Iouchscreen en B!!D-Iezer, ververkI In
een informatiezuil. Deze visualiseert content en
informatie die verwant is aan een item dat op
elk gegeven moment voor de zuil gehouden
vordI. !en voorbeeId: je pakI een cd van Tom
Waits uit het schap, houdt deze voor de zuil en
je kunI hImpjes bekIjken oI recensIes Iezen dIe
een koppeling met het album hebben. De soft-
ware die dit mogelijk maakt, werd ontwikkeld
door Extelligentsia. Bij de ontwikkeling van de
SMC Is uIIeaan van de voIende onderzoeks-
vraag: Op welke wijze kan de beoogde RFID nar-
rowcasting-toepassing het lokale catalogus-
systeem van de bibliotheek Leeuwarden uitlezen
cp husis iun chjccl idcnlicts in FID cIuhcIdc
objecten en welke informatie in het catalogus-
systeem is geschikt om te gebruiken binnen zoek-
opdrachten via diverse webservices om sociale
media en content te verzamelen?
\oor de IdenIIhcaIIe van heI objecI en de kop-
peling naar het catalogussysteem (in dit geval
Bicat) wordt dus gebruikgemaakt van de aan-
vezIe B!!D-chIp op heI objecI. MomenIeeI vor-
den deze chips vooral gebruikt om het inname-
en uitleenproces gestroomlijnd mogelijk te ma-
ken. Omdat elk object echter in principe een
unIeke code heeII, een zoeheIen ObjecI !den-
IIher (hIerover IaIer meer), Is heI de IdeaIe zoek-
sleutel binnen het catalogussysteem. Deze op-
gevraagde informatie, bijvoorbeeld titel of au-
teursnaam, wordt vervolgens als zoekopdracht
uitgezet.
RFID binnen de bibliotheek
B!!D-Ias vorden bInnen bIbIIoIheken vooraI
ingezet om self-service van het uitleen- en in-
nameproces mogelijk te maken en om logistie-
ke processen binnen en tussen bibliotheken ver-
der te automatiseren. Doordat objecten via een
tag voorzien worden van een machine-uitlees-
bare, unIeke IdenIIhcaIIe vorden echIer ook In-
novatieve toepassingen mogelijk: er kunnen al-
lerlei koppelingen gelegd worden tussen de fy-
sieke objecten in de bibliotheek zelf en de digi-
tale content die beschikbaar is op internet in het
algemeen en binnen sociale media in het bij-
zonder.
De B!!D-Ias maken heI moeIIjk deze conIenI
auIomaIIsch Ie verzameIen: de unIeke IdenIIh-
catie in de tags wordt gebruikt om uit de biblio-
theekcatalogus zoveel mogelijk beschrijvende
informatie op te halen en met deze informatie
zoekopdrachten uit te voeren in verschillende
informatiebronnen op internet. De resultaten
van deze zoekopdrachten kunnen vervolgens
door de gebruiker bekeken, bewaard en door-
gestuurd worden.
Hoe werkt de SocialMediaCaster?
De bibliotheken in Friesland maken gebruik van
een gemeenschappelijke service-organisatie,
BIbIIoIheekservIce !rysIn. !en van de acIIvI-
teiten is het beheren van het centrale catalogus-
sysIeem, BIcaI. AIIe hIIaIen zIjn aanesIoIen op
deze centrale catalogus. Communicatie tussen
BIcaI en de B!!D-Iezer verIoopI voIens heI S!P2-
proIocoI. S!P2 staat voor Standard Interchange
ProIocoI, versIe 2 en Is een communIcaIIepro-
IocoI daI door 5M onIvIkkeId Is. !n heI commu-
nicatieprotocol is vastgelegd hoe verschillende
softwaresystemen met elkaar communiceren
over uitleentransacties. Zo kunnen zelfuitleen-
automaten bijvoorbeeld communiceren met de
gentegreerde bibliotheeksoftware. Het proto-
col is uitgegroeid tot een industriestandaard
waardoor het ook door andere systeemleveran-
cIers ebruIkI vordI. !r zIjn enkeIe open sour-
ce-implementaties beschikbaar voor het verstu-
ren en ververken van S!P2-berIchIen (In PerI oI
PHP). Het protocol is compact en duidelijk ge-
documenteerd en een eigen implementatie er-
van leverde dan ook weinig problemen op.
