You are on page 1of 109

SNELSTE ATI WIFI-TEST PERFECTE PC

PC LABS TEST: 15 DRAADLOZE EEN WINDOWS-VISTA


RADEON 9100XT HI-SPEED ROUTERS PC VOOR 1000 EURO

DOSSIER MEDIABEHEER
ORDE IN UW FOTO-, FILM-
EN MUZIEKVERZAMELING
www.pcmag.nl + ALLE SOFTWARE OP CD-ROM

MASSATEST: PROCESSOREN & CHIPSETS


16 PROCESSOREN
13 CHIPSETS
+
HARDESCHIJF-HERSTEL KOOPGIDS
schijf gecrasht? Zo lossen
de professionals het op
BITTORRENT-SPECIAL
De beste clients en alle tips
voor sneller downloaden
EN VERDER IN DIT NUMMER:
Internet Explorer 7 bèta
Skype 2.0
Apple iMac Core Duo
Adobe Lightroom
Nikon D200 vs Canon EOS 5D
Google Video
Dell 30 inch Icd-scherm
StarOffice 8

DUAL CORE NOTEBOOKS


Vergelijkende test op snelheid en batterijleven
REDACTIONEEL

WWW.PCMAG.NL
DE OPMARS VAN BITTORRENT
Het leven van een early-adopter gaat niet over rozen.
Op de redactie van PC Magazine waren we eind jaren
negentig al druk in de weer met mp3-bestanden en p2p-
programma's. Het zou nog geruime tijd duren voordat
platenmaatschappijen beseften dat ze het middelpunt
vormden van een revolutie en nog langer voordat ze
doorkregen wat de gevolgen waren van het massale
downloaden. Inmiddels weet iedereen wel beter en
mag ik veronderstellen dat de entertainment-industrie
zijn lesje geleerd heeft. Helaas is dat niet het geval. En ik zal het gelijk maar
eerlijk toegeven: ook ik download regelmatig televisieseries. Ben ik daarom
illegaal bezig? In theorie misschien, want in de praktijk breng ik niemand econo-
mische schade toe; de desbetreffende tv-series worden niet in Nederland uit-
gezonden en er is geen legaal alternatief om deze programma's op een andere
manier te bekijken.

Met de website Uitzending Gemist


(http://portal.omroep.nl/uitzen-
EN DE TV-INDUSTRIE? DIE
dinggemist) timmeren de publieke
omroepen al enige tijd goed aan STAAT ERBIJ EN KIJKT ERNAAR
de weg, maar het zijn en blijven
streams, geen downloads. Apple
heeft met veel moeite de tv-industrie zo ver gekregen hun series aan te bieden
via iTunes. Nadeel is dat je de tv-series alleen kunt bekijken op een klein iPod-
schermpje en bovendien is deze dienst bedoeld voor Amerikanen. Talpa is de
eerste commerciële partij in Nederland die het licht heeft gezien en zijn series
(tegen betaling) ter download aanbiedt. Addertje onder het gras is echter dat
de videobestanden slechts een week te bekijken zijn.

En dus zoeken liefhebbers naar andere manieren. Complete seizoenen Lost,


Battlestar Galactica, Smallville en Desperate House-wives zijn via BitTorrent te
downloaden en schaden inmiddels de kijkcijfers van dezelfde series op Net5
en Veronica. En de televisie-industrie? Die staat erbij en kijkt ernaar, net zoals
enkele jaren geleden platenmaatschappijen hulpeloos langs de kant van de
digitale snelweg stonden. De terugloop in reclame-inkomsten wordt op RTL
bestreden met.... een nieuw spelletje: Reclame Raden. Nou, dat zal een hoop
zoden aan de dijk zetten..

Handige jongens uit Barneveld maken dankbaar gebruik van de vraag naar 'on
demand' tv-serie's en ontwikkelen de zogeheten Lamabox, een downloadkastje
voor onder de televisie, waarmee u eenvoudig tv-serie's downloadt en bekijkt
wanneer het u uitkomt. Legaal? De meningen zijn verdeeld, maar in feite is de
Lamabox niet meer dan een pc en een eerste exemplaar draait inmiddels warm
in ons lab - een uitgebreide review vindt u terug in het aprilnummer.

In dit maartnummer duiken we in de wereld die BitTorrent heet. De beste


clients en torrent-sites passeren in een uitgebreid dossier de revue, en alle
benodige tools vindt u op onze cd-rom.We laten het aan u over om alle moge-
lijkheden van BitTorrent te verkennen; het moge duidelijk zijn dat er een grote
vraag is naar video-downloads. Hopelijk wordt deze PC Magazine ook gelezen
door de entertainmentindustrie en kan ik binnenkort mijn favoriete series sim-
pelweg via een fatsoenlijke online video-winkel downloaden.

JOOST BLOKZIJL
Chefredacteur

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE I
INHOUD

JAARGANG 8 - NUMMER 03 - MAART 2006

I DE MENING VAN [COLUMNS]


I Redactioneel
5 Post: brieven van lezers
12 John C. Dvorak
123 Login

4 PC MAGAZINE EXTRA

6 NIEUWS
6 Geheugenstick-beveiliging
7 Kort nieuws
8 PC Forum

14 PROCESSORS & CHIPSETS 14 Processors & chipsets


Voor heel wat computergebruikers staat het merk van hun processor gelijk aan de
17 De processor ontleed
identiteit van hun systeem. Dat is jammer genoeg maar de halve waarheid. In dit dossier
19 Chipsets
brengen we verschillende bouwstenen van uw computer haarfijn in kaart, voeren we
21 Virtualisatie
uitgebreide tests uit en vatten tot slot alles samen in een duidelijk koopadvies.
22 Testresultaten
31 Keuze van de Redactie

37 HARDWARE
37 Dell 3007WFP & Apple 30" Cinema HD Display
38 Romedia CO-Mark II
38 LG GSA-S169D DVD Rewriter
40 Nokia 770
42 MSI RXI900XTX -VT2D5I2E
43 Transcend 2 GB flash-schijf

46 MEDIABEHEER
48 iTunes 6
49 MediaMonkey 2.5.1
49 MS Windows Media Player 10
50 Musicmatch Jukebox 10 46 Mediabeheer
51 Winamp 5.13 De hoeveelheid multimedia op een gemiddelde computer is verbijsterend, om nog maar te
52 Keuze van de Redactie zwijgen over draagbare muziek- en videospelers. Om deze overdaad aan beeld en geluid
52 Aan de slag met iTunes efficiënt te beheren, heeft u goede software en een paar slimme trucs nodig. In dit dossier
56 ACDSee 8.0 vindt u alles wat u nodig heeft om uw muziek, foto's en video's beter te beheren.
57 Adobe Photoshop Elements 4
58 Cheez & Corel Photo Album 6
59 Google Picasa 2.1.0
62 Aan de slag met Picasa
64 MS Windows Media Player 10
65 Nero 7 Premium & Snapstream Beyond Media
68 Aan de slag met Windows Media Player 10

70 SOFTWARE
70 Google Video
71 Internet Explorer 7.0 (bèta) 76 Harddisk-recovery
72 Adobe Lightroom Toen tijdens een installatie van Windows
72 XP een van onze schijven onverwacht de
CorelDraw Graphics Suite X3
geest gaf, restte ons niet anders dan onze
73 Skype 2.0
data als verloren te beschouwen. Of toch
74 Sun StarOffice 8
niet? Harde schijven blijken tot onze ver-
75 Etrust Internet Security Suite rassing in staat om de ergste ongelukken te
overleven.

2 PC MAGAZINE - maart 2006


INHOUD

76 HD-RECOVERY
77 Hardware
78 Redding
79 Reparatie

80 BITTTORRENT
81 µTorrent 1.4 & Azureus 2.3.0.6
82 BitTorrent Client 4.4.1 & Shareaza 2.2.1.0
83 Turbo Torrent 1.1.2
84 Bittornado 0.3.7. & Bitpump 1.0
80 BitTorrent 85 Bitcomet 0.61, ABC 3.1 & Burst! 3.1
Niet sinds Napster heeft een peer-to-peer 86 Keuze van de Redactie
filesharing-programma zoveel commotie 86 Waar kan ik downloaden?
veroorzaakt als BitTorrent. PC Magazine 87 Hoe werkt BitTorrent?
scheidt feiten van fictie en vergelijkt de
tien meest gebruikte BitTorrent-clients. 88 MOBIEL
88 Acer Travelmate 4674WLMI
88 Sony Vaio EAVIBE
90 Motorola A780 & Toshiba Tecra S3
91 Canon EOS 5D & Nikon D200

94 HI-SPEED WIFI ROUTERS


94 MIMO
96 Routers
101 Beveiliging
104 Keuze van de Redactie

106 PC GIDS: BITTORRENT

110 PC LABS: APPLE IMAC CORE DUO

112 DE PERFECTE WINDOWS


94 Hl-Speed Wifi-routers VISTA PC
De voordelen van een draadloos netwerk mogen als bekend worden verondersteld.Wie
van plan is een dergelijk netwerk aan te leggen, stuit echter op de nodige problemen. In 115 PC HELP
dit dossier praten we u bij over alle gehanteerde begrippen en stellen we 15 routers op 115 Spontaan herstartende PC

de proef. 115 Problemen met afbeeldingen in e-mail


116 Sorteren op meerdere velden in Access
116 Meer dan 256 kolommen naar Excel importeren
VERDER OP DE COVER 117 Snelkoppelingen openen in browsers

118 ONTSPANNING
42 112
118 The Godfather
SNELSTE ATI PERFECTE PC
118 The Lord of The Rings
119 Empire Earth II
119 Faces of War
119 De Sims 2
120 Panzer Elite Action
120 Heroes of Might & Magic V

127 JAARABONNEMENT
125 CTRL-ALT-DELETE
110
APPLE IMAC CORE DUO
126 NABESTELLEN
88
DUAL CORE-NOTEBOOKS
128 VOLGENDE MAAND

maart 2006 - PC MAGAZINE 3


PC MAGAZINE EXTRA

PC MAGAZINE EXTRA
DEZE MAAND OP ONZE CD
Onze cd-rom staat in het teken van BitTorrent. de populairste manier
om onder meer films en muziek uit te wisselen via internet. In ons
dossier BitTorrent laten we een groot aantal cliënt de revue passeren
en in onze PC Gids doen we precies aan de doeken hoe u te werk gaat.
Wie zich na het lezen van ons dossier Moederborden en processors
afvraagt of zijn systeem nog wel bij de tijd is, kan de demo van X3: Reunion
gebruiken om zijn computer te testen. Het gaat om een rolling-demo, een
fraaie, niet-interactieve demo die bedoeld is om uw pc te benchmarken.

BITTORRENT
BITTORRENT

ABC 3.1
De ster aan het firmament van de p2p-program-
Azureus 2.3.0.6
ma's is BitTorrent, een dienst die even efficiënt
BitComet
als ondoorgrondelijk lijkt. Met ons dossier en
BitPump
de verzamelde BitTorrent-tools op cd-rom, mag
BitTornado 0.3.7
dat laatste echter geen probleem vormen. Let
BitTorrent 4.2.2
erop dat het gebruik van ruilprogramma's aan
Burst 3.1
wettelijke bepalingen onderhevig is. Het is ver-
JRE 1.5.0.6
boden om illegale kopieën van auteursrechtelijk
Shareaza 2.2.1
beschermde bestanden te verspreiden of aan te
TBT 5.1
bieden. Gebruik op eigen risico derhalve!
Utorrent

MEDIABEHEER MEDIABEHEER
Apple iTunes 6
Muziek, foto's, films - de hoeveelheid multi-
MusicMatch Jukebox 10
media op een gemiddelde computer is
dBpowerAMP
enorm. Om uw muziek-, film- en video-
MiniLyrics
collectie efficiënt te beheren, heeft u een
iTunes Art Importer
goed programma en een paar slimme trucs
MusicBrainz Tagger
nodig. Op onze cd-rom hebben we een aan-
iPod Copy
tal applicaties gezet waarmee u orde in de
MediaMonkey 2.5.1
multimediachaos schept. Let erop dat u zich
Winamp 5.13
voor sommige applicaties moet registreren,
ACDSee 8.0
terwijl bijvoorbeeld Windows Media Player
Cheez 3/4 10 alleen online is te installeren.
Corel PhotoAlbum 6
Picasa 2.l
BeyondMedia I.I.I GAMESPOT: X3: REUNION
X3: Reunion is het langverwachte vervolg op het
GAMESPOT
succesvolle ruimtesimulatiespel. Deze keer wordt
X3: Reunion rolling-demo
het spel overgoten met een verslavende verhaal-
lijn, intensieve gevechten en een uitgebalanceerd
ruilsysteem. Dit alles wordt verpakt in zeer fraaie
graphics die op het conto van de nieuwe X3
Reality-motor geschreven mogen worden. Deze
niet-interactieve demo van Egosoft is niet alleen
een lust voor het oog, maar ook een uitstekende
benchmark waarmee u direct ziet of uw systeem
klaar is voor de games van 2006.

4 PC MAGAZINE -maart 2006


POST

BRIEVEN VAN LEZERS


Deze rubriek is bestemd voor reacties van lezers. De redactie kort stukken in als dat nodig
is. Reageren? Schrijf naar PC Magazine, Postbus 299, 1200 AG te Hilversum. Of e-mail naar
redactie@pcmag.nl. Uw technische vragen kunt u kwijt in de rubriek PC Help op www.pcmag.nl.

CAMERATEST JAARARCHIEF
Ik heb met veel plezier het artikel 'Super- Het januarinummer van PC Magazine
compact vs. Spiegelreflex' in het januari- was een schot in de roos, vooral het PC
nummer gelezen. De voor- en nadelen Magazine jaararchief op dvd is erg handig.
van beide systemen werden duidelijk be- Probleem is alleen dat ik het september-
schreven. In de inleiding staat echter dat nummer niet op het spoor kan komen; ik
'niet iedereen aan de slag wil met verwis- We hebben alle benodigde stappen was met name benieuwd naar de test van
selbare lenzen'. Aan de reeds beschreven voor u op een rijtje gezet: desktopnotebooks. Alle andere nummers
kwalitatieve voordelen van de body van 1 Kopieer het SUSE-10.0-LiveDVD. van 2005 verschijnen wel op het scherm.
een SLR wil ik één belangrijk voordeel van iso-bestand van de dvd naar de harde René van Stekelenborg
de verwisselbare lenzen toevoegen dat schijf.
nog niet is belicht.Veel mensen denken dat 2 Stop een lege dvd in de brander, Ook het septembernummer hoort op
zoomlenzen de afgelopen decennia zo ver wacht totdat Windows vraagt wat er de de dvd te staan. Mocht het om
zijn doorontwikkeld dat lenzen met een met deze dvd moet gebeuren en kies echter om wat voor reden dan ook
vaste brandpuntsafstand overbodig zijn voor Annuleren. niet mogelijk zijn om dit nummer via
geworden. De lens met een vast brand- 3 Start CDBurnerXP Pro 3 (gratis te de dvd-interface te openen, dan raden
puntsafstand heeft echter een belangrijk downloaden via www.cdburnerxp. we aan u om via de Windows Verken-
voordeel ten opzichte van de zoomlens: se) en kies in het menu de bovenste ner de inhoud van de dvd te bekijken.
de grote lensopening. Hierdoor kunnen optie (Create a new Data-CD/RW, Alle pdf-bestanden zijn te vinden in de
bijvoorbeeld foto's gemaakt worden met Data-DVD/RW etc). map "\PC Magazine jaararchief\pdfs\
zeer geringe scherptediepte. Dit levert 4 Kies in het nu volgende menu voor nl', waar u het bestand PC Magazine
soms prachtige resultaten op, met name 'File' en daarna voor "Write disc from Nederland 9_05.pdf aantreft.
bij portretfoto's. iso file'.
Henkjan van der Pol 5 Selecteer vervolgens onder 'Select
ISO image to write' het in stap I ALBUMPRINTER
gekopieerde iso-bestand, en klik op In de Digitale Fotoalbum-test in ons
'write disc'. januarinummer meldden we dat de foto-
De schijf wordt nu gebrand en is klaar software van Hema, Dynabyte en Album-
voor gebruik. Hopelijk slaagt er nu wel printer afkomstig is van Kodak. Dit is niet
in om met deze beknopte handleiding correct. De software is namelijk ontwik-
een Suse Linux-dvd te branden! keld door Albumprinter.

SUSE BRANDEN ALS ISO


Bij het januarinummer werd een dvd
meegeleverd met allerlei leuke software.
Ik ondervind echter problemen met het
branden van de dvd-iso van Suse Linux
Live. Welk brandprogrmama moet ik ge-
bruiken en welke instellingen raadt u mij
aan?
Frank van Lisse

maart 2006 - PC MAGAZINE 5


NIEUWS

EENVOUDIG EEN USB-STICK BEVEILIGEN


MINISTERIE BLUNDERT MET GEHEUGENSTICKS
Voor de tweede keer op rij is onlangs geheime mili- worden door de chip die de communicatie van de stick en de
taire informatie van het ministerie van Defensie naar computer regelt, opnieuw in te stellen. Op deze manier kan
buiten gekomen. Beide keren ging het verbazing- de desbetreffende memorystick alleen gelezen worden door
wekkend genoeg om gegevens die waren opgesla- specifieke ingestelde computers. Van Tiggelen: "Als iemand een
gen op geheugensticks - de usb-sticks waar talloze geprepareerde stick in een gewone pc stopt, dan geeft de usb-
computergebruikers mee op zak lopen. En dat terwijl stick geen teken van leven meer."
het een fluitje van een cent is om geheugensticks te
beveiligen.
De verbazing over het verlies van de militaire staatsgeheimen SCAN
was groot. En terecht, want waarom staat Defensie toe dat Beveiligingsbedrijf Norman/Shark gaat nog een stap verder. De
documenten op een geheugenstick vervoerd worden? Hoewel Ritech Bioslimdisk 2.0 is een usb-stick die standaard alle gege-
u zou verwachten dat grote bedrijven en ministeries de usb- vens versleuteld. In plaats van een wachtwoord leest de stick uw
toegang van de computer simpelweg afsluiten om gegevensdief- vingerafdruk af. Deze vingerafdruklezer is gevoelig voor warm-
stal te voorkomen, blijkt dit lang niet altijd het geval te zijn. Uit te waardoor een vervalste vingerafdruk de stick niet ontsluit.
een recent onderzoek van adviesbureau KPMG blijkt dat meer Zonder de vingerafdruk meldt de stick zich niet aan op het
dan 80 procent van de ondervraagde bedrijven het gebruik van systeem, en zijn de gegevens onbereikbaar. Om te voorkomen dat
dergelijke opslagmedia toestaat. Slechts 40 procent zorgt echter iemand de usb-stick openmaakt, het geheugen eruit haalt en zo
voor afdoende beveiliging van de informatie. Dit zijn zorgwek- de controlechip passeert die de vingerafdrukherkenning regelt,
kende cijfers, zeker als u bedenkt dat driekwart van de bedrij- zijn de chips ingegoten in epoxy.Wie de chips wil verwijderen,
ven verwacht dat de komende jaren het gebruik van mobiele beschadigt de stick en verliest de data.
opslagmedia zal toenemen.
Een klein onderzoekje en een simpele test in ons testlab FREEWARE
brengt aan het licht dat geheugensticks eenvoudig te beveili- Nog eenvoudiger blijkt het te zijn om gratis software te down-
gen zijn. Vaak volstaat gratis te downloaden software, maar er loaden om de gegevens op de stick te versleutelen. Binnen een
zijn zelfs geheugensticks met ingebouwde vingerafdrukscanner paar minuten kan een bedrijf (of een overheid) door Google
beschikbaar. Volgens Jan van Tiggellen, technical consultant bij al bij een oplossing zijn gebracht. Vooral het gratis Cryptainer
beveiligingsbedrijf Kaspersky, is het vrij eenvoudig om een usb- en het openbron-pakket Truecrypt zijn erg populair en hadden
stick te beveiligen.Als het aan hem ligt gaat niemand het huis uit ervoor kunnen zorgen dat het ministerie van Defensie nooit zo
met informatie die niet versleuteld is:"Encryptie hoeft niet veel in opspraak was gekomen, [M.G. & JO.B.]
tijd te kosten. Bovendien zorg je voor een hoge drem-
pel, waardoor de meeste mensen niet meer bij
de informatie kunnen komen."

OFFICE
De eenvoudigste vorm van encryp-
tie zit standaard in toepassingen
als Microsoft Office, en vereist een
wachtwoord voor gebruikers die de
documenten willen openen. Wie een
stap verder wil gaan, kan de complete
usb-stick van encryptie voorzien met
behulp van speciale software. Van Tig-
gelen: "Je hebt erg veel oplossingen voor
encryptie, zelfs openbron-toepassingen. Zo
bieden wij een oplossing aan waarbij de complete
inhoud van de usb-stick wordt samengevoegd tot één bestand,
waardoor degene die er naar wil kijken zelfs niet kan zien wat
er precies op de stick staat."
Een vrij uitgebreide beveiliging voor usb-sticks kan ingesteld

6 PC MAGAZINE - maart 2006


NIEUWS

GRATIS ENCRYPTIE-OPLOSSINGEN:

Er zijn diverse gratis oplossingen in omloop waarmee u een usb-stick eenvoudig beveiligt.

Axcrypt
http://sourceforge.net/projects/axcrypt
Cypherix
www.cypherix.co.ukxcrypt

Truecrypt
www.truecrypt.org

LG GSA-2166D FREECOM DATACARD


DUNSTE GEHEUGENKAART OOIT
ALTIJD EN OVERAL BRANDEN
De nieuwe dvd-branders van LG worden door het Koreaanse De Freecom DataCard is een uiterst compacte USB 2.0-opslag-
bedrijf bestempeld als 'Super Multi'. De branders weten raad kaart. Hij is ongeveer zo dun als een pinpas (2 mm), weegt 9
met alle gangbare dvd-formaten: dvd+r/rw, dvd-r/rw en dvd- gram en kent een maximale opslagcapaciteit van 4 GB. De Data-
ram. Card beschikt over een zogeheten 'click-fitting' usb-aansluiting,
De dvd+r en -r-schijfjes kunnen op maximaal I6x worden waarbij het extra dunne usb-stekkertje, zonder omhulsel, in het
gebrand. Dankzij de dual-layer functionaliteit past er maximaal kaartje klikt.
8,5 GB op een dvd-schijf. Dit gebeurt bij -r op een 4x snelheid Freecom heeft de DataCard voorzien van het software-
en bij +r op 8x snelheid. Het branden van cd-roms is uiter- pakket Carry It Easy, waarmee de toegang tot het kaartje met
aard ook mogelijk. Een aardig extraatje is de Lightscribe-func- een wachtwoord kan worden beveiligd. Verder is het mogelijk
tie, waarmee een cd of dvd is te voorzien van een ingebrand de data te versleutelen. Met een gemiddelde data-overdracht-
label. De externe brander is voorzien van een USB 2.0-poort en snelheid van 8 MB per seconde (lezen) en 7 MB per seconde
weegt 1,3 kilo. De brander kost 109 euro. (schrijven) is het kaartje behoorlijk snel te noemen. De Data-
www.lge.nl Card draait onder zowel Microsoft Windows 2000/XP als Mac
OS 10.x en is vanaf de tweede helft van 2006 leverbaar. De
prijzen lopen uiteen van 29 euro (256 MB), 179 euro (2 GB)
tot 229 euro (4 GB).
www.freecom.nl

maart 2006- PC MAGAZINE 7


NIEUWS

PANASONIC VERNIEUWT VIDEOCAMERA'S SONY VAIO SZ-SERIES VAN


KOOLSTOFVEZEL
Panasonic brengt zeven nieuwe digitale videocamera's op de
markt. De NV-GS27 (375 euro) is bedoeld als instapmodel en De nieuwe Sony VAIO SZ-Series is een notebook met een
beschikt over een 30x optische zoomlens. De NV-GS500 (1.300 behuizing uit koolstofvezel. Het notebook weegt slechts 1,7
euro) wordt de topper in het DV-assortiment en werk met kilo. Het X-black lcd-scherm met een diagonaal van 13,3
de zogeheten 3CCD-technologie, waarbij drie lichtgevoelige inch toont een WideXGA-resolutie. Middels een 'Stamina
chips elk één hoofdkleur (rood, groen en blauw) registreren. In Mode'-knop switcht de gebruiker tussen de ingebouwde
de praktijk levert dat levensechte kleuren op. Bovendien is de Intel-graphics en een nVidia GeForce Go 7400. U heeft dus
GS500 uitgerust met een anti-trilfunctie die ongewenste bewe- de keuze uit een langer batterijleven (tot zes uur) of opti-
gingen van de filmer compenseert in de lens. Als laatste troef male 3D- prestaties. Onder de motorkap bevindt zich een
biedt de GS500 nog een handmatige zoomring, wat inzoomen Intel Core Duo processor.
eenvoudiger maakt. www.sony-europe.com
Panasonic laat zich eveneens niet onbetuigd in de wereld van
de dvd-cams (die opnemen op afspeelbare dvd-schijfjes) en tim-
mert aan de weg met de VDR-D150 (600 euro) en de VDR-D300
(1. 100 euro). Laatstgenoemde kan gerust bestempeld worden als
een van de meest geavanceerde dvd-cams van dit moment.
www.panasonic.nl

Dankzij zijn behuizing uit koolstofvezel, weegt de


Sony VAIO SZ-Series slechts 1,7 kg.

De VDR-D300 neemt
video op dvd-schijfjes op.

LACIE MAAKT DESIGNSCHIJF


Voor het design van zijn nieuwste externe harde schijf
werkte Lacie samen met ontwerper Karim Rashid. Het re-
sultaat is de Skwarim, een schijf van 4,5 x 4,5 cm, met een
oprolbare usb-kabel, die tevens voor de stroomtoevoer
zorgt. De schijf is verkrijgbaar in twee kleuren (blauw en
roze) en capaciteiten van 30 en 60 GB - met een prijs-
kaartje van respectievelijk 149 en 199 euro.
www.lacie.nl
De externe harde schijven van
www.karimrashidshop.com Lacie vallen op door hun felle kleuren.

8 PC MAGAZINE - maart 2006


NIEUWS

OLYMPUS VERZOENT SLR EN ADOBE BUNDELT POST-PRODUCTIE-


COMPACTCAMERA SOFTWARE

Wie van een digitale compactcamera overstapt naar een reflex- Adobe heeft zijn Adobe Production Studio gepresenteerd,
camera met verwisselbare lenzen, mist meestal slechts één ding: een complete bundel post-productiesoftware. Production
de live preview op het lcd-schermpje. Olympus integreert dit nu Studio bevat After Effects 7, Premiere Pro 2, Audition 2,
in een vernieuwende digitale SLR. Encore 2, Photoshop CS2 en Illustrator CS2. Het nieuwe
De E-330 beschikt nog steeds over een optische zoeker die een Adobe Dynamic Link zorgt ervoor dat After Effects-compo-
beeld door de lens geeft. Maar via een knopje aan de achterzijde sities zonder voorafgaande conversie in Adobe Premiere Pro
van de camera kunt u deze optische zoeker uitschakelen en een en Encore gebruikt kunnen worden. De bundel bevat verder
van twee 'live previews' gebruiken. Bij de eerste wordt er een spe- Adobe Bridge, een bestandsbrowser die desgewenst vanuit
ciale kleine CCD-sensor in de zoeker ingeschakeld om een beeld een Production Studio-onderdeel gebruikt kan worden.
op het led-scherm te tonen. Bij de tweede manier klapt de spie- De verkoopadviesprijzen zijn 1.899 euro voor de
gel voor de CMOS-beeldsensor in FourThirds-formaat omhoog. Premium-versie en 1.299 euro voor de Standard-versie.
Wanneer u afdrukt, klapt de spiegel eerst weer omlaag en vervol- Adobe Video Bundie combineert Adobe Production Studio
gens omhoog. Deze tweede live preview is vooral geschikt voor en Flash Professional 8 en kost 2.299 euro.
macrofotografie. www.adobe.com/productionstudio.
De Olympus E-330 komt dit voorjaar op de markt en kost
1.099 euro (body) of 1.199 euro (body met kitlens).
www.olympus.nl

Adobe's Production Studio bevat alle software voor de


post-productie van video.

De E-330 is de eerste digitale SLR-camera die een live preview


op het lcd-scherm kan tonen.

CREATIVE MAAKT ACCESSOIRES VOOR X-FI


Creative kondigt een hele reeks accessoires en upgrades voor het
Sound Blaster X-Fi systeem aan. In het oog springend is de Home
Theater Connect DTS-6I0, een encoder waarmee u een Media
Center-pc (of uw gewone computer) via een digitale kabel aansluit
op een home cinema-systeem. De meerkanaals 5.1 analoge uitgangen
van de pc worden omgezet in een DTS 5.1 -stroom. De Sound Blas-
ter Digital l/O-module biedt S/PDIF digitale in- en uitgangen, zowel
optisch als coaxiaal. Op deze manier kan een met X-Fi uitgeruste pc
aangesloten worden op studioapparatuur en MiniDisc-spelers.
www.creative.com
De Home Theater Connect
DTS-610 zet analoog 5.1-geluid
om in een DTS 5.1-stroom.

10 PC MAGAZINE - maart 2006


U kunt PC Forum online invullen op
PC FORUM www.pcmag.nl

DEZE MAAND:

BELLEN VIA VOIP


Steeds meer telecombedrijven bieden
tegenwoordig de mogelijkheid om digi-
taal te bellen, via Voice over IP (VoIP) zoals
dat zo mooi heet. Belt u al via internet? En
gebruikt u daartoe uw computer of uw
gewone vaste telefoon? PC Forum vraagt
u om mee te doen aan deze korte enquête.
We verloten een dvd van The Dukes of
Hazzard onder de deelnemers.

FOTO'S MAKEN EN VIDEO OPNEMEN


De Xacti Digital Movie C6 is de nieuwste
video- en fotocamera van Sanyo. De camera
meet slechts 68 x 108 x 23 mm en neemt
digitale video op met 30 frames per seconde
in vga-resolutie (mpeg4-formaat). De Xacti
heeft een resolutie van 6 megapixel. Naast de
autofocus is de camera voorzien van een
handmatige modus met 16 focuspunten.
De Dual Shot-functie maakt het mogelijk
foto's te maken terwijl u video opneemt. De 12x
digitale zoomlens is uitgerust met een
beeldstabilisator, en de camera kreeg een
ingebouwde flitser mee. De Sanyo VPC-C6
kost 679 euro. Met de Xacti Digital Movie C6 kunt u
www.sanyo.nl tegelijkertijd video opnemen en foto's
maken.

DUIDELIJKE STANDAARDEN VOOR SPYWAREBESTRIJDING


Vier belangrijke spelers op de security-markt hebben een gemeenschappelijke standaard
voor spyware en een testmethodologie van spywarebestrijding opgesteld. Trend Micro,
McAfee, Symantec en Thompson Cyber Security Labs gebruiken voortaan gestandaar-
diseerde evaluatiecriteria voor producten en standaardsamples die worden gebruikt in
detectie- en testomgevingen. Zo wordt het voor gebruikers gemakkelijker om na te gaan
welke antispyware-software de beste resultaten oplevert.
De groep zal de definities van de Anti-Spyware Coalition (ASC) hanteren, en werkt
nauw samen met deze organisatie om richtlijnen voor onderzoekstools te ontwikkelen.
www.spywaretesting.org

FRAAIE SCHERMEN VAN NEOVO


Neovo lanceert een reeks fraai vormgegeven lcd-schermen, verkrijgbaar in zilver en
zwart. Naast stereoluidsprekers zijn de schermen voorzien van een subwoofer. Het led-
paneel wordt beschermd door de NeoV Optical Filter uit verhard glas. Opvallend zijn
de zes blauwe knopjes onderaan het scherm, die fungeren als touch-buttons voor het
on-screen menu. Het display is uitgerust met een analoge en digitale input (DVI), twee
video-ingangen (S-Video, CVBS), aansluitingen voor microfoon en hoofdtelefoon, en vier
USB-poorten. Het 17-inchmodel kost 589 euro.
www.dmax.nl
GOOGLE TEGEN CHINA
Google introduceert zijn zoekmachine in China, Het kwade is een thema in de Amerikaanse cul-
en buigt, net zoals eerder Yahoo! en Microsoft, tuur van vandaag de dag, met een president die
zijn hoofd voor het Chinese censuurprogramma. geobsedeerd is door "booswichten" en de "as van
Wie zaken wil doen met China, heeft geen andere het kwaad". Ik ben er zeker van dat Brin, met zijn
keuze. De reacties waren voorspelbaar: Google had typisch Russische onderkoelde humor, geïnspireerd
zich ofwel verre van China moeten houden, ofwel werd door Bush. Maar nu heeft de zoekgigant dit
moeten weigeren te censureren. gewicht om zijn nek hangen. Elke verkeerde be-
weging wordt onder een vergrootglas bestudeerd.
Het is een van de grappigste discussies die ik ooit Wanneer Google-topman Eric Schmidt tijdens een
heb gevolgd, en ik kan alleen Google de schuld zakenlunch te weinig fooi geeft, zal dat geïnterpre-
geven voor deze controverse. Het is Google's teerd worden als een daad die in tegenspraak is
JOHN C. DVORAK
motto 'Don't be evil' dat de kern van het prob- met het bedrijfsmotto.
leem is. Mijn interesse in het onderwerp werd
aangewakkerd toen Apple-oprichter Steve Woz- Los van het debat over China is er natuurlijk niets
niak in een podcast de stelling verdedigde dat we mis met een bedrijfspolitiek om geen kwaad aan te
ons nooit mogen inmengen in vreemde culturen. richten. Ik zou willen dat dat een universeel ideaal
Wozniak heeft kennelijk te veel afleveringen van is. Zoals een van de lezers van mijn weblog op-
Star Trek gezien; het leek allemaal verdacht veel merkte, gaat het over de (vermeende) arrogantie
op het "prime directive", dat een prominente rol van die opmerking."Wat denken ze wel dat ze zijn?
vervult in het StarTrek-universum. Intussen gaan er Beter dan de rest?"
al stemmen op om Google te boycotten. En welke
zoekmachine gaan we dan gebruiken? De andere
zoekmachines hebben al lang toegegeven aan de
Chinese eis tot censuur. Google is bovendien de
HET KWADE IS HÉT THEMA IN
enige zoekmachine die geweigerd heeft om haar DE AMERIKAANSE CULTUUR VAN
logs ter beschikking te stellen van de Amerikaanse
regering - iets waar het bedrijf te weinig erkenning VANDAAG DE DAG.
voor krijgt.

Zoals gezegd heeft het motto 'Don't be evil' er En inderdaad, het motto kan gelezen worden als de
veel mee te maken. Ik weet niet precies wanneer overtuiging dat Google op een of andere manier
oprichter Sergey Brin met deze zinsnede op de beter is dan de anderen. Heiliger dan de paus. Het
proppen is gekomen. Ik volg Google al jaren op de is vervelend. En dan krijg je die affaire met China
voet, en hoorde dit voor het eerst toen Brin zijn en opeens wordt duidelijk dat Google een bedrijf
bedrijf mocht voorstellen in een aflevering van 60 als elk ander is.
Minutes. Ik vond het toen al een gek motto. Wat
betekent het? Dat Google zijn rekeningen op tijd Wat kan Google hieraan doen? Om te beginnen
betaalt? Dat het bedrijf niemand ontslaat? Ik denk denk ik dat dit probleem alleen geldt voor de top-
dat het bedoeld was als een steek onder water mensen, die moeten leren leven met de aandacht en
richting Microsoft. En tegelijkertijd klinkt het wel het verwijt van hypocrisie. Ik vermoed dat Google
lekker pakkend - als je er tenminste niet al te goed het volgende doet: ze introduceren hun diensten
over nadenkt. Brin kan nu niet op zijn woorden in China en beloven de censuurregels te volgen.
terugkomen zonder de indruk te wekken dat hij Vervolgens laten ze de Chinese computergebrui-
berust in het kwade. Hij heeft het debat al bij voor- kers zelf uitzoeken hoe de filters omzeild kunnen
baat verloren. worden. Probleem opgelost.

John C. Dvorak levert sinds 1986 bijdragen aan PC Magazine. Z'n columns hebben al heel wat prijzen in de wacht gesleept,
waaronder de Computer Press Association Best Columnist en Best Column.

12 PC MAGAZINE - maart 2005


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

14 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

PROCESSORS, CHIPSETS EN MOEDERBORDEN

AMD OF INTEL?
Voor heel wat computergebruikers staat het merk van hun

processor gelijk aan de identiteit van hun hele computer-

systeem. Dat is jammer genoeg maar de halve waarheid. Bij

een processor hoort een chipset, bij die chipset een moeder-

bord, en op dat moederbord prijkt dan weer een veelheid aan

randapparaten, die bepalen wat u wel en niet kunt doen met

uw pc. In dit dossier brengen we verschillende bouwstenen van

uw computer haarfijn in kaart, voeren we uitgebreide tests uit

en vatten we tot slot alles samen in een duidelijk koopadvies

voor elk type gebruiker.

Johan De Gelas, Bart Stoffels en PC Labs

maart 2006- PC MAGAZINE 15


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

INLEIDING

PROCESSORS

Het kiezen van de juiste processor is


geen gemakkelijk taak-of uw voorkeur
nu uitgaat naar AMD of Intel. Waar u
vroeger grotendeels kon vertrouwen
op de kloksnelheid als belangrijkste in-
dicator voor de verwerkingscapaciteit,
moet u vandaag de dag vooral goed
kunnen inschatten wat u precies wilt
gaan doen met uw pc.
Zelfs de allerduurste desktopproces-
sor blijkt in heel wat gevallen weinig
meerwaarde te bieden ten opzichte van
goedkopere exemplaren. Alle moderne
processors - zelfs de budgetmodellen De manier waarop u uw pc gebruikt, samen met de soort applicaties, bepaalt voor een groot deel
- zijn meer dan krachtig genoeg voor de welke processor u nodig heef.

meeste taken.
De grote verschillen duiken pas op in
veeleisende applicaties en bij specifieke ge-
bruikspatronen. Het gevolg laat zich raden: PROCESSORNUMMERING
er bestaat geen ideale processor voor alle Ooit gold de processorkloksnelheid als te leggen dat naast de kloksnelheid ook
denkbare scenario's. Bovendien vereisen maatstaf voor de snelheid, en was iedere bijvoorbeeld de grootte van het cache-
relatief nieuwe technologieën - zoals 64- megahertz van levensbelang. Die tijden geheugen meespeelt in het nummerings-
bit instructiesets en dubbele processor- liggen duidelijk achter ons: de kloksnel- systeem. Toch zijn de systemen van AMD
kernen - aangepaste software, waardoor heid van een processor gaat momenteel en Intel niet met elkaar te vergelijken. Bij
ze pas op termijn optimaal rendement verborgen achter een verzonnen cijfer- AMD staat een hogere waarde in principe
zullen opleveren. U kunt zich dan ook combinatie. Een Pentium 4 die draait op gelijk aan betere prestaties; bij Intel is dat
beter de vraag stellen welke processor in 3,2 GHz staat bekend als een Pentium 4 niet het geval en gebruikt men de numme-
de (nabije) toekomst het meest geschikt 540, of een Pentium 4 641, of een 640. ring eerder als classificatie voor processor-
voor u is. Ongeveer hetzelfde scenario treffen we families. Het gevolg is dat een vergelijking
aan bij AMD waar u een 2-GHz Athlon puur op basis van de processornummering
PROCESSORFAMILIES 64 terugvindt onder maar liefst drie bena- geen zin heeft.
Om daar een antwoord op te mingen: 3700+, 3800+ en 4000+.Wal zijn Om toch nog enig inzicht te behouden
kunnen geven, is het handig om te de verschillen en welke processor moet in het processoraanbod, moet u vooral
weten hoe processors en processorfamilies u hebben? Een ander voorbeeld: ondanks weten wat de essentiële kenmerken zijn
zich van elkaar onderscheiden, en welke dezelfde processornummering haalt een van moderne processors. Door deze
specifieke technologieën voor uw situ- Sempron 3000+ nooit het prestatieniveau kenmerken naast elkaar te leggen, wordt
atie van belang kunnen zijn. In dit eer- van een Athlon 64 3000+. Geen wonder de eerste keuzeronde er alvast een stuk
ste deel van ons dossier Processors en dat er zo veel verwarring heerst onder de makkelijker op.
chipsets gaan we dan ook dieper in op consumenten. Duik zeker ook in onze processor-
het herkennen van processors en het Gelukkig nemen AMD en Intel wel de tabellen; u vindt er de belangrijkste ken-
inschatten van hun meerwaarde ten moeite om op hun websites de verschil- merken terug van de huidige generatie
opzichte van elkaar en de concurrentie. lende typenummers te verklaren en uit Intel- en AMD-processors.

PROCESSORFAMILIES AMD INTEL


SERVER Opteron Xeon
HIGH-END Athlon 64 FX Pentium 4 Extreme Edition
HOGERE MIDDENKLASSE Athlon 64 X2 Pentium D
MIDDENKLASSE Athlon 64 Pentium 4
INSTAP Sempron Celeron D

Overzicht van de grote processorfamilies. Puur op basis van de processorprijs is AMD niet langer het
goedkopere alternatief voor Intel.

16 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

DE PROCESSOR ONTLEED

U bent niet helemaal thuis in al die technologische termen? We laten de belangrijkste termen en technologieën die
verband houden met processors de revue passeren.

Core: Engelse term voor processorkern. Binnen één proces- Dual-core: twee volwaardige processorkernen op één fysieke
sorfamilie kunnen meerdere soorten kernen voorkomen met chip. Bij Intel gaat het om de Pentium D en de Pentium Extreme
verschillende eigenschappen.Voor de Pentium 4 bijvoorbeeld zijn Edition. AMD heeft de Athlon 64 X2 en Athlon 64 FX-60 die
de Willamette-, Northwood- en Prescott-kernen uitgebracht, en over een dubbele processorkern beschikken.
voor de Athlon 64 deWinchester-.Venice- en San Diego-kernen.
Als u weet op welke kern een processor gebaseerd is, heeft Front Side Bus (Intel) / HyperTransport-bus (AMD): cen-
u belangrijke informatie in handen voor uw verdere zoektocht trale bus die de processor gebruikt om te communiceren met
- deze informatie vindt u niet snel terug in reclamefolders. andere apparaten.

Revisie: verbeterde processorkern die veelal nieuwe functies XD bit (Intel) / NX bit (AMD): in de processor ingebak-
toevoegt, bestaande functies verbetert of bugfixes bevat. ken beveiligingstechnologieën die bepalen welke delen van het
interne geheugen voor
Kloksnelheid: de uitvoerbare code gere-
klokfrequentie waarop serveerd zijn, en welke
een processor werkt. niet. Dit om te voor-
Dit is nog altijd een komen dat ongewenste
belangrijke indicator code, bijvoorbeeld van
voor de snelheid, met een virus, zich toch kan
name binnen eenzelf- activeren.
de processorfamilie.

Cachegeheugen: 64-bit instructieset


een processor doet (AMD64 / EM64T):
beroep op supersnel- hiermee wordt het
le, maar relatief kleine mogelijk om naast 32-
'tussengeheugens' om bit ook 64-bit program-
gegevens sneller te macode te verwerken.
kunnen opvragen van- Het wordt door
uit het RAM-geheugen. nagenoeg alle moderne
Bij desktopprocessors cpu's ondersteund, zelfs
bedoelt men hier de budgetmodellen. De
vooral het Level 2- 64-bit instructiesets van
cachegeheugen. Niet AMD (AMD64) en die
alleen de grootte, van Intel (EM64T) zijn
maar ook de manier volledig compatibel.
van werken bepaalt de
meerwaarde van het
L2-cachegeheugen. Geheugencontrol-
ler: zorgt voor de
Enhanced Intel aansturing van het ge-
SpeedStep / A M D Cool 'n Quiet: technologieën die de pro- heugen - bij voorkeur in dual-channel modus - en bepaalt op
cessorkloksnelheid stapsgewijs aanpassen aan de systeembelas- welke kloksnelheid dat kan gebeuren. Bij Intel zit de geheugen-
ting. Deze features zijn vooral nuttig om energie te besparen en controller op de chipset, bij AMD werd hij geïntegreerd in de
het geluidsniveau van de ventilator te verminderen. processor zelf.

HyperThreading: een soort emulatie van een tweede proces- Virtualisatie: de mogelijkheid om meerdere besturings-
sorkern waardoor bepaalde multi-threaded applicaties sneller systemen hardwarematig te emuleren op één pc. Deze feature
werken. Alleen beschikbaar voor bepaalde Intel-processors. is alleen aanwezig op de allernieuwste generatie processors.

maart 2006- PC MAGAZINE 17


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

CHIPSETS wel AMD- als Intel-processors, en die kunt en toegevoegde functionaliteit. Zo is er


Naast de processor bepalen nog u terugvinden op moederborden van tien- in een groot aantal nieuwe Intel-chipsets
heel wat andere factoren de presta- tallen fabrikanten. Controleer dus eerst standaard een RAID-5-controller aanwe-
ties van een systeem, waaronder de wat de beste chipset is voor uw proces- zig. Naast Intel maken ook nVidia en VIA
harde schijf, het interne geheugen en sor en ga vervolgens pas op zoek naar een chipsets voor Intel-processors en die op-
de grafische kaart. Alle onderdelen geschikt moederbord. Besef tevens dat er lossingen blijken soms nog meer nieuwe
zijn met elkaar verbonden via het weinig verschillen zijn in prestaties tus- features aan te bieden.
moederbord en worden aangestuurd sen moederborden met dezelfde chipset. AMD heeft nooit echt de chipsetmarkt
door een centrale chipset. Individuele moederborden onderscheiden willen betreden en laat de ontwikkeling
De kwaliteit van die centrale chipset is dan zich dan ook in de eerste plaats door ervan dan ook aan andere fabrikanten over.
ook van groot belang voor de algemene de aanwezigheid van extra functionaliteit Ook hier zult u de bekende namen van
verwerkingscapaciteit van een systeem. zoals Firewire, Gigabit-netwerkkaart(en), nVidia.VIA, SiS en ATI aantreffen. De groot-
De keuze van het moederbord is niet SerialATA RAID-controllers, digitale ste aantrekkingskracht van het AMD-
onbelangrijk; vandaar dat we er dan ook geluidsaansluitingen en overklokkings- platform zijn de dual-graphics chipsets
uitgebreid aandacht aan besteden. mogelijkheden. waarmee u de kracht van twee GPU's kunt
combineren. Inmiddels zijn ook voor Intel
MOEDERBORD CHIPSETS dergelijke chipsets beschikbaar. Elders in dit
Het moederbord en de chipset zijn onlos- Wat de chipsets zelf betreft, heeft vooral dossier vindt u een overzicht van chipsets
makelijk met elkaar verbonden, maar toch Intel de traditie mee: Intel-processors voor AMD- en Intel-processors, waarin u
moet u ze beschouwen als aparte keuzes. worden nog altijd vaak gecombineerd met direct ziet wat de opmerkelijkste features
Er bestaan immers veel chipsets voor zo- Intel-chipsets omwille van hun stabiliteit en grootste nadelen zijn.

HET MOEDERBORD ONTLEED

Een moederbord is één grote printplaat waarop schijnbaar willekeurig allerhande aansluitingen en dipswitches zijn
geplaatst. Niets is minder waar: ieder pinnetje en elke connector dient een doel.

Socket: de fysieke voet waarop de processor in het moeder- Gigabit Ethernet / Dual Ethernet: netwerkkaarten die
bord geplaatst wordt. De socket is met name belangrijk voor overweg kunnen Gigabit, halen snelheden tot 1.000 Mbps - tien
de fysieke compatibiliteit tussen een processor en moederbord. keer sneller dan standaard netwerkkaarten. De andere netwerk-
De socket bepaalt de upgrademogelijkheden en soms ook de apparatuur moet echter deze snelheden ook aankunnen. Meer
prestaties. Intel is volledig overgeschakeld op de LGA775-socket dan één geïntegreerde netwerkkaart is handig als u de pc gaat
voor zijn desktopprocessors, en Socket 604 voor Xeon-proces- inzetten als gateway, firewall of router.
sors.AMD hanteert op dit moment nog drie sockets: Socket 754 NCQ: of Native Command Queuing. Door het herordenen van
(Sempron), Socket 939 en Socket 940 (Opteron). lees- en schrijfopdrachten in de buffer kan men sneller en ef-
Firewire: een alternatief voor USB 2.0 dat vaak wordt gebruikt ficiënter toegang krijgen tot gegevens op de harde schijf. NCQ
voor het aansluiten van DV-videocamera's. Firewire 800 maakt moet ondersteund worden door zowel de chipset als de harde
snelheden tot 800 Mbps mogelijk. schijf.
RAID: maakt het mogelijk meerdere harde schijven te combi-
neren tot één (RAID-0) voor een verhoogde snelheid of voor
een verhoogde betrouwbaarheid (RAID-1). Veel chipsets zijn
voorzien van ingebouwde RAID-controllers, maar evengoed kan
RAID op een aparte chip zitten. Het is standaard aanwezig op
vrijwel elk moederbord - zelfs de goedkopere modellen.
SATA: oftewel SerialATA, de opvolger van Parallel ATA. SATA
wordt vooral gebruikt om harde schijven aan te sluiten. Het
ondersteunt transfers tot 150 MB/s, of tot 300 MB/s.
X-phase-voltageregeling: bij sommige moederborden
gebeurt de voltageomzetting extra nauwkeurig zodat een -
in theorie - stabielere omgeving gecreëerd wordt. Het is een
nuttige feature voor wie wil overklokken.
Dual-graphics: de mogelijkheid om twee grafische kaarten te
laten samenwerken om zo een hogere 3D-snelheid te bekomen.
Bij nVidia heet dit SU, ATI noemt het CrossFire.Voor beide zijn
twee 16x PCI Express-slots nodig, alsmede een chipset die de
duomodus aankan.

18 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

TEST VAN CPU'S

DUAL CORE OF NIET? warmteafgifte per vierkante cm is hoger softwareontwikkeling zijn de meest voor-
Meer dan één processor in een pc dan een willekeurig strijkijzer.Wie zijn zin- komende softwaretoepassingen die ge-
is niet langer een exclusief voor- nen heeft gezet op de snelste cpu, moet bruik kunnen maken van een tweede kern.
recht van de software-ingenieur of dus nog steeds een stevige voeding en een CAD, fotobewerking en 3D-modellering
systeembeheerder. Het ligt nu ook dikke koelvin aanschaffen. worden meestal geadverteerd als multi-
binnen het bereik van de gewone threaded, maar het prestatieverschil tus-
consument, die niet eens overdreven SNELLER OF NIET? sen een enkele en dubbele kern is meestal
veel hoeft neer te tellen voor een Dé vernieuwing in 2005 was de in- erg klein. Voor softwareontwikkelaars die
processor met dubbele kern; natuur- troductie van cpu's met dubbele kern. De voor testdoeleinden zowel de database als
lijk blijft de gewone single-core pro- goedkoopste dubbele processor start zo de clienttoepassing op de eigen machine
cessor goedkoper. PC Labs zoekt uit rond de 270 euro, een single-core proces- draaien, is een cpu met dubbele kern dan
wanneer u voor een cpu met dubbe- sor kunt u voor heel wat minder op de weer een zegen.
le kern moet kiezen en leidt u door kop tikken. Moet u langer sparen voor de Game-liefhebbers zitten met het
de processorjungle. dure cpu met dubbele kern? Dat hangt grootste vraagstuk. De huidige games
64-bit is op dit moment de gewoonste sterk af van uw softwarekeuze, want deze presteren veel beter op de Athlon 64 dan
zaak ter wereld: op een enkele oudere duurdere processor is niet noodzakelijk op een even dure Pentium D of Athlon
processor na is elke processor, van de ook sneller. 64 X2. Het enige spel dat dual-core goed
goedkoopste tot de duurste, uitgerust De 3-GHz Pentium D 930 met ondersteunt, is Quake 4, dat recent een
met deze technologie. Alleen de mobiele dubbele kern kost bijvoorbeeld 360 eu- speciale dual-core patch kreeg. Dankzij
processors van Intel, de Pentium M en de ro en levert twintig tot dertig procent deze patch kan de snelste cpu met en-
Core Duo zijn nog niet voorzien van 64- kortere 3D-rendertijden op dan de bijna kele kern (de Athlon 64 FX-57 2,8 GHz)
bit instructies. Het feit dat het nieuwe be- 100 euro duurdere 3,6-GHz Pentium 4 de traagste dual-core processor (Pentium
sturingssysteem van Microsoft, Windows 660 met enkele kern. Een koopje dus voor D 820) niet bijhouden. Of de op Quake 4
Vista, vooral tot zijn recht zal komen op wie 3D-beelden tot leven wil brengen. gebaseerde games hetzelfde gedrag zullen
een 64-bit processor speelt ongetwijfeld Als u echter vooral games wilt spelen, vertonen, is natuurlijk de vraag, maar de
een grote rol. Zelfs zonder meer meerprijs dan is diezelfde Pentium D-processor een trend is in ieder geval gezet. In de toekomst
is 64-bit al te vinden bij de goedkoopste nogal middelmatige aanschaf. Een Athlon zullen moderne games goed gebruikmaken
processors, de Intel Celeron en AMD 64 3800+ met enkele kern haalt makke- van twee kernen. Ook de populaire Unreal
Sempron. lijk tot dertig procent meer frames per 3-motor ondersteunt dual-core op voor-
Het stroomverbruikprobleem dat we seconde en kost ongeveer 70 euro minder. treffelijke wijze, en zal de basis vormen van
aankaartten in ons vorige cpu-dossier is U krijgt er als het ware het moederbord heel wat toekomstige games.
nog altijd actueel. De dual-core proces- bijna gratis bij. Voor wie krap bij kas zit, is een dual-
sors van AMD vergen maximaal 95 watt, U voelt het al aankomen: de perfecte core processor niet interessant. De iets
die van Intel produceren maar liefst 130 processor is een illusie.We raden u aan te hogere frameratio's bij een beperkt aantal
watt. Op zich is dat geen probleem, ware analyseren op welke manier uw pc gebruikt. games zijn alleen op te merken als u over
het niet dat al die hitte uit een vierkantje Video- en fotobewerking, audio- en video- een zeer krachtige videochip beschikt
komt dat nauwelijks I x I cm groot is. Die codering, 3 D-rendering, dvd's bewerken en zoals een GeForce 7800 GTX of Radeon
XI800 XT. Het geld dat u extra betaalt
voor een dure dual-core processor kunt
u beter besteden aan de grafische kaart.
Dual-core staat dus alleen op het verlang-
lijstje van de gamer die ook een groot deel
van zijn budget wil reserveren voor een
dure grafische kaart.
Een laatste groep gebruikers die kan
profiteren van de dual-core revolutie zijn
de zogeheten 'multi-taskers', degenen die
verscheidene intensieve applicaties simul-
taan moeten draaien. Uw Outlook-inbox
archiveren met hoge compressie terwijl
u een game speelt of een film bekijken
terwijl u er één opneemt, het zijn taken
waar een dual-core processor geen moeite
Het enige spel dat dual-core momenteel goed ondersteunt is Quake 4. mee heeft. Niet elke'multi-tasker' is echter

20 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

gebaat met twee keer zo veel processor- processor slechts 15 watt en heeft hij vol- processor, maar dat zal niet lang meer
kracht. Veel taken schrijven data weg naar doende reserves om dvd- of mpeg4-fllms duren. De Athlon 64 FX-60 is de snelste
de harde schijf. Uw mail archiveren terwijl af te spelen of op het internet te surfen. cpu met dubbele kern.
u een film opneemt, zal de harde schijf Prijs: vanaf 1. 100 euro
zwaar belasten, zodat uw systeem toch log Een Venice- of San Diego-versie van www.amd.com
aanvoelt - ongeacht de hoeveelheid cpu- de Athlon 64 presteert uitstekend en (Athlon 64 FX)
kracht die u er tegenaan gooit. is voorzien van interessante stroombe- (Athlon 64 FX2)
Om na te gaan wat voor u van toe- sparingstechnieken. Het is een aanrader
passing is, kunt u - elke keer dat u moet voor gamers en voor wie veel waarde AMD ATHLON 64 X2
wachten op uw pc - Taakbeheer openen hecht aan goede applicatieprestaties. De AMD Athlon 64 X2 is een dual-core
en kijken of de processor honderd pro- Prijs: vanaf 170 tot 400 euro Athlon 64-processor, maar dan wel met
cent belast wordt. Is dat niet het geval en www.amd.com een innovatief extraatje. Dankzij de uitge-
ziet u echter het ledje van uw harde schijf kiende 'crossbar' kunnen de twee kernen
koortsachtig knipperen, dan is de kans bliksemsnel met elkaar communiceren
klein dat een dubbele processor veel zal AMD ATHLON 64 FX EN FX2 en synchroniseren. Dat betekent dat de
uithalen. Een 10.000-tpm harde schijf met De Athlon 64 FX, de duurste AMD-pro- Athlon 64 X2 een klein prestatievoordeel
NCQ zal dan meer soelaas bieden. cessor voor de desktop, is verkrijgbaar heeft ten opzichte van de Intel Pentium
in twee varianten. De FX-57, identiek aan D.
AMD ATHLON 64 de Athlon 64, heeft maar liefst 2,8 GHz Dat prestatievoordeel komt iets min-
De Athlon 64 was ook in 2005 een suc- op de teller staan en is veruit de snelste der tot uiting in onze test: de Athlon 64
cesnummer. De AMD-chip is vooral bij gamechip van dit moment. X2 is slechts een fractie sneller dan de
gamers geliefd, maar wordt ook geroemd De FX-60 daarentegen, is eigenlijk een Pentium D en wat trager dan de Core
vanwege zijn goede allround prestaties. Athlon 64 X2 (zie hieronder) in een Duo in SYSmark. Wij hebben overigens
De indicatie die AMD geeft is meestal hogere versnelling. De heetste AMD-chip getest met de Athlon 64 X2 3800+, die
vrij betrouwbaar: een AMD Athlon 3800+ (maximaal 120 watt) heeft twee 2,6-GHz slechts 512 KB cache per kern heeft. Er
is inderdaad ongeveer even snel als een kernen en is dertig procent sneller dan
Pentium 4 3,8 GHz. de Athlon 64 FX-57 in Quake 4. Wie veel
Uiterlijk veranderde er niet veel aan geld op tafel wil en kan leggen, moet dus
de Athlon 64: de snelste processor is nog kiezen tussen de snelste processor van dit
steeds geklokt op 2,4 GHz. Een kleine moment of de processor die dat in de toe-
revisie zorgde voor een iets betere en komst zal zijn.
snellere geheugencontroller en de toevoe- Ons lijkt de Athlon 64 FX-60 de beste
keuze. Met de vloedgolf aan nieuwe dual-
core processors zal men steeds meer appli-
caties uitbrengen die meer dan één thread We kunnen de prestatievoordelen van de Athlon
simultaan kunnen verwerken. De Athlon 64 X2 zjin moeilijk te meten.
64 FX-57 zal daardoor niet echt vertragen,
maar de FX-60 noteert in de toekomst is tevens een Athlon 64 X2 met I MB L2
cache per kern beschikbaar, die op het
niveau van de Intel Core Duo presteert.
De relatief goedkope Athlon 64 X2 3800+
De Athlon 64 blijft een interessant koopje. heeft echter geen moeite om in Quake
4 afstand te nemen van de duurdere
ging van de SSE-3-instructies. De betere Intel-kernen. AMD beschikt over de snel-
computerwinkel duidt deze nieuwe revisie ste dual-core versie, de 4800+ (2,4 GHz
aan met de codenaam 'Venice' (512 KB / I MB L2-cache), en overklast makkelijk
cache) of 'San Diego', de Athlon 64-versie elke recente Intel-processor.
met I MB L2-cache. De nieuwe revisie is De Pentium D kent een aantrekkelijker
dan ook iets dan de vorige Athlon 64 met De FX-reeks van de Athlon 64 is duur, maar prijskaartje; AMD vraagt forse bedragen
niet noodzakelijk sneller.
codenaam 'Winchester'. voor zijn dual-core processors. Alleen de
De Athlon 64 houdt het hoofd nog betere prestaties - als u bereid bent het Athlon 64 X2 3800+ (2 GHz) is scherp
steeds beter koel dan de Pentium 4. Niet hoge prijskaartje voor lief te nemen. geprijsd en is een interessante optie voor
alleen ligt het maximale stroomverbruik De Athlon 64 FX-60 verbruikt iets wie voorbereid wil zijn op de nieuwe ge-
veel lager (ongeveer 89 watt versus 130 meer (tot 120 watt), maar kan net zoals neratie games.Voor wie multi-tasking hoog
watt), de Athlon 64 schakelt bij lage belas- zijn goedkopere broer terugschakelen in het vaandel draagt of vaak met 3D-toe-
ting een stuk soepeler terug.AI naargelang naar een lagere kloksnelheid om de warm- passingen in de weer is, is deze processor
de belasting schakelt de processor naar teafgifte drastisch te verminderen. eveneens het overwegen waard.
2, 1,8 of I GHz. Op I GHz verbruikt de De Athlon 64 FX-57 is snelste game- De Athlon 64 X2 is een uitstekende

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 21
DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

dual-core processor, maar komt meestal de plaats. Al bij al is de Sempron een inte- INTEL CORE DUO
met een hoog prijskaartje. De Athlon 64 ressante aanbieding, maar de goedkoopste Intel bekeek de Pentium M en zag dat het
X2 3800+ en 4000+ zijn wel scherp ge- Athlon 64 biedt meer waar voor z'n geld. goed was, maar het kon natuurlijk nog
prijsd. beter. De floating-point prestaties, het
Prijs: vanaf 330 euro De AMD Sempron is te overwegen zwakke punt van de Pentium M, werden
www.amd.com voor een budget-pc, maar we bevelen aanzien verbeterd. Twee zijn beter dan
(Athlon 64 X2 3800+) toch eerder een goedkope Athlon 64 één, dus twee van dergelijke getweakte
(Athlon 64 X2) aan. Pentium M-processors werden samen
Prijs: van 70 tot 150 euro onder één dak gebracht. Om ervoor te
AMD SEMPRON www.amd.com zorgen dat ze niet te veel informatie via
De verwarring rond de AMD Sempron is een trage bus (zoals bij de Pentium D)
voorbij: de Semprons - in feite vermomde moeten uitwisselen, voorzag Intel in een
Athlon XP's - vindt u niet meer terug in de INTEL CELERON D 2 MB grote L2-cache. De Core Duo is de
winkel. De Sempron is niet meer dan een De Celeron D heeft geen ambities om de eerste mobiele dual-core processor en
Athlon 64 met kleinere cache. snelste chip te zijn, ook al lijkt de interne presteert uitstekend - op het niveau van
Er zijn twee soorten Sempron-pro- architectuur sterk op die van de Pentium de Athlon 64 X2. Tegelijkertijd is de dual-
cessors: één met 128 KB (33OO+, 3000+, 4 5xx. Daarvoor is de L2-cache te klein core processor tevreden met slechts 31
2600+) en één met 256 KB cache (3400+, (256 KB) en de bussnelheid vrij beperkt watt. De enige reden waarom Intel deze
3100+ en 2800+). We geven de voorkeur (533 MHz). De kloksnelheid ligt hoog, voor notebooks bedoelde cpu nog niet in-
aan de cpu's met 256 KB cache, aangezien maar zelfs de snelste Celeron op 3,33 troduceert op de desktopmarkt is de nog
ze meestal iets beter presteren. Zo is de GHz is geen partij voor de traagste Pen- beperkte kloksnelheid. De Athlon 64 X2
Sempron 3100+ altijd meer dan drie pro- tium 4 (2,8 GHz). haalt 2,6 GHz (binnenkort 2,8 GHz), de
cent sneller (tot tien procent en meer) De Celeron D en Sempron kosten Core Duo stelt zich voorlopig tevreden
dan de 3000+ - beter dan de rating doet ongeveer even veel. De Sempron doet het met 2,16 GHz. Begin september presen-
vermoeden dus. beter in 3D-rendering, de Celeron D doet
Onverdeeld enthousiast zijn we niet het vooral goed in data-analyse (Excel,
over de Sempron. De budgetprocessor WinZip en Access). De Sempron die wij
van AMD maakt nog steeds gebruik van echter testen, heeft slechts 128 KB L2-
het verouderde SiS 754-platform, waar- cache. De versie met 256 KB zou een gun-
door u later niet kunt upgraden. Er be- stiger beeld gegeven hebben in dit soort
staat een Sempron met 939 pinnen, maar applicaties. Een bewijs dat de ratings van
blijkbaar is deze voorbehouden voor de Sempron niet kloppen en u beter ofwel
de grote fabrikanten. AMD zwijgt er in voor de Celeron D ofwel voor de Sem-
ieder geval in alle talen over; ze zijn niet te pron met 256 KB kiest, levert de Sempron
vinden in de gewone computerwinkels. De Core Duo is Intels beste processor van dit
moment
Jammer, want dit zou het mogelijk maken
om in te stappen met de Sempron en later teert Intel een vernieuwde processor die
een upgrade uit te voeren naar een krach- qua architectuur sterk zal lijken op de Co-
tige Athlon 64 X2-processor. re Duo, maar met de bus van de Pentium 4
De rating van de Sempron is niet ver- en kloksnelheden van 3 GHz en meer. Die
gelijkbaar met die van de Athlon 64, en nieuwe cpu zo rond 65 watt verbruiken.
de snellere modellen kosten nauwelijks Tot dan is Intels beste processor de
minder dan een Athlon 64. Het is niet Core Duo, een mobiele processor die het
onverstandig om een paar tientjes extra ook niet slecht zal doen in de desktop-
te investeren in een Athlon 64 3000+ of Ondanks zijn reputatie is de Celeron D een markt. Binnen enkele maanden zouden de
3200+. Wie echter voor een heel goed- uitstekende budgetprocessor.
eerste moederborden die geschikt zijn
kope Sempron gaat, krijgt er wel een 64- 3100+. voor een desktop verschijnen, maar voor
bit cpu met laag stroomverbruik voor in De Celeron D kan nog een troef uitspelen: de uitstekende mobiele technologie van
de chip gebruikt dezelfde LGA775-socket de Core Duo betaalt u een stevige prijs.
als de Pentium 4. Wie later meer reken-
kracht nodig heeft, kan dus upgraden. De Core Duo is een bijzonder krach-
tige en koele processor, maar erg duur.
De Celeron D is een interessante en Prijs: van 199 tot 550 euro
erg betaalbare cpu met goede upgrade- www.intel.com
mogelijkheden.
Prijs: van 80 tot 150 euro
www.intel.com

De AMD Sempron is te overwegen als u een


budgetsysteem wilt samenstellen.

22 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

INTEL PENTIUM 4 5XX EN laten draaien. Het zal nog wel enkele jaren
6XX, PENTIUM 4 EE 3.73 duren voordat de gewone pc-liefhebber
Op videocodering en enkele andere exo- merkt dat zijn cpu over virtualisatiemoge-
tische applicaties na, is de Pentium 4 altijd lijkheden beschikt.
net iets trager dan de AMD-alternatieven. De Extreme Edition van de Pentium
Vooral in de bovenste regionen is de ach- 4 6xx is 3,73 GHz snel en beschikt als
terstand groot geworden; de Athlon 64 FX enige over een 1.066-MHz bus. De chip
De Pentium D-920 is de goedkoopste dual-core
heeft helemaal geen moeite om de snelste is veel duurder dan de Pentium 4 672 die
cpu op de markt
Pentium 4 op ruime afstand te houden. 3,8 GHz en dezelfde prestaties haalt - de
De reden hiervoor is dat de hoge warm- Pentium 4 672 maakt zijn dure broer dus
teontwikkeling de Pentium 4 nog steeds overbodig. De Intel cpu's met dubbele kern zijn
beperkt tot 3,8 GHz. aantrekkelijk dankzij hun relatief lage prijs
Gelukkig voor Intel is het midden- De Pentium 4 6xx verbruikt te veel en de goede manier waarop ze omgaan
segment nog wel competitief. Intel heeft stroom op hoge kloksnelheden en moet met video encoding, compilatie en rende-
tevens de featureachterstand wegge- de Athlon 64 meestal laten voorgaan. Hij ring.
werkt: de Pentium 4 Sxx-reeks beschikt is alleen geschikt voor wie heel intensief De 9xx is gebakken op het 65 nano-
nu over de NX Bit en 64-bit (EM64T). bezig is met audio- en videocodering. De meter in plaats van 90 nanometer-proces
De 6xx-reeks voegt daar een tweemaal Pentium 4 Extreme Edition is geen aan- en kreeg twee keer 2 MB L2-cache mee.
zo grote cache aan toe (2 MB) en stroom- lokkelijk aanbod; we kiezen liever voor Deze extra L2-cache maakt de 8xx reeks
besparingsfeatures. Die laatste zijn nog niet een snelle en veel minder dure Pentium direct overbodig: de 9xx is sneller en is
echt geavanceerd: de Pentium 4 schakelt 4 6xx. net zo duur.
terug naar 2,8 GHz en verbruikt daar 95 in Prijs: van 190 tot 500 euro (Pentium 4)
plaats van I 15 watt (op 3,8 GHz). - vanaf 1.100 euro (Pentium 4 EE) De tragere versies van de 9xx zijn in-
Twee eigenschappen maken de www.intel.com teressant voor wie de dubbele kern goed
Pentium 4 6xx uniek: HyperThreading en (Pentium 4 5xx & 6xx) kan gebruiken. De 920 is veruit de goed-
virtualisatie. HyperThreading speelt in de (Pentium EE 3.73) koopste dualcore op de markt. De 8xx
meeste applicaties geen rol van betekenis, heeft geen bestaansreden meer, gezien
al levert het bij 3D-rendering en -code- INTEL PENTIUM D 8XX de chips trager zijn dan de 9xx reeks en
ring een kleine tien procent prestatiewinst EN 9XX evenveel kosten.
op.Virtualisatie zal vooral een rol kunnen De Pentium-D is niets meer dan twee Prijs: vanaf 280 euro
spelen in een professionele omgeving, aan elkaar geplakte Pentium 4's. Beide www.intel.com
waar het handig kan zijn om simultaan kernen moeten communiceren via een (Pentium D 8xx)
twee besturingssystemen naast elkaar te gemeenschappelijke bus, wat niet echt (Pentium D 9xx)
een technisch hoogstaande manier van
communicatie is vergeleken met de Core INTEL PENTIUM M
Duo en de Athlon 64 x2. Ook hyperthrea- De Pentium M is een totaal andere cpu
ding werd uitgeschakeld omdat de twee dan de processors uit Intels Pentium 4-
Pentium 4's heel wat stroom nodig heb- aanbod, de Pentium 4.
ben. Hyperthreading zou deze stroomhon- Deze processor, die in Israël werd
ger alleen maar aanwakkeren. Intel biedt ontworpen, nam de Pentium III als voor-
Hyperthreading alleen aan op een Extreme beeld en voegde daar tal van kleine, maar
De Pentium 6xx biedt vandaag de dag meer Edition van de 9xx reeks, de 955EE. belangrijke verbeteringen aan toe die
dan de Pentium 4 Extreme Edition.

VIRTUALISATIE

Virtualisatie is een techniek waarbij ver- stabiliteit zijn soms behoorlijk pover omdat de prestaties als de stabiliteit er sterk op
schillende besturingssystemen de indruk de softwarelaag de besturingssystemen om vooruit. De cpu voorziet de virtuele laag
wordt gegeven dat ze elk een eigen pc ter de tuin moet leiden. Bovendien gedraagt de van bijzondere rechten die ervoor zorgen
beschikking hebben, terwijl ze simultaan op virtualisatiesoftware zich als een virus: de dat de virtuele laag alle andere besturings-
dezelfde machine draaien. De producten software moet ervoor zorgen dat het OS systemen kan controleren. Bovendien
van VMWare en Microsofts Virtual Ser- geen weet heeft van het geheugen dat inge- beschikt de virtuele laag over een eigen
ver zijn pure softwaretechnieken, en dat nomen wordt. geheugen, waartoe de besturingssystemen
heeft zo zijn nadelen. De prestaties en de Met hardwarematige virtualisatie gaan zowel geen toegang hebben.

maart 2006- PC MAGAZINE 23


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

zowel de prestaties als het stroomverbruik sneller. Deze laatste lijkt ons nog steeds Pentium M plus bijpassend moederbord.
verbeterden. een betere keuze voor een relatief koele Bovendien zal zowel de Athlon 64 als de
Met een stroomverbruik van maximaal multimedia-pc gezien de hoge prijs van een Pentium M weinig verbruiken als u films
27 watt en een maximale kloksnelheid bekijkt of muziek beluistert. De AMD-chip
van ongeveer 2,26 GHz is de Pentium M schakelt terug naar 1.000 MHz en IS watt,
duidelijk ontworpen voor mobiel gebruik. de Intel-processor naar 800 MHz en hij
Wie op zoek is naar een geruisloze thuis- verbruikt enkele watts.
bioscoop-pc is natuurlijk eveneens geïnte-
resseerd in deze koele processor. De Pentium M werkt bijzonder koel
De prestaties van deze chip zijn vrij goed, en levert uitstekende prestaties, maar de
en laten zich vergelijken met een gelijk moederborden voor deze cpu zijn duur.
geklokte Athlon 64 als het gaat om Prijs: van 200 tot 600 euro
kantoorapplicaties. In games en reken- www.intel.com
intensieve applicaties is de Athlon 64

Eigenschappen AMD-processors
ATHLON 64 ATHLON 64 ATHLON 64 FX ATHLON 64 ATHLON 64 X2 SEMPRON
'WINCHESTER' FX2
KLOKSNELHEDEN 2 tot 2.4 GHz 1,8 tot 2.2 GHz 2.8 GHz 2,6 GHz 2 tot 2,4 GHz 1,6 tot 2 GHz
AANTAL KERNEN 1 1 1 2 2 1
CODENAAM Venice / San Winchester San Diego Toledo Toledo / Man- Palermo
Diego chester
PRODUCTIEPROCES 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm
L1-CACHE 2x64 KB 2 x 6 4 KB 2 x 6 4 KB 2x64 KB 2 x 6 4 KB 2x64 KB
L2-CACHE 5 1 2 - 1024 KB 512 KB 1.024 KB 1.024 KB 5 1 2 - 1.024 KB 1 2 8 - 2 5 6 KB
TDP-VERMOGEN 89 W 67 W 104 W 110 W 95 W 62 W
FRONT SIDE BUS 2 tot 2.4 GHz 1,8 tot 2,2 GHz 2.8 GHz 2.6 GHz 2 tot 2,4 GHz 1,6 tot 2 GHz
MAX. GEHEUGENBAND- 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6.4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s
BREEDTE
MAX. HOEVEELHEID 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB
ADRESSEERBAAR GEHEU-
GEN
ONDERSTEUNDE FEATURES
MMX
3DN0W!
SSE
SSE-2
SSE-3
NX BIT
MULTI-THREADING
64 BIT
STROOMBESPARINGS-
TECHNOLOGIE
VIRTUALISATIE
ja nee op hoogste kloksnelheid

24 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

Eigenschappen Intel-processors
CELERON D CORE DUO PENTIUM 4 E PENTIUM 5XX PENTIUM 6XX
KLOKSNELHEDEN 2,53 t o t 3,33 GHz 1.66 t o t 2.16 2,8 tot 3,6 GHz 2.8 tot 3.8 GHz 2,8 t o t 3,8 GHz
GHz
AANTAL KERNEN 1 2 1 1 1
CODENAAM Prescott Celeron Yonah Prescott Revision C-E Prescott F Prescott 2M
PRODUCTIEPROCES 90 nm 65 nm 90 nm 90 nm 90 nm
L1-CACHE 1 6 K B + 12K micro- 2x 32 KB 1 6 K B + 12K micro- 1 6 K B +12K 1 6 K B + 12K micro-ops
ops ops micro-ops
L2-CACHE 256KB 2.048 KB 1.024 KB 1.024 KB 2.048 KB
TDP-VERMOGEN* 73 W 31 W 103 W 115W 115W
FRONT SIDE BUS 533 MHz 667 MHz 800 MHz 800 MHz 800 MHz
MAX. GEHEUGENBAND- 4,2 GB/s 5,3 GB/s 6.4 GB/s 6.4 GB/s 6,4 GB/s
BREEDTE
MAX. HOEVEELHEID ADRES- 64 GB 4 GB 64 GB 64 GB 64 GB
SEERBAAR GEHEUGEN
ONDERSTEUNDE FEATURES
MMX
3DN0W!
SSE
SSE-2
SSE-3
NX BIT

MULTI-THREADING
64-BIT Revisie E
STROOMBESPARINGSTECH-
NOLOGIE
VIRTUALISATIE enkel 6x2

ja nee
op hoogste kloksnelheid alle huidige modellen, te herkennen aan de '6' o f ' 1' achteraan, bijvoorbeeld. 346 en 341 uitgezonderd 5x0 - de modelnummers die eindigen met

Resultaten
PROCESSORS QUAKE 4 SYSMARK
2004SE
640 X 480, LQ INTERNET CONTENT CREATION
SINGLE-CORE DUAL-CORE OVERALL 3D CREATION 2D CREA- WEB PUBLICATION
TION
AMD ATHLON 64 4000 + 127,5 fps nvt 201 212 198 257 187
AMD ATHLON 64 X2 124.9 fps 149,8 fps 220 269 243 311 258
3800+
AMD SEMPRON 3300+ 32.1 fps nvt 141 157 155 175 143
INTEL CELERON D 341 73,9 fps nvt 145 149 141 170 139
INTEL CORE DUO T2500 ng 239 288 271 328 268
INTEL PENTIUM 4 640 95 fps 15.8 fps 198 212 204 250 188
INTEL PENTIUM 4 830 115.5 fps 42,2 fps 211 251 229 287 241
INTEL PENTIUM M 740 102,4 fps nvt 161 165 156 200 145
BETER BETER BETER BETER BETER BETER BETER

nvt: niet van toepassing ng: niet getest in Acer TravelMate 4674WLMI met nVidia GeForce 5950

PRODUCTZOEKER

In ons dossier bespreken we tientallen PROCESSORS nVidia www.nvidia.com


chipsets en processors, maar waar kunt u AMD www.amd.com SiS www.sis.com
deze producten kopen? Met deze merken- Intel www.intel.com VIA www.viatech.com
wijzer kunt u de catalogi van vrijwel alle
fabrikanten van processors, chipsets en CHIPSETS MOEDERBORDEN
moederborden op uw gemak bekijken. ATI www.ati.com Abit www.abit.nl
Intel www.intel.com Albatron www.albatron.com.tw

26 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

PENTIUM D 840 - 820 PENTIUM D 950 - 920 PENTIUM EE 955 PENTIUM EE 3.73 PENTIUM M
2,8 tot 3.4 GHz 2.8 tot 3,4 GHz 2,8 tot 3.4 GHz 3.73 GHz 1.4 tot 2.26 GHz

2 2 2 1 1
Smithfield Presler Presler Prescott 2M Dothan
90 nm 65 nm 65 nm 90 nm 90 nm
16 K B + 12K micro-ops 16 KB + 12K micro-ops 16 KB + 12K micro-ops 16 K B + 12K micro-ops 2x 32 KB

1.024 KB 2.048 KB 2.048 KB 1024KB 2.048 KB


130 W 115 W 115W 115W 27 W
800 MHz 800 MHz 1.066 MHz 1.066 MHz 533 MHz
6.4 GB/s 6.4 GB/s 8.5 GB/s 8,5 GB/s 4,2 GB/s

64 GB 64 GB 64 GB 64 GB 4 GB

VIDEOCODERING STROOMVERBRUIK

OFFICE PRODUCTIVITY
OVERALL COMUNICATION DOCUMENT DATA ANALYSIS IDLE BELAST (CODERING)
CREATION
191 178 206 191 09:24 120 W 160 W
180 187 191 162 07:25 146 W 198 W

127 145 127 15:00 92 W 116 W


141 142 132 148 13:00 110 W 161 W
199 193 224 182 06:27 ng
185 168 194 194 09:40 111W 175 W
177 170 177 185 07:30 140 W 204 W
157 152 174 147 14:12 94 W 105 W
BETER BETER BETER BETER BETER BETER

AOpen www.aopen.nl EPoX www.epox.nl MSI www.msi-belgium.com


ASRock www.asrock.nl Foxconn www. PC Chips www.pcchips.com.tw
Asus www.asus.nl foxconnchannel.com Shuttle eu.shuttle.com
Biostar www.biostar.com.tw Gigabyte www.giga-byte.nl Soltek www.soltek.de
Chaintech www.chaintech.com.tw Intel www.intel.com SuperMicro www.supermicro.com
DFI www.dfi.com Iwill www.iwill.net Tyan www.tyan.com
ECS www.ecs.com.tw Jetway www.jetway.com VIA www.viatech.com

maart 2006 • PC MAGAZINE 27


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

2b. TEST VAN CHIPSETS

AMD-CHIPSETS reak - zo veel is duidelijk. De 350 MHz NVIDIA GEFORCE 6100 &
ATI LAAT VAN ZICH HOREN snelle Xpress 200 IGP is gebaseerd op de 6150
In de herfst van 2006 zal AMD de Radeon X300 XT en beschikt over twee Het succes van de Xpress 200 noopte
overstap maken naar DDR2. Met de pixel-shaders. Deze videochip ondersteunt nVidia tot actie en de GeForce 6100 is
ondersteuning voor de snelste DDR2- elk DirectX9-spel en 3D-toepassing. een passend antwoord. De 6100 borduurt
geheugenmodules (667 en 800 MHz) nVidia heeft echter een iets krachti- voort op de nForce 4 en voegt daar een
zal het AMD-platform nog een extra gere oplossing in huis met de GeForce GeForce 6200 aan toe op 425 MHz. De
duwtje in de rug krijgen. Het gevolg 6150. 6100 is een budgetoplossing met slechts
is een relatief rustige chipsetmarkt twee SATA-aansluitingen en geen Gigabit
met weinig nieuwkomers. Is het aan De Xpress 200P levert uitstekend Ethernet.
te raden om te wachten tot het audio- en degelijke 3D-prestaties voor Het is de GeForce 6150, die in dit
najaar? een lage prijs. Prestatiefreaks moeten dossier voor het eerst getest wordt, die
Als u van plan bent om nieuw RAM- wel uit de buurt van deze chipset echt potten breekt. De 6150 levert -
geheugen aan te schaffen, is dat misschien blijven. bovenop de uitgebreide lijst van features
niet onverstandig. De huidige chipsets www.ati.com van de nForce 4 - HDA-geluid en HDTV-
bieden iets wat de nieuwe rekruten ondersteuning. De ingebouwde videokaart
die in de herfst aantreden, niet zullen is bovendien voorzien van twee uitgangen
hebben: stabiliteit. Het gebeurt zelden dat ATI XPRESS CROSSFIRE (DVI-D en vga).Toch een paar minpuntjes:
we tijdens onze tests zo weinig problemen Onze eerste indruk van de Xpress de DVI-D-uitgang ondersteunt alleen digi-
ondervinden. De meeste chipsets zijn nu CrossFire was dat deze chipset niet meer tale output en kan dus niet geconverteerd
aangepast en verbeterd, waardoor u een is dan de Xpress 200 met twee 16x PCIe- worden naar een gewone vga-uitgang.
stabieler platform krijgt. slots, zodat u twee ATl-kaarten kunt ge- De tv-out en S/PDIF-uitgang zijn alleen
Een goed voorbeeld is de ATI Xpress bruiken. beschikbaar via een los aan te schaffen
CrossFire, die gebruikmaakt van de Uli Er is meer, want de Xpress CrossFire bracket.
1575-southbridge. Kleine verbeteringen gebruikt een sterk verbeterde, doch niet De GeForce 6150 presteert uit-
zorgden ervoor dat de magere usb- en nieuwe southbridge, de UN 1575 (in plaats stekend. De ingebouwde, 475 MHz snelle
opslagprestaties definitief tot het verleden van de 1573). Die komt met uitstekende 6150-videochip is bovendien in staat om
horen. Sterker zelf: de Xpress CrossFire USB 2.0-prestaties, NCQ- en RAID-5- de huidige 3D-games tot relatief goede
neemt nu de leiding in het peloton. Het- ondersteuning, en 300 MB/s SATA. In één frameratio's te versnellen - zolang u niet
zelfde geldt voor de meeste chipsets uit klap zijn dus alle nadelen van de Xpress boven een resolutie van 800 x 600 pixels
deze test: zo is de GeForce 6150, die geba- 200P weggeveegd, terwijl de sterke punten gaat. Wie meer grafische kracht nodig
seerd is op de nForce 4, een kleine, maar behouden bleven. Bovendien is de Xpress heeft, kan een aparte grafische kaart
duidelijk merkbare verbetering. CrossFire een vrij goedkope chipset die gebruiken. De GeForce 6150 werpt zich
een plaats vindt op moederborden die op als een interessante oplossing voor
ATI XPRESS 200P rond de 120 euro kosten. een thuisbioscoop-pc, terwijl de GeForce
De Xpress 200P heeft een echte Alleen de netwerkprestaties stellen teleur 6100 interessant is vor wie op zoek is naar
DirectX9-chip in de northbridge en zal aangezien de Xpress CrossFire niet een goedkope en degelijke pc.
dus scoren in de budgetmarkt en bij thuis- standaard beschikt over de ingebouwde
bioscoopfanaten. In totaal beschikt deze netwerkchip. Dat verleidt de meeste De GeForce 6150 is de snelste chipset
chipset over 22 PCIe-lijnen, waarvan twee fabrikanten tot het gebruiken van trage in onze test, en uitermate geschikt voor
gebruikt worden om de northbridge aan Marvell- of Realtek-NICs. De Xpress de thuisbioscoop-pc. U moet wel extra
de Uli-southbridge te verbinden. U leest CrossFire levert uitstekende prestaties betalen voor brackets.
het goed: de southbridge van Uli kan ge- voor weinig geld. www.nvidia.com
combineerd worden met de northbridge De prestatiefreaks kunnen bovendien
van ATI. een beroep doen op uitstekende over-
Die southbridge levert nog altijd zwak- klokkingsmogelijkheden. NVIDIA NFORCE 4, ULTRA
ke usb-prestaties, wat toch een sterk min- EN SLI
punt is nu er zoveel apparaten aangesloten De Xpress CrossFire heeft alle moder- De nForce 4 blijft de referentie van het
worden op de usb-poort. De uitstekende ne features aan boord (behalve Gigabit AMD-platform. Het is een uitstekende SA-
ingebouwde geluidschip maakt veel goed, Ethernet), biedt uitstekende prestaties, TA-ll-controller die zowel NCQ, RAID-5
en biedt nu ook ondersteuning voor In- is goedkoop en goed overklokbaar; wat als een maximale, 300 MB/s transfersnel-
tel High Definition Audio. De RAID- en wil een mens nog meer? heid ondersteunt. Een Gigabit-NIC om u
schijfprestaties zijn echter middelmatig. www.ati.com tegen te zeggen, met bovendien uitsteken-
Dit is geen chipset voor de prestatief- de usb-prestaties. En als dat nog niet ge-

28 PC MAGAZINE - maart 2006


noeg is, biedt het ook de mogelijkheid om daarentegen uitmuntend.
twee grafische kaarten in SLI te plaatsen. Al bij al is de SiS 756 een leuk alter-
Toch kan de nForce 4 niet ontsnap- natief, vooral vanwege het lage prijskaartje
pen aan het feit dat ATI en SiS een grote dat aan de SiS 756-moederborden hangt.
inhaalmanoeuvre gemaakt hebben. Zo Alleen met de modernste en snelste SA-
moet nVidia dringend iets doen aan de TA-schijven zullen de beperkingen van SiS'
middelmatige geluidschip die HDA (High SATA-controller opvallen.
Definition Audio) niet ondersteunt. De
ingebouwde firewall lijkt leuk op papier, De SiS 756 is een goed alternatief
maar zorgt soms voor problemen; als u de voor een Sempron-gebaseerde pc met
firewall uitschakelt, is de nForce 4 echter budgetschijf.
een dijk van een chipset. www.sis.com
De nForce 4 blijft de lieveling van ga-
mers dankzij de volwassen SLI-implemen-
tatie. Met de nieuwste videochips kan de VIA K8T890
Xpress CrossFire de nForce 4 SLI over- VIA's K8T890 is de oudste chipset van
troeven, maar de nForce 4 heeft reeds deze test. De chip moet het vooral
zijn degelijkheid bewezen. Zolang u be- hebben van zijn lage prijs, want de lijst met
reid bent om te investeren in een aparte features laat te wensen over. RAID wordt
ondersteund, maar met slechts twee eigen
SATA-poorten en zonder NCQ zal daar
weinig van terecht komen.
De geavanceerde geluidschip -VIA'sVi-
nyl Audio - met ondersteuning voor Intels
High Definition Audio-standaard (HDA)
maakt veel goed. De chipset rekent vooral
op externe chips; Gigabit Ethernet, Fire-
wire worden geleverd via externe chips.
Dat spaart natuurlijk heel wat centen uit,
maar betekent meestal ook dat men heel
goedkope en middelmatige chips gebruikt
ter vervanging. De K8T890 presteert goed
en kaapt zelfs de eerste plaats weg wan-
De nForce 4 blijft de lieveling van gamers
neer we de usb-snelheid meten.Toch lijkt
het ons raadzaam te wachten op de op-
geluidskaart, is de nForce 4 een goed volger, de K8T900, die ieder moment kan
doordachte keuze. verschijnen.