Raadplegen catalogus
\oor de SocIaIMedIaCasIer-appIIcaIIe Is heI raad-
plegen van de catalogus het meest interessant.
!n de IdeaIe sIIuaIIe zou de ObjecI !denIIher
(O!D) dIe uII de B!!D-Ia eIezen vordI, ook de
zoeksleutel binnen de bibliotheekcatalogus zijn.
!chIer, bInnen de caIaIous van BIbIIoIheekser-
vIce !rysIn vorden coIIecIIebronnen op dII mo-
menI no edenIIhceerd vIa een barcode en Is
koppeIIn meI de B!!D O!D no nIeI compIeeI
(zon 90 procent van de entries in de catalogus
Is no nIeI voorzIen van een O!D).
OmdaI de conversIe van barcode naar B!!D O!D
Verloop van datastromen
Er bevindt zich een aantal elementen in de Social-
MediaCaster: de RFID-reader (inclusief daarvoor
benodigde clintsoftware); de serverapplicatie, die
verantwoordelijk is voor van de data uit de biblio-
theekcatalogus en databronnen op internet; en de
client-applicatie die de interface aan de eindgebrui-
ker vertegenwoordigt. In onderstaande afbeelding
de pijlen die de belangrijkste datastromen tussen
de verschillende componenten verbeelden: de
RFlD-reader stuurt de u|tge|ezen Object ldent|fer
en barcode naar de serverapplicatie (1). De ser-
verapplicatie voert met deze informatie een query
uit op de bibliotheekcatalogus (2) en verzamelt
daaruit zoveel mogelijk meta-informatie als beschik-
baar (3). Met deze metadata start de serverappli-
catie zoekopdrachten bij de verschillende data-
bronnen op internet (4) en verwerkt de resultaten
van die zoekopdrachten (5) om ze vervolgens aan
de clientapplicatie aan te bieden (6), die de resul-
taten vervolgens aan de eindgebruiker presenteert.
De elementen van de SocialMediaCaster
De serverapplicatie is ontwikkeld als een Java EE
(Enterprise Edition) applicatie, die gehost wordt
binnen Apache Tomcat 7.0. De serverapplicatie
bestaat uit een aantal functioneel te onderschei-
den componenten:
1. SocialMediaCaster core Deze component is
verreweg het grootste van de serverapplicatiecom-
ponenten. Hierin wordt namelijk de cordinatie tus-
sen de overige componenten geregeld en wordt
de data, die door de databronconnector aangele-
verd wordt, doorgestuurd naar het webclient sup-
port-component.
2. Webclient support Binnen deze component
wordt alle functionaliteit gemplementeerd die nodig
is om de webclient van informatie te voorzien: sta-
tusupdates, resultaten van zoekopdrachten en re-
acties op acties van de eindgebruikers. Deze com-
ponent is in staat binnenkomende HTTP-requests
te verwerken en de benodigde vertaalslagen tus-
sen de core component en de webclient te maken.
Naast de core en de webclient support-compo-
nenten is er nog een drietal connector-compo-
nenten: deze vertegenwoordigen de communica-
tie met de buitenwereld anders dan de interactie
met de eindgebruiker: de RFID-connector, de ca-
talogusconnector en de databronconnector.
De RFID-connector luistert naar binnenkomende
activiteit van de RFID-reader en daarbij behoren-
de clientsoftware en speelt de verkregen informa-
tie door aan de core component.
Binnen de catalogusconnector wordt de commu-
nicatie met het catalogussysteem van de biblio-
theek geregeld. In de eerste versie is dit een Bicat-
connector op basis van SIP2[1], maar als er aan-
sluiting op andere catalogussystemen nodig is, dan
kan dat gerealiseerd worden door deze compo-
nent te vervangen. De rest van de serverapplica-
tie blijft daarbij ongewijzigd.
De databronconnector is verantwoordelijk voor het
verzamelen van informatie uit bronnen op internet
en bestaat daartoe zelf uit een serie sub-compo-
nenten: de databron-adapters. Binnen n adap-
ter is alle kennis aanwezig om communicatie met
een spec|feke databron moge||jk te maken. Zo |s er
een Google Image Search-adapter, een YouTube-
adapter, een Amazon Product Search-adapter, en-
zovoorts.
Alle onderlinge verschillen tussen protocollen, com-
municatiestijlen en API-implementaties van de ver-
schillende te gebruiken databronnen zijn gesoleerd
binnen de individuele databron-adapters. Deze op-
zet maakt het mogelijk om eenvoudig nieuwe da-
tabronnen toe te voegen en om bestaande uit te
breiden of aan te passen.
3. RFID reader met clientapplicatie In de SMC
wordt een RFID-reader gebruikt die voldoet aan de
ISO15693 standaard. De clientsoftware wordt ge-
activeerd op het moment van detectie van een
RFID-tag. Deze (RFID) clientsofware kan vervolgens
andere applicaties opstarten of triggeren om de uit-
gelezen RFID-taggegevens door te geven. Omdat
de interne SocialMediaCaster-server is opgezet als
een webapplicatie kan volstaan worden met het
openen van een URL. Deze request wordt vervol-
gens opgevangen en verwerkt door de RFID-con-
nector-component van de serverapplicatie. Hier-
mee heeft de serverapplicatie voldoende informa-
tie om de rest van het proces te kunnen starten.
4. Clientapplicatie Dit is het enige deel van de
applicatie dat voor de eindgebruiker zichtbaar is
middels een Javascript- en HTML gebaseerde
browserapplicatie, gehost in Google Chrome. De
browser draait in kiosk-mode, waardoor de stan-
daard browse-functies uitgeschakeld zijn en alleen
de SocialMediaCaster clientapplicatie beschikbaar
is voor de eindgebruiker. Er is gekozen voor Goog-
le Chrome vanwege haar moderne, snelle Java-
script-omgeving die goed te beveiligen is. Ook sluit
Chrome zich nauw aan bij de geldende en ontwik-
kelende HTML-standaarden en biedt ingebouwde
support voor veel gebruikte mediaformaten en heeft
bovendien een nauw gentegreerde versie van Flash
aan boord. Dit is met name belangrijk omdat veel
videos op internet (nog steeds) aangeboden wor-
den via Flash-players of in Flash-formaten.
De clientapplicatie wordt ontwikkeld op basis van
jQuery[2]. Delen van de gevonden media en ove-
rige zoekresultaten vindt plaats in de client zelf - in
de eerste versie van de SocialMediaCaster wor-
den nog geen persoon||jke profe|en b|jgehouden
binnen de installatie zelf. Delen op sociale media
gebeurt in de browser, via de APIs die de verschil-
lende sociale netwerken (Facebook, Twitter) daar-
voor beschikbaar stellen. Naast deze platform-spe-
c|feke APl`s |s ook OpenSoc|a|, een soc|aa|-p|at-
form-neutrale API beschikbaar. Een probleem waar
in de testperiode tegenaan gelopen is, is dat bij-
voorbeeld Twitter het tijdens het ontwikkelen van
de SMC onmogelijk maakte om virtuele toetsen-
borden te kunnen gebruiken. Deze beperkte func-
tionaliteit zal daarom punt van aandacht zijn bij de
verdere ontwikkeling.
5. Beheeromgeving De beheeromgeving is niet
echt een aparte component, maar een beschikba-
re faciliteit. Het stelt de ontwikkelaars in staat om
op afstand toegang te krijgen tot een SocialMedia-
Caster-installatie.