De nForce 4 presteert uitstekend en De K8T890 heeft een goede geluids-


biedt een goede betrouwbaarheid, maar chip, maar deze goedkope chipset begint
de concurrentie heeft niet stilgezeten. wel wat ouderdomsrimpels te krijgen.
www.nvidia.com www.viatech.com
(nForce 4)
(nForce 4 Ultra)
(nForce 4 SLI)

SIS 756
De SiS 756 valt op dankzij zijn goede
prestaties - behalve bij opslag. De SiS 756
mikt duidelijk op de budgetmarkt en moet
het stellen zonder HDA-geluid en NCQ.
De standaard SATA-controller is beperkt
tot 150 MB/s. Dat zou geen probleem
mogen zijn; de meeste schijven halen
alleen hogere snelheden via een burst uit
de RAM-cache. De opslagprestaties zijn
over de hele lijn heel middelmatig. De
VIA's K8T890 moet het vooral hebben
Gigabit Ethernet- en usb-prestaties zijn
van zijn lage prijs.
DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

Eigenschappen AMD-processors
ATHLON 64 ATHLON 64 ATHLON 64 FX ATHLON 64 ATHLON 64 X2 SEMPRON
'WINCHESTER' FX2
KLOKSNELHEDEN 2 tot 2,4 GHz 1,8 tot 2.2 GHz 2,8 GHz 2,6 GHz 2 t o t 2.4 GHz 1.6 tot 2 GHz
AANTAL KERNEN 1 1 2 2 1
CODENAAM Venice / San Winchester San Diego Toledo Toledo / Man- Palermo
Diego chester
PRODUCTIEPROCES 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm
L1-CACHE 2x 64 KB 2x 64 KB 2x 64 KB 2x 64 KB 2 x 6 4 KB 2x 64 KB
L2-CACHE 5 1 2 - 1.024 KB 512KB 1.024 KB 1.024 KB 5 1 2 - 1.024 KB 128-256 KB
TDP-VERMOGEN 89 W 67 W 104 W 110 w 95 W 62 W
FRONT SIDE BUS 2 tot 2,4 GHz 1,8 tot 2.2 GHz 2.8 GHz 2,6 GHz 2 tot 2,4 GHz 1,6 tot 2 GHz
MAX. GEHEUGENBAND- 6.4 GB/s 6.4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s
BREEDTE
MAX. HOEVEELHEID 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB
ADRESSEERBAAR GEHEU-
GEN
ONDERSTEUNDE FEATURES
MMX
3DN0W!
SSE
SSE-2
SSE-3
NX BIT
MULTI-THREADING
64 BIT
STROOMBESPARINGS-
TECHNOLOGIE
VIRTUALISATIE

ja nee op hoogste kloksnelheid

Resultaten AMD-chipsets
SCIENCEMARK QUAKE 4

GEHEUGENBAND- LATENTIETIJD
BREEDTE
4 BYTE 16 BYTE 64 BYTE 256 BYTE 512 BYTE 640 X 480, LQ
STRIDE STRIDE STRIDE STRIDE STRIDE
ATI RADEON XPRESS 200 4.038,5 MB/s 3 cycli 13 cycli 54 cycli 125 cycli 129 cycli 112.1 fps
ATI RADEON XPRESS CROSSFIRE 4.841.73 MB/s 4 cycli 13 cycli 52 cycli 116 cycli 120 cycli 118.1 fps
NVIDIA GEFORCE 61 SO / 430 4.981.09 MB/s 4 cycli 13 cycli 51 cycli 116 cycli 122 cycli 122,8 fps

NVIDIA NFORCE 4 - 4X 4.958,03 MB/s 3 cycli 13 cycli 51 cycli 115 cycli 120 cycli 122.2 fps

NVIDIA NFORCE 4 SLI 16X 4.902.92 MB/s 3 cycli 13 cycli 51 cycli 115 cycli 119 cycli 122,9 fps

SIS 761 4.876.65 MB/s 3 cycli 13 cycli 51 cycli 116 cycli 122 cycli 120.5 fps
VIA KT890 4.797 MB/s 4 cycli 13 cycli 52 cycli 119 cycli 123 cycli 120,2 fps
nvt: niet van toepassing BETER BETER BETER BETER BETER BETER BETER

Resultaten AMD-chipsets
HDTACH RAID
CONTROLLER
BURST-SNELHEID GEMIDD. CPU-BELASTING GEMIDD. GEMIDD.
TOEGANGSTIJD LEESSNELHEID SCHRIJFSNELHEID
ATI RADEON XPRESS 200 Silicon Image 126.4 MB/s 7,9 ms 3% 107,4 MB/s 105,4 MB/s
3II2A
ATI RADEON XPRESS Uli I57S 229.9 MB/s 8 ms 4% II6.9MB/S 112.1 MB/s
CROSSFIRE
nForce RAID- 201.5 MB/s 7.8 ms 4% 98,9 MB/s 115,4 MB/s
NVIDIA GEFORCE 6 1 5 0 / 4 3 0 controller
nForce RAID- 202.8 MB/s 7,8 ms 4% 99,3 MB/s 115.6 MB/s
NVIDIA NFORCE 4 - 4X controller
nForce RAID- 192.8 MB/s 8,1 ms 5% 99,8 MB/s 114.7 MB/s
NVIDIA NFORCE 4 SLI 16X controller
SIS761 SiS 182 154.2 MB/s 8 ms 3% 97.2 MB/s 112 MB/s
VIA KT890 VIAVT8237 209.9 MB/s 7.8 ms 4% 114.1 MB/s 90.9 MB/s
BETER BETER BETER BETER BETER

30 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

PASSMARK ADVANCED NETWORK-TEST


CONTROLLER TRANSFERRATIO CPU-BELASTING

CPU-OPTIMALISATIE / * CPU-OPTIMALISATIE /
THROUGHPUT *THROUGHPUT

maart 2006 - PC MAGAZINE 31


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

INTEL-CHIPSETS pariteitsblokken is behoorlijk zwaar. Met De i9l5 en i925 ontberen onder-


IN DE CLINCH MET NVIDIA een dual-core processor ontfermt de ene steuning voor de laatste Intel-processor-
Tot voor kort stelde de strijd op de cpu zich over deze berekeningen, terwijl technologieën en zijn daarom niet meer
chipsetmarkt weinig voor; Intels de ander ervoor zorgt dat de andere interessant.
eigen chipsets hadden een verplet- taken niet vertragen. Als u dus drie of www.intel.com
terend overwicht. De strijd is ech- meer SATA-schijven heeft en een dual- (i9l5)
ter opnieuw opgelaaid. nVidia heeft core processor, dan kunt u nu genieten (i925)
zich namelijk enthousiast op de van serverprestaties op schijfniveau.
Intel-chipsetmarkt gestort. SiS staat INTEL I945P
ondertussen in de schaduw van de INTEL 1915 & 1925 Dankzij zijn relatief lage prijs en
twee giganten en richt zich vooral op De i9l5 en i925 zijn chipsets van de uitgebreide functionaliteit is het instap-
de goedkopere Celeron-processor. vorige Intel-generatie. Hier en daar kunt model van Intel erg interessant te
Dat Intel meer concurrentie kreeg, heeft u de i915 nog op de kop tikken voor een noemen. De i955 en i975 zijn wat sneller,
onmiddellijk positieve gevolgen. Zo heeft bodemprijs, maar er kleven behoorlijk wat maar voor de rest hoeft de i945 helemaal niet
Intel heel wat functies in zijn nieuwe chip- nadelen aan deze chipsets. Niet alleen is onder te doen: deze chipset ondersteunt
sets gestoken. Bedoeling van de i945, i95S de SATA-controller wat trager, ook de de nieuwe, snelle 1.066-MHz bus en
en i975 is vooral om de nieuwe dual-core ondersteuning voor dual-core cpu's ont- DDR2-667.
cpu's een stevig en rijk uitgerust platform breekt. Intel scoort met een 300-MB/s SATA-
te bieden. Deze chipsets bieden geen onder- controller die NCQ ondersteunt en zowel
Een mooi voorbeeld van hoe de steuning voor de nieuwe DDR2-ge- RAID-0, -1,-5 als Matrix-RAID aanbiedt.
processors met dubbele kern nieuwe heugenmodules (667 MHz), de eerste De enige verschillen met de duurdere i955
functionaliteit mogelijk maken, is de DDR2-chips die eindelijk behoorlijk wat en i975 zijn de ondersteuning voor 8 GB
invoering van RAID-5. Deze RAID-vorm sneller zijn dan de vorige DDR-technolo- geheugen en de - onbetaalbare - Pentium 4
is een veilige manier om de prestaties gie. De i925 is bovendien duur; de i9l5 is EE (die laatste werkt niet op de i945). De
van uw schijfsysteem behoorlijk op te goedkoper, maar de i945 levert meer waar i945P laat echter wel middelmatige game-
schroeven, maar de berekening van de voor z'n geld voor dezelfde prijs. prestaties noteren.

Resultaten Intelchipsets
SCIENCEMARK

GEHEUGENBANDBREEDTE LATENTIETIJDEN

4 BYTE STRIDE 16 BYTE STRIDE 64 BYTE STRIDE 256 BYTE STRIDE

INTEL I945G 4.374.44 MB/s 6 cycli 14 cycli 45 cycli 288 cycli

INTEL I945P 4.409,32 MB/s 6 cycli 14 cycli 44 cycli 283 cycli

INTEL I955X 4.648,05 MB/s 6 cycli 14 cycli 40 cycli 256 cycli

INTEL I97SX 4.682,2 MB/s 6 cycli 14 cycli 40 cycli 253 cycli

NVIDIA NFORCE 4 4.703,85 MB/s 6 cycli 14 cycli 39 cycli 219 cycli


INTEL

SIS 649* ng ng ng ng ng
BETER BETER BETER BETER BETER

nvt: niet van toepassing ng: niet getest * getest met Pentium 4 640

Resultaten Intelchipsets
HDTACH RAID
CONTROLLER
BURST-SNELHEID GEMIDD. CPU- GEMIDD. GEMIDD.
TOEGANGSTIJD BELASTING LEESSNELHEID SCHRIJFSNELHEID
INTEL I945G nvt nvt nvt nvt nvt nvt
INTEL I945P Intel ICH7R 220,4 MB/s 7,9 ms 2% 107,1 MB/s 96 MB/s
INTEL I955X Intel ICH7R 216.3 MB/s 7,9 ms 6% 104.4 MB/s 95,9 MB/s
INTEL I975X Intel ICH7R 214.4 MB/s 7,8 m s 5% 107.3 MB/s 96,3 MB/s
NVIDIA NFORCE 4 nForce 4 216,7 MB/s 7,8 ms 3% 100,1 MB/s 115,3 MB/s
INTEL
SIS 649* SIS 182 212,2 MB/s 8 ms 7% 114,1 MB/s 111,7 MB/s
BETER BETER BETER BETER BETER
% BETER

32 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

De i945P is stabiel - zoals het Intel be- die elk twee taken (threads) aankunnen paar extraatjes. Zo beschikt de nForce 4
taamt - en rijk uitgerust, maar zet geen dankzij HyperThreading. Slechts één chip- Intel over zowat alle features van de Intel-
topprestaties neer. set kan echt goed overweg met die vier concurrentie, maar ondersteunt hij tien
www.intel.com simultane cpu-threads, en dat is de i975x. in plaats van acht usb-poorten, en kunt u
Voor de rest is de i975x nagenoeg vier PATA-toestellen gebruiken in plaats
identiek aan de i955x. De i975x levert iets van twee. Vooral dat laatste is handig: een
INTEL I955X EN INTEL I975X betere prestaties voor een hogere prijs. dvd-schrijver maakt meestal nog gebruik
Naar typische Intel-traditie is de i955x een Het grootste verschil tussen de i945P, van de PATA-aansluiting en als u nog
iets duurdere, maar stabiele en innovatieve i955x en i975x zit 'm in de geheugencon- PATA-schijven liggen hebt, is het niet han-
chipset. Ook hier vinden we de uitsteken- troller. De i975x benadert het geheugen dig om die op dezelfde aansluiting als de
de Intel SATA-controller die is uitgerust het snelst, de i955x volgt op de hielen en dvd-schrijver te plaatsen.
met RAID-5, NCQ en de mogelijkheid om de i945 is conservatief. De rest van de Het zwakke punt van de nForce 4 blijft
maximaal 300 MB/s uit het RAID-systeem componenten is identiek. de middelmatige AC'97-geluidschip. De
te halen. Als eerste biedt de i955x de nForce 4 levert wel uitstekende prestaties
mogelijkheid om 6 PCIe-oplossingen aan te De i955x is goedkoper dan de i975x, af, werkt stabiel en is bovendien de enige
sluiten en maar liefst 8 GB DDR2-geheu- even goed uitgerust en bijna even snel. optie voor wie twee videokaarten in SLI
gen aan te sturen.Voor dat laatste gebruikt De i955x is dan ook de te kloppen In- wil combineren met een Pentium 4. De
u natuurlijk het beste een 64-bit versie van tel-chipset. De i975x biedt niet echt een Gigabit-prestaties halen de eerste plaats,
uw favoriete besturingssysteem. meerwaarde ten opzichte van de i955x. maar in de gametest moet de nForce 4 de
De prestaties van de i955x liggen een www.intel.com Intel-chipset laten voorgaan. Het gaat hier
stuk hoger dan die van de i945P;ze komen (i955x) om minieme verschillen; uw persoonlijke
zelfs in de buurt van de snelste Intel-chip- (i975x) smaak zal de doorslag moeten geven.
set, de i975x. De bestaansreden achter de
i975x is vooral een chipset voor de duur- NVIDIA NFORCE 4 INTEL De nForce 4 voor Intel zet mooie pres-
ste Intel-processor voor de desktop: de nVidia is de enige echte uitdager voor Intel taties neer. Met een betere geluidschip
Pentium D 955 EE. Die heeft twee kernen en probeert de show te stelen met een zou dit een Intel-killer kunnen zijn.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 33
DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

www.nvidia.com Celeron-pc wilt samenstellen. - de SiS 649FX en 656FX - met onder-


De SiS 965-southbridge is niet meer steuning voor de nieuwe Intel-processors
van deze tijd. Met slechts één usb-control- zijn aangekondigd, maar nog niet terug te
SIS 649 ler die op USB 2-0 snelheid kan werken vinden op een moederbord dat beschik-
De SiS 649 was de enige SiS-chipset voor en een SATA-controller die slechts twee baar is in de Benelux.
de Pentium 4 die we konden bemachtigen. poorten ondersteunt, kunt u niet al te veel
De SiS-chip is een budgetchip met slechts apparaten op uw pc aansluiten. De SiS 649 is alleen geschikt als u
één geheugenkanaal, wat de prestaties Onze tests wijzen uit dat de nieuw- een goedkope Celeron-computer wilt
behoorlijk beperkt. ste Intel-processors met dubbele kern samenstellen.
Met andere woorden: deze goedkope niet ondersteund worden, hoewel SiS het www.sis.com
chip is alleen geschikt als u een goedkope tegendeel beweert. Nieuwe SiS-chipsets

HOE WE TESTEN

Traditiegetrouw proberen we tests af te


leveren waar u echt wat aan heeft. Hoewel
een snelheidswinst van enkele procenten
interessant is voor de prestatiefreaks, zul-
len andere lezers hier niet warm of koud
van worden.
De prestaties van de usb-, NIC- en SATA-
controller worden steeds belangrijker. Als
we kijken naar onze eigen pc, ontwaren
we een ADSL-modem, een geheugenstick,
een harde schijf en een fotocamera op de
usb-poorten. De usb-bus vormt al snel HDTach stelt ons in staat
een flessenhals voor snellere apparaten: de usb- en SATA-snelheid
te meten.
een snelle harde schijf haalt 60 MB/s, de
beste usb-bus haalt 35 MB/s. Gelet op het
feit dat we steeds meer usb-apparaten Advanced Network-benchmark meet de degene die het beste scoort in game- en
aansluiten, kan dat al snel een probleem snelheid van de NIC en de cpu-belasting die applicatietests.
vormen voor de middelmatige chipset - daar mee gepaard gaat. U kunt de test ook zelf uitvoeren. Down-
met lange wachttijden tot gevolg. Een gewone schijf zal niet snel de SATA- load ScienceMark op www.sciencemark.
De SATA-controller wint eveneens aan controller op de knieën krijgen. We testen org, kies Membench in het menu en druk
belang. De processor en DDR2-geheugen echter de maximale sequentiële transfer- op Analyze. U krijgt dan de bandbreedte
halen hun gegevens in enkele nano- snelheid van de SATA RAID-chip met Win- en de latency-tijd van het geheugen in gra-
seconden op, de harde schijf blijft ver bench Harddisk Inspection-test. De twee fiekvorm te zien.
achter en is ongeveer duizend keer trager. snelle 10.000-tpm WD 74 GB Raptor-schij- Ten slotte testen we met Quake 4 en
Het gevolg is dat de meeste gebruikers ven in RAID-0 zorgen ervoor dat de SATA- BAPCO's SYSmark 2004. SYSmark bestaat
vooral op de harde schijf moeten wachten. chip zijn echte ruwe kracht laat zien. Met uit twee belangrijke tests. De eerste is
De schijfprestaties verdienen dus zeker HDTach ten slotte, controleren we of we Internet Content Creation, die de vol-
onze aandacht. de vorige resultaten kunnen bevestigen met gende applicaties gebruikt: Adobe After
De NIC-prestaties zijn vooral van belang een andere benchmark. Effects 5.5, Adobe Photoshop 7.01, Adobe
in de professionele wereld, maar natuur- Premiere 6.5 Digital Movie, Discreet 3ds
lijk ook in de kleine thuisnetwerkjes waar APPLICATIEPRESTATIES max 5.1, Macromedia Dreamweaver &
men snel een filmpje doorstuurt van de Componententests zijn belangrijk, maar Flash, Microsoft Windows Media Encoder
ene naar de andere pc. het plaatje is natuurlijk niet compleet 9, McAfee VirusScan 7.0 en WinZip 8.1.
zonder aan te geven welke chipset in games en De Office Productivity-benchmark gaat
USB EN OPSLAG applicaties de snelste is. aan de slag met Adobe Acrobat 5.0.5,
Om de usb-prestaties te meten, maken we ScienceMark Membench is gespecialiseer- Microsoft Access 2002, Microsoft Excel
gebruik van een snelle Maxtor OneTouch de software die de maximaal beschikbaar 2002, Microsoft Outlook 2002, Micro-
160 MB die we op de usb-poort aansluiten. bandbreedte en de minimale vertraging als soft PowerPoint 2002, Microsoft Word
Onze meting met de HDTach-transfertest de cpu de gegevens uit het centrale RAM- 2002, Microsoft Internet Explorer 6.0
geeft u dus een idee hoeveel data per geheugen moet halen, meet. De chipset die SPI, ScanSoft Dragon NaturallySpeaking 6,
seconde de usb-chip aankan. De PassMark hier de beste prestaties haalt, is meestal ook McAfee VirusScan 7.0 en WinZip 8.1.

34 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS

3 KEUZE VAN DE REDACTIE

WELKE COMBINATIE VOOR WELKE GEBRUIKER?


Natuurlijk willen we combinatie met de eigen i945-chipset de betere algemene prestaties van de
allemaal de allersnelste die vooral opvalt door de flitsend snelle Celeron D, als wel door de mogelijkheid
processor, welke dat ook SATA RAID-controller. Het is een stabiel om te upgraden naar zowel de Pentium
moge zijn. In de praktijk draaiend duo, dat echter minder overtuigt 4 als de Pentium D. De i945G-chipset
blijkt echter dat vooral het budget als er moderne games op het menu staan. vormt daarvoor het ideale platform, maar
de processorkeuze beïnvloedt. Stel u mag dan wel niet te veel verwachten van
daarom eerst een budget vast en THUISBIOSCOOP de geïntegreerde grafische kaart.
ga na of dat in verhouding is met de In deze categorie is een laag stroomver-
rest van de pc. Zo heeft het weinig bruik van belang en dan komen we onver- ALLESKUNNER
zin om een topprocessor van vele mijdelijk bij A M D terecht. De Pentium M U doet van alles met uw pc en eist onder
honderden euro's te combineren of Core Duo valt ook te overwegen, ware alle omstandigheden uitstekende pres-
met budgetonderdelen. Als 20 tot 25 het niet dat de totale prijs dan schrikba- taties? Twijfel niet en kies voor de dual-
procent van het totale budget naar rend hoog wordt. We kiezen uiteindelijk core Athlon 64 X2 van A M D , en in het
de processor gaat, is dat doorgaans voor een Athlon 64 met een lagere pro- bijzonder de 3800+. Op dit moment is
een vrij goede verhouding. cessornummering, bijvoorbeeld de 3200+. dat misschien niet de allersnelste proces-
U wilt upgraden? Controleer dan welk Nog belangrijker dan de processor is hier sor, maar daartegenover staat wel een
socket en chipset het moederbord aan het moederbord dat standaard over heel prima afhandeling van multi-tasking en de
boord heeft, en ga na welke processors wat audio- en videofeatures moet beschik- prestaties zullen in de toekomst alleen
compatibel zijn. Doorgaans vindt u op ken. De keuze valt op de GeForce 6150- maar toenemen wanneer er meer aange-
de website van de moederbordfabrikant chipset van nVidia. paste software op de markt verschijnt. De
lijsten met compatibele processors per beste chipset voor de Athlon 64 X2 is de
moederbord. Mogelijk is een Bios-update HUIS-, TUIN- EN nForce 4 Ultra van nVidia.
van het moederbord nodig om de nieuw- KEUKENGEBRUIK
ste generatie processors te herkennen en Ietwat verrassend misschien wint de
laten werken. Intel Celeron D het hier van de AMD
Het doorlopen van honderden bench- Sempron. Dat komt niet zozeer door
marks op tientallen testopstellingen levert
vanzelfsprekend heel wat informatie op. U
vindt de belangrijkste cijfers in de vergelij-
kende tabel.

GAMING
Hier zijn er weinig verrassingen: de
single-core Athlon 64 van A M D blijft
de beste keuze met uitstekende presta-
ties voor een betaalbare prijs. Een moei-
lijkere vraag is welke chipset u kiest; de
nVidia nForce 4 SLI is de gedoodverfde
favoriet, maar eigenlijk bent u als gamer
minstens even goed af met de ATI
Xpress CrossFire. De chipsetkeuze
hangt waarschijnlijk vooral af van de
grafische kaart(en) die u al bezit of nog
zult aanschaffen. Merken met elkaar
mengen heeft hier geen zin; gpu's van ATI
combineert u het beste met ATl-chipsets,
en hetzelfde geldt voor nVidia.

MULTIMEDIAWERKSTATION
Hier komt Intel verrassend uit de hoek
met de goedkoopste dual-core proces-
sor van het moment, de Pentium D, in

maart 2006 - PC MAGAZINE 35


HARDWARE

DELL 3007WFP VERSUS APPLE 30" CINEMA HD DISPLAY

30-INCH LCD-OPPERVLAK
Bij fotobewerking, videomontage en bracht Apple een 30-inch lcd-scherm voet, vormt het Dell-scherm een open
opmaak kan een scherm niet groot op de markt, de Apple 30" Cinema HD uitnodiging aan Apple om de strijd aan te
genoeg zijn, hoewel het nieuwste Display. De 24-inch schermen van zowel gaan. [M.G / jo.B]
tft-display van Dell met een beeld- Dell als Apple zijn voorzien te zijn van
doorsnede van 30-inch behoorlijk in exact hetzelfde LG.Philips lcd-paneel, en Een scherm van deze omvang vergt
de buurt komt. Wij vergelijken Dells ook in de 30-inch uitvoering kennen de een behoorlijke investering, zowel in het
nieuwste paradepaardje met Apple's schermen veel overeenkomsten; beide scherm zelf als in de videokaart die het
30-inch exemplaar. werken op dezelfde resolutie en vereisen aan moet sturen.Voordat u hiertoe over
De Dell 3007WFP stelt behoorlijke eisen een grafische kaart met een Dual link DVI- gaat, is het verstandig om na te gaan of
aan uw pc. Zo dient uw videokaart uitg- D-uitgang. uw applicaties wel vragen om een der-
erust te zijn met een Dual link DVI-D- Het Dell-paneel is echter in staat een gelijk schermformaat. Heeft u de ruimte
uitgang en overweg kunnen met een helderheid te tonen van 400 cd/m2, het nodig voor bijvoorbeeld beeldbewerking,
resolutie van 2560 bij 1600.Wij gebruikten Apple-scherm moet het doen met 270 videomontage of opmaak, dan vormt de
een MSI NX7800-bord met een GeForce cd/m2. Verder beschikt de Dell over een Dell 3007WFP mede dankzij zijn scherpe
7800GT-chipset aan boord. Het scherm hogere contrastratio (700:1 tegenover de prijs een uitstekende keuze.
doorliep onze intensieve Displaymate- 400:1 van Apple) en een snellere respon- Prijs: 2140 euro
benchmark zonder problemen. se-tijd (14 ms tegenover 16 ms). www.dell.nl
Kleine minpuntje is het subtiele kleur- We vermoeden dan ook dat de Dell
verloop als we het scherm met één kleur 3007WFP is uitgerust met een nieuwer Prijs: 2689 euro
vullen, veroorzaakt door een niet overal paneel dan zijn Apple-evenknie. Gecom- www.apple.com
even consistente backlight. Verder con- bineerd met een scherpere prijs, meer
stateren we bij 6-punts letters een lichte usb-poorten en een in hoogte verstelbare Met dank aan MSI Nederland
vertekening bij de randjes. Helaas is het
niet mogelijk direct een on-screen-display
op te roepen; het scherm is alleen in te
Specificaties
stellen via de meegeleverde software. Het DELL 3007WFP APPLE CINEMA HD DISPLAY
Dell-scherm bevat een ingebouwde 4-
poorts usb-hub en een ingebouwde 9-in-1 - RESOLUTIE 2.560 x 1.600 2.560 x 1.600
kaartlezer, keurig in het frame weggewerkt. HELDERHEID 400 cd/m2 270 cd/m2
De voet van de monitor is uitstekend, en CONTRASTRATIO 700:1 400:1
HORIZONTALE INKIJKHOEK 178 170
maakt het mogelijk om het scherm zowel
VERTIKALE INKIJKHOEK 178 170
horizontaal als verticaal te verstellen. RESPONSETIJD 14ms 16ms
Als een van de eerste fabrikanten

De UltraSharp 3007 WFP kan zowel horizontaal als verticaal De 30" Cinema HD Display is uitgerust met DVI, Firewire 400
versteld worden. en USB 2.0.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 37
HARDWARE

ROMEDIA EXTERNE HARDDISKS CO-MARKII


GERUISLOZE HARDE SCHIJVEN
Geïnspireerd door de vormgeving MB cache aan boord en draait op 5.400 geluidsproductie van de Romedia-schijven,
van de Powermac brengt Romedia toeren. De capaciteit varieert van 40 tot maar het blauwe ledje dat de diskactiviteit
een serie externe harde schijven uit. 120 GB (desgewenst kunt u de omvang in aangeeft had wel wat minder fel mogen
U heeft de keuze uit een handzame stappen van 20 GB doen toenemen). De schijnen. De Romedia-schijven worden
2,5-inch variant, bedoeld voor onder- tweede variant draait op 7.200 toeren overigens van stroom voorzien via USB
weg, en de grotere 3,5-inch versie en is leverbaar met 60, 80 of 120 GB aan 2.0, de 3,5-inch variant beschikt daarnaast
voor thuis. boord. over een Firewire-aansluiting. [M.G.]
De 2,5-inch schijven zijn verkrijgbaar in De schijven doen geruisloos hun werk
twee varianten. De eerste versie heeft 8 en zijn dusdanig klein en licht dat ze de Wie snel zijn harde schijfruimte wil
naam 'portable' eer aan doen. uitbreiden, of op zoek is naar een
De 3,5-inch schijven draaien op 7.200 mobiele harde schijf, is bij deze Romedia-
toeren. De 'langzame' variant (met 8 MB schijven aan het juiste adres.
cache) is leverbaar met 160, 250, 400 en Prijzen:
500 GB aan schijfruimte. De 'snelle' variant 2,5-inch 5.400 rpm: 106 euro voor 40 GB
(16 MB cache) begint bij 250 GB en loopt tot 356 euro voor 120 GB
op tot 500 GB. Deze schijven zijn te groot 2,5-inch 7.200 rpm: 201 euro voor 60 GB
om makkelijk onderweg mee te nemen, tot 296 euro voor 100 GB
maar als u op zoek bent naar schijfruimte 3,5-inch 8 MB cache: 130 euro voor 160
De 2,5-inch misstaan ze niet op uw bureau. Het mee- GB tot 427 euro voor 500 GB
schijven van geleverde standaard om de 3,5-inch schij- 3,5-inch 16 MB cache: 165 euro voor 250
Romedia zijn
dusdanig klein
ven rechtop te zetten maakt de stijlvolle GB tot 475 euro voor 500 GB
en licht dat ze de vormgeving compleet. www.romedia.nl
naam 'portable'
We zijn te spreken over de geringe
eer aan doen.

LG EXTERNAL SUPER MULTI DVD/CD REWRITER GSA-5I69D


EÉN KNOP, ALLE MEDIA
We leven in een wereld van digitale voor video of het maken van dvd's. U geeft
media en zijn voortdurend op zoek aan in welk formaat u wilt branden, splitst
naar nieuwe manieren om beeld, video's op en stelt in op welke manier en
geluid en video op een snelle en in- wanneer u wenst op te nemen.
tuïtieve manier op onze computer We sluiten de LG GSA-5169D aan op
te krijgen. LG Electronics waagt een een notebook (de meest evidente partner
poging met een nieuwe, externe dvd- voor deze externe drive) en proberen een
schrijver. tv-programma op te nemen. Met slechts
De LG External Super Multi DVD/CD een paar klikken hebben we ingesteld dat
we een dvd willen maken met een mpeg2- De
Rewriter GSA-5169D is een fraai vorm-
knop
gegeven 16x/8x dvd-schrijver, aan te sluiten opname van het desbetreffende program- aan de
op de USB 2.0-poort van uw pc. We kun- ma. voorzijde
start de
nen er natuurlijk cd's en alles soorten dvd's De opnamekwaliteit is middelmatig,
meegeleverde
mee branden, maar de opmerkelijkste maar dat is te verwachten van televisie- software waar-
eigenschap is dat we de LG rechtstreeks opnames. We vinden het station verder mee u video kunt
op onze televisie, recorder of camera opnemen.
ietwat lawaaierig. Het prijskaartje van de
kunnen aansluiten. Aan de achterzijde van GSA-5169D is overigens scherp genoeg
de GSA-5169D vinden we namelijk twee om te kunnen concurreren met externe muziek en video kunt opnemen. De
stereojacks, een S-Video- en een Com- branders die het zonder de AV-functies brander is bijzonder gebruiksvriendelijk
posiet-poort. Aan de voorzijde treffen we moeten stellen. [T.B.] en gunstig geprijsd.
een duidelijke rode knop aan, die de One Prijs: 149 euro
Touch dvd-software opstart - een bijzon- LG levert met de GSA-5I69D een www.lge.nl
der gebruiksvriendelijke opnameomgeving externe dvd-schrijver waarmee u ook

38 PC MAGAZINE - maart 2006


HARDWARE

NOKIA 770
NOKIA MAAKT OPEN SOURCE-TABLET
We hebben gemengde gevoelens bij
de Nokia 770. Het zou de start van
een nieuwe trend kunnen zijn, maar
ook een al bij voorbaat geflopt idee.
De Nokia 770 is bedoeld als extra in-
ternetportaal voor de thuisgebruiker en
maakt uw veel duurdere notebook over-
bodig. De kleine tablet meet 14 bij 8 cm,
is 1,7 cm dik, en maakt gebruik van een
802.11b/g-adapter of een telefoon met
Bluetooth om verbinding te maken met
internet. Nokia koos voor de Opera-
browser, het Linux-besturingssysteem, een
eenvoudige e-mailclient die imap en pop3
ondersteunt, een mp3- en videospeler, en
een pdf-viewer.
Door zijn afmetingen is het apparaat
niet bijzonder geschikt als zakcompu-
ter; wij vinden het vooral een gemak in
huis, om in onze luie stoel snel even mail
te controleren of wat informatie op het
web te zoeken zonder een echte pc op te
hoeven starten.
De Nokia 770 ziet er fraai uit, is mak-
kelijk te bedienen en voorzien van een
meer dan uitstekend 4,1-inch scherm
van 800 x 480 pixels. De draadloze adap-
ter werkt uitstekend; we kunnen zonder
enig probleem gebruikmaken van WEP- of
WPA-encryptie. Voor Bluetooth moeten
Nokia heeft een innovatief product op
we echter diep in de handleiding duiken. de markt gebracht, dat helaas nog de nodige
kinderziektes kent.
MAGER UITGERUST
We maken ons meer zorgen over de aantal beschikbare zenders is gering en zo makkelijk kunt surfen. We verwachten
hardware onder de motorkap; de Noka de ingebouwde luidspreker stelt teleur. dat vooral 'early-adopters' en gadgetfreaks
770 heeft een OMAP 1710-processor van Ook de videospeler verdient wat voor- de Nokia 770 zullen aanschaffen. De ge-
Texas Instruments op 250 MHz en maxi- behoud; we kunnen probleemloos naar wone gebruiker, die in de eerste plaats
maal 64 MB RAM aan boord. Wanneer we Real-streams kijken op de BBC-website, een probleemloos toestel zoekt, kan beter
twee browservensters en de mailapplicatie maar films die we op de Nokia zetten even wachten tot Nokia deze tablet iets
opstarten, bevriest de machine. De Opera- weigeren dienst - het apparaat is duidelijk gebruiksvriendelijker maakt, en de open-
browser ondersteunt JavaScript, cookies erg kieskeurig wat betreft de ondersteun- bron-gemeenschap betere software klaar
en Flash, maar geavanceerdere functies de codecs. heeft. [S.S.]
werken niet. Bovendien worden de pagi- De Nokia 770 kampt helaas met een
na's volledig weergegeven op het 4,1-inch grote hoeveelheid bugs;de Wifi-verbinding Nokia verdient een staande ovatie voor
scherm, wat de letters wel erg klein maakt. blijkt onstabiel en we slagen er niet in om dit innovatieve product, dat absoluut een
Het batterijleven is wel goed; we kunnen een Bluetooth-verbinding maken met een plaatsje in uw woonkamer verdient. De
meer dan 5,5 uur intensief met het toestel aantal Motorola-telefoons (Nokia meldde huidige versie bevat echter nog te veel
werken zonder een stopcontact te hoeven ons inmiddels een update te hebben uitge- kinderziekten om een breed publiek aan
opzoeken en Nokia belooft zeven dagen bracht voor dit probleem). te spreken; we raden u aan om nog even
stand-by tijd. Vinden we de Nokia 770 daarom een geduld uit te oefenen.
De Nokia 770 is verder voorzien van slecht product? Eigenlijk niet. Het concept Prijs: 499 euro
een internetradio. Dat klinkt leuk, maar in is erg aantrekkelijk en we kennen geen www.nokia.nl
de praktijk heeft u daar weinig aan. Het enkel ander mobiel apparaat waarmee u

40 PC MAGAZINE - maart 2006


HARDWARE

MSI RXI900XTX-VT2D5I2E
ATI TERUG AAN DE TOP
De afgelopen maanden waren moei- een speciale 256-bit ringbus met cross- beter gebruikmaken van pixel-shaders of
lijke tijden voor ATI. nVidia lanceer- bar-switch te gebruiken. Tezamen met kleine programmaatjes die de kleur van
de zonder veel moeite de nieuwe slimme cachingtechnieken en grotere buf- elke pixel berekenen, neemt de lengte van
GeForce 7-reeks, die de ATI-chips fers op de chip was de X1800XT heel wat die pixel-shaders toe. Met andere woor-
overklaste. Pas in oktober had ATI efficiënter dan zijn voorgangers, ondanks den: voor elke kleurberekening moeten
een antwoord klaar in de vorm van het feit dat de Radeon XI800XT meer meer operaties plaatsvinden.
de Radeon XI800XT. Echt over- kleurinformatie per pixel verwerkt. ATI's nieuwste chip kan nog steeds
tuigend was het allemaal niet, want ATI had namelijk net zoals nVidia de maximaal 16 pixels per klok inkleuren,
nVidia reageerde met een GeForce overstap gemaakt naar Pixel-Shader 3.0 maar voert veel meer operaties per pixel
7800 GTX 512 MB. ATI had echter en ondersteunde dus een 32-bit in plaats tegelijkertijd uit. Het aantal pixel-shading-
nog een geheim wapen achter de van 24-bit kleurprecisie. High Dynamic eenheden werd namelijk opgedreven van
hand: de Radeon X1900XT. Range-belichtingseffecten waren eveneens 16 (X1800-reeks) naar 48. Wat betekent
MSI bezorgde ons de eerste grafische mogelijk, dankzij ultraprecieze filtering, dat de XI900XT vier maal zoveel bereke-
kaart op basis van de nieuwe chipset. De hogere kleurprecisie en lange pixel-shader- ningen kan uitvoeren.
RXI900XTX wordt geleverd met enkele programma's. Tijdens het spelen van oudere games
games, een set connectoren waarmee u Maar met 16 pijplijnen was de ATI- die gebruikmaken van eenvoudige pixel-
Composiet, S-Video en van de kaart 'af- chip niet opgewassen tegen de kracht- shader-programma's is de XI900XT
plukt', en een extra molex-tussenstuk. patsers van nVidia die 24 pijplijnen tellen. nauwelijks sneller dan zijn voorganger.
Het zal u niet verbazen dat deze kaart Zo eenvoudig is dat. Of toch niet? Amper Wanneer we echter complexe shading-
behoorlijk wat stroom nodig heeft. De een paar maanden na de late lancering van programma's per pixel inzetten, speelt
kaart heeft een dubbele slotbreedte en Radeon XI800XT heeft ATI eindelijk een de XI900XT de eerste viool. Complexe
lijkt wat betreft design niet sterk van het nieuw antwoord klaar. berekeningen op een pixel dwingen de
referentiemodel af te wijken. GeForce 7800 en XI800XT tot het uit-
ATI's nieuwste XI800-GPU was in- ANTWOORD voeren van vele klokpulsen per pixel,
derdaad niet opgewassen tegen de beste ATI's gok om gebruik te maken van de terwijl de XI900XT deze 'shaders' veel
GeForce 7800. Toch gaat het om een in- relatief nieuwe 90-nm procestechnologie sneller verwerkt.
teressante chip die heel wat innovatieve van fabrikant TSMC begint vruchten af te De verbeteringen die dus plaatsvon-
technologieën bevat. Zo is de toegang werpen. De snelste ATI-chips klokken af den aan de geheugencontroller en de
naar het geheugen geoptimaliseerd door op 625-650 MHz. Naarmate games steeds cachestructuur in architectuur van de
XI800XT, komen meer tot hun recht met
de XI900XT, die verder bouwt op de
erfenis van de eerstgenoemde.

PRESTATIES
Het gevolg is natuurlijk ook dat de snel-
heidssprong die de XI900XT in huis
heeft, sterk afhankelijk is van het spel dat
u speelt. Hoe complexer de pixel-shader-
berekening en verfijnder de Anti-Aliasing-
technieken (AA), hoe meer de XI900XT
zich weet te onderscheiden van de grijze
massa. Quake 4 laat maar heel beperkte
winsten zien, 10 tot 15 procent sneller
dan de vorige ATI-chip. Dat betekent dat
zelfs de 'gewone' GeForce 7800 GTX de
XI900XT kan bijbenen. Als we AA inscha-
kelen, begint de XI900XT een beetje af-
stand te nemen.

De Radeon RX1900XT beeft indrukwek- Het effect van de 48 pixel-shading-


kende specificaties, en dat geldt ook voor eenheden is echter indrukwekkend
het prijskaartje. wanneer we de modernste games in-
schakelen. F.E.A.R. is maar liefst 50 procent
sneller. Battlefield 2 laat een mooie 33

42 PC MAGAZINE - maart 2006


HARDWARE

procent optekenen. Dankzij de verbe-


terde stuurprogramma's komt ook een
ATI heeft met de Radem
andere functionaliteit van de XI800XT en XI900XT opnieuw de snelste
XI900XT tot leven: de mogelijkheid tot grafische chip in huis.
hardware-acceleratie van mpeg4, wmv en
H.264. Het prijskaartje doet ons toch even
schrikken: vanaf 699 euro. En de kracht
van deze videokaart komt alleen tot leven
met de modernste games en gigantische
21-inch schermen die resoluties van 1.600
x 1.200 pixels en hoger aankunnen. Niet
weggelegd voor de gewone consument
dus... [J.D.G]
Resultaten
Voor moderne games is de Radeon
XI900XT gewoonweg de beste - en
duurste - videochip op dit moment. ATI RADEON XI800XT 71 fps 60 fps 54 fps 24 fps 96 fps 61 fps
Prijs: vanaf 699 euro ATI RADEON XI900XT 85fps 72 fps 71 fps 48 fps 98 fps 65 fps
www.msi-netherlands.com NVIDIA GEFORCE 7800 GTX 66 fps 46 fps 48 fps 40 fps 90 fps 55 fps

TRANSCEND TS2GDOM40V 2GB IDE 40-PIN FLASH MODULE


STILLE EN ZUINIGE FLASH-SCHIJF
De 2 GB Flash IDE-schijf van Trans-
eend is een uitkomst voor wie op
zoek is naar een manier om zijn pc
zo stil en zuinig mogelijk te maken.
De 2 GB IDE-schijf is ongeveer net zo
groot als een gemiddelde geheugenmodule
en dient direct in de IDE-aansluiting
gestoken te worden. Dit houdt jammer
genoeg tevens in dat u op een standaard
moederbord de mogelijkheid verliest om
twee apparaten aan te sluiten.
Voor het Bios is de Trascend-geheu-
genmodule niet te onderscheiden van een
harde schijf, waardoor het geheugen com-
patibel is met elk besturingssysteem. Leuke
bijkomstigheid is dat u de schijf kunt voor
Wie op zoek is naar een manier om zijn
zien van Windows. U kunt de schijf op buiskamercomputer van een stille schijf te
'write protect' zetten om te voorkomen voorzien, is bij de flasb-schjjven van Transcend
dat gegevens per ongeluk overschreven aan het juiste adres.
worden.
Flash-geheugen biedt een hogere
responstijd in vergelijking met een harde Met het oog op de toekomst zijn deze Wie op zoek is naar een manier om
schijf, wat betekent dat u langer moet drives erg interessant. Harde schijven zijn zijn computer van een stille schijf te
wachten voordat opgevraagde gegevens eigenlijk te fragiel voor mobiel gebruik en voorzien, moet zeker de Transcend IDE-
geleverd worden. Bij normaal gebruik daarom een kwetsbaar onderdeel in ieder schijven eens bekijken. Bent u op zoek
(werken in Word, het afspelen van een notebook. naar een grote, snelle harde schijf, dan is
film) levert dit geen problemen op. Gaat u Een kleinere, minder schadegevoelige dit product minder interessant.
echter in de weer met swapbestanden of vervanger die nauwelijks warmte produ- Prijs: 145 euro
gebruikt u processorintensieve applicaties, ceert en zuinig is, zal dan ook zeker note- www.transcend.nl
dan laat de doorvoer het al snel afweten. bookfabrikanten niet ontgaan. [M.G.]
DOSSIER MEDIABEHEER

46 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

MEDIABEHEER
ORDE IN DE MULTI-
MEDIA-CHAOS
De hoeveelheid multimedia op een gemiddelde computer is verbijsterend, om nog maar
te zwijgen over draagbare muziek- en videospelers. Om deze overdaad aan beeld en geluid
efficiënt te beheren, heeft u goede software en een paar slimme trucs nodig. In dit dossier
vindt u alles wat u nodig heeft om uw muziek, foto's en video's beter te beheren.
Erik Derycke, Joost Blokzijl en Bart Stoffels

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 47
DOSSIER MEDIABEHEER

MUZIEKBEHEER

Als u een grote verzameling digita- Onderaan het


le muziek op uw harde schijf heeft hoofdvenster van
staan, is het belangrijk om een goed iTunes verschijnt
de Mini Store,
programma te gebruiken om uw die aanbevelin-
collectie te beheren, af te spelen en gen toont op
eventueel op een draagbare muziek- basis van de
afgespeelde
speler te zetten. muziek.
De vijf programma's die we in dit hoofd-
stuk bespreken, kwijten zich redelijk tot
goed van deze taken. Twee applicaties -
iTunes en Windows Media Player - hebben
bovendien de ambitie om ook andere digi-
tale media onder hun vleugels te nemen.
Met deze programma's kunt u uw
muziekcollectie sorteren op onder andere
titel, artiest, album en genre. Deze infor-
matie bevindt zich in de zogeheten ID- cd. Als u uw muziek echter alleen afspeelt bibliotheek, podcasts, video's (voor de
tags, die metadata over een muziekbestand via pc-luidsprekertjes, dan is een lossless nieuwe iPod met videofunctie) en een link
bevatten. Terwijl het bestand zelf een be- formaat niet nodig. naar de iTunes Music Store.Verder vindt u
tekenisloze naam mag hebben (abcd0I23. Een derde taak voor mediabeheer- hier afspeellijsten, die u ofwel handmatig
mp3 bijvoorbeeld), zorgen de ID-tags ders is om muziek op een draagbare samenstelt ofwel automatisch laat vullen
ervoor dat het door uw mediabeheerder muziekspeler te zetten. Bent u in het be- op basis van criteria als artiest, genre, jaar,
herkend en correct gecatalogiseerd wordt. zit van een iPod, dan bent u beste af met tempo en dergelijke.
Het is dus erg belangrijk dat deze ID-tags de iTunes-software van Apple; er bestaan Om muziek te rippen, biedt iTunes de
correct en volledig zijn ingevuld. voor sommige andere mediabeheerders keuze tussen wav en AIFF, Apple Lossless
Uiteraard wilt u uw cd-collectie graag plugins die de iPod ondersteunen, maar (ongeveer 50 procent compressie, zon-
aan uw digitale bibliotheek toevoegen. deze werken niet zo vlot als iTunes. Heeft der hoorbaar kwaliteitsverschil), en AAC
Dat kan door cd's te 'rippen' - converte- u een mediaspeler van een ander merk, of mp3 tot 320 kbps. iTunes speelt geen
ren naar op pc afspeelbare bestanden. U dan kunt u kiezen welke software u ge- wma-bestanden af, maar kan deze wel om-
heeft daarbij de keuze uit verschillende bruikt - behalve dan iTunes. zetten naar AAC-formaat indien ze niet
formaten. Mp3 is het bekendste formaat, beveiligd zijn met DRM (digitaal rechten-
maar u kunt ook voor Microsofts wma, APPLE ITUNES 6 beheer). Muziek die u bijvoorbeeld heeft
OggVorbis of voor AAC kiezen. Wil u de De grootste troef van iTunes is gekocht in de MSN Music, kunt u dus niet
muziek op een draagbare speler zetten, de perfecte integratie met de in iTunes afspelen. Bij het importeren van
controleer dan of uw speler wel raad weet iPod, de succesvolste draagbare cd's zoekt iTunes de ID-tags in de CDDB
met het door u gewenste audioformaat;zo muziekspeler van dit moment. op; er is geen functie om automatisch
kan de iPod niet overweg met wma-songs Maar ook wie geen iPod heeft, zal iTunes albumcovers te zoeken.
en spelen de modellen van Creative geen kunnen waarderen. Als u een iPod bezit, is iTunes de voor
AAC-bestanden af. U kunt verder kiezen Het hoofdvenster van iTunes geeft de hand liggende oplossing om muziek op
in welke bitratio (uitgedrukt in kilobits de inhoud van uw muziekcollectie weer, uw draagbare speler te zetten. Het auto-
per seconde of kbps) de bestanden geript die u onder meer op titel, artiest, album matisch synchroniseren verloopt bijzonder
moeten worden. Hoe hoger de bitratio, en genre kunt sorteren. Het zoeken ver- eenvoudig, en u kunt uw iPod eveneens
hoe beter de geluidskwaliteit, maar hoe loopt gemakkelijk en razendsnel via het gebruiken om contacten en afspraken
meer schijfruimte de bestanden innemen. Zoeken-veld aan de rechterbovenkant; te synchroniseren vanuit Outlook of als
Over het algemeen geldt 128 kpbs als de terwijl u een zoekterm intikt, verdwijnen externe geheugendrager. iTunes synchro-
ondergrens voor een aanvaardbare kwa- de niet-relevante tracks uit beeld. De niseert niet met andere mp3-spelers.
liteit. Het is aan te raden zelf te experi- linkerkolom toont icoontjes voor de De muziekwinkel van Apple, de iTunes
menteren om na te gaan wat u de ideale
kwaliteit vindt. Echte audiofielen kunnen
kiezen voor een 'lossless' formaat; de
bestanden zijn gigantisch groot, maar de Ingeklapt neemt i-Tunes
geluidskwaliteit is dezelfde als de originele nauwelijks schermruimte
in beslag.

48 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

De linkerkolom van MediaMonkey rangschikt uw collectie op basis van


verschillende criteria.

Music Store, is naadloos in iTunes geïnte- Monkey volledig geminimaliseerd worden Prijs: gratis - 19,95 dollar (Gold)
greerd. In de jongste versie introduceerde tot een icoontje in de Windows-taakbalk. www.mediamonkey.com
Apple een Mini Store die onderaan het Bij het rippen van audio-cd's heeft
hoofdvenster te zien is, en waarin sugges- u de keuze uit de formaten mp3 (8 tot
ties voor aanverwante muziek verschijnen. 320 kbps), wma (5 tot 160 kbps), Ogg (32 MICROSOFT WINDOWS MEDIA
We vinden dit nogal opdringerig; gelukkig tot 500 kbps), het lossless formaat FLAC, PLAYER 10
kunnen we deze met een druk op de knop en het ongecomprimeerde wav. In de Windows Media Player (WMP) 10 is veel
sluiten. gratis versie werkt de mp3-encoder maar meer dan een muziekspeler: de applica-
Zo goed als iTunes is voor muziek, zo dertig dagen; daarna dient u zelf een mp3- tie kan ook overweg met video en - in
zwak is het voor video. Het programma encoder downloaden of te upgraden naar beperkte mate - met foto's. In versie 10
kan alleen overweg met video uit de iTunes de betaalde Gold-versie. MediaMonkey kreeg WMP niet alleen een nieuwe in-
Music Store (in Nederland vooralsnog zoekt ID-gegevens en de albumcovers terface, het is nu mogelijk standaard cd's
niet te koop) en QuickTime-films (mov- op in de FreeDB-muziekdatabase. Met de rippen in het mp3-formaat. Eveneens
of mp4-extensie). De ondersteuning voor handige Auto-Tag-functie komt u informa- nieuw is de integratie met Microsofts
podcasts is dan weer wel uitstekend. tie op het spoor over bestaande tracks muziekwinkel MSN Music. WMP 10 is
met onvolledige tags. Via extra Classifica- alleen beschikbaar voor klanten met een
Als u een iPod heeft, is iTunes de voor tion-tags kunt u muziek indelen op basis legitieme versie van Windows XP.
de hand liggende keuze; maar ook los van tempo, stemming en gelegenheid. De interface van WMP 10 is grondig
daarvan is het een prima mediabeheer- MediaMonkey is in staat om te vereenvoudigd. In plaats van verwarrende
der. synchroniseren met een groot aantal draag- menuknoppen ziet u nu de onderdelen
Prijs: gratis bare muziekspelers, waaronder de spelers Now Playing, Library, Rip, Burn, Sync en
www.apple.nl van Creative en de Apple iPod. U moet Guide. Aan de linkerkant van het hoofd-
daartoe wel extra plug-ins downloaden. In venster staat een kolom met uw media-
onze test verloopt de synchronisatie met bibliotheek, gerangschikt op verschillende
MEDIAMONKEY 2.5.1 een iPod (via USB 2.0) erg traag; wie een criteria. Vanuit deze kolom kunt u nieuwe
Het relatief onbekende MediaMonkey is iPod heeft, is beter af met iTunes. afspeellijsten aanmaken, en muziek klaar-
een zeer degelijke muziekbeheerder die Naast de mp3-encoder biedt de be- zetten om op cd te branden of met een
raad weet met muziek in wma-, mp3-, en taalde versie geavanceerde afspeellijsten, draagbaar toestel te synchroniseren. De
Ogg-formaat. de mogelijkheid om muziek automatisch rechterkolom toont de geselecteerde af-
De interface van MediaMonkey laat in te converteren naar een bepaald formaat, speellijst.
een linkerkolom uw collectie zien, georga- en de optie om cd's te branden met snel- Waar u in vorige versies moest
niseerd volgens verschillende criteria zoals heden die hoger liggen dan 4x. betalen voor een mp3-encoder, levert
titel, artiest, album en jaar. Zoeken gaat via Microsoft deze nu standaard mee. Bij het
een zoekveld aan de bovenkant van het MediaMonkey is een handige muziek- rippen van uw eigen audio-cd's heeft u de
scherm. Tijdens het afspelen kan Media- beheerder met heel wat mogelijkheden. keuze uit de bestandsformaten wma (48

maart 2006- PC MAGAZINE 49


DOSSIER MEDIABEHEER

MUZIEKBEHEER

WMP 10 bevat tevens een equalizer; linksonder staat een link. om een MusicMatch is een etalage voor de gelijknamige Music Store, hoewel deze
geripte cd nog eens in digitale vorm aan te schaffen. jammer genoeg alleen in Amerika bruikbaar is.

tot 192 kbps), mp3 (128 tot 320 kbps) en ren. Minder nuttig is de kant-en-klare link een veelzijdige mediaspeler die met mu-
wma lossless (470 tot 940 kbps). Tijdens onder de afspeellijst om een door uzelf ziek, foto's en video overweg kan.
het rippen haalt WMP desgewenst de ID3- geripte cd ook in digitale vorm aan te Prijs: gratis
tags en het albumhoesje automatisch op schaffen. www.microsoft.nl
via het internet. WMP speelt uiteraard Wat betreft fotobeheer is WMP geen
wma-bestanden af, maar ondersteunt geen concurrentie voor een gespecialiseerd
AAC- of Ogg-bestanden. programma. U kunt foto's indelen en MUSICMATCH JUKEBOX 10
WMP bevat een grafische equalizer scores toekennen, maar daar blijft het MusicMatch Jukebox (MMJ) is een veteraan
en een handige minispelermodus die wei- bij. WMP 10 is wel uitermate geschikt op het vlak van digitaal muziekbeheer. Het
nig schermruimte in beslag neemt. Wie voor het synchroniseren met draagbare bedrijf werd opgekocht door Yahoo!, wat
muziek in digitaal formaat wil aanschaffen, muziekspelers - op de iPod na. Via het onder meer te merken valt aan de mee-
kan dat doen via MSN Music, waar muziek Media Transfer Protocol (MTP) kunt u geleverde Yahoo! Zoekbalk (die u kunt
in wma-formaat met DRM (Digital Rights muziek overzetten zonder drivers te hoeven weigeren bij de installatie). MMJ is tevre-
Management) aangeboden wordt. Via een installeren. den met zijn rol als muziekbeheerder:
knop in de rechterbovenhoek kunt u voor video en foto's is er geen plaats.
echter ook een andere winkel selecte- Versie 10 van Windows Media Player is Het programma is verkrijgbaar in

U kunt het uiterlijk van Winamp aanpassen door


bijvoorbeeld David Bowie is niet beschikbaar. nieuwe skins te downloaden.

50 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

een gratis en een betaalde versie (19,99 zoek gaan artiesten in hetzelfde genre. kunt u kiezen tussen een beperkte gratis
dollar). De gratis versie is opzettelijk MMJ bevat koppelingen naar de eigen versie en een betaalde volledige versie. De
gekortwiekt; zo is de snelheid waarmee online winkel, maar deze is op dit ogenblik verschillen liggen onder meer in de maxi-
u cd's kunt importeren of muziek op cd alleen in Amerika actief - u zult dus een male rip- en schrijfsnelheid (maximaal 5x
kunt branden beperkt tot respectievelijk andere muziekwinkel moeten gebruiken. in de gratis versie), en het coderen in mp3-
10x en 8x, moet u de tag-informatie hand- formaat. Met de gratis versie kunt u cd's
matig aan elke song toevoegen, en kunt MusicMatch Jukebox 10 is een goede rippen in AAC (8 tot 320 kbps),AACplus
u geen cd-labels printen - dit is allemaal oplossing voor wie een erg uitgebreide (8 tot 128 kbps), wma (8 tot 192 kbps) en
wel mogelijk in de Plus-versie. Tijdens muziekcollectie wil beheren; het is alleen wav De speler herkent tevens MIDI- en
de installatieprocedure dient u uw naam, jammer dat de gratis versie zo beperkt is. Ogg-tracks. Winamp 5 speelt video in de
e-mailadres en leeftijd op te geven. Prijs: gratis - 19,99 dollar (Plus) formaten mpg, M2V.AVI en ASF af.
Net als bij MediaMonkey kunt u extra www.musicmatch.com De speler is helemaal naar wens aan
informatie over elke track opslaan, zoals te stellen; vensters die u niet wilt zien,
het tempo, de stemming (van Wild tot klikt u gewoon dicht. Winamp bevat een
Comatose) en zelfs de situatie (variërend WINAMP 5.13 grafische equalizer met nuttige presets.
van Dance en Dinner tot Drunken Brawl). Winamp was voor een hele generatie Onderaan is een infovenstertje met links
Liefhebbers van klassieke muziek zullen blij internetgebruikers de favoriete muziek- naar de (alleen in Amerika toegankelijke)
zijn met de aparte tags voor onder meer speler, maar verspeelde met versie 3 heel AOL-muziekwinkel te zien en beknop-
orkest, dirigent, solist en instrument. wat krediet. In 2003 kwam versie 5 uit, te biografieën op de Winamp-site. Van
Om uw eigen muziek te importeren, en sindsdien lijkt het ontwikkeltempo van grote namen als David Bowie en The Who,
kunt u kiezen uit de formaten mp3 (8 Winamp zo goed als stilgevallen te zijn. om er maar twee te noemen, vinden we
tot 320 kbps), mp3Pro (18 tot 96 kbps), Het sterke punt van Winamp is de uit- echter geen informatie.
wma (5 tot 192 kbps) of het ongecom- breidbaarheid met skins (visuele jasjes) en
primeerde wav. MMJ speelt geen Ogg- of plug-ins. Zo bestaat er een plug-in waar- Winamp was ooit dé referentie voor
aac-bestanden af, maar kan wel overweg mee u muziek in onbeveiligd mp3- of AAC- digitale muziekbeheerders, maar de tijd
met beveiligde wma-muziek. Handig voor formaat naar een iPod kunt kopiëren; maar is er blijven stilstaan.
feestjes is de AutoDJ-tool; u selecteert deze plug-in werkt alleen met de oudste Prijs: gratis - 19,95 dollar (Pro)
een aantal artiesten, kiest hoeveel songs generaties iPods. www.winamp.com
u nodig heeft en laat het programma op Net als bij MusicMatch Jukebox 10

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 51
DOSSIER MEDIABEHEER

KEUZE VAN DE REDACTIE AAN DE SLAG MET ITUNES

APPLE ITUNES 6

De keuze van een muziekbeheerder is een erg persoonlijke


aangelegenheid. Hoe u de interface beoordeelt, heeft evenveel
met smaak als met meetbare eigenschappen te maken. Sommi-
gen zullen vallen voor het minimalisme van de iTunes-interface,
terwijl anderen dan weer de voorkeur geven aan de database-
front-end van MediaMonkey of liever door Windows Verkenner-
achtige boomstructuren navigeren.
Bezit u een draagbare muziekspeler, dan is de keuze misschien
al gemaakt. Heeft u een iPod, dan gebruikt u het beste iTunes.
Beschikt u over een speler van een ander merk, dan kunt u één
van de andere pakketten gebruiken.
Een andere factor is het formaat van uw bestaande collectie. Het Wanneer u iTunes voor het eerst installeert, stelt het programma
mp3-formaat wordt door alle mediabeheerders ondersteund, voor om mp3- en AAC-bestanden op uw pc op te sporen en in de
al moet u bij sommige pakketten extra betalen om uw cd's bibliotheek te verzamelen. U kunt deze stap desgewenst overslaan
naar mp3 te rippen. Microsofts wma werkt met alle pakketten en bestanden handmatig toevoegen.
behalve iTunes, dat wma-bestanden wel kan converteren. iTunes kan geen wma-bestanden afspelen, maar deze wel conver-
AAC-ondersteuning vinden we dan weer alleen in iTunes en teren naar het AAC-formaat en op deze manier aan de bibliotheek
Winamp. toevoegen. Dat werkt echter niet met DRM-beveiligde bestanden.
Met DRM beveiligde muziekbestanden, die u heeft aangeschaft
in een online winkel, kunt u weinig kanten op. Bestanden uit de
iTunes Music Store kunnen alleen afgespeeld worden met iTunes
en op de iPod. Beveiligde wma-bestanden zijn met verschillende
mediabeheerders af te spelen, maar niet met iTunes.
Onze voorkeur gaat uit naar Apple iTunes 6. Deze media-
beheerder biedt een overzichtelijke front-end voor een digitale
muziekcollectie, heeft een razendsnelle zoekfunctie, ondersteunt
podcasts en - last but not least - werk perfect samen met de
populairste draagbare muziekspeler van dit moment.

Standaard kopieert iTunes alle muziekbestanden in de bibliotheek


in iTunes Music, een submap van de map Mijn Muziek op uw harde
schijf. Binnen deze map wordt de muziek gerangschikt per artiest,
en daarbinnen per album (op basis van de ID-tags).
Wilt u uw bestaande mappenstructuur behouden, kies dan de
optie om de bestands- en mapnamen ongewijzigd te laten. U
kunt uw collectie later nog kopiëren naar de iTunes-map via het
Als u een iPod bezit, is de keuze heel snel gemaakt
commando Inhoud bibliotheek verzamelen (onder het menu
Geavanceerd). In dat geval staat elk bestand wel tweemaal op uw
harde schijf: eenmaal op de oorspronkelijke locatie en eenmaal in
de map iTunes Music.

52 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

tonen. Standaard zitten er al enkele in iTunes, zoals 25 meest


afgespeelde, Onlangs toegevoegd en Jaren 90. Door met uw
rechtermuisknop op een slimme afspeellijst te klikken en Slimme
afspeellijst bewerken te kiezen in het menu, ziet u hoe zon af-
speellijst is opgebouwd.
U maakt eigen slimme afspeellijsten via het commando Nieuwe
slimme afspeellijst uit het Bestand-menu. Een slimme afspeellijst
bevat één of meer regels (rules) die bepalen op welke manier de
selectie plaatsvindt. In het eerste veld van een regel kiest u in het
dropdown-menu een categorie waarop u wilt selecteren, zoals
Rechts onderaan het iTunes-venster staat een icoontje waarmee u artiest, album, genre, beoordeling of jaartal. In de andere velden
de grafische equalizer oproept. Deze bevat een twintigtal presets, van een regel bepaalt u waaraan uw selectie moet voldoen. Wilt
maar u kunt de equalizer ook handmatig afstellen en uw instel- u een nieuwe regel instellen om de selectie verder in te perken,
lingen opslaan als eigen preset. Werkt u met de typische miniluid- klikt dan op het plus-symbool na de voorgaande regel. Om een
sprekertjes die vaak bij een pc-systeem geleverd worden, dan zorgt regel te verwijderen, klikt u op het min-symbool na de regel.
de preset Kleine luidsprekers ervoor dat de basniveaus opgekrikt Op deze manier kunt u bijvoorbeeld een slimme afspeellijst
worden. maken van alle tracks met als genre Rock, uitgebracht
tussen 1970 en 1975, met een bitrate van meer dan 128 kbps,
en waaraan u een score van drie sterren of meer heeft toege-
kend. Indien u achteraf songs die aan deze eisen voldoen aan uw
collectie toevoegt, zullen ze automatisch in deze afspeellijst
verschijnen.Uiteraard werkt dit systeem alleen als de ID-tagsvan uw
collectie correct en volledig zijn ingevuld.

Indien u de locatie van de map iTunes Music wilt veranderen,


bijvoorbeeld om een andere partitie of een externe harde schijf te
gebruiken voor uw muziekcollectie, kunt u deze instelling aanpassen
in het tabblad Geavanceerd van de Voorkeuren van iTunes. Indien u
daarna het commando Inhoud bibliotheek verzamelen (onder het
menu Geavanceerd) uitvoert, worden alle muziekbestanden naar
de nieuwe locatie gekopieerd.

In het hoofdvenster van iTunes staan standaard negen kolommen


met informatie over de songs: Naam, Tijd, Artiest, Album, Genre,
Beoordeling, [aantal keren] Afgespeeld, Laatste keer, en Jaar.Vindt
u dat te onoverzichtelijk of wilt u daarentegen extra informatie
zien, dan opent u in het Weergave-menu het commando Weer-
Slimme afspeellijsten zijn in feite dynamische zoekopdrachten die gaveopties. Door de relevante vakjes aan of uit te vinken, kunt u
een door u gedefinieerde deelverzameling van uw bibliotheek informatie toevoegen of verwijderen.

maart 2006- PC MAGAZINE 53


DOSSIER MEDIABEHEER

NUTTIGE AANVULLINGEN

FORMATEN CONVERTEREN ID-TAGS AANVULLEN


Als u verdwaald bent in de jungle van digitale muziekformaten, dan ID-tags bevatten metadata over een muziekbestand zoals artiest,
biedt dBpowerAmp u de helpende hand. Dit programma conver- album, genre en nog veel meer. De kans is groot dat er op uw
teert (onbeveiligde) tracks naar het door u gekozen formaat. Het harde schijf bestanden met onvolledige of foute ID-tags zijn te
ondersteunt onder meer mp3, wma, Ogg, AAC, FLAC en Apple vinden. Met MusicBrainz Tagger kunt u die aanvullen en corrige-
Lossless. De eerste keer dat u een bepaald formaat gebruikt, moet ren. Het programma vergelijkt de tracks in uw collectie met een
u soms de relevante codec downloaden en installeren. De inge- online database, en vult waar nodig de tags aan.Als u niet-herkende
bouwde mp3-encoder werkt gedurende dertig dagen; wilt u hem tracks zelf van de juiste tags voorziet, kunt u deze naar de database
langer blijven gebruiken, dan dient u het Power Pack (18 dollar) sturen.
aan te schaffen. http://musicbrainz.org
www.dbpoweramp.com/dmc.htm
MUZIEK VAN EEN IPOD KOPIËREN
SONGTEKSTEN TONEN Met iTunes kunt u muziek van een pc naar een iPod kopiëren,
MiniLyrics is een handig programma dat de songteksten toont van maar niet omgekeerd. Dat is erg vervelend als uw harde schijf het
de muziek in Winamp, Windows Media Player, iTunes, MusicMatch begeeft en uw netjes verzamelde muziekcollectie alleen nog op uw
Jukebox, Quintessenial Player, foobar2000, RealPlayer en Media- iPod staat. Met iPod Copy kunt u de inhoud van uw iPod weer op
Monkey. Het bevat heel wat weergave-opties en kan via skins aan uw pc krijgen. Het programma helpt u tevens om het adresboek
uw persoonlijke smaak aangepast worden. De teksten worden en de notities op de iPod te beheren.
statisch getoond of scrollen over het scherm terwijl u de song www.ipodcopy.com
afspeelt.
www.crintsoft.com/minilyrics.htm

ALBUMCOVERS IMPORTEREN
Een groot nadeel van iTunes is dat het programma geen album-
covers zoekt van cd's die u zelf heeft geript. U kunt wel zelf op
het web een afbeelding zoeken en die in iTunes slepen, maar het
zou handiger zijn als dat automatisch zou verlopen. iTunes Album
Importer (momenteel nog in bètafase) neemt u dit klusje uit
handen. U selecteert in iTunes het album waarvan u de cover
wil hebben en klikt in iTunes Art Importer op de zoekknop. Het
programma raadpleegt de Amerikaanse Amazon-site; als het de
cover vindt, kunt u deze met een druk op de knop toevoegen aan
iTunes. Jammer genoeg zijn veel Europese artiesten niet te vinden
bij Amazon.
http://yvg.com/itunesartimporter.shtml

iTunes Album Importer zoekt de cd-covers bij uw muziek op. Met iPod Copy kunt u de inhoud van uw iPod weer op uw pc krijgen.

54 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

FOTOBEHEER

Wie al een tijdje fotografeert met gangen en achtergrondmuziek. tools en menusymbolen zijn niet altijd
een digitale camera kent het pro- Het archiveren van foto's is erg even logisch gerangschikt.
bleem: hoe archiveer ik mijn digitale belangrijk; stelt u zich eens voor dat de Met ACDSee 8 kunnen we - net als
foto's op een overzichtelijke manier? harde schijf in uw computer het begeeft in Picasa - een videobestand met een dia-
Het simpelweg opslaan in mapjes en u al uw foto's kwijtraakt. Daarom voorstelling maken, maar in ACDSee kun-
werkt prima als het maar om enkele verwachten we van deze pakketten een nen we deze ook direct branden naar een
foto's gaat, maar wie enthousiast goede archiveerfunctie, waarmee bijvoor- VideoCD. Een speciale schrijfmap, Burn
met zijn digitale camera fotogra- beeld back-ups op cd of dvd te maken zijn. Basket genoemd, dient als verzamelmap
feert, is gebaat bij een pakket waar- Is deze mogelijkheid niet aanwezig, dan voor het branden van bijvoorbeeld een
mee u uw foto's beheert, weergeeft willen we minimaal een duidelijke map- back-up-cd met afbeeldingen.
en archiveert. penstructuur (waarin de foto's zijn opge- Het bewerken van foto's is een stuk
We hebben vijf pakketten gevonden die slagen) aantreffen zodat we zelf eenvoudig makkelijker geworden; we dubbelklikken
bovenstaande criteria allemaal in meer een back-up kunnen maken. op een foto en krijgen een grote versie
of mindere mate onder de knie hebben. te zien met iconen voor de verschillende
Daarnaast bekijken we kort de extra ACDSEE 8.0 bewerkingen. Alle basisbewerkingen zijn
beeldbewerkingsfuncties die dergelijke ACDSee is al lang niet meer de een- aanwezig: het aanpassen van de helderheid,
pakketten vaak bieden, zoals het aanpassen voudige imageviewer die het vroeger was. contrast en kleurbalans, en het verwijde-
van de helderheid, contrast en kleuren, Met het pakket kunnen tegenwoordig hele ren van rode ogen. Daarnaast biedt ACD-
en het wegwerken van rode ogen. De fotoverzamelingen georganiseerd worden See een groot aantal filters om beelden te
optie om foto's direct te kunnen versturen en zijn afbeeldingen ook te beweren. verfraaien.
naar een afdrukcentrale zien we als een Nieuw in deze versie is een snellere zoek- Met een speciale reparatiefunctie
welkome aanvulling. functie die automatisch zoekt in de tref- (Photo Repair) werken we kleine oneffen-
Voor het beheren van foto's is het van woorden, auteursnamen, mappennamen heden,zoals krasjes,stipjes en lichtreflectie,
belang dat de beelden overzichtelijk zijn of op bestandsnaam. Door beelden te weg. Handig is de functie om het gebruik-
gerangschikt in een aan te passen volgorde. groeperen in bijvoorbeeld een Familie- of te effect onmiddellijk te bekijken en, met
De foto's moeten snel zijn terug te vinden, Vakantiefoto-map, of door verschillende behulp van een masker, te controleren of
eventueel met behulp van trefwoorden en albums te maken waarin foto's allemaal een foto over- of onderbelicht is.
scores. Verder is een goede presentatie- een eigen beoordeling krijgen, zijn foto's Een groep foto's is eenvoudig te
functie een must; ook hier zien we graag eenvoudig terug te vinden. exporteren naar een html-album; daarna
opties en mogelijkheden opduiken om een De interface van ACDSee laat links rest nog slechts het uploaden naar de
diavoorstelling helemaal naar smaak in te de mappenstructuur van onze harde schijf eigen website. Het maken van een diavoor-
stellen, met bijvoorbeeld vloeiende over- zien en rechts een venster met taken. De stelling is een fluitje van een cent, inclusief

ACDSee is al lang niet meer de eenvoudige imageviewer die het vroeger Met Photo Repair kunt u kleine oneffenheden wegwerken.
was.

56 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

de mogelijkheid om achtergrondmuziek te ADOBE PHOTOSHOP Een klik op de Create-knop opent


plaatsen. We zijn erg te spreken over de ELEMENTS 4 een venster met een groot aantal export-
grote hoeveelheid overgangen in ACDSee. Photoshop staat bekend als het professio- mogelijkheden, zoals het maken van een
Erg handig is de automatische syn- nele fotobewerkingspakket, maar nog niet diavoorstelling, een VideoCD, een foto-
chronisatiefunctie, waarbij we kunnen zo heel lang geleden kreeg men ook bij boek, ansichtkaarten, kalenders of een
aangeven dat bepaalde mappen altijd ge- Adobe door dat steeds meer consumen- serie webpagina's met foto's.
synchroniseerd moeten worden met een ten met grote hoeveelheden digitale foto's U zult het grootste gedeelte van uw
externe harde schijf of een netwerkschijf. te maken krijgen. Hoog tijd dus voor een tijd doorbrengen in de Organizer. Bovenin
Mocht onze harde schijf onverhoopt de Light-versie van Photoshop met een uit- is een handige tijdbalk te vinden, waarmee
geest geven, dan hebben we altijd een gebreide beheermodule: Photoshop Ele- we door onze foto's kunnen scrollen. In
kopie van onze foto's bij de hand. We ments. het rechtergedeelte maken we albums aan,
kunnen zelf aangeven wanneer deze syn- Direct na installatie van Photoshop door Photoshop 'Collections' genoemd.
chronisatie moet plaatsvinden. Elements 4 kunnen we opgeven waar het Foto's zijn met elkaar te vergelijken mid-
EXIF-informatie en trefwoorden zijn pakket moet zoeken naar onze foto's; alle dels een druk op de F12-toets, en F11
in batches te bewerken, zodat niet voor gevonden beelden worden toegevoegd zorgt ervoor dat een foto in een volle-
elke foto opnieuw dezelfde handeling aan de bibliotheek. Het programma wil dige schermweergave wordt getoond. Wie
moet worden verricht. vervolgens op alle foto's een rode ogen- meerdere fotoverzamelingen naast el-
Tot slot is het mogelijk minia- correctie uitvoeren, maar gelukkig kunnen kaar wil bewaren, kan zogeheten virtuele
tuurweergaven en informatie van alle we dit proces handmatig beëindigen. albums aanmaken, of aparte bibliotheken
foto's in een database te plaatsen; niet De interface is overzichtelijk opge- gebruiken voor bijvoorbeeld zakelijke en
alleen werkt ACDSee dan soepeler, het bouwd, en werkt snel en intuïtief. De familiefoto's. Wat betreft het afdrukken
zoeken verloopt een stuk sneller. wachttijden tussen de verschillende van foto's via een online fotocentrale,
onderdelen mag soms wat korter, maar heeft u weinig keuze; Adobe werkt alleen
ACDSee 8 is een volwassen pakket onwerkbaar is het zeker niet. In feite samen met Kodak.
met veel mogelijkheden. Het werkt snel bestaat dit pakket uit twee onderdelen:
en heeft voldoende functies, maar kent de Organizer en de Editor. In het eerste Adobe Photoshop Elements 4 is een
een soms verwarrende interface en we zien we het standaardoverzicht van minia- fantastisch pakket met veel opties. Wel
kunnen onze foto's niet direct naar een tuurweergaven, die met een schuifbalkje in voelt het wat 'zwaar' aan en is het niet
afdrukcentrale versturen. grootte aangepast kunnen worden. Als we goedkoop.
Prijs: 39,99 euro dubbelklikken op een foto en vervolgens Prijs: 99 euro
www.acdsystems.com op Edit klikken, komen we terecht in de www.adobe.nl
Editor, waar we foto's kunnen bewerken.

In de Organizer van Photoshop Elements zult u de meeste doorbrengen. Een druk op de Create-knop in Elements opent een venster met een groot
aantal exportmogelijkheden.

maart 2006 - PC MAGAZINE 57


DOSSIER MEDIABEHEER

FOTOBEHEER

CHEEZ aanpassen van het formaat, helderheid COREL PHOTO ALBUM 6


Cheez is een vreemde eend in de bijt; het en contrast, en het verwijderen van Corel verrast ons met een Nederlands-
is een gratis, Nederlandstalig pakket dat rode ogen. talig pakket, Corel Photo Album 6.Via tab-
alle noodzakelijke functies bevat. Cheez Verder treffen we een keur aan bladen bovenin het scherm hebben we de
is ontwikkeld door enkele enthousiaste filters aan. Commerciële pakketten keuze uit Ordenen,Verbeteren, Maken en
programmeurs die een freewareprogram- hebben weliswaar veel meer filters in de Delen. Het tabblad Ordenen biedt toegang
ma wilden ontwikkelen voor het organi- aanbieding, maar het is nog maar de vraag tot de door ons geselecteerde foto's, die
seren, aanpassen en delen van foto's en of u deze ooit zult gebruiken. Foto's zijn geplaatst worden in een eigen bibliotheek,
videoclips. eenvoudig te mailen en worden desge- door Corel 'Verzameling' genoemd.
De applicatie biedt ondersteuning voor wenst in een ander formaat omgezet. De miniatuurweergaven zijn te ver-
trefwoorden en omschrijvingen; deze gege- De interface van Cheez is duidelijk groten of te verkleinen met het gebruike-
vens worden weggeschreven in een xml- en opgeruimd. Geen honderden opties of lijke schuifbalkje en bovenin de menubalk
bestand, een open standaard die er tevens opdringerige popup-menu's, maar een zijn snelkoppelingen naar veelgebruikte
voor zorgt dat een back-up (van de data) doelgericht ontwerp met alleen de be- functies te vinden. Na een dubbelklik op
in een oogwenk achter de rug is. De foto's langrijkste functies. Het pakket weet raad de foto kunnen we de EXIF-informatie
moet u natuurlijk zelf nog back-uppen. met meer dan honderd beeld- en video- bekijken en eventueel titels of trefwoorden
Cheez beschikt over een razendsnelle formaten aan, en zoals gezegd ondersteunt toevoegen.
zoekfunctie en biedt vrijwel alles belang- Cheez de EXIF- en IPTC-informatiestan- Het tabblad Verbeteren bevat tools
rijke functies die een archiveringspakket daarden. Afdrukken en het in batch her- om snelle bewerkingen op foto's los te
moet hebben (basisbewerkingen, printen, noemen van een hele serie bestanden zijn laten. De gebruiker wordt begeleid door
het maken van een diavoorstelling en een fluitje van een cent. een wizard, die alle bewerkingen eerst laat
html-pagina, foto's e-mailen en het inzien zien in een klein previewvenster. Daarbij
en bewerken van EXIF-informatie). Na het Wie op zoek is naar een gratis no-non- blijft altijd de originele afbeelding zichtbaar,
installeren kunnen we zelf aangeven waar sense pakket is bij Cheez aan het juiste zodat direct is te zien de gevolgen zijn van
Cheez op zoek moet gaan naar foto's en adres. Het is niet zo uitgebreid en fraai een aanpassing.
videobestanden. Cheez gebruikt een eigen ontworpen als Picasa, maar wel een stuk Via het tabblad Maken belanden we
locatie voor de gekopieerde of verplaatste eenvoudiger in gebruik. in een Project-menu, waarin foto's zijn
foto's. Prijs: gratis te bewerken tot een ansichtkaart, kalen-
Het programma beschikt over alle www.daremon.gr der, wenskaart, collage, enzovoort. In het
basisbewerkingen voor foto's, zoals het Delen-onderdeel branden we foto's op

Cheez is een gratis, Nederlandstalig fotobeheer- en bewerkingspakket. Alle basisbeweringen op foto's kunnen toegepast worden in Cheez.

58 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

cd, kunnen we afdrukken bestellen bij de hoofd. Links zien we een kolom met map- Na het selecteren van een groep foto's
fotocentrale Kodak en zijn foto's te mailen pen die overeenkomen met de directory's volstaat een klik op de knop Order Prints.
naar vrienden en bekenden. Aardig is de op de harde schijf. Standaard houdt Picasa Vervolgens kunnen we kiezen bij welke
optie Panorama-maken, waarbij een serie een aantal mappen in de gaten (zoals Mijn afdrukcentrale (Pixum, Colormailer, Pix-
elkaar overlappende foto's zijn te samen Afbeeldingen); zodra er nieuwe foto's in Discount, Fastlab.Albert Heijn, Het Kruid-
te smelten tot één grote afbeelding. De worden geplaatst, worden deze ook direct vat en Di) we onze foto's willen laten
PhotoSafe-back-upfunctie houdt zelf bij toegevoegd aan Picasa. Als u uw foto's in afdrukken.
van welke foto's ooit al eens een back-up een andere map opslaat, kunt u dit vanzelf- Om een back-up te maken, selecteren
is gemaakt en kan direct foto's branden sprekend aanpassen. we in het Tools-menu de optie Backup
naar cd of dvd. De diapresentatiefunctie Als we op een map met foto's klikken, Pictures en stellen vervolgens onze back-
werkt als verwacht en biedt alle opties die verschijnen miniatuurafbeeldingen in het upwensen in. Daarna volstaat een druk op
nodig zijn, inclusief het toevoegen van ach- middelste venster en met een dubbelklik de knop Burn.
tergrondmuziek. kunnen we een grote versie van de foto Het maken van een diavoorstelling
op het scherm toveren. Vervolgens ver- is een fluitje van een cent in Picasa. We
Corel Photo Album 6 is een prettig schijnt er een Edit-menu, waar we kunnen selecteren een groep foto's en klikken
pakket dat vooral bedoeld is voor begin- kiezen uit de tabbladen Basic Fixes,Tuning bovenin op de knop Slideshow. De dia-
ners. De interface kent hier en daar wat en Effects, de basisbewerkingen die we op show gaat direct van start, maar als we
vertaalfoutjes, maar dankzij de duidelijke een foto kunt loslaten. met de muis naar de onderkant van het
opzet moet iedereen met dit pakket uit Als we nogmaals dubbelklikken op een scherm bewegen, kunnen we enkele instel-
de voeten kunnen. foto, belanden we weer in de miniatuur- lingen aanpassen. Om achtergrondmuziek
Prijs: 49,99 euro weergave. Onderaan het scherm plaatst af te spelen, dienen we een map met mp3's
www.corel.nl Picasa een balk waarin een aantal handige aan te geven in het Optie-menu.
functies is opgenomen. De Print-functie Een erg leuke functie van Picasa is de
spreekt voor zich en met de e-mailfunctie Timeline, waarbij al onze foto's op een
GOOGLE PICASA 2 . 1 . 0 kunnen foto's met een druk op de knop virtuele tijdbalk worden geplaatst. Verder
Het fotobeheerpakket Picasa als bijlage aan een bericht worden toege- is het mogelijk om van een verzame-
is, sinds het bedrijf werd over- voegd. Handig is de collagefunctie, waarbij ling foto's een diaschow-achtig filmpje in
genomen door zoekgigant een fotoverzameling creatief bij elkaar is avi-formaat te maken. En wie een web-
Google, geheel gratis te down- te plaatsen. site via Blogger.com onderhoudt, kan zijn
loaden. Het pakket is ontworpen met het Picasa maakt het erg eenvoudig om foto's direct uploaden naar zijn Blogger-site.
Apple-fotopakket iPhoto in het achter- afdrukken te bestellen van een map foto's. Uiteraard is het ook mogelijk om web-

De miniaturenweergaven in Corel Photo Album kunnen worden vergroot Onder het tabblad Verbeteren kunnen snelle bewerkingen op de foto
en verkleind met het gebruikelijke schuifbalkje. uitgevoerd worden in Corel Photo Album.

maart 2006- PC MAGAZINE 59


DOSSIER MEDIABEHEER

Picasa is, sinds de overname door zoekgigant Google, geheel gratis te De nieuwe printmotor in Picasa biedt veel mogelijkheden.
downloaden.

pagina's met foto's te exporteren, maar aard is de EXIF-informatie van een foto te voorkomende bewerkingen op foto's uit
deze bestanden moet u dan zelf nog wel bekijken en kunnen we snel zoeken op te voeren. De exportmogelijkheden zijn
met een ftp-programma naar uw eigen trefwoorden, mits deze zijn toegevoegd bijna ongeëvenaard en de snelheid waar-
website uploaden. aan een foto - anders wordt er alleen mee we in het pakket kunnen werken, is
Gemak dient de mens en daarom zijn gezocht op mapnaam. uniek.
grote hoeveelheden foto's te bewerken of Prijs: gratis
te hernoemen middels een batchfunctie Picasa 2.1.0 is een perfect fotobeheer- picasa.google.com
in het Picture-menu (Batch Edit), Uiter- pakket, dat zelfs in staat is om de meest

KEUZE VAN DE REDACTIE

GOOGLE PICASA 2.1.0

De keuze voor een fotobeheerpakket is


vaak nogal persoonlijk, vergelijkbaar met
die voor een goede muziekbibliotheek-
beheerpakket. We kiezen voor Google
Picasa als Keuze van de redactie. Het
pakket biedt vrijwel alle functies van com-
merciële, en soms dure concurrenten,
kent een heldere en overzichtelijke inter-
face en biedt zeer goede beeldbewerkings-
mogelijkheden. Bovendien is Picasa volledig
geïntegreerd met de Nederlandse afdruk-
situatie, en kunnen we onze foto's gewoon
bij een lokale afdrukcentrale laten afdruk-
ken. Goede tweede is Adobe Photoshop
Elements 4, dat echter wat betreft snelheid
en prijs Picasa voor moet laten gaan.

Goog/e Picasso 2.1.0 biedt bijna alle functies van commerciële en dure fotobeheerpaketten.

60 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

AAN DE SLAG MET PICASA

Na installatie start Picasa automatisch op. Is dat niet het geval, zoek Na een dubbelklik op een foto kunt u direct bewerkingen loslaten
het programma dan op in uw Start-menu. Na het starten verschijnt op een afbeelding. Links is het menu met drie tabbladen waar u
het scherm waarin gevraagd wordt of u uw hele computer wilt enkele basisbewerkingen tot uw beschikking heeft, zoals het bij-
laten scannen op afbeeldingen of alleen Mijn Documenten, Mijn snijden van een foto, een afbeelding met een scheve horizon recht-
Afbeeldingen of de desktopmappen. Raak niet in paniek als u denkt trekken en rode ogen verwijderen. Daarnaast is het mogelijk het
dat uw foto's verplaatst worden; ze blijven staan waar ze staan. Op contrast, de kleurwarmte en de helderheid aan te passen.
de volgende pagina laten we u zien hoe u zelf kunt aangeven in
welke mappen uw foto's te vinden zijn. In het derde tabblad vindt u
Effects; hier ziet u een aantal
fraaie effecten. Alle bewerkin-
gen zijn ongedaan te maken
en kunnen meerdere keren
op dezelfde foto uitgevoerd
worden. De effecten zijn ook
over elkaar heen te leggen.

Na de eerste scan ziet u links de mappen waarin foto's zijn ge-


vonden, gesorteerd op datum, en rechts de foto's zelf. Met een
dubbelklik op een kleine foto opent u de foto op een groter
formaat en met de schuifbalk onderin kunt u de omvang van de
miniatuur-weergaven bijstellen. Als u een foto bekijkt, kunt u met
dezelfde schuifbalk inzoomen op de foto.

62 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

Door in de menubalk op Tools te klikken en daarna op Folder


Manager, belandt u in het scherm waar in te stellen is welke
mappen Picasa automatisch in de gaten moet houden. Zo is uw
Picasa-fotobibliotheek altijd actueel en hoeft u zelf geen foto's
toe te voegen. Een oogje staat voor 'Altijd in de gaten houden',
een groen vinkje voor 'Eenmalig scannen' en een rood kruisje
voor 'Verwijderen uit Picasa'.

Onderin het Picasa-hoofdvenster klikt u op Order Prints om af- Als u zich afvraagt waar uw gif-bestanden zijn gebleven, deze
drukken te bestellen. Sleep daartoe eerst de gewenste afdrukken worden standaard niet door Picasa geïndexeerd. Het gevaar ligt
in de Picture Tray, linksonder in het scherm. Na een klik op Order op de loer dat ook allerlei ongewenste gif-bestanden uit gecachte
Prints komt in een scherm waar u kunt kiezen bij welke cen- webpagina's uw bibliotheek vervuilen. U kunt instellen dat gif-
trale of winkel u de foto's wilt laten afdrukken. Na de selectie zal bestanden (en PNG-bestanden) alsnog worden geïndexeerd. Ga
Picasa, al naar gelang de centrale, zelf de foto's uploaden. daarvoor in de menubalk naar Tools | Options | File Types.
DOSSIER MEDIABEHEER

VIDEOBEHEER

Met welke programma's beheert collectie centraal wil opslaan en beheren, MICROSOFT WINDOWS MEDIA
en speelt u uw videobestanden het moet beseffen dat voldoende schijfruimte PLAYER 10
beste af? Onze zoektocht naar een absolute must is. De meeste desktop- Windows Media Player 10 (WMP)
geschikte programma's bleek geen schijven zijn snel genoeg voor video, maar kwam reeds aan bod in het
sinecure. Commerciële pakketten dat kan lang niet altijd gezegd worden van muziekgedeelte van dit dos-
die zich alleen op video richten, schijven in notebooks. sier, maar dat belet ons niet
bestaan nauwelijks of niet. Of ze Daarnaast moet de pc zelf krachtig ge- het programma ook voor video mee te
worden enkel geleverd als onderdeel noeg zijn om video weer te geven. Zeker nemen. Dit gratis programma blijkt ver-
van andere soft- of hardware. als u in de weer wilt gaan hogekwaliteits- rassend sterk als het aankomt op video-
We gaan de pure catalogiseerprogram- formaten en streaming video, stelt dat de beheer. WMP is zelfs de enige besproken
ma's uit de weg: zij beperken zich tot het nodige eisen aan zowel de processor als applicatie waar echt sprake is van geïn-
bijhouden van een gegevensdatabse, maar de grafische kaart. Tevens moet zowel de tegreerd videobeheer. Onder het tabblad
bevatten bijvoorbeeld geen weergave, server als client-pc over de nodige spier- Mediabibliotheek vinden we een over-
streaming- of conversiemogelijkheden. ballen beschikken. zicht terug van al onze videobestanden.
Onze uiteindelijke selectie bevat software De invloed van het thuisnetwerk We kunnen afspeellijsten samenstellen,
waarvan u misschien niet meteen uitge- speelt eveneens een rol. Hogekwaliteits- zoeken in het videoarchief en aan elk
breide videomogelijkheden verwacht. video slorpt nu eenmaal veel bandbreedte videobestand een waardering op basis van
In vergelijking met foto's en muziek op - tot wel 20 Mbps.Voor een bekabeld sterren toekennen. Toch blinkt WMP pas
stelt het werken met video andere (lees: Fast Ethernet-netwerk mag dit geen pro- echt uit als het aankomt op het meegeven
hogere) eisen. Onafhankelijk van uw bleem vormen, maar wie een draadloos van metadata. Automatisch worden zaken
favoriete videoformaat is een grote op- 802.1 I-thuisnetwerk op poten heeft zoals de bitsnelheid, duur, grootte en be-
slagcapaciteit onontbeerlijk. Zeker gezien gezet, zal wellicht tegen deze limiet aan- standsformaat toegevoegd. In het beste
de toenemende populariteit van High lopen. Draadloos is bovendien niet direct geval wordt het videobestand door WMP
Definition (HD), moet u rekening houden de eerste keuze voor het streamen van herkend en wordt aanvullende metadata
met een groeiende bestandsomvang. Om video omdat de verbinding niet altijd even via het internet gedownload. Lukt dat niet,
maar een voorbeeld te geven: een clip stabiel is, met storingen en onderbrekingen dan kunt u altijd zelf handmatig de nodige
van vijf minuten in hoogste HD-kwaliteit als gevolg. In het ideale geval zorgt u voor gegevens invullen, zoals het genre en de
neemt maximaal 800 MB in beslag. Geen bekabelde Gigabit-verbindingen tussen alle acteurs. Voor tv-programma's zijn speci-
wonder overigens dat HD pas echt kan stations. Daarmee worden zelfs meerdere fieke velden in het leven geroepen. We
doorbreken wanneer opslagtechnologieën streams tegelijkertijd mogelijk. Gigabit kunnen verder afbeeldingen, zoals bijvoor-
zoals Blu-ray en/of HD-DVD hun opwach- vereist wel aangepaste netwerkapparatuur, beeld de cover van een dvd, linken aan
ting maken.Wie zijn huidige dvd- en DivX- wat de prijs flink de hoogte injaagt. een bestand. Als portal naar online video-

In Windows Media Player 10 kunt u zelf een waardering toekennen aan Windows Media Player 10 bevat een naadloze koppeling met online
filmbestanden en op basis daarvan selecties maken. content

64 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

content blinkt WMP eveneens uit, waarbij uw mediabestanden en maakt deze be- is voor andere dvd-kopieersoftware.
vooral de grote hoeveelheid muziekvideo's schikbaar in de andere modules van Nero
opvalt. De koppeling met de MSN Music- 7 Premium. Eén van deze modules is Nero Nero 7 Premium is misschien niet een
winkel leidt ons direct naar de juiste film- Home waarmee u op een grafische manier van de meest krachtige videobeheerders,
muziek. door uw videocollectie bladert of een maar bevat wel een groot aantal interes-
Als videospeler staat Windows zoekopdracht ingeeft. Jammer genoeg kun- sante modules voor het delen, bekijken
Media Player 10 redelijk goed zijn mannetje, nen we alleen zoeken op bestandsnaam én converteren van videobestanden.
zolang u niet al te exotische videoformaten en bijvoorbeeld niet op videoformaat of Prijs: 69,90 euro
gebruikt. Voor het bekijken van dvd's zult genre. Bijzonder aardig is Nero ShowTime, www.nero.com
u sowieso een (veelal betaalde) MPEG2- een mediaspeler die overweg kan met zo-
codec moeten installeren. Bovendien wat alle denkbare videoformaten en daar-
bestaan er voor dvd's veel betere alter- bij een opmerkelijk goede beeldkwaliteit SNAPSTREAM BEYOND
natieven dan WMP, zoals PowerDVD of biedt. Ook dvd-films vormen geen pro- MEDIA I . I . I
WinDVD. Tijdens het bekijken van video bleem voor ShowTime. SnapStream kennen we vooral van de PVR-
biedt WMP wel de mogelijkheid om zaken Een andere handige module, zeker applicatie Beyond TV, dat zich meer richt
zoals helderheid, contrast, tint en kleur- voor beginners, is MediaHome. Hiermee op foto's, video's en muziek. Beyond Media
verzadiging on-the-fly aan te passen.Video stelt u uw mediacollectie op een een- vereist het .NET Framework van Micro-
converteren is in WMP niet mogelijk. voudige manier ter beschikking op het soft, dat automatisch wordt gedownload
(thuis)netwerk. Als mediaserver onder- bij de eerste installatie. Direct daarna gaat
Met Windows Media Player 10 haalt steunt MediaHome verschillende Universal een wizard op zoek naar onze mediabe-
u een verrassend veel kijk- en beheer- Plug and Play-hardware om bijvoorbeeld standen, maar we kunnen ook handmatig
mogelijkheden in huis. video te streamen naar uw tv-toestel. de juiste mediamappen selecteren. Beyond
Prijs: gratis We kunnen met Nero MediaHome onze Media heeft overigens geen problemen
www.microsoft.nl videobestanden desgewenst omzetten met netwerkmappen. Het pakket ziet er
naar mpegl/2 of naar het eigen Nero grafisch zeer fraai uit en doet sterk denken
Digital-formaat op basis van mpeg4. Nero aan Windows XP MCE 2005. De interface
NERO 7 PREMIUM Digital pretendeert een hoge kwaliteit bij neemt desgewenst het volledige scherm
Nero staat vooral bekend als brandpakket, hoge compressieratio's maar legt daarbij in beslag en de interface werkt perfect
maar deze multimediabundel is tot veel wel een flinke belasting op het systeem. samen met een afstandsbediening.
meer in staat dan de meeste gebruikers Voor het omzetten van volledige dvd-films Interessant is Spotlight, dat u recht-
beseffen. Zo houdt de module Nero Scout kunt u dan weer aan de slag met de Nero streeks toegang geeft tot een aantal on-
op de achtergrond een database bij van al Recode 2-module.dat een goed alternatief line Amerikaanse videodiensten zoals

Nero Home geeft u dankzij een grafisch jasje gemakkelijk toegang tot uw U kunt video's omzetten naar Nero Digital, een op mpeg4 gebaseerd
audio-, video- en fotocollectie. videoformaat, en vervolgens delen met anderen.

maart 2006- PC MAGAZINE 65


DOSSIER MEDIABEHEER

U krijgt vanuit Beyond Media toegang tot online video- en muziekdiensten. Ondanks het grafisch vuurwerk blijken de videobeheermogelijkheden van
Beyond Media nogal tegen te vallen.