Noten
1 SIP2 staat voor Standard Interchange Protocol,
versie 2 en is een communicatieprotocol dat ont-
w|kke|d werd door de frma 3M. ln het commu-
nicatieprotocol is vastgelegd hoe verschillende
softwaresystemen met elkaar communiceren
over uitleentransacties. Zo kunnen zelfuitleen-
automaten bijvoorbeeld communiceren met de
gentegreerde bibliotheeksoftware. Het protocol
is uitgegroeid tot een industriestandaard waar-
door het ook door andere systeemleveranciers
gebruikt wordt.
2 jQuery is een vrij JavaScript-framework voor
dynamische en interactieve websites, onder an-
dere voor het bewerken van het DOM en CSS
en interactie met de webserver (ook bekend als
AJAX). De ontwikkeling van jQuery is begonnen
door John Resig. jQuery is vrijgegeven onder de
MIT-licentie en de GNU General Public License.
in de bibliotheekcatalogus nog niet compleet is,
vordI de barcode ook op de B!!D-Ia opesIa-
gen. Met deze barcode is het wel mogelijk via
S!P2 de BIcaIcaIaIous Ie raadpIeen. HeI Is op
dit moment echter nog niet mogelijk om meer
informatie dan alleen titel/auteur op te vragen:
meer beschrijvende informatie en/of metadata,
zoaIs bIjvoorbeeId enre, een !SBN-nummer
voor boeken, of een UPC (voor bijvoorbeeld mu-
ziek-cds) kunnen niet uit de catalogus worden
gehaald. Dit vormt dan ook n van de voor-
naamsIe verdere onIvIkkeIpunIen van de SMC.
Omdat slechts beperkte velden binnen Bicat ge-
raadpleegd kunnen worden, zijn zoekresulta-
ten niet altijd even accuraat. Dit geldt bijvoor-
beeld voor een cd met strijkkwartetten van Beet-
hoven, waarbij in de titel niet is aangegeven om
welke kwartetten het gaat.
Hoe verder?
Op het moment van schrijven ondergaat het pro-
IoIype van de SMC zoaIs ezed een pIIoIperIo-
de op de muziekafdeling van de bibliotheek in
Leeuwarden. Bugs en op- of aanmerkingen wor-
den bijgehouden in een online systeem. Hier-
door kunnen de softwareontwikkelaars, indien
moeIIjk, sneI InsprInen bIj probIemen. !n sep-
Iember 2011 vorden de pIIoIervarInen bespro-
ken en een plan van aanpak gemaakt voor de
verdere onIvIkkeIIn. !en reIaIIeI roIe beper-
king is bijvoorbeeld de mogelijkheid uiteenlo-
pende items uit de bibliotheekcatalogus te kop-
pelen aan zoekresultaten (het klassieke U las
dit, dus wellicht heeft u ook interesse in...) die
de SMC aan de ebruIker IerueeII. Ook Is heI
nog niet mogelijk persoonlijke gebruikerspro-
heIen en bookmarks Ie koppeIen. !n de verde-
re onIvIkkeIIn van de SMC zIjn dII punIen van
aandachI. Tevens vordI everkI aan een expIoI-
tatiemodel voor plaatsing in andere bibliothe-
ken. WaI daI aanaaI ma de SMC zIch nu aI
verheugen op veel positieve aandacht op fora
aIs BIbIIoIheek2.0 oI socIaIe medIa aIs TvIIIer.
De vervachIIn Is daI eInd 2011/beIn 2012 aI-
Ie bIbIIoIheken In NederIand een eIen SocIaI-
MediaCaster-installatie kunnen bestellen.
Meer informatie over de SocialMediaCaster:
www.socialmediacaster.org.
Extelligentsia: www.extelligentsia.net.
Stichting Bibliotheken Midden-Frysln:
www.sbmf.nl.