CinemaNow, Live365. Via het menu-item Beyond Media bijt zich bovendien meer) de functionaliteit ervan willen be-
Video kunnen we door onze mappen- regelmatig stuk op enkele van onze IO8Op leven.
structuur bladeren. We merken echter al wmv HD-clips.Voor het afspelen van dvd-
snel dat Beyond Media weinig meer is dan fllms is een aparte speler in het leven ge- Beyond Media biedt vooral een fraaie
een veredelde Windows Verkenner: we roepen, maar ook deze blinkt niet uit in grafische interface. Uitgebreide beheer-
krijgen buiten de bestandsnaam niet meer hoogdravende mogelijkheden. Het blijft functies of -mogelijkheden zijn helaas
te zien over onze videoclips. Spijtig is het allemaal erg vrijblijvend en vooral gericht niet terug te vinden.
ontbreken van een zoekmogelijkheid, wat op mensen die het niet zien zitten om een Prijs: 50 euro
toch een essentieel onderdeel van een volledige pc op basis van Windows XP www.snapstream.com
mediabeheerder is. MCE aan te schaffen, maar toch (min of

KEUZE VAN DE REDACTIE

MICROSOFT WINDOWS MEDIA PLAYER 10

In tegenstelling tot muziek en foto


vinden we voor video geen volwaardige be-
heersoftware terug. Video valt voor velen
blijkbaar onder de noemer 'mediacenter'
met als gevolg dat er wel heel wat fraaie
interfaces voor het selecteren en afspelen
van videomateriaal beschikbaar zijn, maar
dat het qua beheermogelijkheden heel wat
minder goed gesteld is. Nero 7 Premium
komt aardig in de buurt, maar mist integra-
tiemogelijkheden zodat Windows Media
Player 10 als enige keuze overblijft. Het is
bovendien gratis.

De meeste mediapaketten
stellen teleur op het vlak.
van videobeheer, Windows
Media Player 10 niet.

66 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

AAN DE SLAG MET WINDOWS MEDIA PLAYER 10

U vindt de 12 MB grote download van Windows Media Player 10 Wenst u meer controle over de gegevensdatabase, klik dan op
op www.microsoft.com/windows/windowsmedia/default.mspx. Na Opties voor mediabibliotheek en vervolgens voor Kolommen
de installatie klikt u rechts op het tabblad Mediabibliotheek om kiezen. U ziet nu een lijst met extra velden. Om zelf data in te
bestanden toe te voegen aan de bibliotheek (of via het groene voeren voor één of meerdere video's, dient u rechts te klikken op
kruis links onderaan). Toegevoegde mediabestanden veranderen de videoclips en de optie Codes bewerken te selecteren. Jammer
niet van plaats, maar WMP heeft wel vrij veel tijd nodig om de genoeg zijn de getoonde velden vooral van toepassing op muziek-
bestanden te analyseren en daadwerkelijk toe te voegen. Niet clips en muziekalbums. Wel kunt u via het tabblad Afbeeldingen
alleen lokale en netwerkmappen kunnen worden doorzocht, ook bijvoorbeeld een dvd-cover koppelen aan het videobestand.
externe bronnen op basis van een webadres zijn toe te voegen.

Door rechts te klikken op een videobestand en te kiezen voor Een videoclip afspelen doet u simpelweg door erop te dubbel-
Classificatie, geeft u uw waardering aan. In het Verkenner-achtige klikken. De clip zal dan in het tabblad Afspelen getoond worden,
venster zullen geclassificeerde videobestanden vervolgens in de samen met de bekende navigatieknoppen.Voor video biedt WMP
juiste submap onder Alle videobestanden weergegeven worden. nauwelijks opzienbarende mogelijkheden.Wel vindt u onder Video-
Vanuit het hoofdscherm kunt u niet alleen de classificatie, maar instellingen een viertal schuifregelaars voor onder andere contrast,
ook de titel aanpassen (dit heeft geen gevolgen voor de bestands- helderheid en kleurverzadiging.
naam zelf). Media Player laat de duur, bitsnelheid en bestandsgroot-
te zien. Door éénmaal in een geselecteerd veld te klikken, kunt u
data handmatig invoeren. Klikt u bovenaan op de knop Meer info,
dan zal WMP proberen om op music.msn.com relevante muziek-
cd's op te sporen.

68 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER MEDIABEHEER

HIGH DEFINITION

HD-video is bezig aan een opmars, maar commercieel


HD-videomateriaal is nauwelijks te vinden. Wie toch al wil
proeven van de mogelijkheden van HD, kan gelukkig online
terecht.

Op www.wmvhd.com, een website van Microsoft waarop


het bedrijf zijn eigen wmv HD-formaat probeert te promo-
ten, vindt u tientallen clips, zowel in 720p- als 1080p-formaat,
waarvan een groot aantal met 5.1-surroundgeluid. Voor
zover wij weten, bestaan er nog geen stand-alone video-
spelers die het wmv HD-formaat van Microsoft kunnen
weergeven; alleen een computer is momenteel krachtig ge-
noeg om wmv HD-filmpjes af te spelen. Microsoft raadt zelf
minimum een 2,4-GHz processor aan in combinatie met een
Zoals reeds gezegd, kan WMP niet zomaar overweg met alle grafische kaart met 64 MB videogeheugen.
videoformaten. Als u een videoformaat tegenkomt dat WMP
weigert af te spelen, dan zal het zelf voorstellen om de codec te Een andere uitstekende bron voor HD-materiaal is www.
downloaden vanaf de Microsoft-website. Levert dit geen succes hdclips.net. In het forum - gratis registratie vereist - vindt u
op, dan is een bezoekje aan www.wmplugins.com aan te raden. U een groot aantal HD-demo's van fabrikanten zoals Sony en
vindt er verschillende muziek- en videocodecs, alsmede speciale Hitachi, en filmtrailers van kaskrakers zoals King Kong. De
plug-ins en een aantal fraaie skins. meeste clips zijn in het 1080i-formaat en komen dan ook
het best tot hun recht op een scherm met minstens 720 of
1.080 beeldlijnen.
www.wmvhd.com
www.hdclips.net

Onder andere op www.hdclips.net vindt u een grote selectie


HD-filmfragmenten.

maart 2006 - PC MAGAZINE 69


SOFTWARE

GOOGLE VIDEO (BÈTA)

GOOGLE OPENT VIDEOWINKEL


Eén van de meest verrassende aan- Gebruikers mogen
alleen films up-
kondigingen tijdens de afgelopen
loaden waarop
CES-beurs was de introductie van de ze zelf het copyright
Google Video Store, een videodistri- bezitten.
butiesysteem voor gratis en betaalde
video's en films. We gaan aan de slag
met de bètaversie van Google Video.
De Video Store betekent een nieuwe aan-
pak voor Google: het wordt een content-
aanbieder in plaats van een zoekmachine.
Wanneer u in de Video Store iets opzoekt,
zoekt Google niet op het internet, maar
in de eigen winkel. Google sloot overeen-
komsten met de Amerikaanse zender CBS,
met de basketbalfederatie NBA en met
muziekgigant Sony BMG. Daarnaast vindt Fans van Kiss
komen bij Google
u er ook door gebruikers ingestuurde
Video aan hun trek-
filmpjes van wisselende kwaliteit en boot- ken.
leg-opnamen van concerten. Dat maakt
het niet gemakkelijk om te vinden wat u
zoekt. Wie op "golf" zoekt, krijgt bijvoor-
beeld een clip over de Volkswagen Golf,
een homevideo over golfslagen, een grap
van Robin Williams over golfspelers, en
video's van badpakmodellen uit Golf Punk
Magazine. En dat is nog maar de eerste
pagina. Een zoektocht naar "U2" levert
108 video's op, het merendeel bootleg-
opnamen die duidelijk metgsm's of digitale
fotocamera's zijn gemaakt.

De betaalde content is voorspel- of PSP af te spelen. Betaalde bestanden U kunt ook uw eigen cinematografische
baarder: CBS levert nieuwe shows zoals worden beschermd door een nogal vaag meesterwerken aan de wereld tonen
Survivor en klassiekers zoals / Love Lucy met DRM-systeem. Als u een video heeft aan- door ze in het Google-archief te plaat-
Lucille Ball.Van Sony BMG vinden we een geschaft, kunt u 'm op 'meerdere' pc's af- sen. Daarvoor heeft u de Google Video
zeer beperkte keuze aan muziekvideo's spelen, maar Google zegt niet op hoeveel Uploader nodig, die u via drag-and-drop
- bijna allemaal top-40 muziek en weinig precies. Afspelen op een iPod of PSP is laat uploaden. U moet wel digitaal verk-
oudere nummers. De NBA verkoopt onmogelijk, en u heeft een actieve inter- laren dat u beschikt over de copyright, en
opnames van wedstrijden de dag nadat netverbinding nodig om met het afspelen bovendien worden de clips door Google
ze gespeeld zijn. Ten slotte zijn er nog te kunnen beginnen. gecontroleerd op pornografische inhoud.
speelfilms en clips, hoewel deze alleen in Om de video's te bekijken, moet u Die controles zijn niet waterdicht - we
Amerika te koop zijn - Europese gebruik- de Google Video Player downloaden. De kwamen zonder moeite enkele pikante
ers krijgen zelfs geen preview te zien. De door Google gebruikte GVI-bestanden filmfragmenten op het spoor. [E.D.]
prijs van het videomateriaal varieert van 2 zijn alleen in deze speler af te spelen. De
dollar voor clips tot 10 dollar voor films. Google Video Player bevat de elemen- Google Video bevat de nodige bugs en
Google Video gebruikt dezelfde taire Play/Pause/Forward/Back-knoppen, is voor Europese gebruikers vooralsnog
sobere interface als de zoekmachine, maar een zoekvenster, en een handige minia- niet interessant, maar vormt een belang-
bevat wat extra opties om te zoeken op tuurweergave-index waarmee u naar een rijke nieuwe stap in de uitbouw van het
bijvoorbeeld lengte van de clip. U kunt ver- bepaald punt in de film kunt springen. Net Google-imperium.
der een archief vinden van clips die u al als bij andere Google-producten behoudt Prijs: van 2 dollar per clip tot 10 dollar
aankocht of op filmtype zoeken. De gratis Google zich het recht voor om informatie per film
videobestanden worden niet door DRM over uw koop- en kijkgedrag te verzame- http://video.google.com
beveiligd en zijn probleem op een iPod len en te verwerken.

70 PC MAGAZINE - maart 2006


SOFTWARE

MICROSOFT INTERNET EXPLORER 7 BETA


INTERNET EXPLORER PAKT PHISHING AAN
We kunnen rustig stellen dat 2006 Privacy en
een belangrijk jaar zal worden beveiliging zijn
twee belangrijke
voor Microsoft. Niet alleen maakt
speerpunten voor
Windows Vista zijn opwachting, ook de nieuwe versie
Office 12, Windows Live en Internet van de Microsoft-
browser.
Explorer 7 zullen dit jaar geïntrodu-
ceerd worden. IE 7 verschijnt eind
2006 voor Windows XP en zal deel
uitmaken van Windows Vista.
Eén van de meest prominente verande-
ringen in de interface is de mogelijkheid
om tabbladen aan te maken, zoals we
dat al kennen van browsers als Firefox
en Opera. Deze tabs kunnen desgewenst
met een druk op de knop gepresenteerd
worden als een pagina met miniatuur-
weergaven van elke geopende webpagina.
Verder zijn alle knoppen, behalve 'Pagina
terug' en 'Pagina vooruit', verdwenen en is
rechtsboven een zoekvenster aangebracht.
Standaard wordt gebruik gemaakt van
MSN Search, maar desgewenst kunt u al-
ternatieve zoekmachines opgeven via een
speciale webpagina van Microsoft. Google
is nog niet in het overzicht te vinden, maar
Microsoft hoopt voor de introductie van
de definitieve versie overeenstemming te
hebben bereikt met de zoekgigant.

IE 7 kan standaard overweg met RSS- Internet Explorer 7


feeds. Zodra op een site een feed wordt bevat een ingebouwd
phishing-filter.
aangetroffen, licht een RSS-icoontje op,
hetzelfde als in de Firefox-browser, en
krijgt u de optie aangeboden een 'abon- voor slechtzienden. Deze nieuwe functies features in Internet Explorer 7, zoals
nement' te nemen op de desbetreffende zijn volgens Microsoft mogelijk gewor- Parental Control, werken alleen samen
feed. IE kan de feeds weergeven in een den doordat er nu slechts één url-parser met Windows Vista. De verbeterde onder-
eigen opmaak, waarbij rekening wordt wordt gebruikt. steuning voor het AJAX-platform, trans-
gehouden met subcategorieën. Microsoft Internet Explorer 7 biedt uitgebreide parante png-bestanden en CSS zal ook
maakt gebruik van een centrale database bescherming tegen phishing-fraude, tech- in de Windows XP-versie te vinden zijn.
voor de opslag van de feed-abonnementen. nieken waarbij mensen zich voordoen als Internet Explorer 7 is in de tweede helft
Deze database, die na de installatie van IE7 iemand anders om creditcardgegevens van 2006 beschikbaar als gratis download
onderdeel zal uitmaken van Windows, is of wachtwoorden los te peuteren van via Windows Update of de website van
toegankelijk voor RSS-feedapplicaties van gebruikers. Internet Explorer 7 is, aldus Microsoft.
derden, zoals bijvoorbeeld FeedReader of Microsoft, in staat om dergelijke phishing- De browser zal standaard meegeleverd
SharpReader. praktijken te herkennen en de gebruiker worden in de distributie van Windows
De bètaversie van IE 7 is verder voor- te waarschuwen. Het softwarebedrijf heeft Vista. [J.R. & jo.B.]
zien van een nieuwe printmotor, waardoor een database aangelegd met een overzicht
webpagina's eenvoudiger zijn te printen. van een groot aantal dubieuze sites. Deze Deze bètaversie maakt duidelijk dat
Tevens is het tijdens het browsen moge- lijst wordt actueel gehouden via Windows Microsoft (traag) aan de weg timmert
lijk om met de combinatie Ctrl-scrollwiel Update. Verder is de adresbalk, ook in en een aantal algemeen bekende pro-
een pagina te vergroten, op een manier kleine popup-vensters, altijd zichtbaar, blemen tracht op te lossen. Het wachten
die al jaren wordt toegepast door Opera. zodat direct te zien is wat de bron van een is op de definitieve versie.
De gehele pagina wordt vergroot, niet webpagina is. Prijs: gratis
alleen de lettertypes - een ideale oplossing De overige nieuwe of uitgebreidere www.microsoft.nl

maart 2006- PC MAGAZINE 71


SOFTWARE

ADOBE LIGHTROOM BÈTA


ADOBE INTRODUCEERT APERTURE-CONCURRENT
Als een duveltje uit een doosje Dankzij de rustige in-
presenteerde Adobe onlangs een terface van Lightroom
eerste testversie van Lightroom, gaat alle aandacht
naar de foto's.
het fotobeheerpakket dat de directe
concurrentie met Apple's Aperture
moet aangaan. Een eerste testversie
is daarom ook alleen nog maar be-
schikbaar voor Macs, een versie voor
Windows wordt later geïntrodu-
ceerd.
Net als Aperture is Lightroom niet bedoeld
als een vervanging voor Photoshop; het
pakket is een zogenoemde workflow-tool
en richt zich met name op het beheer en
de basisbewerking van afbeeldingen. Light-
room is ontworpen voor professionele INTERFACE teren in html-, flash- en pdf-formaat. De
fotografen en is daarom vooral geschikt Hoewel Lightroom nog in een bètastadium Print-module, tot slot, herbergt een keur
voor de verwerking van afbeeldingen in verkeert, zijn we onder de indruk van de aan printopties, met uiteraard de mogelijk-
het raw-formaat, maar uiteraard kunnen aangename en overzichtelijke interface. heid om contactprints te maken. [J o B ]
jpg-bestanden ook gewoon verwerkt Het ontwerp is modern en donker, waar-
worden. In tegenstelling tot Aperture (dat door de aandacht zoveel mogelijk naar de Tot nu toe lijkt Adobe Lightroom het
alleen draait onder het Mac-platform) Is foto's uitgaat. perfecte pakket voor wie niet op de
Lightroom beschikbaar voor zowel Win- Het pakket is verdeeld in vier modu- nieuwste en snelste Mac werkt, of voor
dows- als Apple-machines. Verder draait de les. In de Bibliotheek-module beheert en wie een Windows-versie essentieel is. In
daaplicatie een stuk soepeler op oudere sorteert u uw foto's en voegt u trefwoor- ieder geval heeft Adobe de handschoen
systemen, zoals bijvoorbeeld werkstations den toe. De Develop-module maakt het opgenomen in de strijd om de beste
met een G4-processor. De applicatie ver- mogelijk om afbeeldingen te bewerken workflow-tool voor digitale foto's.
eist slechts een G4-processor en 768 MB en bijvoorbeeld helderheid, contrast en Prijs: nog niet bekend
RAM. We verwachten dat de systeemeisen kleurbalans aan te passen. Diavoorstellin- http://labs.macromedia.com/technolo-
voor de Windows-versie ongeveer gelijk gen zijn te maken in de Slideshow-module. gies/lightroom/
zullen liggen. Aardig is dat deze desgewenst zijn expor-

CORELDRAW GRAPHICS SUITE X3


VEELZIJDIG TEKENPROGRAMMA
De nieuwe versie van CorelDRAW
Graphics Suite bevat een waslijst
aan nieuwe opties die uw beeld-
bewerking- en lay-outtaken vereen-
voudigen.
Graphics Suite X3 bestaat uit vijf hoofd-
toepassingen: CorelDRAW X3 (lay-out), Handig in
Corel PHOTO-PAINT X3 (beeldbewer- CorelDRAW
Graphics
king), Corel Capture X3 (het maken van Suite X3 is
screenshots), Corel PowerTRACE X3 (bit- de optie om
maps naar vectorafbeeldingen omzetten) het origineel
te vergelijken
en Pixmantec RawShooter Essentials (raw- met een
bestanden converteren). Laatstgenoemde bewerkte
twee onderdelen zijn nieuw, de overige variant, en
desgewenst
drie aanzienlijk verbeterd. bij te stellen.

72 PC MAGAZINE - maan 2006


SOFTWARE

PowerTRACE springt direct in het Op deze manier is het mogelijk om na optie waarmee gereedschappen die sinds
oog. Met deze applicatie maakt u op zeer een aantal bewerkingen de verschillende vorige versies vernieuwd of veranderd zijn,
eenvoudige wijze vectorafbeeldingen van versies te bekijken. Nog handiger is de gemarkeerd worden.
bitmaps; handig als u bijvoorbeeld een lo- optie om het origineel en de bewerkte Corel levert 10.000 clipartafbeeldin-
go van een foto wilt maken. Een praktisch versie naast elkaar weer te geven. In gen, 1.000 fonts, 100 CorelDRAW-sjablo-
onderdeel van PowerTRACE is de moge- CorelDRAW zijn verder de crop-tools nen en 35 WGL4-lettertypen mee.WGL4
lijkheid om handmatig kleuren samen te aangepast. U kunt nu desgewenst door alle staat voor Windows Glyph List, fonts die
voegen. We zijn minder te spreken over actieve lagen 'snijden', zowel door bitmaps aan deze standaard voldoen, bevatten niet
de manier waarop PowerTrace omgaat als vectorafbeeldingen. alleen ondersteuning voor standaard wes-
met afgeronde vlakken. Als op het origi- Pixmantec RawShooter Essentials ver- terse karaktertypes, maar ook voor on-
neel anti-aliasing gebruikt is, ziet het eind- eenvoudigt het werken met foto's in raw- der meer Griekse, Centraal Europese en
resultaat er nogal hoekig uit. Vormgevers formaat. Grote hoeveelheden foto's zijn in Cyrillische letters in één set. [M.G.]
zullen blij met de ondersteuning voor één keer te importeren, gelijktijdig te be-
onder meer Pantone-kleuren, waardoor werken en vervolgens om te zetten naar CorelDRAW Graphics Suite X3 bevat
de logo's eenvoudig door een drukker te het tiff- of jpeg-formaat. Dit onderdeel van alle standaardgereedschappen die een
verwerken zijn. de suite is overigens sinds eind vorig jaar ontwerper of vormgever nodig heeft.
Nieuw in CorelDRAW en PHOTO- gratis te dowloaden via www.pixmantec. Dankzij zijn prijs, die een stuk lager ligt
PAINT is het onderdeel Afbeeldingsaan- com. dan die van grote concurrent Illustrator,
passingslab, waar u het contrast en de Om zowel beginnende als de bestaan- is het pakket erg interessant voor zowel
helderheid instelt, en in de weer kunt de gebruiker tegemoet te komen, heeft beginnende als gevorderde gebruikers.
gaan met kleurenfilters, hooglichten en Corel een Hints-menu geïntroduceerd, Prijs 832
schaduweffecten. Als u tevreden bent met met uitleg over de gebruikte gereedschap- www.corel.nl
het resultaat, kunt u het tijdelijk opslaan. pen.Verder kunt u gebruikmaken van een

SKYPE 2.0 (BÈTA)


NU OOK MET VIDEO
Skype voelt de hete adem van
Yahoo!, AOL, Google en Microsoft
in de nek, en dat is een goede reden
om te blijven innoveren. Skype 2.0
maakt gratis videoconferenties
tussen pc's mogelijk.
De audio- en videokwaliteit van Skype 2.0
is zo goed als die van een professioneel
VolP-hardwaresysteem van enkele jaren
oud - wat betekent dat u met een kleine
vertraging rekening moet houden. Skype De bèta-
versie van
werkt met een peer-to-peer netwerk Skype 2
waarbij alle oproepen via het internet voegt video-
lopen, en niet via de huurlijnen van profes- functionali-
teit toe.
sionele VolP-aanbieders. De eigen codecs
van Skype zorgen voor een aanvaardbare Skype 2.0; al wat u nodig heeft, is een SkypeOut-service). Nieuw is de mogelijk-
kwaliteit, en een occasionele pauze in de breedbandverbinding, een webcam, een heid om links naar Skype-oproepen in een
videostroom is best te verteren wanneer hoofdtelefoon en een microfoon. U kunt blog- of website te integreren. [D.J.]
u toch niets hoeft te betalen. een ingebouwde microfoon gebruiken,
Met stemverkeer hebben de meeste maar die pikt doorgaans te veel omge- Skype voegt gratis videofunctionali-
diensten vandaag geen problemen; video vingsgeluid op. teit toe aan versie 2.0 en verbeterde de
is een ander verhaal. Alleen professionele De interface werd een stuk overzich- interface van een prima programma.
services halen de 30 frames per seconde telijker gemaakt. Heel wat functies zijn Wanneer u dit leest, moet de officiële
die nodig zijn voor een echt 'live' gevoel. nu met één klik bereikbaar. U kunt con- release gereed zijn.
Skype werkt met 15 fps, dat een aanvaard- tactpersonen uit Outlook importeren en Prijs: gratis
bare kwaliteit oplevert. De videoservice met één klik contacten met een gewone www.skype.com
is gratis en werkt tussen gebruikers van telefoonlijn oproepen (via de betaalde

maart 2006- PC MAGAZINE 73


SOFTWARE

SUN STAROFFICE 8.0


HET BESTE ALTERNATIEF VOOR MICROSOFT OFFICE
Bedrijven die af willen van dure van grafleken wijzigt het gegevensbereik verbergen van witruimte boven en onder-
licenties voor Microsoft Office soms. StarOffice negeert macro's uit aan een pagina.
vinden in StarOffice een complete Office - wat gezien de beveiligingsrisico's StarOffice is veruit het beste alternatief
en betaalbare kantoorsuite. van macro's eigenlijk een pluspunt is. voor Microsofts Office-suite - op Outlook
De ontwenningskuur om af te kicken van Toch is StarOffice niet perfect. Als u na. Het is bijna volledig openbronsoftware,
Microsoft Office begint met het instal- zich ergert aan de storende AutoCor- op de spellingcontrole en de importfilters
leren van Suns StarOffice 8.0, de com- rectie-neigingen van Microsoft Word, dan na. De menu's zijn overzichtelijker dan die
merciële versie van de gratis kantoorsuite zult u helemaal wild worden van de ma- van Microsoft, de suite voelt sneller aan
OpenOffice.org 2.0. StarOffice bestaat nie van Writer om woorden aan te vullen en biedt betere ondersteuning voor pdf-
uit de tekstverwerker Writer, het spread- terwijl u typt - het leidt af en het is nooit bestanden. [E.M.]
sheetprogramma Calc en de presentatie- het woord dat u bedoelt. Gelukkig kunt u
software Impress. Deze zijn in staat hun deze functie uitschakelen. Ook het kleine Wie op zoek is naar een alternatief
corresponderende Office-formaten te lampje dat verschijnt wanneer er een auto- voor Microsoft Office is bij Suns Star-
lezen, en kunnen bestanden aanmaken in correctie werd toegepast, kan uitgescha- Office 8.0 aan het juiste adres.
Office-formaat of in het nieuwe Open- keld worden - u moet alleen onthouden Prijs: 67 euro
Document 1.0 xml-formaat. De suite dat het een Help Agent heet. StarOffice www.sun.nl
bevat verder het tekenprogramma Draw mist verder elegante functies zoals het
en de databasetoepassing Base, die de
meeste standaardformaten leest, maar
Handig in
wel de Microsoft ADO-interface nodig StarOffice
heeft om Access-bestanden te openen. In Impress is een
vergelijking met OpenOffice.org beschikt pipet waarmee
u de kleur van
StarOffice over een betere spellingcon- een presentatie
trole, mooiere lettertypes (die beter aan- aanpast.
sluiten bij de Microsoft-lettertypes) en
meer importfilters.

GESTROOMLIJNDE INTERFACE
StarOffice presenteert alle kernfuncties
van Microsoft Office in een logische en
gestroomlijnde interface. We openen
probleemloos onze bestaande Office-
bestanden, op een paar geavanceerde lay-
outs in Word na. Alle Excel-bestanden
worden prima gelezen, inclusief draaitabel-
len (pivot tables); maar bij het converteren

StarOffice Writer bevat handige mail-merge-functies die niet te vinden zijn in het gratis OpenOffice.org.

74 PC MAGAZINE - maart 2006


SOFTWARE

ETRUST INTERNET SECURITY SUITE


BEVEILINGSSUITE IN VIER ONDERDELEN
Computer Associates (CA) brengt van elkaar afwijken. Gebruiksvriendelijk is scanner. Waarschijnlijk heeft dit te maken
een compleet nieuwe versie uit dit niet, want u moet bij ieder onderdeel met het feit dat deze modules zijn ontwik-
van zijn beveiligingssuite. Onder de net even op een andere plek kijken voor keld door twee verschillende teams.
noemer eTrust Internet Security de verschillende opties. Bovendien ziet De Anti-Spam module bevat plugins
Suite probeert de fabrikant om van het er nogal rommelig uit om voor één voor Outlook en Outlook Express. Uw
een losse virus- en spywarescanner, suite vier pictogrammen in de taakbalk te inbox wordt niet alleen gevrijwaard van
firewall en spamfilter één geheel te plaatsen. spam, maar ook van phishing (fraude)-
smeden. pogingen. Na installatie controleert de
Computer Associates werkte in het ver- ONDERDELEN module uw adresboek om een lijst van
leden nauw samen met Microsoft. Oudere Het belangrijkste onderdeel van ieder vertrouwde personen op te stellen. Via
eTrust-versies waren te downloaden via beveiligingspakket is de virusscanner. de werkbalk kunt u eenvoudig nieuwe per-
een link op de Windows-site als onderdeel Handig in eTrust EZ AntiVirus is dat u de sonen aan deze lijst toevoegen. Het spreekt
van de 'maak uw computer in drie stap- verschillende scanopties instelt via een voor zich dat gebruikers van een andere
pen veilig'-campagne. Nu Microsoft zelf serie vakjes die allemaal in één venster bij mailapplicatie (bijvoorbeeld Eudora) niet
een security-suite heeft uitgebracht, zijn elkaar staan - dit werkt erg plezierig en zo veel hebben aan deze module. De Per-
de twee fabrikanten weer eikaars concur- snel. De hulpbestanden zijn zeer compleet, sonal Firewall, tot slot, doet sterk denken
rent. hoewel we het jammer vinden dat het aan ZoneAlarm Firewall van Zonelabs.
eTrust Internet Security Suite be- helpmenu niet kan worden opgeroepen Geen grote verrassing, aangezien het om
staat uit vier onderdelen: antivirus (EZ met een druk op de F1 -toets. een OEM-bewerking van deze uitstekende
AntiVirus), antispam (Anti-Spam), firewall De meeste fabrikanten van beveili- firewall gaat. [M.G.]
(Personal Firewall) en anti-spyware (Pest- gingssoftware kiezen voor een standalone
Patrol Anti Spyware). Deze losse onder- spywarescanner om juridische problemen
delen zijn te benaderen en te updaten via met de makers van ten onrechte als spy- Met eTrust Internet Security Suite
een centrale interface. Door bijvoorbeeld ware bestempelde toepassingen te voor- probeert Computer Associates een aan-
op "Scan entire system for infections' te komen. We vermoeden dat dit ook de tal losse toepassingen samen te voegen
klikken, start u de virusscanner en wordt beweegredenen voor Computer Associ- tot één beveiligingssuite. Het eindresul-
er vervolgens een systeemscan uitgevoerd. ates is geweest. PestPatrol Anti Spyware taat weet ons niet te overtuigen. Jammer,
Vindt u dit te omslachtig, dan kunt u de scant realtime uw systeem op pogingen want de diverse losse modules leveren
scanner activeren via een pictogram in de om spyware te installeren, en laat u desge- stuk voor stuk uitstekende resultaten af.
taakbalk. wenst ook cookies verwijderen. Opvallend Prijs 70 euro
Nadeel is wel dat de vier losse compo- is dat de spywaremodule over een uitge- www.ca.com
nenten qua vormgeving en stijl behoorlijk breidere interface beschikt dan de virus-

eTrust Internet Security Suite


bestaat uit vier onderdelen die zijn
te benaderen en te updaten via een
centrale interface.

maart 2006 - PC MAGAZINE 75


DOSSIER HD-RECOVERY

HARDDISK-RECOVERY
EEN HD-CRASH
OVERLEVEN

Uw harde schijf is kwetsbaarder dan u denkt. Gegevens kunnen verdwijnen door een virus of een wat al
te enthousiaste druk op de Delete-knop, maar ook door brand, kortsluiting of slijtage.Toen tijdens een
installatie van Windows XP een van onze schijven onverwacht de geest gaf, restte ons niet anders dan
onze data als verloren te beschouwen. Of toch niet? Harde schijven blijken tot onze verrassing in staat
om de ergste ongelukken te overleven.
[Merijn Gelens]

Als er plotseling iets mis gaat met uw klap heeft gehad. SOFTWARE
belangrijke databestanden, is het aloude Voordat u echter over de oorzaak Veruit de meeste gegevens gaan verloren
advies 'niet in paniek raken' volledig van gaat nadenken, kunt u beter eerst even doordat er met de index van de harde
kracht. Zet bij dataverlies altijd eerst uw in de kast kijken. Wie keurig volgens het schijf iets mis gaat. Dit is het gedeelte van
computer uit en ga eens rustig na wat er boekje back-ups draait kan nooit veel ge- de schijf waarop het besturingssysteem
aan de hand kan zijn. Heeft u bijvoorbeeld gevens kwijt zijn. Helaas kost het maken vastlegt waar de bestanden staan. De
net een dubieuze applicatie geïnstalleerd? van back-ups vrij veel tijd, en lijkt deze be- index van de schijf laat zich het beste ver-
Dan kan er heel goed een virus in het spel zigheid nogal zinloos - totdat het mis gaat. gelijken met die van een encyclopedie. Als
zijn. Heeft u een harde schijf geformat- Wij hebben dit aan den lijve ondervonden u de index uit een naslagwerk scheurt,
teerd? Zou het kunnen zijn dat u wellicht toen — alsof de duvel ermee speelde — wordt het erg lastig om nog specifieke
de verkeerde schijf onder handen heeft onze harde schijf de geest gaf na een her- informatie op het spoor te komen. Dit
genomen? Gaat het om de schijf van een installatie van Windows XP. Onze laatste betekent echter niet dat de informatie is
laptop warmee u veel onderweg bent? Ga back-up was zes maanden oud... Tijd om verdwenen. Bij het (snel)formatteren van
dan eens na of het apparaat geen harde een eerste diagnose te stellen. een harde schijf en het wissen van bestan-

76 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER HD-RECOVERY

op bijvoorbeeld de tweede harde schijf


installeert, is de kans aanwezig dat er toch
applicatiebestanden op de beschadigde
schijf belanden. Goede herstelsoftware
werkt met een opstart-cd-rom of diskette
om te voorkomen dat er schade ontstaat.
Wie echt op veilig wil spelen, maakt
eerst een complete image van de harde
schijf en gaat daarmee aan de slag. Gaat er
onverhoopt iets mis, dan heeft u gelukkig
het origineel nog.

HARDWARE
Voordat u een image maakt om met ge-
specialiseerde tools aan de slag te gaan,
dient u zich eerst af te vragen of de schijf
fysiek beschadigd is. Is dit namelijk het
geval, dan kunt u de schade alleen maar
verergeren. Wat veel voorkomt is een
zogeheten 'headcrash'. Normaliter zweven
den, wordt de index gewist, maar blijven lezen om de lemmata weer volledig te de leeskoppen van de harde schijf net
de bestanden bestaan. Als het besturings- krijgen. Dit gaat bij harde schijven in de boven het oppervlak van de supersnel
systeem de mist in gaat, heeft dit meestal meeste gevallen goed, hoewel twee ver- draaiende schijven. Krijgt de harde schijf
te maken met verkeerde verwijzingen in keerde stukken soms verkeerd aan elkaar een klap te verduren, dan kan de leeskop
de index, waardoor het lijkt alsof het be- worden geplakt. tegen het oppervlak aanstoten. Dit gebeurt
stand verdwenen is. We raden u aan geen nieuwe gegevens met een dusdanige snelheid dat er letter-
Speciale reparatieprogramma's slaan op een defecte harde schijf te zetten. De lijk een geultje over het oppervlak wordt
- eenvoudig gezegd - de bestaande index kans is groot dat deze gegevens over een getrokken. Het spreekt voor zich dat de
van de harde schijf over en proberen aan stuk verloren data geplaatst worden, wat gegevens die ooit in dit geultje stonden,
de hand van het bestandstype een nieuwe de kans op herstel verkleint. Installeer voor altijd verloren zijn. Zet u vervol-
index in elkaar te zetten; alsof u een aan nooit herstelsoftware op de computer gens de schijf opnieuw aan, dan sleept de
stukken gescheurde encyclopedie probeert om uw verloren gewaande gegevens te leeskop wederom over het oppervlak en
te herstellen door elke papiersnipper te herstellen. Zelfs als u een recovery-tool veroorzaakt nog meer schade. Bovendien

BIJ een harde klap kan de leeskop van de harde schijf tegen de plaat aanslaan - met fatale gevolgen. De gegevens op deze plek zijn dan ver/oren,
maar de overige data kunnen nog gered worden.

maart 2006- PC MAGAZINE 77


DOSSIER HD-RECOVERY

verspreiden kleine gruisdeeltjes, ontstaan NTFS, zoals bij ons het geval is,
tijdens de eerste klap, zich over andere dan kost een diagnose in ieder
delen van de harde schijf en maken deze geval circa 650 euro.
onleesbaar. Zo worden er nog meer ge- Een dag nadat we een uit-
gevens permanent vernietigd, terwijl een gebreide probleembeschrijving
reparateur waarschijnlijk voor redding had hebben opgestuurd, wordt onze
kunnen zorgen. schijf voor diagnose opgehaald
en naar het Nederlandse kantoor
REDDING van Norman gebracht. Vervolgens
Om te zien hoe professionals te werk wordt de schijf op het vliegtuig
gaan, besloten wij met onze defecte harde gezet naar Noorwegen, waar zich
schijf naar de afdeling Data Recovery van het laboratorium van Norman-
Norman/Shark te stappen. Om te voor- partner Ibas bevindt. Ingenieurs
komen dat we een eenvoudig te repare- onderzoeken hier de harde schijf
ren schijf een veel te duur reparatietraject om vast te stellen wat de oorzaak
insturen, wordt ons eerst gevraagd of we van het probleem is; bijvoorbeeld
toch niet recent een back-up hebben ge- een defecte printplaat of een
maakt en onze pc al gecontroleerd hebben headcrash. Na onderzoek wordt
op een mogelijk virus. In ons geval is de er een rapport opgesteld met een
reden van het dataverlies onduidelijk, overzicht van de te redden data.
waardoor een uitgebreidere diagnose Aan de hand van de diagnose
nodig blijkt. Een dergelijke diagnose is niet geeft Norman vervolgens de prijs
goedkoop; de prijzen beginnen bij onge- voor herstel van de gegevens op.
veer 400 euro om op zeer eenvoudige Gemiddeld kost dit tussen de
Alleen in een zogeheten 'cleanroom' kunnen
harde schijven te kijken of er nog iets te 1500 en 3500 euro, afhankelijk van de
ingenieurs de defecte harde schijf openen.
redden valt. Draait u Windows XP met hoeveelheid werk. De laboratoriummede-

HARDE SCHIJF-PROBLEMEN

Als u een foutmelding krijgt voorgeschoteld met de bood-


schap dat er iets mis is met de harde schijf, dan zijn dit de
vijf meest voorkomende tekenen dat het om een hard-
warematig probleem gaat. Haal in alle gevallen direct de
spanning van de computer af.

1.Tikkende geluiden
Klikkende of tikkende geluiden als de computer start, worden
meestal veroorzaakt door een mechanisch defect zoals een kapot
loopwerk of een headcrash.

2. Gierende geluiden
Maakt uw schijf een hoog piepend geluid of juist een zware brom,
dan zijn waarschijnlijk de kogellagers van het loopwerk kapot of is
het smeermiddel in de lagers uitgedroogd.

3. Smeulende lucht
Produceert de schijf een smeulende lucht, dan maakt er waar-
schijnlijk een onderdeel op de printplaat kortsluiting of leidt de
slijtage van de kogellagers tot teveel wrijving.

4. Ernstige oververhitting
Harde schijven worden behoorlijk warm, maar als u de schijf niet 5. Geen geluid/actie
meer kunt aanraken zonder uw vingers te branden, dan is hij waar- Doet de schijf helemaal niets meer, controleer dan eerst of de
schijnlijk vastgelopen. Dit komt vaak voor als de koppen van de aansluiting naar de voeding goed vast zit. Is dit het geval, dan is er
schijf na een headcrash aan de platen zijn vast gesmolten. waarschijnlijk een schakeling op de printplaat defect.

78 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER HD-RECOVERY

detailleerd vermeld waar de vermiste


gegevens gevonden zijn, om hoeveel
bestanden het om gaat, en de exacte
bestandstypen en -groottes. Daarnaast
bevat het rapport een indicatie van de
kans om onze schijf te herstellen; in ons
geval zeer goed. We geven formeel onze
toestemming om de schijf te laten repa-
reren en een week later wordt de schijf
door een koerier weer op de redactie
afgeleverd. Het complete recovery-proces
heeft in ons geval net geen twee weken in
beslag genomen en uiteindelijk hebben we
al onze gegevens terug.

WISSEN
Bij zware crashes ontkomt u er niet aan
om de hulp van professionals in te roepen,
maar eenvoudig geformatteerde harde
schijven zijn zelfs met software van nog
De Patan leest de platen van een harde schijf stuk voor stuk af om alle gegevens te redden. geen vijftig euro weer in hun oude staat
te herstellen. Zeker op schijven die ver-
trouwelijke informatie bevatten is het
wissen van de schijf dan ook erg belang-
werkers hebben de nodige schijven onder REPARATIE rijk. Bent u van plan uw pc te verkopen,
ogen gekregen en zijn wel wat gewend. In ons geval blijkt er uiteindelijk geen dan is het verstandig om op zijn minst de
Zelfs harddisks die weken op de oceaan- fysieke schade aan de harde schijf te zijn. partities te wissen, de schijf te formatte-
bodem hebben gelegen of zwartgeblakerd Er is een logische fout ontstaan in de ren,Windows te installeren, en vervolgens
zijn na een hevige brand, zijn met de juiste
maatregelen nog te redden. Zelfs moed-
willig gesloopte harde schijven belanden ZELFS HARDE SCHIJVEN DIE WEKEN OP DE OCEAAN-
regelmatig in het laboratorium voor foren-
sisch onderzoek.Afhankelijk van de schade BODEM HEBBEN GELEGEN ZIJN NOG TE REDDEN.
worden de schijven grondig schoonge-
maakt en vervolgens in een zogeheten
'class 100 cleanroom' uit elkaar gehaald. index, waardoor een aantal bestanden alle software te verwijderen met een ge-
Een class 100 cleanroom is een ruimte "verdwenen' lijkt te zijn. In ons rapport specialiseerd programma. Dit biedt echter
waar niet meer dan één stofdeeltje van vijf wordt keurig de structuur van de schijf geen garantie dat uw gegevens daadwer-
micrometer per 0,03 kubieke meter mag beschreven, inclusief de hoeveelheid kelijk zijn verdwenen. Zo zal een normaal
hangen - uitermate belangrijk omdat een bestanden in de hoofdmappen en de wisprogramma niet in staat zijn om gege-
stofdeeltje op de plaat van een harde schijf ruimte die ze innemen. Verder wordt ge- vens te verwijderen in sectoren die door
de informatie onleesbaar maakt. Nadat de de harde schijf als 'slecht' zijn gemarkeerd.
harde schijf is geopend, halen de ingenieurs Een apparaat dat gegarandeerd alle infor-
één voor één de platen uit de behuizing. matie van een schijf wist, is de Degaus-
Deze worden vervolgens op een speciaal ser DG.02, die we in het magazijn van
ontwikkelde machine, de Patan, geplaatst. Norman konden bekijken. Dit apparaat
De Patan kan zich voordoen als iedere stoot een magnetisch veld uit met een
denkbare harde schijf, en kopieert voor kracht van 10.500 gauss, te vergelijken met
zover mogelijk alle gegevens van de plaat de geconcentreerde kracht van 1000 hoef-
naar een veilige locatie. Als alle gegevens ijzervormige magneten. Gaat dit veld door
gekopieerd zijn, worden de data voorzien een harde schijf heen, dan wordt deze
van een bestandsstructuur, die overgezet compleet onbruikbaar. Interessant detail
wordt op een nieuwe harde schijf, een is dat videobanden en back-uptapes weer
ander medium of op verzoek zelfs aan- als nieuw worden door deze straling. Tot
geboden per ftp-server. Na reparatie Wie zijn schijf voorgoed wil wissen, kan hem op slot: wie goedkoop zijn schijf wil wissen,
bewaart het lab de gegevens drie maanden de Degousser DG.02 leggen. Dit apparaat laat kan 'm natuurlijk altijd openschroeven en
een krachtig magnetisch veld op de schijf los
voor het geval er nog iets mis gaat. de individuele platen versnipperen.
waardoor hij compleet onbruikbaar wordt.

maart 2006 - PC MAGAZINE 79


DOSSIER BITTORRENT

BITTORRENT:
EEN STORTVLOED AAN
MOGELIJKHEDEN
Het filesharing-protocol BitTorrent heeft de nodige commotie veroorzaakt in de peer-to-peer (p2p)
wereld. Het geesteskind van auteur Bram Cohen, speciaal ontwikkeld om grote bestanden eenvoudig via
het internet uit te wisselen, wordt vaak in één adem genoemd met piraterij en illegale content. In tegen-
stelling tot wat de entertainmentindustrie ons wil doen geloven, biedt het BitTorrent-protocol echter
ook een stortvloed aan legale mogelijkheden. PC Magazine scheidt feiten van fictie en vergelijkt de tien
meest gebruikte clients. Uiteraard vindt u alle besproken applicaties op onze cd-rom. In onze PC Gids
laten we u zien hoe u zelf aan de slag gaat met BitTorrent. Steven Friedman

Feitelijk is BitTorrent zelf slechts één van de uploader. BitTorrent 'hakt' grote bestan- korte metten met de grote bottleneck
vele clients die voor bestandsuitwisseling den in hapklare brokken (gewoonlijk van van 'conventioneel' downloaden, waarbij
gebruik maken van het BitTorrent-protocol. zo'n 256 KB), die onderling tussen de vele downloaders hetzelfde bestand van
Het idee achter dit protocol is simpel en peers (down- en uploaders) uitgewisseld één plek af willen halen (met een grote
volledig toegespitst op de mogelijkheden worden. Dit verklaart meteen de naam druk op de bandbreedte als gevolg). Voor
van breedbandinternet; grote bestanden van het programma, dat letterlijk vertaald het BitTorrent-protocol geldt: hoe méér
verspreiden zich makkelijker als zoveel 'stortvloed aan stukjes' betekent. Wie mensen een bepaald bestand willen heb-
mogelijk mensen meehelpen aan deze een bestand wil downloaden, maakt auto- ben, hoe sneller de distributie ervan zal
distributie. Hoewel deze regel in principe matisch deel uit van de groep aangesloten verlopen - de zwerm wordt immers al-
ook opgaat voor andere populaire p2p- peers, ook wel 'zwerm' genoemd. Zodra leen maar groter. In theorie kunt u dus
programma's als eDonkey2000 en KaZaA, u een stukje van het bestand binnen heeft, met BitTorrent een populair videobestand
weet alleen BitTorrent er maximaal gebruik begint u met het uploaden van dat stukje van zon 600 MB binnen enkele minuten
van te maken door de noodzaak voor een naar andere leden van de zwerm. Dit pro- in huis hebben.
grote centrale server (en dus grote hoe- ces gaat door tot u het bestand volledig Om een dergelijk videobestand met
veelheden bandbreedte) weg te cijferen. heeft gedownload en u enkel nog stukjes BitTorrent te kunnen downloaden, moet
Eenvoudig gezegd is bij BitTor- verspreidt - u heet dan een 'seed'. u er eerst een actief torrent-bestand van
rent iedere downloader ook direct een De werkwijze van BitTorrent maakt vinden. Dit is een klein pakketje (ook wel

80 PC MAGAZINE • maart 2006


DOSSIER BITTORRENT

pointer file genoemd) waarin essentiële grond kunt laten lopen om uw bestanden Wie op zoek is naar een compacte,
informatie staat over het te downloaden binnen te halen, zonder dat u zich zorgen gebruiksvriendelijke, snelle én complete
bestand. Eenmaal aangeklikt, wordt het hoeft te maken over het gelijktijdig draai- BitTorrent-client, is bij µTorrent aan het
torrent-bestand geopend in uw cliënt en en van zwaardere applicaties als Adobe juiste adres. Omdat het programma
begint het down- en uploadproces. Photoshop of Premiere. nog erg jong is, valt te verwachten dat
Het enige wat u nodig heeft om ge- Eenmaal gestart toont µTorrent een de makers er in de toekomst nog meer
bruik te kunnen maken van het BitTorrent- overzichtelijk scherm met daarin alle opties aan toe zullen voegen.
netwerk is een breedbandverbinding, een informatie over de voortgang van uw www.utorrent.com
browser en een BitTorrent-client. Omdat torrent-downloads. U ziet in één oog-
de originele BitTorrent-client geschreven opslag hoeveel procent van het bestand u
is als openbron-applicatie.zijn er inmiddels inmiddels binnen heeft, hoeveel seeds en AZUREUS 2.3.0.6
tientallen van deze clients op internet ver- peers er in de zwerm zitten, hoe snel uw Azureus, vernoemd naar een giftige
schenen.Welke u moet gebruiken, hangt af down- en upload verloopt en hoe lang het Surinaamse boomkikker, is vooral
van uw persoonlijke voorkeur. We zetten nog zal duren voor het bestand volledig op populair onder ervaren BitTorrent-
de tien populairste BitTorrent-clients op uw harde schijf staat. gebruikers. Voornamelijk omdat de appli-
een rij en vergelijken ze met name op ge- De handige tabs onderin het scherm catie van alle beschikbare clients verreweg
bruiksgemak, mogelijkheden en snelheid. geven uitgebreidere informatie over de de meeste instellingsmogelijkheden biedt.
torrents. Zo kunt u onder meer precies Het plugin-systeem vanAzureus.dat voort-
µTORRENT 1.4 zien wat de ip-adressen zijn van de aan- durend wordt geüpdatet, geeft gebruikers
µTorrent (uitgesproken als gesloten peers, hoeveel stukjes van het de mogelijkheid om de settings van het
'micro'-torrent, mu-torrent of torrent-bestand u inmiddels heeft ge- programma tot in de kleinste details aan
simpelweg you-torrent) wint de download en welke fouten er eventueel in te passen.
laatste tijd sterk aan populariteit het bestand gevonden zijn. Handig is het Op de website van Azureus beweren
onder fervente BitTorrent-gebruikers - en overzicht van de snelheid waarmee u aan de makers dat de applicatie geschikt is
wij begrijpen waarom. Het slechts 130 KB het downloaden bent. voor zowel beginnende als geavanceerde
grote programma bewijst dat het wel de- µTorrent biedt legio mogelijkheden gebruikers, maar de nogal onoverzichte-
gelijk mogelijk is om een talloze mogelijk- om het programma aan te passen naar uw lijke interface zou beginners in de wereld
heden in een kleine behuizing te stoppen. persoonlijke voorkeuren. Hierbij staat ge- van torrents kunnen afschrikken. Het
Opvallend is dat uTorrent geen instal- bruiksgemak voorop. Een simpele rechter- algemene overzichtsscherm lijkt simpel
latie vereist. U zet de volledige applicatie muisklik op een specifieke torrent geeft u genoeg, met twee vensters waarvan de
simpelweg als exe-bestand op uw harde de mogelijkheid om diverse eigenschappen, bovenste laat zien welke torrents u aan
schijf. zoals snelheid en bandbreedte-gebruik, het downloaden bent - en de onderste
µTorrent is speciaal ontwikkeld om aan te passen. Wie de applicatie volledig welke bestanden u aanbiedt (als seed). Pas
uw systeem zo weinig mogelijk te be- wil finetunen kan terecht in het optie- als u kiest voor 'details' (rechtermuisklik)
lasten (de makers beweren zelfs dat het menu, waar u een groot aantal zaken kunt ziet u hoeveel opties het programma in
programma draait op een 486-computer), instellen (variërend van uploadlimieten tot huis heeft. Overzichten van downloadsnel-
terwijl u toch gebruik kunt maken van de de gebruikte poort). Het programma be- heden, bandbreedtegebruik en zelfs een
vele features die grotere clients als Azu- schikt zelfs over een scheduler, waarmee vernuftige grafische weergave van de
reus en BitComet bieden. Dit betekent u per dag kunt aangeven hoeveel band- actieve zwerm per torrent staan onder
dat u het programma rustig op de achter- breedte er gebruikt mag worden. diverse tabs tot uw beschikking.

Het slechts 130 KB grote µTonent bewijst dat het we/ degelijk mogelijk
is om een talloze mogelijkheden in een kleine behuizing te stoppen.

maart 2006 - PC MAGAZINE 81


DOSSIER BITTORRENT

Via een recent ontwikkelde plugin is BITTORRENT CLIENT 4.4.1 te bepalen en een link naar de eerder ge-
het tevens mogelijk om aan de hand van In het licht van de tientallen geavanceerde noemde BitTorrent Search Engine.
landenvlaggen te zien welke nationaliteit BitTorrent-clients die vrijelijk beschikbaar In het taakbalk-menu zijn slechts de
de diverse seeds en leechers uit de zwerm zijn op internet, zou je bijna denken dat meest broodnodige settings aan te passen,
hebben. de originele client inmiddels te verwaar- maar we verwachten dat de gemiddelde
Via de taakbalk bovenin het scherm lozen valt. Niets is echter minder waar. BitTorrent-gebruiker er meer dan genoeg
kunt u in diverse menu's nagenoeg alle Geprogrammeerd en geüpdatet door de aan zal hebben. In tegenstelling tot bij-
instellingen van Azureus wijzigen. Dit is bedenker van het BitTorrent-protocol, voorbeeld Azureus of BitComet is het niet
vooral handig voor geavanceerde gebrui- kan deze applicatie gezien worden als de mogelijk om de beschikbare bandbreedte
kers, die grote hoeveelheden torrents Google onder de BitTorrent-clients. Een voor individuele torrents aan te passen,
downloaden en bijvoorbeeld precies wil- simpel en overzichtelijk scherm, beperkte maar de BitTorrent-client geeft u wel de
len aangeven hoeveel bandbreedte per maar wel belangrijke instellingsopties en mogelijkheid om de totale up- en down-
torrent gebruikt mag worden. Ook het een directe link naar de BitTorrent Search loadsnelheid in te stellen. Daarnaast kunt
cache-geheugen dat door Azureus gebruikt Engine, maken van deze client een niet te u aangeven hoe lang u bepaalde torrents
wordt, kan ingesteld worden en u heeft de onderschatten deelnemer aan onze verge- wilt blijven 'seeden' als ze eenmaal binnen
mogelijkheid om een lijst te maken met lijkende test. zijn. Dit is met name handig om mensen
ip-adressen die u toegang verleent tot uw Op de officiële website van de met een lage upload-ratio, ofwel 'leechers',
pc of wenst te blokkeren. originele BitTorrent-client wordt de ver- uit te sluiten van uw 'seeding'.
Het zijn echter de plugins die Azureus gelijking met Google nog eens benadrukt.
maken tot wat het is. Wie bereid is de tijd De bezoeker wordt begroet door een Voor wie van plan is zijn eerste stappen
te nemen om daarmee te experimenteren, simpel wit scherm met daarop het (inmid- te zetten in de wereld van torrents, biedt
zal ongetwijfeld 'verkikkerd' raken op dit dels hernieuwde) logo van BitTorrent, wat de originele BitTorrent-client genoeg
uiterst flexibele programma. links naar informatie over de applicatie, mogelijkheden om bekend te raken met
Populaire plugins zijn onder meer een de mogelijkheid om het programma te deze vorm van p2p-bestandsuitwisseling.
RSS Feed Scanner, die automatisch bepaal- downloaden en een simpel zoekveld. Vol- Een 'upgrade' naar een andere, meer ge-
de torrents downloadt als ze beschikbaar gens Cohen zijn met de door hem ontwik- avanceerde, client is immers zo gemaakt.
komen, en een handige service die u een kelde zoekmachine enkel legale torrents Het programma is overigens geschre-
email stuurt zodra een specifieke down- te vinden. Hij heeft daarvoor zelfs een ven in Java en vereist dan ook JRE (Java
load gereed is. overeenkomst gesloten met de MPAA, de Runtime Environment) versie 1.5 om te
Amerikaanse organisatie die opkomt voor kunnen draaien.
Wie de Azureus-client installeert auteursrechtelijk beschermd werk in de www.bittorrent.com
zal snel merken dat de programmeurs filmbranche.
meer aandacht hebben besteed aan het Beschikbaar voor zowel Windows,
implementeren van plugins en opties Max OS X als Linux, biedt deze dient alle SHAREAZA 2.2.1.0
dan aan overzichtelijkheid - en daarmee mogelijkheden die een doorsnee gebrui- Geroemd door veel doorsnee gebrui-
ook gebruiksvriendelijkheid. Als u graag ker van een dergelijke cliënt mag verwach- kers vanwege de talloze mogelijkheden,
al uw down- en uploads volledig onder ten. De interface is simpel en bestaat uit verguisd door veel ervaren downloaders
controle heeft, dan is dit dé cliënt bij een grote balk die de voortgang van een - Shareaza is een 'love it or hate it' Bit-
uitstek. download laat zien, een handige schuifbalk Torrent-client. Op de officiële site van het
azureus.sourceforge.net waarmee de maximale uploadsnelheid is programma wordt ons met nogal schreeu-

Geprogrammeerd door de bedenker van het BitTorrent-protocol, kan Shareaza lijkt op het eerste gezicht een handige alles-in-één oplossing,
BitTorrent Client gezien worden als de Google onder de BitTorrent-clients maar er zitten wel enkele haken en ogen aan.

82 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER BITTORRENT

werige aanprijzingen verteld dat dit de Shareaza specifiek gezocht naar torrent- TURBO TORRENT 1.1.2
enige p2p-client is die we nog nodig zullen bestanden. Hierbij kwam één van de bot- Het heeft ons wat moeite gekost om
hebben. Shareaza maakt gebruik van maar tlenecks van het programma direct om de de relatie - en de verschillen - te vinden
liefst vier p2p-netwerken, te weten EDon- hoek kijken; in tegenstelling tot de meeste tussen Turbo Torrent en TurboBT. De web-
key 2000, Gnutella, Gnutella2 en uiteraard andere clients zijn in Shareaza slechts sites van deze clients lijken in grote mate
BitTorrent. De client lijkt op het eerste maximaal tien actieve torrents toegestaan. op elkaar en de namen doen vermoeden
gezicht een handige alles-in-één oplossing, En dat is slecht nieuws voor fervente ge- dat we hier op z'n minst met een upgra-
maar er zitten wel enkele haken en ogen bruikers van het BitTorrent-netwerk. Een de te maken hebben. Omdat de laatste
aan. uitleg voor deze beperking konden we op versie van TurboBT uitgebracht werd in
De laatste versie van Shareaza kan de site van Shareaza zo snel niet vinden, 2003 en de laatste release van Turbo Tor-
gedownload worden als installatiebestand maar we hebben het idee dat de makers rent eind vorig jaar plaatsvond, kozen we
van een behoorlijke 3,15 MB. Dat is nogal zoveel mogelijk bandbreedte per individu- ervoor deze laatste cliënt te installeren en
wat in vergelijking met de schamele 130 ele gebruiker beschikbaar willen houden te testen.
KB die µTorrent groot is, maar Shareaza is voor de Gnutella- en Edonkey-transfers. Net als µTorrent belooft TurboTorrent
dan ook méér dan alleen een BitTorrent- Shareaza biedt de gebruiker veel razendsnelle downloads tegen een absoluut
client. Eenmaal uitgepakt en geïnstalleerd, mogelijkheden om het programma naar minimum aan cpu- en geheugengebruik.
lijkt het programma meer op het voor eigen wens aan te passen - inclusief het We leggen hierbij de nadruk op 'belooft',
veel mensen vertrouwde KaZaA of Edon- skinnen van de applicatie. Handig is de want al tijdens het downloaden van het
key2000, dan op een willekeurige andere ingebouwde mediaspeler, die - in tegen- 3,35 MB grote installatiebestand kregen
BitTorrent-client. Dit kan, afhankelijk van stelling tot bijvoorbeeld Windows Media we het vermoeden dat deze client ons
uw persoonlijke voorkeur, een positieve Player - in staat is om fragmenten van systeem een stuk zwaarder zou belasten
of negatieve eigenschap zijn. gedeeltelijk gedownloade bestanden af te dan het economisch opererende µTorrent.
Shareaza werkt vrij recht-toe-recht- spelen. Onze vermoedens werden bevestigd toen
aan. In het opvallende startscherm kan Bijzonder praktisch is de collectie- we tijdens het draaien van Turbo Torrent
een zoekopdracht gegeven worden, waar- functie, waarmee u verschillende bestan- onder Windows Taakbeheer keken hoe-
bij u specifiek kunt zoeken naar bepaalde den kunt groeperen om deze later als één veel geheugen de client tussen de andere
mediatypes. Shareaza zoekt vervolgens in geheel te downloaden. applicaties verbruikte.
de vier aangesloten netwerken en toont Ondanks de iets te grote belasting op
een lijst met beschikbare bestanden die Omdat Shareaza door voornamelijk het systeem, doet Turbo Torrent z'n werk
aan de zoektermen voldoen. U hoeft niet ervaren BitTorrent-gebruikers gezien als BitTorrent-client zeer behoorlijk. Het
langer moeilijk te doen met het ope- wordt als een zogenaamde 'leecher- algemene transferscherm is simpel en
nen van verschillende programma's om client' (waarmee mensen makkelijk overzichtelijk en voorzien van enkele tabs
specifieke p2p-netwerken raad te plegen; kunnen downloaden, zonder te hoeven die gedetailleerde informatie verschaffen
een simpele dubbelklik op het gewenste uploaden), wordt de cliënt door sommige over specifieke down- en uploads. Het
bestand is genoeg voor Shareaza om de torrent-trackersites geweerd. Dit geldt programma biedt verder de optie om te
download - van welk netwerk dan ook - overigens soms ook voor Azureus en grasduiken in diverse zoekmachines, waar-
te beginnen. BitComet. Desalniettemin is Shareaza onder Google, TorrentSpy en BT Bot. Han-
Omdat we in deze test BitTorrent-cli- een vrij complete BitTorrent-client. dig is de grote knop Stats, waarmee het
ents - en dus geen andere p2p-applicaties shareaza.sourceforge.net verloop van de down- en uploads in een
- met elkaar vergelijken, hebben we in grafisch overzicht duidelijk wordt gemaakt.

Ondanks de iets te grote belasting op het systeem, doet Turbo Torrent BitTornado gaat ook door het leven onder de illustere naam 'The
z'n werk als BitTorent-client zeer behoorlijk. ShadOw's Experimental BitTorrent Client'.

maart 2006- PC MAGAZINE 83


DOSSIER BITTORRENT

Verschillende instellingen zijn in het confi- de noodzakelijke informatie over snelheid, functionaliteit voorop bij BitPump. Het
guratiemenu aan te passen. Zo uitgebreid aangesloten peers en uw upload/down- Windows-programma komt in een klein
als Azureus is het allemaal niet, maar de load-ratio. Helemaal onderin het scherm pakketje van slechts 430 KB, wat het
mogelijkheden voldoen. Bijzonder handig kunt u een aantal settings met betrekking direct tot een geduchte concurrent van
is de 'client spoofing' -optie.die een tracker tot uploadsnelheid en het maximum aantal onze favoriete client µTorrent maakt.
kan vertellen dat u niet met Turbo Torrent, uploads regelen. Met name beginnende BitTor-
maar bijvoorbeeld met BitTorrent down- In tegenstelling tot de nieuwste ver- rent-gebruikers vinden in BitPump een
loadt. Dit kan een uitkomst zijn als u een sie van de originele BitTorrent-client (en krachtige, overzichtelijke en gebruiksvrien-
torrent wilt downloaden van een site die nagenoeg alle andere clients) kan BitTor- delijke client. De interface is sober, maar
Turbo Torrent als dient heeft geweerd. nado helaas niet meerdere torrents in het- biedt wel meer informatie dan wordt
zelfde scherm verwerken. Wie graag het aangeboden in bijvoorbeeld BitTornado
Turbo Torrent kwijt zich redelijk goed overzicht houdt op de voortgang van zijn of de originele BitTorrent-client. Zeker
van zijn taak, maar biedt niet zoveel op- torrent-downloads, zou zich hier danig aan als gekozen wordt voor de 'advanced
ties als zijn concurrenten is behoorlijk kunnen storen. Mensen die echter voor het view', waarin per torrent vrij uitgebreide
processorintensief. eerst met torrents willen experimenteren gegevens worden getoond over het aan-
www.turbotorrent.com zullen hier waarschijnlijk geen boodschap tal aangesloten peers, voortgang van de
aan hebben. Voor hen is BitTornado een down- en upload en meer. Veel van deze
meer dan prima introductie in de wereld items gaan vergezeld van handige grafische
BITTORNADO 0.3.7 van BitTorrent. overzichten.
Gebaseerd op Cohens originele Bit- Opvallend is dat BitPump, net als Bit-
Torrent-client, gaat BitTornado ook door BitTornado is een prima en stabiele Tornado, een nieuw scherm opent voor
het leven onder de illustere naam 'The cliënt. Althans, zo lang u het bij de 0.3.7- elk afzonderlijk torrent-bestand. Sommige
ShadOw's Experimental BitTorrent Client'. release houdt. Inmiddels heeft de pro- mensen zullen dit een plezierige werkwijze
Hoewel deze naam een spannender pro- grammeur een experimentele versie vinden, anderen zien hun verschillende
gramma doet vermoeden dan het uitein- (0.3.14a) op zijn site gezet, maar u doet torrent-downloads graag netjes onder
delijk blijkt te zijn, is BitTornado toch een er goed aan om deze nog even links te elkaar in één scherm. Voor meer ervaren
simpele maar effectieve client. laten liggen. gebruikers die veelvuldig grote hoeveel-
De laatste stabiele release van BitTor- www.bittornado.com heden torrents willen downloaden, biedt
nado kan in een ongeveer 3,3 MB grote in- BitPump overigens wel een overzichtelijke
stallatiefile gedownload worden. Eenmaal filemanager interface, waarmee de status
geïnstalleerd valt direct de gelijkenis met BITPUMP 1.0 van meerdere downloads in de gaten ge-
de originele BitTorrent-client op. Net als in Nog zo'n handige, compacte en overzich- houden kan worden.
dat programma bestaat het hoofdscherm telijke BitTorrent-client; BitPump is een In de configuratieapplicatie van Bit-
van BitTornado uit een drietal overzich- onlangs uitgebrachte applicatie, gepro- Pump kan daarnaast een grote hoeveel-
telijke elementen. Een grote balk bovenin grammeerd en uitgebracht door AnalogX heid opties naar wens ingesteld worden;
de GUI laat de voortgang van een speci- - waar al eerder zeer nuttige en gebruiks- van eventuele automatische configuratie
fieke download zien. Daaronder vindt u vriendelijke software vandaan is gekomen van uw firewall tot een volledige lijst met
(zoals AnalogX Simple Server en AnalogX ip-connecties en andere technische de-
Caller ID). Net als bij de meeste andere tails. De doorsnee gebruiker van BitPump
programma's van AnalogX staat gemak en hoeft hier echter niet eens in te kijken.

BitPump is een compacte en overzichtelijke BitTorrent-client. BitComet zal vooral bij gevorderde gebruikers in de smaak vallen.

84 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER BITTORRENT

Het programma zelf is zo intuïtief en een- downloadt en de precieze locatie van de Client' aan zijn applicatie verbindt, lijkt zo
voudig te gebruiken dat het met een sim- peers in de zwerm tot de mogelijkheid om op het eerste gezicht maar weinig ver-
pele muisklik de volledige transfer van een met deze peers te chatten. De linkerkant trouwen te hebben in zijn product. Toch
bestand op zich neemt. U hoeft enkel even van de interface is gereserveerd voor uit- hebben de makers van ABC alle reden
te wachten tot het bestand binnen is. gebreide zoekmogelijkheden. om trots te zijn op hun snelle, krachtige
Of u nu wilt zoeken via één van de en vooral ook gebruiksvriendelijke Bit-
We kunnen kort zijn: BitPump is vooraf ingestelde torrent-zoekmachines, Torrent-client.
krachtige, overzichtelijke en gebruiks- of u liever gebruik maakt van de inge- Gebaseerd op BitTornado (dat op zijn
vriendelijke dient, waar vooral begin- bouwde browser; met BitComet heeft u beurt gebaseerd is op de originele BitTor-
nende downloaders goed mee uit de alles in handen om torrents te vinden en rent-client van Bram Cohen) biedt ABC
voeten kunnen. te downloaden. voldoende functies en instellingsopties om
www.analogx.com Zoals verwacht mag worden van een zowel beginnende als meer ervaren ge-
dergelijk uitgebreid programma, biedt Bit- bruikers tevreden te stellen.
Comet legio mogelijkheden om instellin- In tegenstelling tot BitTornado is het in
BITCOMET VERSIE 0.61 gen volledig naar eigen voorkeur aan te ABC wél mogelijk om meerdere torrent-
Uitgebreide instellingsmogelijkheden en passen. Naast het instellen van limieten downloads in één overzichtelijk scherm
handige zoekopties maken van BitComet voor up- en downloadsnelheden, kunt u te beheren. Het programma biedt zelfs
een client die vooral bij gevorderde in het configuratiescherm terecht voor de mogelijkheid om actieve downloads
gebruikers in de smaak zal vallen. Het het aanpassen van uw firewall- en router- te rangschikken op prioriteit. Een andere
Windows-programma lijkt op het eer- settings, het tijdelijk of permanent blokke- verbetering ten opzichte van BitTornado
ste gezicht nogal onoverzichtelijk, maar ren van ip-adressen en het optimaliseren is de toevoeging van een zogenaamde Up-
wie enigszins bekend is in de wereld van van uw bandbreedte-gebruik. load Rate Manager (URM). Dit systeem
torrent-downloads, zal zich al snel thuis BitComet komt bovendien met een zorgt ervoor dat torrents automatisch uit
voelen in de BitComet-interface. aantal innovatieve features. Zo maakt de wachtrij (queue) worden geforceerd
Wie er niet voor terugschrikt om het programma gebruik van 'intelligent als er te weinig upload-activiteit wordt
handmatig netwerk en firewall-instellingen disk cache', waarmee eventuele schade geconstateerd. Dit garandeert maximale
te tweaken, zal met BitComet ook razend- aan de harde schijf voorkomen kan wor- snelheid voor de overige torrents die u
snelle downloads verkrijgen. Zelfs voor den bij downloadsnelheden van boven de aan het downloaden bent.
meerdere torrents tegelijk. 500KB/s. Verder kunnen videobestanden De interface van ABC is simpel maar
Na installatie van de ongeveer 2,8 MB al tijdens het downloaden (gedeeltelijk) doeltreffend. Het belangrijkste scherm
grote applicatie, laat BitComet meteen zijn bekeken worden en verloopt het resume- toont de actieve torrents, aangevuld met
ware gezicht zien; dit is een cliënt die graag ren van downloads (na bijvoorbeeld een informatie over downloadsnelheid, aange-
zoveel mogelijk informatie en opties aan crash) snel en vlekkeloos dankzij 'intelli- sloten peers en de tijd die nog resteert
de gebruiker toont.Als u een torrent laadt, gent hash scan'. tot de download volledig binnen is. In het
begint het downloaden automatisch en configuratiescherm zijn diverse opties naar
wordt u voorzien van vrij uitgebreide in- BitComet is bedoeld voor de gevor- wens af te stellen. Handig is vooral dat niet
formatie over het desbetreffende bestand. derde gebruikers en biedt een schat aan alleen de globale down- en uploadsnelheid
In het belangrijkste scherm bovenaan informatie, instelmogelijkheden en inno- is aan te passen, maar ook de snelheid van
vindt u gegevens over de voortgang en vatieve trucjes. de individuele actieve torrents.
snelheid van uw download, het aantal aan- www.bitcomet.com
gesloten peers en de tijd die resteert tot Met een behoorlijk overdadige grootte
het bestand volledig binnen is. Onder het van maar liefst 4,1MB is ABC nauwelijks
algemene torrent-scherm is uitgebreidere ABC (YET ANOTHER BIT- compact te noemen, maar de hoeveel-
informatie te vinden over uw specifieke TORRENT CLIENT) 3.1 heid aan features en instellingsmogelijk-
downloads; van de tracker waarvan u Wie de subtitel 'Nog Zo'n BitTorrent heden maken veel goed.
pingpong-abc.sourceforge.net

BURST! 3.1.0B
Ook Burst! is gebaseerd op Cohens
originele BitTorrent-client (en in zekere
mate ook op BitTornado). De program-
meur heeft naar eigen inzicht een aantal
nieuwe features aan de originele applica-
tie toegevoegd, waarbij hij de interface
volledig heeft vervangen.
Het resultaat is een client die minder
ABC is een snelle, krachtige en vooral gebruiksvriendelijke BitTorren-client. geheugen en cpu-kracht verbruikt dan

maart 2006- PC MAGAZINE 85


DOSSIER BITTORRENT

menig andere BitTorrent-applicatie, waar-


bij niet wordt ingeboet op handige fea-
KEUZE VAN DE REDACTIE
tures en instellingsmogelijkheden.
De GUI van Burst! is waarschijnlijk
de minst aantrekkelijke van alle clients die
we hebben getest, maar het doet z'n werk
µTORRENT
goed - en daar gaat het in dit geval om.
Jammer is in dat opzicht wel dat met name
beginnende BitTorrent-gebruikers moeite BitTorrent-clients zijn er in alle vormen en eenvoudig en intuïtief te gebruiken, voor
zullen hebben met het ontcijferen van de maten, waarbij iedereen wel een applicatie zowel beginners als gevorderden. Wie zich
brei aan informatie die in Burst! gepresen- kan vinden die het beste aansluit bij zijn niet wil bezighouden met geavanceerde
teerd wordt. Vier tabs aan de bovenkant persoonlijke voorkeur.Voor ons springt het instellingen, wordt er ook niet mee lastig
van het scherm geven wel op een no-non- compacte, snelle en gebruikersvriendelijke gevallen, maar ervaren gebruikers hebben
sense wijze inzicht in de actieve down- µTorrent er echt tussenuit. We hebben op wel de mogelijkheid om µTorrent naar
loads, de wachtrij en andere statistieken. de redactie wel eerder kleine programma's eigen inzicht af te stellen. Tel daar nog eens
Instellingsmogelijkheden zijn volop te met aardig wat features gezien, maar met bij op dat het programma volledig gratis
vinden in het configuratiescherm; van fire- zijn omvang van 130 KB weet µTorrent is en u begrijpt dat we µTorrent graag het
wall- en netwerkinstellingen tot volledige zelfs ons te verrassen. De client is stabiel, predikaat Keuze van de redactie toekennen.
browser-integratie en het automatisch
laten bewaren van specifieke torrent-be-
standen. Handig is vooral de mogelijkheid
om transfers door Burst! te laten stoppen
op het moment dat er een bepaalde up-
load/download-ratio wordt behaald. Een
goede manier om zoveel mogelijk band-
breedte te besparen.

Fraai is het allemaal niet, maar wie


daar lak aan heeft, kan met Burst! reke-
nen op snelle downloads.
krypt.dyndns.org:81/torrent
µTorrent is stabiel,
eenvoudig en intuïtief
te gebruiken.

WAT KAN IK DOWNLOADEN? EN WAAR?

De snelheid waarmee via het BitTor- worden voor het verspreiden van legale sites en zoekmachines voor u opgesteld.
rent-protocol grote bestanden kunnen content - en dat gebeurt de laatste tijd
worden verspreid.heeft deze vorm van p2p- steeds meer. Zo wordt BitTorrent veelvuldig Let u er bij het experimenteren met
bestandsdeling bijzonder populair gemaakt gebruikt voor het distribueren van grote BitTorrent wel op dat u geen content
voor het uitwisselen van films, muziek- gamedemo's en werden vorig jaar de video- zonder toestemming van de copyright-
albums en complete softwarepakketten. dagboeken van Peter Jackson's King Kong houder downloadt of uploadt.
Meer dan eens vindt deze uitwisseling ook verspreid via het BitTorrent-netwerk.
plaats zonder toestemming van de copy- Het BitTorrent-protocol is zelf niet in staat Araditracker: www.araditracker.com
righthouders van het materiaal - en dat om torrent-bestanden te indexeren en het FileList: www.filelist.org
noemen we illegaal downloaden. Met name vinden van de gewenste bestanden kan Isohunt: www.isohunt.com
de entertainmentindustrie ziet het BitTor- een hele klus zijn als u niet weet waar u MegaNova: www.meganova.org
rent-protocol liever vandaag dan morgen moet zoeken. De meeste torrent-bestan- Mininova: www.mininova.org
verdwijnen en noemt het een waar broei- den worden aangeboden op zogenoemde Newnova: www.newnova.org
nest van piraterij. trackersites, die veelvuldig onder vuur liggen The Pirate Bay: www.thepiratebay.org
De realiteit van de situatie is echter dat van organisaties als de MPAA. Ook kunt u Torrent Portal: www.torrentportal.com
het BitTorrent-protocol en de ontwikkelde naar torrents zoeken met behulp van zoek- Torrent Spy: www.torrentspy.com
clients op zich niet illegaal zijn. Het machines die torrent-bestanden indexeren. BTEfnet: www.btefnet.net
systeem kan dus net zo goed gebruikt We hebben een lijst van populaire torrent-

86 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER BITTORRENT

HOE WE TESTEN

Voor dit dossier hebben we elke BitTorrent- aangezien de keuze hiervoor een kwestie stabiliteit van de diverse clients goed met
client beoordeeld op gebruikersgemak, van persoonlijke smaak is. Toch hebben we elkaar vergelijken.
snelheid, opties, instellingsmogelijkheden bij enkele clients op dit gebied een aan- De keuze voor de tien besproken speci-
en stabiliteit. Ook de grootte van de tekening moeten maken, omdat hun on- fieke BitTorrent-clients is gemaakt naar
verschillende clients is van invloed op overzichtelijkheid soms leidt tot minder aanleiding van hun populariteit op het
de eindbeoordeling, aangezien sommige gebruikersgemak. internet. Daarbij hebben we vooral ge-
applicaties (nodeloos) veel gebruikmaken In elk pakket hebben we drie torrent- keken naar de diversiteit tussen de pakket-
van beschikbare processor- en geheugen- bestanden geopend van gemiddeld 600 MB ten. De vergeleken clients bestrijken een
kracht. groot. Eén van de bestanden heeft veel zo breed mogelijk spectrum aan mogelijk-
De vormgeving en grafische interface van seeds, het andere iets minder en het laat- heden voor beginnende en ervaren BitTor-
de applicaties wegen minder zwaar door. ste bijna geen. Zo kunnen we de snelheid en rent-gebruikers.

HOE WERKT BITTORRENT ?


Het BitTorrent-protocol maakt het online Het verspreiden van een groot
verspreiden van grote bestanden eenvou- bestand op de traditionele ma-
nier (figuur 1) en via BitTorrent
diger en stukken sneller, maar hoe verloopt (figuur 2).
dit proces precies? We geven een kort
overzicht van het proces dat een bestand
doorloopt van oorspronkelijk torrent-
bestand naar uw computer en weer
verder. Stel dat we een openbronsoftware-
programma hebben gemaakt van ongeveer
800 MB, dat we graag aan zoveel mogelijk
mensen willen verspreiden. Het traditio-
neel hosten van het bestand heeft weinig
zin (zie figuur 1), aangezien door de grote
vraag onze server snel overbelast wordt
en het risico loopt om te crashen. We be-
sluiten het bestand via BitTorrent te ver-
spreiden.
De eerste stap in dit proces is het aan-
maken van een torrent-bestand. Hierin
staat alle informatie die de diverse clients
straks nodig hebben om het bestand te
kunnen down- en uploaden. Ons 800
MB grote bestand wordt opgebroken in
kleine stukjes van ongeveer 250 KB groot,
zodat het straks makkelijk verspreid kan
worden.
Het torrent-bestand wordt verbonden
aan een 'tracker'. Dit is een server die zal
bijhouden hoeveel peers en seeds er in de
zwerm zitten. De server is overigens niet de zwerm, vraagt nu om stukjes van het be- worden). Als een peer alle stukjes van het
direct verbonden met de dataoverdracht stand (zie figuur 2). Het BitTorrent-protocol betreffende torrent-bestand binnen heeft,
en bevat ook geen kopie van het bestand. werkt zodanig dat als eerste de zeldzaam- verwerkt zijn dient deze automatisch tot
Door te zoeken op diverse trackersites ste stukjes worden gevraagd, waardoor de ons softwareprogramma van 800 MB. Bit-
en torrent-zoekmachines komen geïnte- kans wordt vergroot wordt dat peers snel Torrent-etiquette schrijft overigens voor
resseerden ons torrent-bestand op het het volledige bestand binnenkrijgen (aange- dat een peer die het bestand binnen heeft
spoor en begint de zwerm zich te vullen, zien de stukken die in ruime mate beschik- de torrent laat openstaan, zodat de snel-
ledere client (peer) die aangesloten is op baar zijn toch wel door de client gevonden heid van de distributie gegarandeerd blijft.

maart 2006 - PC MAGAZINE 87


MOBIEL

ACER TRAVELMATE 4674WLMI & SONY VAIO EAVIBE

CORE DUO IN HET VOORONDER


Dual-core processors waren het
neusje van de zalm voor desktops in De boodschap die
de Acer TravelMate
2005, waar ze snel van high-end con- 4674WLMi ons
figuraties naar standaard desktops brengt, is ondub-
verhuisden. Nu gaat dual-core de belzinnig; de
Core Duo is
mobiele toer op, in een opgemerkte razendsnel.
update van Intels Centrino-platform
- nu met Core Duo-achtervoegsel.
Dual-core processors zorgen ervoor dat
uw systeem efficiënter kan multi-tasken,
zonder de wachttijden die eigen zijn aan
een single-core processor. Zo kunt u
zonder enige vertraging in Excel werken,
terwijl uw virusscanner op de achtergrond
uw bestanden controleert, of foto's
bewerken terwijl u een
tv-programma
opneemt.
Het Cen-
trino Core
Duo-platform
bestaat uit drie onderde-
len: de dual-core processor krijgt de
codenaam 'Yonah' of officieel de Intel Core
Duo. Verder zijn de draadloze Intel Grap-
hics Media Accelerator 945- en de Intel
3945AG-adapters van de partij. De twee toestellen. Aangezien beide Core Duo- draadloze adapters aan en uit te schakelen,
laatstgenoemden zijn vooral upgrades van machines over een zware multimedia- en een infrarode poort aan de voorzijde
de vorige sets. uitrusting beschikken, vergelijken we ze wijst op de mediacenter-ambities. Onder
Zoals onze benchmarks aangeven, met onze laatste Keuze van de redactie de motorkap vinden we een snelle Core
kan de snelheidswinst oplopen tot zestig bij notebooks, de Fujitsu-Siemens Amilo Duo-processor op 2 GHz, tweemaal 512
procent. Een sleuteltechnologie in de M3438G met een Pentium M op 2 GHz, MB RAM, de Mobile Radeon X 1400 met
nieuwe processor is Smart Cache, een 1 GB geheugen en de nVidia GeForceGo 128 MB geheugen van ATI en een 100 GB
geheugenbuffer die gedeeld wordt door 6800 aan boord. grote harde schijf.
beide kernen. Daardoor kan één kern We vermoeden dat Acer ons hier een
verder werken terwijl de andere uit- ACER TRAVELMATE 4674WLMI standaard configuratie voor Core Duo-
geschakeld wordt om zo het stroom- De Acer TravelMate 4674WLMi is een breedbeeldnotebooks voorschotelt, en
verbruik in te perken. De nieuwe processor vrij standaard 17-inch breedbeeldnote- zijn dan ook benieuwd naar de testresul-
beschikt tevens over een snelle Front Side book met een reusachtig, groenzilveren taten.
Bus (677 MHz). chassis en een 'lichtgekruld' toetsenbord. Na een korte test in ons vorige nummer
Bovendien zijn de componenten Over de afwerking van de TravelMate's zijn bleek dat een Core Duo-notebook tot
bijna de helft kleiner - een handige eigen- we nog steeds niet bijzonder enthiusiast; veertig procent sneller kan werken dan
schap voor draagbare computers. Meer het notebook voelt net iets te plastic een notebook met single-core processor.
informatie over de Intel Core Duo vindt aan, hoewel we merken dat er stevige Deze Acer TravelMate 4674WLMi maakt
u in ons dossier over processors en chip- scharnieren en metalen bevestigingen zijn korte metten met deze conclusie. Tijdens
sets. gebruikt. onze SYSmark 2004-tests, waarbij eerst
We testen hier twee notebooks op Over de uitrusting kunnen we dan een reeks kantoorapplicaties en vervol-
basis van de nieuwe Intel Core Duo: de weer geen verkeerd woord zeggen; de gens een reeks multimedia-applicaties
Acer TravelMate 4674WLMi en de Sony Acer beschikt over een geheugenkaart- door een multi-tasking script gestuurd
VAIO EAVIBE. Bij Sony gaat het om een lezer, Firewire, Bluetooth, een dvd-schrijver worden, scoort deze Acer respectievelijk
prototype dat we hier vooral gebruiken en zelfs een DVI-uitgang. Handig zijn de 199 en 288.
ter vergelijking met de oudere, single-core aparte knoppen om de verschillende Wanneer we die scores vergelijken

88 PC MAGAZINE • maart 2006


MOBIEL

met een supersnel en gelijksoortig note- Het chassis van de VAIO EAVIBE kantoorapplicaties gebruikt - bevestigen
book uit 2005 levert dat snelheidswinsten bestaat gedeeltelijk uit carbon en volgt de wat de Acer TravelMate 4674WLMi ons
tot zeventig procent op! Dit is een pres- gebruikelijke Sony-lijnen; de vormgeving reeds leerde: wat betreft gaming en batte-
tatiesprong die u bij dagelijks gebruik ook is even fraai als stevig, en we zijn blij met rijleven brengt het nieuwe Centrino Core
echt merkt; er zijn bijna geen wachttijden de knoppen om het scherm te vergrende- Duo-platform ons geen grote verbeterin-
meer als u tussen applicaties switcht of len of de draadloze adapters aan of uit te gen. [TB]
een processorintensieve taak op de ach- schakelen.
tergrond uitvoert. We vinden aan de zijkant een onge- De testresultaten zijn unaniem: de
We voeren tevens een gametest uit; bruikt luikje waarvan we vermoeden dat Intel Core Duo is een reusachtige stap
Intel claimt dat de Core Duo ook geschikt er een infrarode afstandsbediening in voorwaarts wanneer u veel applicaties
is voor moderne spelletjes. Maar hier past, en gaan vergeefs op zoek naar een naast elkaar gebruikt - we meten een
merken we dat de TravelMate met zijn kaartlezer anders dan de obligate Memory sprong van meer dan zestig procent!
Mobile Radeon X1400 zeker niet be- Stick-lezer. Jammer genoeg laat dit proto- Voor gamers lijkt de nieuwe processor
ter scoort dan wat we van dit grafische type ons op de testbank in de kou staan. weinig nieuws te bieden, en dit geldt ook
systeem verwachten. Het batterijleven, dat Ondanks herhaaldelijke pogingen slagen voor het batterijleven.
net boven de twee uur uitkomt, is erg mid- we er niet in om onze applicatietests fout- Prijs: 1.599 euro
delmatig. loos uit te voeren: we slaan deze tests dan www.acer.nl
ook over.
SONY VAIO EAVIBE De test op 3DMark05 en onze Prijs: nog niet bekend
Alles aan de VAIO EAVIBE ademt' proto- batterijtest - die ook een groot aantal www.sony.nl
type' uit, van de nepstickers tot de - onge-
twijfeld voorlopige - naam.Toch belooft dit
een uitstekend notebook te worden, op de
vleugels van een ruim 17-inch breedbeeld-
scherm dat aangestuurd wordt door de
nieuwe GeForceGo 7400 van nVidia. De SYSMARK 2004 OFFICE 199 fail 118
Core Duo-processor draait op 1,83 GHz SYSMARK 2004 MULTIMEDIA 288 fail 178
en krijgt tweemaal 512 MB RAM-geheu- 3DMARK05 (1.024 X 768) 1.689 1.639 3.510
gen, terwijl ook is voorzien in een 160-GB BATTERYMARK 2005 2:02 uur 2:15 uur 2:28 uur
harde schijf, een dvd-schrijver, Bluetooth Keuze van de redactie Notebooks september 2005
en zelfs een webcamera.

Deze Sony VAIO


EAVIBE is nog niet
productierijp, maar
belooft veel voor de
toekomst.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 89
MOBIEL

MOTOROLA A780
SMARTPHONE WIJST DE WEG
Motorola heeft altijd al een vooruit- De A780 is desgewenst uit te breiden met
strevende en eigenzinnige visie ge- (prijzige) Transflash-geheugenkaartjes.
had op het begrip 'smartphone'. De We testen de Motorola A780 op zijn
nieuwe A780 is daar een schoolvoor- kwaliteiten als smartphone en als naviga- De A780 is
een smart-
beeld van. Maar zijn al die nieuwig- tiesysteem. Het apparaat beschikt over phone met
heden ook een verbetering? behoorlijke PIM-functies en is - ondanks de ingebouwd
De A780 is een forse 'flipfoon' met een afwezigheid van een toetsenbord - redelijk GPS-
navigatie-
groot touchscreen van 240 x 320 pixels, bruikbaar als tekstverwerker. De batterij systeem.
uitgerust met Bluetooth en gebaseerd op houdt het echter amper één dag uit en
een Linux-kern. De Motorola biedt quad- dat vinden we anno 2006 onaanvaardbaar.
band-compabiliteit, ondersteuning voor Als navigatieoplossing levert de A780 be-
EDGE en beschikt over een mp3-speler ter werk af; hij wordt geleverd met Euro-
en 1,3-megapixel camera. pese kaarten op straatniveau, waarvan u
De grote aantrekkingskracht is het telkens een selectie van uw computer naar
ingebouwde GPS-navigatiesysteem, waar- de smartphone moet verplaatsen - han-
mee deze smartphone zelfs meer biedt dig is anders.Wat betreft route-instructies
dan de gemiddelde pda. De A780 wordt en bediening werkt de A780 meer dan
erg volledig geleverd, met een inbouwset behoorlijk. [T.B.]
voor de auto, dubbele usb-lader en de
MotoSync-software waarmee u uw We zijn niet helemaal overtuigd van
bestanden synchroniseert en Office- en deze Motorola A780, die gehinderd Prijs: 499 euro
pdf-bestanden bekijkt. Een browser en wordt door een ontoereikende batterij www.motorola.nl
tekstverwerker zijn eveneens van de partij. en enkele ergonomische tegenvallers.

TOSHIBA TECRA S3
VEILIGE EN ZAKELIJKE NOTEBOOK
De Toshiba Tecra S3 is een zakelijk wordt aangestuurd door een GeForce Go wordt stilgezet. Storend is dit echter niet,
notebook, waarbij de nadruk ligt op 6600-chipset. Deze grafische combinatie aangezien deze korte onderbreking geen
bescherming van uw gegevens. draait op een Mobile Intel Pentium M740 merkbare vertraging oplevert.
De Toshiba bevat een interessante mix van (1733 MHz)-processor met 512 MB ram. De Tecra S3 is meer dan alleen een
componenten. Het 15-inch beeldscherm Hoewel 512 MB wat aan de krappe kant zakelijke machine. Het scherm is groot
is, wordt dit goedgemaakt door de 533 genoeg om een film op te bekijken en het
De Toshiba MHz-kloksnelheid van de DDR2-modules. batterijleven is alleszins redelijk. Toshiba
Tecra S3 De Tecra S3 is verder voorzien van een voorziet de Tecra S3 van Windows XP
is voor-
ingebouwde gigabit ethernetaansluiting en Professional, wat praktisch is voor een
zien van
een een draadloos 802.11/g-netwerk. zakelijke omgeving, Microsoft Works 8,
vinger- Om uw gegevens te beveiligen, is de Microsoft Office Onenote 2003 en een
afdruk-
notebook voorzien van een vingerafdruk- trialversie (30 dagen) van McAfee Virus-
scanner.
scanner, die gekoppeld is aan een digitale Scan.
'kluis'. Deze kluis is alleen te benaderen Om cd's en dvd's te branden, kunt u
met behulp van uw vingerafdruk. gebruikmaken van RecordNow! van Sonic
De Toshiba is bestand tegen een Solutions. Dvd's worden afgespeeld met
stootje; bij een harde klap of het schud- InterVideo WinDVD. [M.C.]
den van de laptop wordt de harde schijf
geblokkeerd. Dit systeem werkt in de Als geheel levert Toshiba met deTecra
praktijk erg goed, hoewel er zelfs S3 een interessante mix van hardware en
al bij enthousiast typen software, waarmee u veilig op pad kunt.
een waarschuwing ver- Prijs: 1546 euro
schijnt en de harde schijf www.toshiba.nl
uit veiligheidsoverwegingen

90 PC MAGAZINE - maart 2006


MOBIEL

CANON EOS 5D & NIKON D200


DIGITALE TOPCAMERA'S
Zowel Canon als Nikon introdu- De Canon EOS 5D bevat een
ceerde onlangs een nieuwe digitale full-frame CMOS-sensor
reflexcamera. De EOS 5D en de
D200 zijn beiden topcamera's, die
innovatieve technologieën binnen
het bereik van de veeleisende
fotoliefhebber brengen.

CANON EOS 5D
Het belangrijkste onderdeel van de EOS
5D is de full-frame beeldsensor. Full-frame
betekent in deze context: even groot als
een 35-mm negatief, met name 36 x 24
mm. Daardoor introduceert de EOS 5D
geen vergroting van de brandpuntsafstand;
uw 24-mm groothoeklens blijft netjes een
24-mm lens. Dat is dus goed nieuws voor Het menu bedient u
wie vaak met groothoek werkt - met na- met een scrollwieltje.

me landschaps- en architectuurfotografen.
Bestaande telelenzen blijven echter
'beperkt' tot hun reële brandpuntsafstand
- u krijgt geen gratis 1,5x zoomfactor, zoals
bij de EOS 350D of EOS 20D het geval is.
De beeldsensor is een CMOS-chip zoals Canons D20 of de Nikon D200. stijlen die u downloadt van de Canon-
met 13,3 miljoen fotodiodes, waarvan er Het standaard gevoeligheidsbereik website, zoals Nostalgia (met lage kleur-
12,7 miljoen effectief gebruikt worden. van de camera loopt van het equivalent verzadiging, zoals op oude foto's het geval
Dat levert digitale foto's op met maximaal van 100 ISO tot 1.600 ISO. Optioneel kan is) en Twilight (meer paars in de lucht). Bij
4.368 x 2.912 pixels. Met de vuistregel dat dat uitgebreid worden tot ISO 50 en ISO de testresultaten vermelden we alleen de
u 100 pixels per gedrukte cm nodig heeft, 3.200. De witbalansregeling werkt auto- kleurafwijking met de preset Standard -
volstaat deze resolutie voor haarscherpe matisch, op basis van presets, op basis van die al bij al erg beperkt is. Bij het gebruik
afdrukken tot ruwweg 45 x 30 centime- de kleurtemperatuur (2.800 tot 10.000 van groothoeklenzen in combinatie met
ter. De foto's worden opgeslagen in jpeg- Kelvin) of handmatig. Bij die laatste een groot diafragma duikt bij de EOS 5D
of raw-formaat - of beide. De camera methode moet u een grijskaart foto- vignettering op - de hoeken van het beeld
werkt automatisch, in programmastand of graferen en die foto inladen in het zijn merkbaar donkerder. Dat is een pro-
(semi-)handmatig. witbalansmenu. Deze methode is wat om- bleem waarvan digitale reflexcamera's met
Aan de achterzijde bevindt zich een slachtig, maar heeft als voordeel dat u de brandpuntsafstandsvergroting geen last
helder led-schermpje van 2,5 inch diago- grijskaartfoto als referentie behoudt. hebben, omdat zijn alleen het centrum van
naal, dat u gebruikt om de menu's in te De EOS 5D gebruikt Canons Multi- de lens gebruiken. Door de lensopening
stellen en de gemaakte opnames te be- Basis TTL-focussysteem met negen één of twee stops kleiner te maken, ver-
kijken. Voor fotografische instellingen zijn selecteerbare, in ruitvorm geordende dwijnt dit probleem. Tot en met ISO 800
er knoppen en draaiwieltjes; de menu's focuspunten. Daarbij komen nog zes niet- zijn onze opnames ruisvrij, maar aan ISO
worden bediend met het typische Canon- selecteerbare focuspunten in het centrum 1.600 is de ruis prominent aanwezig.
scrollwiel. Bovenaan de camera zit nog van het beeld. In onze test (met een stan-
een monochroom infoschermpje waarop daard zoomlens van Canon) focust de Met de EOS 5D brengt Canon de prijs
instellingen zoals witbalans, sluitertijd, EOS 5D snel en accuraat, ook in slechte van een full-frame camera naar beneden
diafragma en belichtingscompensatie lichtomstandigheden. - al kunnen we moeilijk van een 'betaal-
getoond worden. De optische zoe- De EOS 5D werkt met'Picture Styles', bare' camera spreken. Hij levert echter
ker toont 96 procent van het beeld dat een set parameters die kleurtoon, ver- prima resultaten, af al moet u wel reke-
door de lens valt - dit is een verschil met zadiging en contrast regelen. Standaard ning houden met vignettering bij open
Canons professionele EOS IDs-reeks, vinden we in dit menu de presets Standard, diafragma.
waar de zoeker 100 procent van het beeld Portrait, Landscape, Neutral, en Faithful Prijs: 3.349 (body)
dekt. De zoeker is groter en wat helderder (voor de meest accurate kleurreproduc- www.canon.nl
dan die op camera's met een APS-sensor, tie). Dit vijftal kan aangevuld worden met

maart 2006- PC MAGAZINE 91


MOBIEL

NIKON D200
Voor de D200, de langverwachte opvol-
ger van de D100, koos Nikon een 10,2- De Nikon D200 kreeg
megapixel sensor in het vertrouwde een ingebouwde flitser
Nikon DX-formaat van 1 4 x 1 6 mm. Dat mee.
betekent dat de effectieve brandpuntsaf-
stand van uw lenzen met 1,5x vergroot
wordt, zodat een 18-70 mm lens eigenlijk
als een 27-105 mm lens werkt. De maxi-
male beeldgrootte bedraagt 3.872 x 2.592
pixels, wat ruim volstaat voor afdrukken
tot 39 x 26 cm (gerekend met 100 pixels
per centimeter). De camera bewaart
foto's als jpeg, raw of beide tegelijk.
Net als de EOS 5D kreeg de D200
een lcd-schermpje van 2,5 inch diagonaal
mee. De heldere, optische zoeker dekt
95 procent van het effectieve beeld (ver-
gelijkbaar met de 96 procent van de EOS
5D), en toont net als de EOS 5D heel be-
knopt de fotografische instellingen. Op het
statusvenstertje aan de bovenkant van de
camera zijn deze uitgebreid te bekijken.
De instellingen en opnamemodi worden In de D200 schuilt
meestal bediend met aparte knoppen een CCD-sensor in
DX-formaat
en twee draaiwieltjes. De cameramenu's
zijn bijzonder uitgebreid; er is een handig
Recent settings-submenu waarin u recent
gewijzigde instellingen terugvindt, zodat
u die niet telkens in de menu's hoeft te
duiken.
De camera werkt in programmastand, drie geheugenposities opslaan. Het Multi- 800 zijn zonder meer bruikbaar, terwijl
met voorkeuze van sluitertijd of diafragma, CAM 1000-autofocussysteem gebruikt elf vanaf ISO 1.600 de ruis zichtbaar wordt.
of volledig handmatig. Bij opeenvolgende te selecteren focuspunten in een ruitvorm. In het menu heeft u de keuze uit lage,
opnames is de D200 sneller dan de EOS Het werkt in onze tests snel en accuraat. normale, hoge of geen ruisonderdrukking,
5D: hij komt op 5 frames per seconde In tegenstelling tot de EOS 5D kreeg zodat u de optimale balans kunt vinden
tegen 3 fps voor de EOS 5D. U kunt maxi- de D200 wel een ingebouwde flitser mee tussen scherpte en ruis. [E.D.]
maal 22 opeenvolgende raw-opnamen - handig als u een invulflits wilt gebruiken.
maken (17 voor de EOS 5D). Als bonus de flits ook gebruiken om een Met de D200 brengt Nikon techno-
De gevoeligheid is instelbaar van ISO externe flitser van Nikon (SB-600 en SB- logie uit zijn topcamera's binnen het
100 tot ISO 1.600, met een boost-instelling 800) draadloos aan te sturen. bereik van de fotoliefhebber. Het is een
die het equivalent van ISO 2.000, 2.500 of De ISO-waarden zijn in te stellen met camera met een veel steilere leercurve
3.200 gebruikt. De witbalans werkt hand- intervallen van 1/3 LW, van ISO 100 tot dan de D70 of D50, maar de resultaten
matig, aan de hand van presets of op basis aan het equivalent van ISO 3.200. Ondanks mogen gezien worden.
van de kleurtemperatuur (2.500 tot 10.000 de kleinere sensor (en dus kleinere foto- Prijs: 1.699 euro (body)
Keivin). Daarbij meet u de witbalans met diodes) produceert de D200 even weinig www.nikon.nl
een grijskaart; u kunt de meting in één van ruis als de EOS 5D- opnames tot aan ISO

92 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

DRAADLOZE HISPEED-ROUTERS
DRAADLOOS NETWERK
OP TOPSNELHEID

94 PC MAGAZINE • maart 2006


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

VERSCHILLENDE 802.11-SMAKEN
Vanwege redenen die ons bevattingsvermogen overstijgen, wordt de
originele IEEE 802.11-classificatie nog steeds gehanteerd voor de naam-
geving van de verschillende standaarden. Vrijwel alle HiSpeed-produc-
ten zijn gebaseerd op de 802.11g-standaard, die in zijn officiële vorm
een transfersnelheid van 54 Mbps belooft - in de praktijk ongeveer
de helft. Dat is inderdaad vijf keer sneller dan zijn voorganger, IEEE
802.11b, die 4 tot 6 Mbps verwerkt. Bovendien biedt de g-standaard
betere beveiliging en is hij - in Mixed Mode - compatibel met bestaande
802.11b-apparaten. Let op dat een 802.11g-apparaat in Mixed Mode
maximaal 18 Mbps haalt. Maar wat uw behoeften ook zijn, 802.11g is
de minimale standaard waarvoor u moet kiezen.
Een groot aantal producenten ontwikkelt producten die ver-
der gaan dan de originele standaarden. Onder de noemer 'Enhanced
802.11g' vinden we een reeks producten terug die gebruikmaken van
technologieën als frame-bursting, fast-frames en bijkomende compres-
sie om hogere snelheden te bereiken. De gemiddelde snelheidswinst
zit tussen twintig en dertig procent, met pieken van 28 Mbps in Mixed
Mode. Sommige apparaten gebruiken daarnaast een techniek die we
'channel-bonding' noemen, en waarbij twee niet-overlappende kana-
len in het 2,4-GHz spectrum ingezet worden. Dit leidt tot de ietwat
overmoedige claim van 'snelheden tot 108 Mbps', oftewel: 50 Mbps in
de praktijk en onder ideale omstandigheden. Deze apparaten zijn niet
compatibel met 802.11b- of andere 802.11g-apparaten.

NOG SNELLER MET MIMO


In theorie stopt het 802.11-verhaal daar voorlopig. De IEEE-groep
werkt aan de nieuwe standaard 802.11n, die snelheden boven 100 Mbps
zou bieden. Deze standaard is pas in 2007 beschikbaar. Er zijn al enkele
producten beschikbaar die 'Pre-n' aankunnen, maar die bieden geen
enkele garantie voor toekomstige compatibiliteit. Verder is er MIMO
(Multiple In, Multiple Out). Het basisprincipe van deze technologie is
dat er meerdere ontvangers en zenders gebruikt worden om hogere
transfersnelheden te halen. Ook MIMO kent verschillende varianten,
afhankelijk van de chipsets die gebruikt worden. True MIMO, zoals die
gebruikt wordt bij Belkin, LinkSys en NetGear, hanteert Spatial Multi-
plexing. Hierbij wordt de datastroom in twee gedeelten gesplitst, waarna
deze over verschillende paden wordt verstuurd en bij ontvangst weer
aan elkaar gezet. Het voordeel is dat een behoorlijke snelheidswinst
gerealiseerd wordt terwijl het product compatibel blijft met 802.11g.
D-Links invulling van MIMO wordt ook als 'Pre-n' verkocht. Hierbij
worden meerdere zenders en ontvangers gebruikt, en wordt dezelfde
data via verschillende paden verstuurd met de ambitie om het bereik
en transfersnelheden te verhogen. Deze vorm van MIMO is niet com-
patibel met standaard 802.11g-toestellen.
BeamFlex is een andere vorm van MIMO en gebruikt maximaal
zeven antennes op één radio, waarbij intelligent geschakeld wordt. Er
worden mooie snelheidswinsten beloofd, maar het bereik verbetert
niet noodzakelijk.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 95
DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

De Belkin wordt bovendien geleverd met


een module voor zes maanden ouderlijk
toezicht.
We vinden de belangrijkste functies
terug op het apparaat, maar missen con-
trole op afstand en een uitgebreide manier
om port-forward ing in te stellen. Op onze
tests scoort de Highspeed G Router mid-
delmatig, waarbij hij het vooral op langere
afstanden laat afweten. Positief is wel de
levenslange garantie.

Prijs: 84,55 euro


MIMO www.belkin.nl
ASUS 240 WC-566GM Prijs: 157 euro
De Asus 240 WC-566gM is een robuuste www.asus.nl
verschijning.Als we de installatieprocedure ENHANCED G
doorlopen, krijgen we een instructievideo D-LINK DI-624
voorgeschoteld, waarbij alle mogelijkheden ENHANCED G De DI-624 beschikt over de typische
van het apparaat worden behandeld. Het BELKIN HIGHSPEED G ROUTER blauwzilveren vormgeving van D-Link. Een
is niet alleen mogelijk url's te blokkeren, Belkin is een gerenommeerde naam in het installatiewizard gidst ons door de basis-
maar ook om bepaalde sleutelwoorden wereldje van SOHO-netwerken, en dat instellingen, maar voor de uitgebreidere
te weren. We fronsen vanzelfsprekend de zien we duidelijk terug in deze HighSpeed opties moeten we iets dieper in de uitste-
wenkbrauwen als we merken dat de 240- G Router. Het apparaat laat zich eenvoudig kende interface duiken.We zijn te spreken
aanduiding die Asus in de productnaam installeren en kent een duidelijke interface. over de geavanceerde mogelijkheden als
verwerkt op de datatransfersnelheid slaat
- we zijn benieuwd wat daar in de praktijk
van overeind blijft. Belkin Highspeed G Router
Onze resultaten hebben vanzelf-
sprekend niets met '240' te maken, maar
zijn niettemin indrukwekkend. De Asus
240 WC-566gM is één van de snelste
draadloze routers in deze test en het
enige apparaat dat deze prestaties ook
op langere afstanden weet waar te maken.
Het prijskaartje is er jammer genoeg ook
naar.

HOE WERKEN DE VERSCHILLENDE DRAADLOZE STANDAARDEN?

IEEE 802.11g is de standaard voor draadloze Super G claimt een dubbele transfersnelheid ten opzichte
netwerkapparatuur tot 54 Mbps. Het vormt tevens de basis van Standard G door meerdere kanalen te combineren.
voor alle Enhanced g-toestellen. Ook frame-bursting en compressie worden gebruikt.

96 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

MIMO
EDIMAX BR-6216MG
Drie antennes en het M-woord op de doos
- dit moet wel een MIMO-router zijn. We
vermelden dit expliciet, omdat deze appa-
raten zelden onder de grens van 100 euro
duiken; de BR-6216Mg is dus een koopje
te noemen. Alle basisfuncties zijn aanwe-
zig, maar daar komt u pas achter als u de
erg beperkte installatiewizard doorlopen
heeft en de General Setup afgerond. De
BR-6216Mg biedt een beperkte mate van
ouderlijk toezicht, waarmee u bepaalde
controle op afstand, port-forwarding en Keerzijde van deze volledige uitrusting websites kunt blokkeren.
url-blokkering. is dat u er diep voor in de portemon- Op onze testbank komt de BR-6216Mg
D-Link geniet een uitstekende repu- nee moet tasten: de Vigor 2800G is één beter tot z'n recht; het toestel haalt de
tatie als het op prestaties aankomt, maar van duurdere toestellen in deze test. Dat hoogste scores op alle tests tot tien
de DI-624 weet niet te overtuigen in onze laatste zou makkelijker te verteren zijn meter, hoewel de resultaten wat achter-
datatransfertests en gaat compleet de als deze DrayTek-oplossing ook nog eens blijven als we de afstand vergroten tot
mist in als we proberen videobestanden te superieure prestaties kon voorleggen, twintig en dertig meter.
streamen. Jammer, want verder is dit een maar de Vigor 2800G levert erg middel-
volledige en gebruiksvriendelijke gateway. matige scores af. Prijs: 89 euro
www.edimax.nl
Prijs: 86,39 euro Prijs: 209 euro
www.dlink.nl www.draytek.nl

ENHANCED G
DRAYTEK VIGOR 2800G
De Vigor 2800G is één van de meest volle-
dige draadloze routers in deze test. Naast
de standaard functies - zoals een zeer
uitgebreide firewall (door SurfControl)
en VPN-ondersteuning - biedt de router
extra's als afstandsbeheer, ondersteuning
voor ADSL2+, een usb-printserver, con-
tentfiltering en ouderlijk toezicht.

Frame-bursting is een andere manier om de Deze technologie gebruikt meestal meerdere


transfersnelheid te verhogen. In een burst-transmissie radio-ontvangers en -zenders, en deelt de datastromen op
wordt een reeks dataframes in een snelle opeenvolging in deelstromen die over aparte paden naar hun specifieke
verstuurd. ontvangers gestuurd worden.

maart 2006 - PC MAGAZINE 97


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

eenvoudige vormgeving. De fabrikant be-


Edimax BR-6216Mg weert dat u met vijf klikken het toestel
installeert, en dat blijkt nog te kloppen
ook. Na installatie krijgen we direct het
verzoek tot een firmware-upgrade, en
ook dit verloopt bijzonder soepel. We zijn
onder de indruk van de gebruiksvriende-
lijkheid van deze NetGear, die bovendien
erg volledig is uitgerust.
Op onze datatransfertests scoort deze
NetGear-router uitstekend en haalt hij
het niveau van de MIMO-toestellen. De
videotest wordt eveneens zeer behoorlijk
afgerond.

Prijs: 99 euro
www.netgear.nl

LinkSys SRX200 WAG54FX2-EU

MIMO
NETGEAR WPN-824FS
De tweede inzending van NetGear is een
MIMO-router. Dergelijke routers worden
meestal uitgerust met een groot aantal aan
antennes, maar de WPN-824FS gebruikt
zeven interne antennes, met een opvallend
sobere vormgeving als resultaat. NetGear
claimt een superieur bereik dankzij de de
RangeMax-technologie. Net als de 108
MIMO ENHANCED G WGT-624FS is de MIMO-variant zeer ge-
LINKSYS SRX200 NETGEAR 108 WGT-624FS bruiksvriendelijk. DeWPN-824FS beschikt
WAG54GX2-EU De NetGear 108 WGT-624FS is echter over een aantal uitgebreidere
De installatiewizard van deze blauwgrijze een draadloze router voorzien mogelijkheden, zoals een dubbele firewall,
SRX200-router van LinkSys is bijzonder van snelle G-technologie. Het die vooral professionele gebruikers zullen
volledig en gebruiksvriendelijk - iedere apparaat kent een verfrissend aanspreken.
gebruiker kan hiermee zonder problemen
aan de slag. Handig is dat u met profielen
kunt werken.
NetGear 108 WGT-624FS
Tevens is het mogelijk te bepalen
welke clients op welk ogenblik van de dag
toegang krijgen tot het netwerk en zijn
bepaalde diensten (zoals chat-applicaties
en p2p-applicaties) te blokkeren.
Bij het opzetten van de testopstelling
gedraagt de SRX200 zich nogal wispelturig.
We verliezen voortdurend de verbinding
tussen de router en onze testnotebook
met LinkSys PC Card. De uiteindelijke
resultaten zijn goed, maar halen niet het
niveau van de andere MIMO-routers. De NetGear WPN-824FS
SRX200 blijft wel stabiel op grotere af-
standen.

Prijs: 109 euro


www.linksys.nl

98 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

Opvallend is dat de interface erg lijkt op


Philips Turbo SNR6500 die van de Edimax-inzending. De specifica-
tielijst van de WL-153 is erg standaard, al
verbaast het ons dat Sitecom geen onder-
steuning biedt voorVPN-tunneling.
De vergelijking met Edimax gaat ook
op in het testparcours; dit is een snelle
draadloze router met een uitstekend
bereik; zelfs op dertig meter slaagt de WL-
153 erin om HD-videostreams correct
weer te geven. In onze datatests haalt de
deze Sitecom zelfs de allerbeste resultaten
- niet slecht voor een draadloze router die
net geen 100 euro kost.

Prijs: 99,99 euro


www.sitecom.nl

Sitecom WL-153

ENHANCED G
SMC WBR-14T-G-EU
De WBR14T-G-EU beschikt over een in-
drukwekkendere naam dan behuizing, maar
dat zegt natuurlijk niets over de kwalitei-
ten van deze kleine draadloze router. Het
apparaat bevat alle standaardopties, zoals
een SPI-firewall, de mogelijkheid bepaalde
De WPN-824FS legt een grillig test- zouden we het toestel al willen afschrij- taken te plannen en bepaalde websites of
parcours af; de resultaten zijn minder goed ven, maar de prestaties van deze Philips- ip-adressen te blokkeren. De installatie is
dan de NetGear-router met Enhanced G, router vallen verrassend genoeg mee; de erg eenvoudig en in een oogwenk achter
en ook RangeMax lijkt niet echt veel bij datatests zijn behoorlijk en als u de afstand de rug. Gevorderde gebruikers kunnen
te dragen. binnen de perken houdt, vormt video geen vervolgens in de volledige interface meer
bezwaar. parameters naar hun hand te zetten.
Prijs: 189 euro Tijdens de tests valt de SMC-oplossing
www.netgear.nl Prijs: 60 euro niet bijzonder op - de resultaten zijn goed,
www.philips.nl maar niet opmerkelijk. Wanneer we de
speciale Super G-Dynamic Turbo-modus
ENHANCED G inschakelen, slagen we er in het bereik van
PHILIPS TURBO SNR6500 MIMO de WBR14T-G-EU met een tiental meter
De Turbo SNR6500 van Philips hoort SITECOM WL-153 uit te breiden.
eigenlijk niet in deze test thuis. Dit is in De laatste MIMO-inzending in
de eerste plaats een 'bereikvergroter' deze test komt van Sitecom. Prijs: 67,66 euro
(range-extender), maar doet tevens dienst De WL-153 is een robuust ap- www.smc.com
als draadloze router. De Turbo SNR6500 paraat met vier grote antennes.
ziet er fraai uit, maar al snel wordt
duidelijk dat Philips meer verstand heeft
van design dan van netwerken. Zo die-
nen we bij het wijzigen van een instelling
de router iedere keer te herstarten, wat SMC WBR-14T-G-EU
behoorlijk omslachtig is. Het aantal opties
is beperkt, en we slagen er niet in om de
Philips True Turbo Mode aan de praat te
krijgen. De verbinding die we krijgen, blijkt
onstabiel, al kunnen we dat meestal met
(wederom) een herstart oplossen. De
Turbo SNR6500 mist tot slot een aantal
basisfuncties, zoals VPN of port-mapping.
Na het bekijken van de specificaties

maart 2006- PC MAGAZINE 99


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

Prijs: 119 euro


(inclusief usb Wifi-adapter)
www.topcom.net

ENHANCED G
US ROBOTICS MAXG KIT 5472
US Robotics stuurde meerdere modellen
in voor deze test; we kiezen voor de MaxG
Kit 5742. Opmerkelijk is de ingebouwde
printserver - geen geringe prestatie gezien
het aantrekkelijke prijskaartje. Minder
handig is dat u de MaxG Kit 5472 alleen
op kabelmodems kunt gebruiken - afhan-
TopCom Scyr@cer WBR 7545G+
kelijk van het type router - en ondersteu-
ning voorVPN ontbreekt.
US Robotics laat het behoorlijk af-
weten in onze tests. Het is de enige kit
die meer dan twee minuten nodig heeft
om 100 MB aan bestanden door te sturen,
en ook de andere tests leveren teleurstel-
lende resultaten zien. Het streamen van
video is met de MaxG Kit 5742 nagenoeg
onmogelijk.

Prijs: 119 euro


(inclusief usb Wifi-adapter)
ENHANCED G mogelijke manieren de toegang regelen www.usrobotics.com
SWEEX LW140 of blokkeren. Hierbij is gebruik te maken
De Sweex LW140 is een standaard, no- van Allow Mac Adress-tabel, maar net zo
nonsense draadloze router die het zonder makkelijk zijn bepaalde url's, diensten of ENHANCED G
ouderlijke controlemogelijkheden moet sleutelwoorden te blokkeren. De instal- ZYXEL G+ P-335WT
stellen. De installatie verloopt vlot, maar latie verloopt vlot, maar een beginnende Hekkensluiter in deze test is de ZyXel
zonder de vanzelfsprekende gebruiks- gebruiker zal wellicht wat overweldigd G+ P-335WT. Het apparaat ziet er onop-
vriendelijkheid die we bij LinkSys of US raken door de overvloed aan opties in de vallend uit, maar zijn mogelijkheden zijn
Robotics aantreffen. Wanneer we onze interface. indrukwekkend. ZyXel heeft voorzien in
WPA-gegevens invoeren, blijft het netwerk De testresultaten, tot slot, vinden een printserver, een antivirusmodule van
op 'No Key' staan - we moeten zelf ont- we erg middelmatig en zeker op langere Trend Micro, bandbreedtemanagement
dekken dat een herstart noodzakelijk is. afstanden is deze Skyr@cer geen hoog- en uitgebreide contentfiltering. De Trend
Op de testbank kan de Sweex LW140 vlieger. Micro Home Network Security Service
zich niet onderscheiden van de mid-
denmoot. De LW140 verliest overigens
erg snel signaalsterkte als we de afstand
vergroten.

Prijs: 69,95 euro


www.sweex.nl
US Robotics MaxG Kit 5472

ENHANCED G
TOPCOM SKYR@CER WBR
7545G+
De Skyr@cerWBR 7545G+ lijkt een toe-
stel van dertien in een dozijn, maar Top-
Com heeft de router voorzien van een
aantal handige extra's. Zo biedt de WBR
7545G+ ondersteuning voor WPA met
een gedeelde sleutel en u kunt op alle

100 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

kan overigens uitgebreid worden met


diverse extra modules. Dat dit geen router
is voor beginnende gebruikers, merken we
tijdens de installatie; na een erg rudimen-
taire wizard worden we meteen direct
geconfronteerd met een overweldigende
interface met tal van in te stellen opties. ZyXel G+ P-335WT
We voeren onze tests uit met de
Trend Micro AV-dienst ingeschakeld, wat
de resultaten negatief beïnvloedt. De
scores zijn dan ook erg gemiddeld, maar de
complete uitrusting van de G+ P-335WT
maakt een hoop goed.

Prijs: 153,67 euro


www.zyxel.nl

DRAADLOZE BEVEILIGING EN PRESTATIES

Eén van de belangrijkste problemen van een draadloos netwerk is


de beveiliging. Elke gebruiker met een notebook en draadloze adap-
ter kan in principe op uw draadloos netwerk. Om dat te vermijden,
worden de gegevens versleuteld via encryptie - alleen rechtmatige
zenders en ontvangers kennen het paswoord waarmee de gegevens
'ontsleuteld' worden.
Moderne draadloze netwerken kunnen op twee manieren versleu-
teld worden: via WEP of via WPA.WEP (Wired Equivalent Privacy)
is echter compleet verouderd en eenvoudig te hacken. U kunt
beter kiezen voor WPA (Wi-Fi Protected Access), waarbij de
sleutel constant veranderd wordt door middel vanTKIP (Temporal
Key Integrity Protocol).
Om gebruik te maken van deze WPA, moeten alle apparaten in uw
netwerk deze technologie ondersteunen. Stel eerst op uw router
in dat u WPA of WPA-PSK (WPA met een publieke sleutel) wilt
gebruiken. Geef een pass-phrase in en de tijdspanne waarin de sleu-
tel aangepast wordt. Vervolgens moet u elke dient aanpassen. Als
u het Windows-beheer voor draadloze netwerken gebruikt, zoek
dan naar het juiste netwerk op basis van de SSID en pas de instel-
lingen aan op WPA(-PSK), met TKIP-data-encryptie en uw nieuwe
pass-phrase.
Deze verbeterde beveiliging heeft jammer genoeg een stevig prijs-
kaartje; we merken tijdens onze tests dat het gebruik van WPA
ten opzichte van een niet-geëncrypteerd netwerk de prestaties in Windows XP Service Pack 1 voegt WPA-ondersteuning aan het draad-
extreme gevallen tot dertig procent kan laten terugvallen. Jammer loze netwerkbeheer van Windows toe.
genoeg heeft u geen andere keuze.

maart 2006- PC MAGAZINE 101


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

www.asus.nl www.belkin.nl www.dlink.nl www.draytek.nl www.edimax.nl www.linksys.nl www.netgear.nl

102 PC MAGAZINE - maart 2006


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

www.netgear.nl www.philips.nl www.sitecom.nl www.smc.com www.sweex.nl www.topcom.net www. u s robotics. www.zyxel.nl


com

maart 2006- PC MAGAZINE 103


DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS

HOE WE TESTEN

Het is erg moeilijk om draadloze net- elke test WPA-encryptie in; dat vinden we
werkapparatuur aan vergelijkende test te de enige veilige optie voor een draadloos
onderwerpen. Om een goede vergelijking netwerk.We voeren al onze tests uit op vier
te kunnen maken, geldt namelijk dat alle afstanden: twee meter zonder obstakel ( I ) ,
relevante omstandigheden voor elk appa- tien meter met één tussendeur (2), twintig
raat identiek moeten zijn - iets dat zo goed meter met twee tussendeuren (3) en dertig
als onmogelijk is bij een draadloze verbin- meter met verschillende tussendeuren en
ding. Kleine veranderingen in de luchtvoch- muren (4).
tigheid, temperatuur of andere storingen Elke test wordt vijf maal uitgevoerd. We
kunnen het draadloze radioverkeer zwaar voeren twee synthetische tests uit, met Ix-
beïnvloeden. De enige oplossing: veel tests Chariot en Iperf, wat ons doorvoerwaarden
uitvoeren, goed op de omgeving letten en bij algemeen gebruik oplevert. Daarna ge-
de praktijk zo dicht mogelijk proberen te bruiken we Netstumbler om het maximale Router
benaderen. bereik 'Out-of-Sight' in kaart te brengen.
We concentreren ons in dit dossier Omdat we ook willen weten hoe zo'n set
weliswaar op draadloze routers, maar elke zich in de praktijk gedraagt, kopiëren we een controleren de compatibiliteit van elk appa-
fabrikant leverde een set inclusief PC Card reeks bestanden van 100 MB. Daarna probe- raat. Die laatste test levert overigens geen
of usb-stick - tussen deze twee nemen we ren we via datzelfde draadloze netwerk een verrassingen op.
geen verschillen meer waar. We sluiten reeks videobestanden te streamen; van een Op het einde van de rit proberen we niet te
de router aan op een speciaal opgesteld DivX-film met lage bitratio tot een volledige focussen op één bepaalde test, maar zoeken
netwerk en testen vervolgens de bijgele- dvd (met pieken van 8,9 Mbps). Ten slotte we naar toestellen die over de gehele lijn
verde adapter op een Dell Inspiron 6000 laten we elke router communiceren met de de beste en meest consequente resultaten
met Windows XP Pro. We schakelen voor CentrinoWiFi-adapter in onze notebook en halen.

KEUZE VAN DE REDACTIE

ENHANCED G: NETGEAR 108 WGT-624FS


MIMO: SITECOM WL-153

Wie anno 2006 interesse heeft in de snelst


mogelijke draadloze verbinding, mag gerust
verder denken dan de standaard 802.11g-
adapters. Jammer genoeg is het bijna
onmogelijk om een duidelijke lijn te
trekken tussen de overdaad aan MIMO-
en Enhanced G-technologieën, die allemaal
verschillende snelheden en compatibiliteit
bieden.
Als we puur naar prestaties kijken, is het bij de lancering van 802.11g (ten vroegste winst van MIMO is indrukwekkend, maar
duidelijk dat MIMO-sets betere resulta- in 2007), zowel Enhanced G- als MIMO-sets deze technologie kent ook veel nadelen.
ten bieden; kijk maar eens naar de sets verouderd en te traag zullen zijn. Wie op veilig wil spelen en toch maximale
van Asus, Edimax en Sitecom. MIMO is Nu kunnen we eindeloos de voor- en nade- prestaties zoekt, is goed af met de Net-
echter niet bijzonder compatibel met len van elke aanbieding bespreken, maar na Gear 108 WGT-624FS. die over d hele
andere standaarden en in bepaalde ge- deze test kunnen we een eenduidige conclu- linie goed scoort. Bij de MIMO-sets zijn we
vallen verstoort het zelfs de werking sie trekken: koop altijd apparaten van het- vooral onder de indruk van de oplossingen
van bestaande 802.11g-netwerken. Ook zelfde merk en reeks; alleen op die manier Asus en Sitecom. Laatstgenoemde is een
Enhanced G-toestellen werken niet goed bent u zeker dat u de maximale snelheid uit stuk goedkoper en gaat er in deze catego-
samen. Kopers moeten tevens beseffen dat uw draadloze verbinding haalt. De snelheids- rie dan ook met ons predikaat vandoor.

104 PC MAGAZINE - maart 2006


PC GIDS

AAN DE SLAG MET


BITTORRENT
In ons dossier BitTorrent bespreken we de tien populairste
torrentclients en in deze PC Gids gaan we aan de slag met µTorrent
Een van de grootste voordelen van deze kleine applicatie is dat u
het niet hoeft te installeren. U downloadt het exe-bestand simpel-
weg van de officiële µTorrent-website of (nog handiger) kopieert
het van onze cd-rom naar uw harde schijf.

µTorrent nestelt zich niet in uw Win- Completed-folder. Wijzigt u deze instel- uw router en zorg ervoor dat u een poort
dows-register, maakt geen map aan in uw lingen niet, dan zal µTorrent u bij iedere opent.
Program Files-folder en valt u geluk- download vragen op welke locatie u het
kig ook niet lastig met aanbiedingen van bestand wilt opslaan. STAP 3: INSTELLEN
derden.Wanneer u het programma wilt ge- Niet tevreden met de automatische instel-
bruiken, hoeft u enkel te dubbelklikken op STAP 2: OPTIMALISEREN lingen van de vorige stap? Klik dan in het
het µTorrent-icoon en u kunt van start. De standaardinstellingen van µTorrent taakbalk-menu onder 'Options' op 'Prefe-
zullen voor de meeste gebruikers goed rences' en selecteer links 'Network Op-
STAP 1: VOORBEREIDING genoeg zijn om meteen aan de slag te tions'. Hier kunt u de poort die µTorrent
Voordat u daadwerkelijk begint aan uw kunnen, maar wij willen toch nog en- gebruikt (willekeurig) instellen. µTorrent
ontdekkingsreis in de wereld van BitTor- kele instellingen optimaliseren. Om dit te biedt de mogelijkheid om dit poortnum-
rent, raden we u aan een tweetal nieuwe doen maken we gebruik van de handige mer iedere keer te wijzigen als het pro-
folders op uw harde schijf aan te maken. ingebouwde Network Wizzard. Klik op gramma opstart, zodat het voor eventuele
Eentje daarvan zal dienst doen als zoge- 'Options' en kies voor 'Speed Guide'. De hackers moeilijker wordt om gebruik te
heten 'harvest-folder', een map waarin Network Wizzard geeft u de mogelijkheid maken van de open poort. Bedenk dan
µTorrent de downloads zal opslaan. In de om uw down- en uploadsnelheden te tes- wel dat u in de meeste gevallen dit num-
andere folder plaatst u de bestanden die ten via de website van dslreports.com. mer iedere keer weer moet instellen in
uitgepakt en gereed zijn. Indien u op uw In het dropdownmenu 'Connection uw router.
harde schijf al folders als 'film', 'muziek' Type' kunt u aangeven met welke snelheid Onder 'Bandwith Limiting' kunt u
en 'games' heeft staan, kunt u deze een- u zich op internet begeeft. Door hier voor aangeven hoeveel up- en downloadsnel-
maal gedownloade bestanden natuurlijk een bepaalde modem / snelheid te kiezen, heid µTorrent maximaal mag gebruiken.
ook simpelweg daar kwijt. Waar het om veranderen automatisch bepaalde settings, Om optimale snelheden te verkrijgen, zult
gaat is dat uw harvest (en dus shared) zoals de uploadlimiet, het aantal upload- u enigszins moeten experimenteren met
folder niet vol blijft staan met gigabytes posities (slots) en het maximum aantal vooral de uploadlimiet.Als u deze namelijk
aan materiaal. connecties dat u per torrent toestaat. op 0 (unlimited) laat staan, is de kans groot
Open µTorrent en klik in de taakbalk Indien u achter een firewall zit, is het dat uw bandbreedte opgeslokt wordt door
op 'Options' en vervolgens op 'Preferen- belangrijk om een poort te openen die andere peers uit de zwerm - wat ten kos-
ces'. Het Settings-window wordt geopend, µTorrent kan gebruiken om peers met u te gaat van uw downloadsnelheid.
en u krijgt een grote hoeveelheid opties te verbinden. Als u dit niet doet, loopt u Als we aan de linkerkant klikken op
voorgeschoteld. We kiezen voor 'Fol- het risico op teleurstellende download- 'Torrent Options' kunnen we nog en-
der Options', waar we kunnen aangeven snelheden. µTorrent wijst automatisch een kele instellingen wijzigen die van invloed
op welke locaties µTorrent de gedown- poort toe, maar deze valt in het configu- kunnen zijn op de snelheid van het pro-
loade bestanden zal opslaan. In dit geval ratiescherm te wijzigen. In de Network gramma. Voor de gemiddelde gebruiker
zal het programma nieuwe downloads in Wizzard test u of de desbetreffende poort zullen de standaardwaarden prima werken,
de Shared-folder plaatsen en complete daadwerkelijk te bereiken is. Is dit niet het maar indien u merkt dat uw downloads
downloads automatisch verhuizen naar de geval, raadpleeg dan de documentatie van erg traag verlopen, dan kunt u hier enkele

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 106


PC GIDS

instellingen aanpassen. In het bijzonder manier om de resultaten te presenteren, harde schijf opslaan, zodat u er (in het
wijzen we u op de 'Queue Settings', waar- maar feitelijk bevatten ze allemaal dezelfde geval van bijvoorbeeld een systeemcrash)
in u het maximum aantal actieve torrents informatie. U ziet de bestandsnamen, ge- later weer makkelijk bij kan om het op-
kunt aangeven. volgd door de categorie, de grootte van nieuw in µTorrent te openen.
het bestand en de 'gezondheid' van de
STAP 4: TORRENTS ZOEKEN torrent. Dit laatste houdt verband met de STAP 5: DOWNLOADEN
De belangrijkste instellingen zijn aangepast grootte van de zwerm en bepaalt in grote µTorrent heeft het torrent-bestand inmid-
en we kunnen beginnen met het inladen mate de beschikbaarheid van het desbe- dels geopend en is direct aan de slag ge-
van torrent-bestanden. Natuurlijk moeten treffende bestand. gaan met het verwerken van de download.
we deze bestanden eerst zien te vinden. U In het resultatenscherm wordt even- In het hoofdscherm kunt u de vorderingen
kunt hiervoor gebruikmaken van één van eens het aantal seeds (S) en peers (D) in nauwkeurig volgen. µTorrent verschaft u
de torrent-trackersites of zoekmachines de zwerm genoemd. De regel is: hoe meer in het bovenste gedeelte van het scherm
die we in het dossier BitTorrent hebben seeds, hoe 'gezonder' de zwerm en hoe informatie over onder meer het aantal
genoemd. Stel dat u zoek bent naar het sneller het bestand binnen zal zijn. aangesloten seeds en peers, de down- en
gratis besturingssysteem Redhat Fedora U klikt op het bestand met het hoog- uploadsnelheid, de tijd die naar schatting
Core. U surft dan naar bijvoorbeeld de ste aantal seeds (156 in dit geval) en be- nog resteert tot het bestand volledig bin-
website www.torrentspy.com en voert landt in een nieuw scherm met specifieke nen is en uw down/uploadratio.
een zoekopdracht in. Dit is ook recht- informatie over het torrent-bestand. Zo Uitgebreidere informatie is te vinden
streeks vanuit µTorrent mogelijk. Rechts kunt u lezen wie het bestand oorspron- onder de informatietabs aan de onderkant
bovenaan in het hoofdscherm kunt u in kelijk heeft geüpload, welke tracker eraan van het scherm. Interessant is in dit ge-
diverse trackersites en indexen zoeken. verbonden is en eventueel ook uit hoeveel val met name de tab 'Peers', waarin u de
µTorrent opent hiertoe een nieuw brow- losse bestanden de uiteindelijke download samenstelling van de zwerm kunt bekijken.
serwindow. bestaat. U ziet hier tevens de ip-adressen van de
TorrentSpy komt naar aanleiding van Klik op de knop 'Download Torrent' aangesloten peers, de client die zij ge-
de zoekopdracht met een aantal torrent- en kies ervoor om het bestand auto- bruiken, hoever hun download inmiddels
bestanden op de proppen, ledere tracker- matisch te laten openen met µTorrent. gevorderd is en hoe snel ze up- dan wel
site en zoekmachine heeft een eigen U kunt het torrent-bestand ook op uw downloaden.

107 PC MAGAZINE - maart 2006


PC GIDS

STAP 6: OPTIMALISEREN STAP 7: SIMULTAAN EN torrent een aantal variabelen aanpassen,


Een rechtermuisklik op de torrent ver- PRIORITAIR DOWNLOADEN wederom om optimale downloadsnelhe-
schaft u nog meer opties. Deze zijn er We zullen µTorrent nu iets meer op de den te bewerkstelligen. Door bij een spe-
voornamelijk op gericht om de snelheid proef stellen door meerdere torrent- cifieke torrent te kiezen voor 'Properties'
van de download te optimaliseren. Indien bestanden aan de downloadrij toe te kunnen we de individuele down- en up-
een bepaalde torrent aanvankelijk lijkt te voegen. Van de filmsite www.kongisking. loadsnelheid inperken, dan wel vergroten.
blijven 'hangen' in een wachtrij, kunt u het net downloaden we een 25 MB groot
bestand met behulp van de 'Force Start'- video-dagboek. Via de BitTorrent Search STAP 8: UPLOADEN
functie toch actief proberen te maken. Een Engine zoeken we naar wat interessante Zodra een bestand voor 100% binnen is,
andere mogelijkheid is om een label toe bestanden om te downloaden en belanden verandert uw positie binnen de zwerm
te voegen aan een bepaalde torrent. Zoals bij een videobestand van 238 MB en een van peer (of leecher, als u weinig uploadt)
we verderop in dit stappenplan zullen zien, gratis softwareprogramma van 376 MB. naar seed. De BitTorrent-etiquette schrijft
is dit vooral handig als u meerdere tor- Wanneer we nu in het hoofdvenster voor dat u uw torrent open laat staan tot
rents aan het downloaden bent. van µTorrent kijken zien we de downloads, uw upload/download-ration minstens 1.00
Valt de downloadsnelheid van een normaliter gerangschikt op volgorde van heeft bereikt. Dit is geen verplichting en
torrent tegen, probeer dan eens via de 'Up- 'binnenkomst'. Wij willen graag prioriteit echte represailles voor het niet volgen van
date Tracker'-optie de trackerinformatie aanbrengen in onze downloads en klikken deze etiquette zijn er niet, maar bepaalde
van het bestand te verversen. In zeldzame daarvoor met onze rechtermuisknop op torrent-trackersites houden wel bij wat
gevallen kan het namelijk voorkomen dat één van de actieve torrent-bestanden in uw globale ratio is. Blijkt u bijvoorbeeld
een torrent-bestand om bepaalde redenen ons scherm. Door te kiezen voor 'Move veel meer te downloaden dan u uploadt,
van trackerserver wisselt. De allocatie van Up', danwel 'Move Down' kunnen we de dan kan een trackersite u op een wachtlijst
bandbreedte per torrent is eveneens in positie (en dus de voorrang) van de tor- zetten of - in het ergste geval - bannen van
het menu onder de rechtermuisknop af rent aanpassen. Het cijfer dat in het hoofd- de tracker. Overigens zult u zien dat het
te stellen. Vooral bij het downloaden van scherm direct naast de bestandsnaam een kleine moeite is om µTorrent open te
meerdere torrents is het handig om prio- staat geeft aan op welke positie de torrent laten staan als u uw files binnen heeft, aan-
riteiten te stellen. Standaard staat de band- zich op dat moment bevindt. Via de rech- gezien het programma maar weinig cpu-
breedte-allocatie op 'normal'. termuisknop kunnen we bovendien per kracht en geheugen gebruikt. [S.F.]

maart 2006 - PC MAGAZINE 108


PC MAGAZINE QUIZ
Maak kans op een NEC Versa
C250 notebook met een
winkelwaarde van € 1.099,-!
Dit notebook is voorzien van de nieuwste AMD-processortech-
nologie, specifiek ontworpen voor mobiel gebruik. Met een AMD
Turion TM 64-processor haalt u het maximale uit uw notebook en
bent u verzekerd van een lang batterijleven. Bovendien is deze NEC
dankzij de geïntegreerde 64-bits technologie helemaal klaar voor de
toekomst.

Het ergonomische design en het heldere 15-inch XGA-scherm


zorgen voor optimaal gebruiksgemak.Verder is het notebook voor-
zien van 512 MB DDR ram, 40 GB harde schijf, cd-rw/dvd-rom
combodrive, 10/100/1000 LAN.WLAN 802.1 I b/g en Windows XP
Professional.

SURF DUS SNEL NAAR: WWW.PCMAG.NL/ACTIE/NEC


Beantwoord de vragen en maak kans op de NECVersa C250!

WEDSTRIJDVOORWAARDEN:
De wedstrijd sluit op 21 maart 2006. Slechts één inzending per adres.
De winnaar wordt per e-mail op de hoogte gebracht. Over de uitslag
kan niet worden gecommuniceerd.

Medewerkers en hun familieleden van NEC Computers BV,


werkmaatschappijen van NEC Computers, NEC Computers
International BV en andere bedrijven van NEC Corporation
in Nederland en België zijn uitgesloten van deelname.
PC LABS

APPLE IMAC CORE DUO

APPLE GAAT IN ZEE MET INTEL


Een halfjaar eerder dan aangekondigd brengt Apple zijn 1.680 x 1.050 pixels (beeldverhouding 16:10) weer bij een
eerste computers met Intel-processor uit. De nieuwe contrastratio van 500:1.
iMac wordt aangedreven door een Intel Core Duo en
draait een versie van Mac OS X Tiger die aangepast is WAAROM INTEL?
voor Intel. Hoe snel zijn die nieuwe Macs? Snelheid was één van de belangrijkste redenen voor Apple om
Aan de buitenkant is er geen verschil tussen de Apple iMac (Intel voor Intel te kiezen. Het PowerPC G5-platform waarop de
Core Duo) en zijn voorganger, de iMac G5 met ingebouwde desktopmachines van Apple al enkele jaren draaien, leek een
iSight-webcam (getest in PC Magazine, februari 2006). De ver- doodlopende weg. Bij de introductie van de eerste Power Mac
schillen zitten aan de binnenkant. Apple installeerde een Core met G5 aan boord had Steve Jobs een kloksnelheid van 3 GHz
Duo T2500-processor op een moederbord met de 945GM- in het vooruitzicht gesteld - die is er nog steeds niet. Verder
chipset. De processor draait op 1,83 (17-inch model) of 2 GHz bleek het niet mogelijk om een G5 in een notebookchassis te
(20-inch model), en bevat een L2-cache van 2 MB die dynamisch te stoppen,.
gedeeld wordt door beide processorkernen. Standaard heeft de De roadmap die Intel kon voorleggen, moet Apple over-
nieuwe iMac 512 MB DDR2-geheugen op 667 MHz aan boord tuigd hebben om de overstap te maken. Het is een gewaagde
- middels SODIMM-modules uitbreidbaar tot 2 GB. Als grafi- stap, want de overgang van het PowerPC- naar het x86-platform
sche kaart koos Apple voor een PCI Express-versie van de ATI heeft verreikende gevolgen. Door de verschillen in processor-
Radeon X1600 met 128 MB GDDR3-geheugen. Nieuw is de architectuur draait software die voor het PowerPC-platform
mini-DVI-poort waarmee een tweede scherm is aan te sluiten. geschreven werd, immers niet op x86-processors. Er zijn aan-
Net zoals zijn voorganger bevat de iMac standaard een passingen nodig en de broncode moet opnieuw gecompileerd
draadloze netwerkadapter (802.1 Ig), Bluetooth 2.0+EDR, een worden.
iSight-camera, een dual-layer 8x dvd-schrijver en een SATA- Toch kunt u de meeste bestaande PowerPC-applicaties
schijf van 250 GB. De door ons geteste 20-inch versie geeft voor de Mac blijven gebruiken. Apple zorgt voor een emulator,
Rosetta genoemd, die de PowerPC-instructie
on-the-fly vertaalt naar equivalente x86-
instructies. Dat gebeurt volledig transparant,
dus zonder gebruikersinterventie. Het enige
addertje onder het gras is dat Rosetta zelf
processorkracht en geheugenruimte vergt
voor deze vertaling - en dat is processor-
kracht die niet meer gebruikt kan worden
voor de applicatie zelf. Daardoor draaien
PowerPC-applicaties op de nieuwe iMac
Core Duo aanzienlijk trager dan op de
'oude' iMac G5. Alleen aangepaste, native
applicaties kunnen de snelheidswinst van het
x86-platform uitbuiten.

NATIVE SOFTWARE
De belangrijkste software is al native: Mac
OS X.Apple heeft al direct x86-versies van
OS X ontwikkeld, en vanaf versie 10.4.4
draait de officiële release native op Intel-
Macs. Ook de eigen iApps in versie '06
(iTunes, iPhoto, iMovie, iDVD, iWeb, Pages
en Keynote) zijn native. Voor Apple's profes-
sionele software (Final Cut Pro en Express,
Logic Pro en Express.Aperture) is het wachten tot maart.
Bij externe ontwikkelaars is de situatie minder roos-

110 PC MAGAZINE - maart 2006


PC LABS

kleurig - velen zijn duidelijk verrast door de snelheid waarmee nisatieproblemen constateren. De Front Row-interface reageert
Apple de nieuwe hardware uitbrengt. Belangrijke pakketten zo- eveneens veel sneller.
als Microsoft Office en Adobe Photoshop zijn nog niet aange-
past; QuarkExpress wel, maar alleen als bèta. Een groot aantal WINDOWS OP MAC?
kleinere ontwikkelaars heeft hun huiswerk al wel klaar. Nu er Intel-processors in de nieuwe Macs zitten, vragen velen
De aangepaste software wordt verspreid in een Universal zich af of Windows XP op deze iMac geïnstalleerd kan worden.
Binary-formaat. Dat bevat de code voor zowel de PowerPC- als Sommigen dromen zelfs al van een dual-boot systeem waarop
de Intel-versie. Wanneer u het programma opstart, controleert Mac OS X en Windows broederlijk naast elkaar staan.
het welke processor uw Mac bevat en selecteert het automa- Voorlopig zal het inderdaad bij dromen blijven, want
tisch het optimale codepad. U herkent deze software aan het Windows XP laat zich niet op de nieuwe Macs installeren. De
Universal Binary-logo, dat op het yinyang-teken lijkt. Intel-Macs gebruiken namelijk firmware in het EFI-formaat
(Extensible Firmware Interface), terwijl Windows XP firmware
BENCHMARKS in het Bios-formaat verwacht. Er zal dus een manier gevonden
Bij de presentatie van de iMac Core Duo liet Apple SPEC- worden om dat Bios te simuleren. Of we moeten wachten tot
benchmarkresultaten zien waaruit bleek dat de Core Duo zowel de lancering van Windows Vista, dat de EFI zal ondersteunen.
bij integer- als floating point-berekeningen vele malen sneller is Het draaien van Mac OS op een standaard Intel-computer,
dan de PowerPC G5 in de iMac G5. De iMac Core Duo 3,2x zal daarentegen niet lukken. Apple voorziet naar verluidt zijn
is met name sneller op SPEC_intrate2000 en 2,lx sneller op eigen systemen van een TPM-chip (Trusted Protection Module),
SPEC_fprate2000. De SPEC-benchmarks werden gecompileerd en OS X zou niet kunnen worden geïnstalleerd op computers
met respectievelijk Intel- en IMB-compilers voor Mac OS X. waar deze chip ontbreekt.
SPEC-benchmarks testen uitsluitend het processorvermogen
en vertellen dus maar een deel van het verhaal. In onze tests VOORUITZICHTEN
met de synthetische benchmark Xbench en het 3D-programma De belangrijkste conclusie is dat de overstap naar Intel voor
CineBench 2003 scoort de oude iMac G5 beduidend beter dan Apple wel degelijk een snelheidswinst oplevert, maar alleen voor
de iMac Core Duo. Ook gameprestaties krijgen een klap door software die aangepast is voor het Intel-platform. Software die
Rosetta: in Doom 3 komt de nieuwe iMac zelfs met de Radeon niet is aangepast, draait merkbaar trager omwille van de nodige
X1600 niet boven 17 fps - 15 procent minder dan de 20 fps op emulatie via Rosetta.
de iMac G5. Om het potentieel van de Radeon X1600 te benut- Dat heeft implicaties als u Mac-applicaties gebruikt die nog
ten, is het wachten op de Universal Binary-versie van Doom 3. niet in het Universal Binary-formaat beschikbaar zijn, zoals
De iMac was nooit bedoeld als professioneel werkstation, Apple's Pro-software en Office, Photoshop en InDesign.Wilt u
en onze Photoshop-tests bevestigen deze stelling. Photoshop deze applicaties onder optimale omstandigheden draaien, dan
CS2 doet er op de nieuwe iMac 2 minuten en 43 seconden over bent u vooralsnog aangewezen op de huidige Power Mac G5-
om een reeks van tien filters toe te passen; de 2,7-GHz Power- reeks.
Mac G5 Dual heeft I minuut en 50 seconden nodig. Sommige bedrijven nemen daarom het zekere voor het
Bij native applicaties is het plaatje veel rooskleuriger. Be- onzekere en leggen een voorraadje G5-Macs aan. Zo kunnen
werkingen in iPhoto '06 en iMovie '06, en het voorbereiden van ze op een beproefd platform blijven werken tot alle software
dvd's in iDVD verlopen vlot op de Core Duo. Omdat we voor stabiel blijkt te functioneren op het nieuwe platform. Dat
onze tests op de iMac G5 versie '05 van de iApps gebruiken, geldt zeker voor wie nog OS 9-applicaties draait in de
kunnen we geen exacte vergelijkingen maken, maar de snel- Classic-omgeving van Mac OS X, want met de Intel-Macs is
heidswinst is aanzienlijk. De native versie van Apple's Quick- Classic ten dode opgeschreven.Achterwaartse compatibiliteit is
Time-speler speelt zonder haperen filmtrailers in 1080p High in de Mac-wereld nooit een ideaal geweest.
Definition-formaat af, terwijl we op de iMac G5 soms synchro- Voor consumenten is het verhaal eenvoudiger. Met Mac
OS X en de iLife '06-suite hebben de nieuwe Macs voor de
doorsnee gebruiker voldoende software aan boord, en heel
wat nuttige shareware is bovendien al in het Universal Binary-
formaat te vinden. [E.D.]

nvt: niet van toepassing


De aangepaste software wordt verspreid in een Universal Binary-
formaat en bevat code voor zowel de PowerPC- als de Intel-versie.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 111


PERFECTE PC

MISSIE DE PERFECTE PC VOOR WINDOWS VISTA


BUDGET 1.000 EURO
OPLOSSING PENTIUM D-920 MET 1 GB RAM & GEFORCE 6600

AANBEVOLEN CONFIGURATIE
PROCESSOR Intel Pentium D-920 (2.8 GHz, dual-core. 285 euro
De introductie van een nieuw Windows-
800-MHz FSB, 2x 2 MB L2-cache. incl. koeler)
besturingssysteem zorgt altijd voor wat
MOEDERBORD Gigabyte GA-81945P-G 95 euro
nervositeit. Terecht of niet, een nieuwe
CHIPSET Intel 945P
Windows-versie wordt steevast geassoci- GEHEUGEN 2x SI2 MB Apacer DDR2 (533 MHz. PC4200. CL4) 95 euro
eerd met forsere hardwarespecificaties. GRAFISCHE KAART Asus Extreme N6600 Silencer 256 MB 110 euro
En wie nu een pc aanschaft, verwacht GELUID Realtek ALC882
natuurlijk dat alle functies van Windows OPSLAG Western Digital WD2500JD 110 euro
Vista vlot zullen werken op zijn systeem. (250 GB. SATA-150. 7.200 tpm)
Maar is het daadwerkelijk nodig om een OPTISCH STATION NEC ND-3540A Dual Layer 42 euro
nieuwe computer aan te schaffen om INVOER Cherry CyMotion Expert Multimedia USB 24 euro
Cherry CyBo@ard Mouse 29 euro
Vista probleemloos te kunnen draaien of
KAST 8. VOEDING Antec SLK2650 Black 80 euro
volstaat een kleine upgrade? We zoeken
NETWERK 1.000 Mbps
het voor u uit.
SOFTWARE Microsoft Windows XP Vista 64-bit 150 euro
TOTAAL 1.020 EURO

Innovaties als de Mac OS X-achtige Aero-look, virtuele mappen


en spraakherkenning vergen heel wat meer van uw pc dan u
van Windows XP gewend bent. Toch zijn de berichten over bij-
zonder zware systeemeisen voor Windows Vista overdreven: de
huidige versie van Vista (Build 5270 CTP) werkt heel wat taken
sneller af dan Windows XP op een gemiddelde pc. Vooral het
zoeken en inventariseren van data verloopt veel sneller.

GEHEUGEN
Als u geen behoefte heeft aan de nieuwste snufjes in Windows
Vista, dan werkt het besturingssysteem op iedere pc die over-
weg kan met Windows XP. De enige vereiste is dat u over vol-
doende RAM-geheugen beschikt. Terwijl Microsoft 128 MB als
minimum aangeeft voor Windows XP, is er minstens 256 MB
nodig voor Windows Vista. En iedereen die ervaring heeft met
Windows weet dat de minimale geheugenspecificatie alleen vol-
doet als u zich tevredenstelt met het opstarten van Windows en
het spelen van Patience. Om zwaarder werk te verrichten met
een spreadsheet of tekstverwerker, heeft u minstens twee keer
zo veel geheugen nodig.
Al bij al is dus 512 MB RAM-geheugen de enige belangrijke
voorwaarde om Windows Vista zonder haperen te kunnen
draaien. Als u van plan bent om de snellere 64-bit versie in huis
te halen, is 512 MB RAM niet genoeg. Gemiddeld vraagt een
64-bit versie van een programma ongeveer vijftien tot twintig
procent meer ruimte; als we 768 MB geheugen voorop stellen
als minimum voor de 64-bit versie zullen we niet ver van de
waarheid zijn verwijderd. Een beetje meer kan zeker geen kwaad,
dus voorzien we onze pc van 1.024 MB RAM-geheugen.

PROCESSOR
Zolang u beschikt over voldoende RAM-geheugen, vallen de
De zwaarste processorbelasting met Windows Vista ontstaat systeemvereisten van Windows Vista best mee.
wanneer we gebruikmaken van encryptie en spraakherkenning.

112 PC MAGAZINE - maart 2006


PERFECTE PC

De beruchte Microsoft Palladium-technologie, die ieder opera- GRAFISCHE KAART


tie die een programma uitvoert controleert in samenwerking Over de Aero Glass-interface doen de wildste geruchten de
met Intels TPM-hardware (Trusted Platform Module), zal waar- ronde; zo zou u minstens een GeForce 7800 GT met 256 MB
schijnlijk niet in de eerste versies van Windows Vista te vinden RAM-geheugen nodig hebben om deAero Glass-look te kunnen
zijn. Het project is zeker niet dood en leeft verder als Next bewonderen. Hoewel de nieuwe interface heel wat 3D-effecten
Generation Secure Computing Base (NGSCB), maar voorlopig in huis heeft, volstaat een DirectX 9-videokaart met minstens
zullen intensieve encryptie- en decryptietaken de belasting van 64 MB geheugen. Als u op hoge resoluties werkt (1.600 x 1.200
uw processor niet opvoeren. pixels), is 128 MB geheugen aan te raden.Verder dient u gebruik
Wat overblijft, is Full Volume Encryption.de mogelijkheid om te maken van WDDM-drivers (Windows Display Driver Model);
al uw data op uw harde schijf te beveiligen. Dit is weliswaar al zowel ATI als nVidia heeft deze drivers inmiddels beschikbaar
in Windows XP te vinden, maar Windows Vista gaat nog een gesteld.
stapje verder. Een 64-bit processor zorgt ervoor dat de gevolgen DirectX 9-ondersteuning startte bij ATI met de ATI Radeon
van encryptie op de prestaties van de toch al trage harde schijf 9700; bij nVidia met de GeForce 5-reeks. Vrijwel alle GPU's die
minimaal blijven. jonger zijn dan deze chips zouden dus de Aero Glass-interface
Aangezien Windows Vista gebruikmaakt van een achter- te voorschijn moeten kunnen toveren. Er zijn enkele zeldzame
liggende database, is het beheren van een grote mediacollec- uitzonderingen; de ATI 9250 was nog steeds gebaseerd op
tie via applicaties als Windows Media Player of Windows Photo DirectX 8. De ingebouwde 'Extreme Graphics' van Intel-
Gallery gemakkelijk geworden. Onze keuze valt op de nieuwe oplossingen zijn niet voldoende en zullen terugvallen op deAero
Intel Pentium D-920. Deze processor gebruikt het nieuwe 65- Basic-interface. De enige geïntegreerde chipsets die voldoende
nm productieproces en heeft 86 watt nodig. De snelste 8xx-D- DirectX 9-kracht bieden, zijn de ATI Radeon Xpress 200G en de
processors verbruiken maar liefst 130 watt, terwijl de D-900- nVidia GeForce 6100.
reeks maximaal 95 watt nodig heeft. De dubbele kern en de twee Ons doel is het samenstellen van een budgetsysteem - en
2 MB L2-caches zorgen voor uitstekende databaseprestaties, en geen game-pc voor hardcore gamers - dat toch alle grafische
de SSE-3- en 64-bit mogelijkheden maken een snelle encryptie kunstjes van Aero Glass aankan. Dus kiezen we voor de dege-
mogelijk. Het AMD-alternatief is uitstekend, maar de fabrikant lijke GeForce 6600. Die heeft voldoende kracht in huis voor de
maakt zich klaar om de overstap te maken naar een nieuwe 3D-interface en Asus biedt ons een geruisloos, passief gekoeld
Socket en DDR2-geheugen. Mede daardoor gaat onze voorkeur model met 256 MB geheugen voor een redelijke prijs.
uit naar de Intel-processor.
OPSLAG
Windows Vista vereist minstens 1,5 GB schijfruimte, maar 4 GB
of meer is wellicht aan te bevelen. Geen nood, met een capa-
citeit van 250 GB heeft onze Western Digital-schijf meer dan
voldoende ruimte voor Windows Vista tot zijn beschikking.
De Gigabyte GA-81945P-G
is één von de goedkoopste Windows Vista is verder uitgerust met de zogenoemde
i945P-moederborden op de SuperFetch- technologie. Als er geen plaats meer is in het RAM-
markt.
geheugen, worden veel gebruikte gegevens op de usb-stick ge-
cacht, en niet naar de harde schijf geschreven. Flashgeheugen op
MOEDERBORD & CHIPSET een usb-stick is minstens tien maal zo snel als het op willekeu-
De i955X- en i975X-moederborden zijn dure maar goed pres- rig zoeken aankomt. Een goede USB 2.0-controller is een must,
terende moederborden, maar voor de meeste gebruikers een maar gelukkig is de i945P-chipset uitgerust met een uitstekende
beetje te veel het goede; een i945P-moederbord is eveneens usb-controller.
prima uitgerust en bovendien 100 euro goedkoper. De i945P-
chipset ondersteunt de nieuwe Pentium D-920, maar als het ALLERLEI
moederbord al wat langer in de winkelrekken ligt, moet u waar- Voor onze processor en videokaart volstaat een 350-watt
schijnlijk wel een Bios-flash uitvoeren. De Gigabyte GA-81945P- voeding ruimschoots. Antec blijft de show stelen met een goed-
G is één van de goedkoopste i945P-moederborden op de markt kope en degelijke aanbieding: de SLK2650.
en levert degelijke prestaties af. Het moederbord beschikt Aangenaam werken in ergonomisch goede omstandigheden
bovendien over twee extra ATA-aansluitingen, wat het ook is een paar euro's extra waard. We laten dus de supergoedkope
interessant maakt voor wie graag zijn PATA-schijven willen muizen in de rekken liggen en gaan voor de uitstekende toetsen-
blijven gebruiken. bord- en muiscombinatie van Cherry.
Meer informatie over compatibele hardware voor Windows
Vista vindt u op www.microsoft.com/technet/windowsvista/
evaluate/hardware/vistapc.mspx. [J.D.G.]
De passief gekoelde Asus 6600
is ruim voldoende om Aero Glass
in al zijn glorie weer te geven.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 113


PC HELP

SPONTAAN HERSTARTENDE PC
VRAAG De laatste tijd heb ik last van een Tot slot kunnen versleten geheugenmodules het probleem
vervelend computerprobleem. Mijn pc herstart veroorzaken. U kunt het geheugen van uw pc eenvoudig testen
zichzelf namelijk spontaan, meestal terwijl ik zware met de gratis toepassing Memtest86+ (www.memtest.org). Draai
applicaties draai zoals computerspellen of een video- Memtest vanaf een bootable floppydisk of cd-rom. Memtest86+
bewerkingsprogramma. Hoe los ik dit op? voert een serie tests uit en controleert of er structurele pro-
blemen met het geheugen zijn. Aangezien Memtest erg veel tijd
Bram Slaggeraar nodig heeft, is het verstandig om de kleine applicatie aan het werk
te zetten als u de computer een dagje niet nodig heeft.

A N T W O O R D Uw zult in eerste instantie geneigd zijn om


Windows de schuld te geven, maar constant herstarten tijdens
grote computerbelasting heeft meestal te maken met hardware-
problemen. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken. Om te
beginnen kan uw pc oververhit raken door een grote ophoping
van stof op de componenten. De koelribben van uw processor, uw
geheugenmodules en andere printplaten worden dan niet meer
efficiënt gekoeld. U kunt het stof verwijderen met een spuitbusje
perslucht. Open de kast en kijk waar het stof zich heeft opge-
hoopt. Neem met name de moeilijk te bereiken oppervlaktes van
uw ventilatoren en de koelribben bij uw processor en grafische
kaart onder handen. Het spreekt voor zich dat u uw systeem uit
moet schakelen voordat u met deze operatie begint.
Een andere mogelijke oorzaak is een te lichte voeding. Als u
bijvoorbeeld net een gloednieuwe supersnelle videokaart heeft
aangeschaft, dan kan het goed zijn dat de voeding simpelweg niet
in staat is het benodigde vermogen te leveren.Verder is het altijd
mogelijk dat uw bestaande voeding door slijtage op zijn laatste Een pc kan oververhit raken door een grote ophoping van stof op
de componenten.
benen loopt.

PROBLEMEN MET AFBEELDINGEN IN E-MAIL


V R A A G Ik heb een constant terugkerend probleem Om het probleem op te lossen, dient u degene die u derge-
als een vriend van mij afbeeldingen per e-mail lijke mails stuurt in te lichten en de volgende handelingen te laten
doorstuurt. In plaats van een plaatje krijg ik een uitvoeren: start Outlook Express en ga vervolgens naar Tools |
vakje met een rode X te zien, maar als ik de e-mail Options. Klik op het tabblad Send. Onder het kopje Mail Sending
terugstuur, dan krijgt hij wel weer de afbeeldingen te Format selecteert u HTML Settings. Zet een vinkje voor het vakje
zien. Ik heb van alles geprobeerd om dit op te lossen, Send pictures with messages en sluit af met OK.
maar niets werkt.
Lawrence Goedbloedt

A N T W O O R D U kunt dit probleem niet oplossen omdat het


veroorzaakt wordt door een verkeerde instelling in de e-mail-
toepassing van de afzender, waarschijnlijk Outlook Express (OE).
Deze verkeerde instelling zorgt ervoor dat Outlook Express een
hyperlink naar het plaatje stuurt, in plaats van het plaatje zelf. Een
link is geen probleem als het plaatje op een website staat, maar
een link naar een bestand op de computer van de afzender kan
niet getoond worden op de computer van de ontvanger. Als u
het plaatje weer terugstuurt, dan is het gewoon te zien omdat Als Outlook Express
de link keurig naar een locaal bestand verwijst. Het is moeilijk geen plaatjes met uw
berichten meestuurt,
voor te stellen wanneer dit nuttig is, maar Microsoft heeft er een
dient u onder de Out-
standaard optie van gemaakt. look-motorkap te kruipen.

maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 115


PC HELP

SORTEREN OP MEERDERE VELDEN IN ACCESS


VRAAG Ik onderhoud een overzicht van mijn gave verzorgt. Begin door View | Database Objects | Queries te
muntenverzameling in Access, ledere munt heeft een selecteren en dubbelklik op de optie Create query by using
uniek aankoopnummer, waarop ik mijn datavelden wizard. Selecteer de originele tabel in het Tables/Queries lijstje.
meestal sorteer. Soms gebruik ik echter de datum Klik op de » knop om alle velden uit die tabel mee te nemen,
op de munten als criterium, een van de velden in en vervolgens op Next. Laat het query-type staan op Detail en
mijn datasheet. De Access A tot Z- werkbalkknop is klik wederom op Next. Geef de query een naam, vink de optie
hier perfect voor, maar wat moet ik doen als ik mijn Modify the query aan en selecteer op Finish.
munten op datum én op waarde wil sorteren? Als ik U ziet nu een gerangschikt beeld van de query waarin alle
namelijk op één veld sorteer, wordt de sortering op datavelden van links naar rechts staan. De tweede rij toont de
een ander veld weer verwijderd. Is het mogelijk om tabel waarmee deze velden getekend zijn, en de derde rij heeft
een Access-datasheet te starten dat op twee geneste als titel Sort. Klik voor ieder veld waarop u wilt sorteren in de
criteria sorteert? Met een erg grote verzameling is Sort-rij en kies voor Ascending of Descending in het menu dat
het erg handig om de munten eerst op datum te verschijnt. Het sorteren wordt uitgevoerd vanaf het linker-
sorteren en daarna binnen deze sortering een tweede veld, dus het kan noodzakelijk zijn om de veldvolgorde aan te
sortering op waarde te maken. passen. Om een veld van plaats te veranderen, klikt u eerst in
Alfred Buonaguro de bijbehorende menubalk om het te selecteren, en sleept u 'm
vervolgens naar de gewenste locatie.
Als u gereed bent, sluit u het ontwerpvenster en antwoord
ANTWOORD Sorteren op meerdere velden is makkelijk u Yes op de vraag of u de veranderingen wilt opslaan. Als u deze
uit te voeren binnen Access door een query te gebruiken die query in de toekomst opent, krijgt u gegevens in de door u ge-
niets aan de gegevens verandert, maar alleen een andere weer- wenste volgorde te zien.

U kunt in Access een


datasheet laten sorteren
op meer dan één veld.

MEER DAN 256 KOLOMMEN NAAR EXCEL IMPORTEREN


V R A A G Ik wil een lijst met door komma's gescheiden rechtermuisknop. Kies uit het venster dat nu verschijnt de op-
getallen uit een txt-bestand in Excel importeren. Het tie Openen met... om het bestand met het Kladblok te openen.
probleem is dat de lijst meer dan 500 getallen bevat Open vervolgens nogmaals het Kladblok zodat u een leeg docu-
en dat past niet binnen de breedte van 256 kolommen ment krijgt voorgeschoteld, en zet een nieuwe werkmap klaar in
van Excel. Is er een manier om meer kolommen op Excel.
een werkblad te krijgen of om de lijst vertikaal te Splits nu de lange getallenreeks in uw bestaande CSV-bestand
importeren naar één enkele kolom? met de Enter-toets in kleinere handzame delen. Kopieer daarna
het eerste deel van de getallen vanuit het CSV-bestand naar het
Sander van Vlissingen lege Kladblok-document, kies vervolgens voor Bestand | Opslaan
als... en zet in het dialoogvenster Opslaan als op Alle bestanden.
Geef een tijdelijke naam op, bijvoorbeeld kopie.csv - het enige
A N T W O O R D Het is niet mogelijk om meer dan 256 kolom- relevante deel is .csv in de bestandsnaam.
men in één werkblad te plaatsen. Gelukkig is het vrij eenvoudig Ga vervolgens naar Excel en kies in het menu voor Data |
om de gegevens in één kolom te plaatsen. Ga allereerst via de Externe gegevens importeren | Gegevens importeren. Kies uw
Windows Verkenner naar uw CSV-bestand en klik erop met de tijdelijke CSV-bestand als de bron. In de Wizard tekst importeren

116 PC MAGAZINE - maart 2006


PC HELP

kiest u voor Gescheiden, klik daarna op Volgende. Zet nu een


vinkje naar Komma en klik op Voltooien. Excel vraagt nu waar u
de gegevens wilt plaatsen—klik op OK om de standaard locatie
te aanvaarden.
Het eerste deel van uw getallen staat nu in Excel. Selecteer
en kopieer deze rij. Ga vervolgens naar een tweede werkblad.
Ga hier op de eerste cel staan en kies voor Bewerken | Plak-
ken speciaal. Zet in de opties die verschijnen een vinkje voor
Transponeren en geef OK. De getallen staan nu onder elkaar in
de eerste kolom.
Ga nu terug naar het eerste werkblad en zet de cursor een
rij of twee lager. Vervolgens gaat u terug naar uw originele CSV-
bestand en kiest u het tweede deel van de gegevens (die u eerder
met de Enter-toets van elkaar gescheiden heeft). Kopieer deze
gegevens naar het tweede kladblokvenster (met het tijdelijke
bestand), en herhaal de bovenstaande stappen. Dankzij het Kladblok en creatief knip- en plakwerk is het moge-
lijk meer dan 500 getallen vertikaal naar Excel te importeren.

SNELKOPPELINGEN OPENEN IN BROWSERS


V R A A G Ik gebruik een aantal browsers, waaronder ANTWOORD Dit is inderdaad mogelijk. Zoek in de Windows
Internet Explorer (IE) en Firefox. IE is echter niet Verkenner naar iexplore.exe (dit bestand staat in de meeste ge-
mijn standaard browser. Ik wil een snelkoppeling op vallen in de map c:\Program FilesMnternet Explorer\). Klik hierop
mijn bureaublad zetten en deze altijd in IE laten met de rechtermuisknop en sleep het bestand naar uw bureau-
openen. Ik kan natuurlijk de url vanaf de adresbalk blad. Er verschijnt een menu als u de rechtermuisknop loslaat.
naar mijn desktop slepen en op die manier een Kies voor Hier snelkoppelingen maken. Klik met de rechtermuis-
snelkoppeling maken, maar als ik op dat pictogram knop op de nieuwe snelkoppeling en kies voor Eigenschappen.
dubbelklik, dan opent mijn standaard browser de Het Doel-veld bevat een vermelding als "C:\Program FilesMnter-
koppeling en niet IE. Is er een mogelijkheid om IE net Explorer\iexplore.exe" (inclusief de aanhalingstekens). Zet
deze specifieke koppeling te laten openen als ik erop achter het laatste aanhalingsteken een spatie en de volledige url
dubbelklik? inclusief het http://-gedeelte. Klik op OK om deze verandering op
Roy Alston te slaan. Druk vervolgens op F2 om de naam van de snelkoppeling
te veranderen, en voer een duidelijke naam in (bijvoorbeeld de
naam van de site die geopend moet worden). Deze snelkoppeling
opent de site van uw keuze altijd in IE.
Door een
snelkop- Als u het helemaal netjes wilt afronden, voegt u tot slot het
peling te
pictogram van de website aan de snelkoppeling toe. De meeste
maken
naar webmasters voorzien hun site van een specifiek pictogram, dat
Internet ook in de adresbalk en de favorietenmap verschijnt. Dergelijk
Explorer icoontjes worden op twee manier toegevoegd. De ene manier
en hier
een url is eenvoudig: een bestand met de naam favicon.ico wordt in de
aan toe root map van de website geplaatst. De andere methode is min-
te voegen, der gangbaar en hanteert een specifiek script. Als de desbetref-
wordt de
desbetref- fende site de favicon.ico-techniek gebruikt, kunt u eenvoudig het
fende pictogram van de site ophalen. Open uw browser, ga naar de
pagina adresbalk en typ de naam van de site in gevolgd door een slash (/)
altijd in IE
geopend. en de term favicon.ico - bijvoorbeeld www.zdnet.nl/favicon.ico.
Als het meezit verschijnt nu het door u gewenste pictogram in
beeld. Klik hierop met de rechtermuisknop en kies voor Bewaar
afbeelding als... om een kopie op te slaan. Klik vervolgens met
de rechtermuisknop op de eerder door u gemaakte snelkoppe-
ling en kies Eigenschappen. Selecteer het tabblad Snelkoppeling
en Ander pictogram. Klik daarna op Bladeren, en selecteer het
door u opgeslagen pictogram. Uw link opent nu altijd in Internet
Explorer, en is in één oogopslag te herkennen als de link naar de
site van uw keuze.

maart 2006 - PC MAGAZINE 117


ONTSPANNING

THE GODFATHER
The Godfather is de bekendste
maffiafilm ooit. Electronic Arts heeft
het aangedurfd het meesterwerk van
regisseur Francis Ford Coppola om te
toveren tot een heus computerspel.
U komt terecht in het New York van
1945 en moet carrière zien te maken
in de misdaadwereld. Daarbij zult
u mensen moeten chanteren, deals
sluiten en families uitschakelen voor-
dat ze met u hetzelfde doen. Gelukkig
krijgt u hierbij hulp van de beruchte
familie Corleone. Hoogtepunten van het
spel zijn de GTA-achtige gameplay, het
boeiende verhaal, de Mob Face-feature,
(waarmee u zelf een Don kunt creëren)
en natuurlijk de originele stemmen van
onder andere James Caan als Sonny
Corleone en Robert Duvall als de
consigliere Tom Hagen.
www.ea.com Ook in The Godfather is de politie een
betrouwbare bondgenoot..

THE LORD OF THE RINGS: THE BATTLE FOR MIDDLE-EARTH II


Als u dacht dat The Lord of the Rings-saga alleen
maar draait rond de gebeurtenissen in Helm's
Deep en Minas Tirith, dan staat u een aangename
verrassing te wachten met The Lord of the Rings:
The Battle for Middle-earth II. De opvolger van
het succesvolle real-time strategiespel neemt u
mee naar de de slagvelden van Middle-earth die u
nog niet te zien heeft gekregen. Het spel legt de
nadruk op de Northern Lands, waar elfen en
dwergen strijd voerden tegen goblins en andere
krijgsmachten van Sauron. U voert grootse elfen- en
dwergenlegers aan, en trekt ten strijde tegen en met
draken, reuzen, nieuwe helden en tal van monsters,
soldaten en de meest uiteenlopende wezens. U vecht
epische veldslagen uit op tal van nieuwe locaties, zoals de
dwergburcht Erebor en Saurons donkere fort Dol Gul-
dur op de rand van Mirkwood.Tot slot is het mogelijk
enkele bekende plaatsen uit de filmtrilogie te bezoeken,
en legers op te bouwen met de 'klassieke' eenheden
Uw tegenstanders zijn uitermate
van Isengard, Gondor en Mordor.
gevarieerd in The Lord of the Rings:
www.ea.com The Battle for Middle-earth II.

118 PC MAGAZINE - maan 2006


ONTSPANNING

EMPIRE EARTH II - THE ART OF SUPREMACY


Weinig games hebben zoveel content te bieden als
Empire Earth II, het vorig jaar bejubelde strategiegame
waarin u belandde in één van de vijftien beschavin-
gen, variërend van het Stenen Tijdperk tot de verre
toekomst waarin robots de dienst uitmaken. Het ex-
pansiepack The Art of Supremacy voegt vier nieuwe
beschavingen toe en introduceert een groot aantal
gameplayverbeteringen en -uitbreidingen. Bent u fan
van een Napoleontische manier van oorlogvoeren,
dan kunt u aan de slag met de nieuwe Russische of
Franse facties; de Masai- en Zulu-facties voegen dan
weer een geheel nieuwe look toe aan het game, aan-
gezien er al wel Westerse en Aziatische culturen aan-
wezig waren, maar nog geen Afrikaanse. Naast nieuwe
facties zijn er natuurlijk ook nieuwe campagnes - drie
in totaal - die u naar het oude Egypte, het Europa ten
tijde van Napoleon en Afrika voeren, waar de Zulu's De nieuwe Afrikaanse facties bestaan voornamelijk uit bloeddorstige
infanteristen, maar beschikken ook over moderne gadgets.
en Masai-krijgers het met elkaar aan de stok hebben.
Tot slot kunt in de editor zelf een unieke beschaving
creëren.
www.empireearth2.com
DE SIMS 2 GAAN HET MAKEN
Na verschillende expansiepacks voor De Sims 2, waarin het
alleen maar ging om lol maken en de beest uithangen, is het
FACES OF WAR nu tijd om serieus aan de slag te gaan. In het expansiepack De
Sims 2 Gaan het Maken is het de bedoeling uw eigen winkel
Alweer een strategiegame gebaseerd op de Tweede Wereld- op te starten. Of het nu gaat of om een elektronica-, kleding-
oorlog, horen we u al zuchten. Volgens de makers van Faces of of dierenwinkel - het is allemaal mogelijk. Vanzelfsprekend
War wordt het deze keer echter helemaal anders, aangezien elke bepaalt u zelf de inrichting van uw winkel, en zult u de nodige
veldslag een andere uitkomst heeft, afhankelijk van de tactische werknemers in dienst moeten nemen. Het is de bedoeling
keuzes van de spelers. Traditiegetrouw wordt er gespeeld met uw werknemers de nodige slimme trucjes bij te brengen om
de Geallieerden, de Duitsers en de Russen. U heeft de leiding de omzet te verhogen. U bent de baas, en dat betekent dat
over een team van zes soldaten die deelnemen de belangrijkste u naar believen werknemers kunt aannemen, promoveren of
veldslagen van de Tweede Wereldoorlog, variërend van D-Day ontslaan. Dit alles zit verpakt in een expansiepack dat bol
tot de bestorming van Berlijn. Een volledig nieuwe 3D-motor, staat van de nieuwe items - 125 om exact te zijn.
een complexe artificiële intelligentie waardoor eenheden niet www.desims2.nl
domweg een taak uitvoeren, maar echt nadenken over hoe ze
dit het beste kunnen doen, en geavanceerde fysieke modellen
werken de tactische keuzevrijheid alleen maar in de hand. Uiter-
aard zal er ook online gestreden kunnen worden.
www.facesofwaregame.com

Als dit een outfit is voor


dagelijks gebruik, dan
moeten wij eens dringend
Een bevroren rivier oversteken met een dertig ton wegende tank kledingadvies inwinnen...
lijkt ons geen goed idee.
ONTSPANNING

ACT OF WAR -
PANZER ELITE ACTION -
HIGH TREASON
FIELDS OF GLORY Maart lijkt de maand van de expansiepacks te worden...
Panzer Elite Action vertelt het verhaal van drie tankcommandanten Eén van de verrassingen van vorig jaar was Act of War,
en hun rekruten. De Duitse commandant trekt richting het oost- dat met High Treason een interessant expansiepack
front en staat op het punt Stalingrad in te nemen; de Russische com- krijgt .Belangrijkste nieuwigheid is zonder twijfel de toe-
mandant sluit zich aan bij de legers van Stalingrad en neemt deel voeging van zeeslagen en nieuwe eenheden. In tegenstel-
aan de massieve tankveldslag in Kursk; en de derde tankaanvoer- ling tot de meeste strategie-expansies introduceert High
der, een Amerikaan, komt terecht op de Normandische stranden, Treason geen nieuwe facties, maar wel huurlingen. Deze
moet strijd leveren in de Slag om de Ardennen en de Duitsers zien kunnen door iedereen ingezet worden, maar natuurlijk
terug te drijven achter de Rijn. Dit alles wordt verpakt in achttien moet daar wel een hoge prijs voor betaald worden. Tot
missies, drie campagnes, snelle actie met verschillende eenheden slot zijn er ook heel wat nieuwe eenheden en upgrades
en een multiplayermodus waarin er gespeeld kan worden van de partij.
met maximaal 32 spelers. Als bonus kunt u na de aanschaf www.atari.com
van het spel extra mappen en voertuigen
downloaden.
www.panzereliteaction.com

In Act of War - High Treason zal de strijd ook op het


water plaatsvinden.

HEROES OF MIGHT & MAGIC V


Wat is er heroïscher dan rondtrekken door het land
op zoek naar slechteriken en fabelachtige schatten? In
maart kunnen fantasy-liefhebbers hun hart ophalen met
Heroes of Might & Magic V. Dit strategiespel, waarbij er
om beurten gespeeld wordt, sluit naadloos aan bij de
eerdere delen uit de serie.U speelt nog steeds met de'heer-
zonder-lichaam', die deel uitmaakt van één van de zes
facties die elk hun eigen legers kunnen rekruteren. U
verkent en verovert alles wat uw pad kruist door helden
in te huren die ofwel uitblinken in 'might' (kracht) ofwel
in 'magie' (magie). Daarbij moeten ze ervaringspunten ver-
zamelen om nieuwe vaardigheden te krijgen of om uit te
blinken in een bepaalde tactiek. Daarnaast wordt de klassieke
heldenformule aangevuld met een heel aantal interes-
sante RPG-elementen, een aardige multiplayermodus en
fraaie 3D-graphics.
www.mightandmagicgame.com

120 PC MAGAZINE - maart 2006


COLUMN

VERGETEN!
Eind januari deed het ministerie van Defensie pantserwagens geen spoor meer te bekennen.
aangifte van de vermissing van een "memory We kunnen ons nog voorstellen dat je vergeet
stick met geheime en vertrouwelijke informatie". waar je één pantserwagen hebt geparkeerd,
De usb-stick in kwestie was eigendom van een maar vijftien?
kapitein van de landmacht, die hem gebruikte
om informatie op een snelle en handige manier De opkomst van mobiele apparaten zoals
tussen pc's te verplaatsen. De problemen notebooks, pda's en geheugensticks in combi-
begonnen toen de kapitein de geheugenstick in natie met vergeetachtigheid of verstrooidheid
LOGIN
een huurauto vergat. Op dat moment stond er zorgt wel vaker voor gegevensverlies. Elk
informatie op over de missie naar Afghanistan jaar blijven er 10.000 notebooks liggen op
- niet direct gegevens die je zomaar wilt laten de achterbank van Londense taxi's. Uit Brits
rondslingeren. onderzoek blijkt dat ambtenaren daarbij veruit
het slordigst en vergeetachtigst zijn. Of zij
De nieuwe huurders van de auto vonden de vergeetachtig worden door hun functie als
stick, kopieerden de informatie naar hun eigen ambtenaar, dan wel ambtenaar geworden zijn
computer en waren daarna wel zo eerlijk omdat ze toch al vergeetachtig waren, meldt
om de stick naar de rechtmatige eigenaar het onderzoek niet.
terug te sturen. De eerlijke vinders kregen
een cadeaubon van de kapitein, die hoopte
VOLGENS SYMANTEC
dat daarmee de kous af was. Niet dus. Het
ministerie kon er niet om lachen, en er werd BEDRAAGT DE GEMIDDELDE
een klacht ingediend. De betrokken kapitein
werd onmiddellijk geschorst en moet zich
WAARDE VAN DE GEGEVENS
binnenkort voor de krijgsraad verantwoorden OP EEN NOTEBOOK ONGEVEER
wegens nalatigheid en plichtsverzuim.
800.000 EURO
Het was niet de eerste keer dat er een
dergelijk incident plaatsvond; in december had Toeval of niet, in dezelfde week als boven-
een medewerker van de veiligheidsdienst AIVD staande nieuwsfeiten publiceerde beveiligings-
enkele diskettes met vertrouwelijke informatie bedrijf Symantec een rapport over de waarde
in een lease-auto achtergelaten, en in 2004 van een verloren notebook. Het gaat daarbij
vergat een medewerker van dezelfde dienst zijn niet om de waarde van de hardware of
notebook boordevol vertrouwelijke gegevens software, maar om klantengegevens en intellec-
in de trein. tuele eigendommen.Volgens Symantec bedraagt
de gemiddelde waarde van de gegevens op een
Niet alleen in Nederland komen dergelijke notebook 972.000 dollar (801.000 euro). In
voorvallen voor. Onze Zuiderburen pakken extreme gevallen kan dit zelfs oplopen tot 8,8
het net zo voortvarend aan. Eind januari werd miljoen dollar. Helaas vermeldt Symantec niet
bekend dat het Belgische leger vijftien pantser- wat het onder 'extreme gevallen' verstaat.
wagens had 'verloren'. Deze wagens waren
bedoeld voor een VN-bataljon uit Benin dat Een blik op onze notebook leerde ons dat
in Katanga de orde moest gaan handhaven. wij nog een hele weg te gaan hebben: afgezien
De VN hadden het transport uitbesteed aan van een volledig PC Magazine-archief (waarde:
de Franse logistieke groep Geodis, die een ruwweg 600 euro), een mailbox vol persbe-
schip charterde van een Oekraïense reder, die richten (waarde: variabel) valt er weinig
opereerde vanaf Caribische staatje Saint Kitts spannends op te vinden. Als u hem vindt, stuur
en Nevis. Het transport belandde in de haven hem dan gewoon terug. Alvast bedankt.
van Malabo op het eiland Biako, een deel van
Equatoriaal Guinea, en sindsdien is er van de Erik Derycke

maart 2006- PC MAGAZINE 123


CTRL ALT DEL

Ctrl Alt Del is een bloemlezing van opmerkelijke, grappige of dwaze


kronkels uit de ICT-wereld. Bentu iets opmerkelijks tegengekomen in
brochures, advertenties of op een site, laat het ons dan even weten. Stuur

Deze Planet-redacteur weet al pre-


cies waar de overleden bondspresident
Johannes Rau wordt uitgestrooid.

3199544 bytes vrij en nog steeds komen we


acht bytes te kort? Hier klopt iets niet

Om een eventuele vervaging voor


te zijn, heeft de NS blijkbaar een
extra minuut ingevoerd. (Met dank
Bart Guliker)

Tegen die tijd is Madonna 80...


(Met dank aan lezer Sander de jong) We verheugen ons al op de
inhoud van deze nieuwsbrief.

maart 2006 - PC MAGAZINE 125


VOLGENDE MAAND
IN PC MAGAZINE
SMARTPHONES
Smartphones breiden de functionaliteit van een mobiele telefoon uit met
messaging-mogelijkheden en agenda- of contactbeheer.We nemen een groot
aantal smartphones onder de loep en onderzoeken welke oplossing bij welk
type gebruiker hoort.

MAILCLIENTS
De manier waarop we e-mail gebruiken verandert drastisch, en
dat leidt tot nieuwe manieren om onze berichten te versturen,
organiseren en bewaren. PC Magazine vergelijkt diverse e-mail-
clients en populaire webdiensten,.

EXTRA BIJLAGE: DE DIGITALE AUTO


Het is u ongetwijfeld opgevallen dat digitale technologieën ook in de
auto de gewoonste zaak ter wereld worden.We hebben het dan niet
alleen over navigatiesystemen - vaak op basis van een zakcomputer
- maar ook over geavanceerde audio- en video-installaties en zelfs
ingebouwde pc's. Voldoende stof voor een speciale bijlage van PC
Magazine, waarin alle aspecten van de digitale auto aan bod komen.

Vanaf 28 maart in de winkel PLUS TWEE GRATIS CD-ROMS,


De redactionele planning kan gewijzigd worden zonder voorafgaande waarschuwing.
m e t onder m e e r een exclusieve
webontwikkelkit van Microsoft!

BEZOEK DE WEBSITE VAN PC MAGAZINE


WWW.PCMAG.NL

DOSSIERS BOUW DE PERFECTE PC PC HELP WEDSTRIJDEN

You might also like