Professional Documents
Culture Documents
DOSSIER MEDIABEHEER
ORDE IN UW FOTO-, FILM-
EN MUZIEKVERZAMELING
www.pcmag.nl + ALLE SOFTWARE OP CD-ROM
WWW.PCMAG.NL
DE OPMARS VAN BITTORRENT
Het leven van een early-adopter gaat niet over rozen.
Op de redactie van PC Magazine waren we eind jaren
negentig al druk in de weer met mp3-bestanden en p2p-
programma's. Het zou nog geruime tijd duren voordat
platenmaatschappijen beseften dat ze het middelpunt
vormden van een revolutie en nog langer voordat ze
doorkregen wat de gevolgen waren van het massale
downloaden. Inmiddels weet iedereen wel beter en
mag ik veronderstellen dat de entertainment-industrie
zijn lesje geleerd heeft. Helaas is dat niet het geval. En ik zal het gelijk maar
eerlijk toegeven: ook ik download regelmatig televisieseries. Ben ik daarom
illegaal bezig? In theorie misschien, want in de praktijk breng ik niemand econo-
mische schade toe; de desbetreffende tv-series worden niet in Nederland uit-
gezonden en er is geen legaal alternatief om deze programma's op een andere
manier te bekijken.
Handige jongens uit Barneveld maken dankbaar gebruik van de vraag naar 'on
demand' tv-serie's en ontwikkelen de zogeheten Lamabox, een downloadkastje
voor onder de televisie, waarmee u eenvoudig tv-serie's downloadt en bekijkt
wanneer het u uitkomt. Legaal? De meningen zijn verdeeld, maar in feite is de
Lamabox niet meer dan een pc en een eerste exemplaar draait inmiddels warm
in ons lab - een uitgebreide review vindt u terug in het aprilnummer.
JOOST BLOKZIJL
Chefredacteur
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE I
INHOUD
4 PC MAGAZINE EXTRA
6 NIEUWS
6 Geheugenstick-beveiliging
7 Kort nieuws
8 PC Forum
37 HARDWARE
37 Dell 3007WFP & Apple 30" Cinema HD Display
38 Romedia CO-Mark II
38 LG GSA-S169D DVD Rewriter
40 Nokia 770
42 MSI RXI900XTX -VT2D5I2E
43 Transcend 2 GB flash-schijf
46 MEDIABEHEER
48 iTunes 6
49 MediaMonkey 2.5.1
49 MS Windows Media Player 10
50 Musicmatch Jukebox 10 46 Mediabeheer
51 Winamp 5.13 De hoeveelheid multimedia op een gemiddelde computer is verbijsterend, om nog maar te
52 Keuze van de Redactie zwijgen over draagbare muziek- en videospelers. Om deze overdaad aan beeld en geluid
52 Aan de slag met iTunes efficiënt te beheren, heeft u goede software en een paar slimme trucs nodig. In dit dossier
56 ACDSee 8.0 vindt u alles wat u nodig heeft om uw muziek, foto's en video's beter te beheren.
57 Adobe Photoshop Elements 4
58 Cheez & Corel Photo Album 6
59 Google Picasa 2.1.0
62 Aan de slag met Picasa
64 MS Windows Media Player 10
65 Nero 7 Premium & Snapstream Beyond Media
68 Aan de slag met Windows Media Player 10
70 SOFTWARE
70 Google Video
71 Internet Explorer 7.0 (bèta) 76 Harddisk-recovery
72 Adobe Lightroom Toen tijdens een installatie van Windows
72 XP een van onze schijven onverwacht de
CorelDraw Graphics Suite X3
geest gaf, restte ons niet anders dan onze
73 Skype 2.0
data als verloren te beschouwen. Of toch
74 Sun StarOffice 8
niet? Harde schijven blijken tot onze ver-
75 Etrust Internet Security Suite rassing in staat om de ergste ongelukken te
overleven.
76 HD-RECOVERY
77 Hardware
78 Redding
79 Reparatie
80 BITTTORRENT
81 µTorrent 1.4 & Azureus 2.3.0.6
82 BitTorrent Client 4.4.1 & Shareaza 2.2.1.0
83 Turbo Torrent 1.1.2
84 Bittornado 0.3.7. & Bitpump 1.0
80 BitTorrent 85 Bitcomet 0.61, ABC 3.1 & Burst! 3.1
Niet sinds Napster heeft een peer-to-peer 86 Keuze van de Redactie
filesharing-programma zoveel commotie 86 Waar kan ik downloaden?
veroorzaakt als BitTorrent. PC Magazine 87 Hoe werkt BitTorrent?
scheidt feiten van fictie en vergelijkt de
tien meest gebruikte BitTorrent-clients. 88 MOBIEL
88 Acer Travelmate 4674WLMI
88 Sony Vaio EAVIBE
90 Motorola A780 & Toshiba Tecra S3
91 Canon EOS 5D & Nikon D200
118 ONTSPANNING
42 112
118 The Godfather
SNELSTE ATI PERFECTE PC
118 The Lord of The Rings
119 Empire Earth II
119 Faces of War
119 De Sims 2
120 Panzer Elite Action
120 Heroes of Might & Magic V
127 JAARABONNEMENT
125 CTRL-ALT-DELETE
110
APPLE IMAC CORE DUO
126 NABESTELLEN
88
DUAL CORE-NOTEBOOKS
128 VOLGENDE MAAND
PC MAGAZINE EXTRA
DEZE MAAND OP ONZE CD
Onze cd-rom staat in het teken van BitTorrent. de populairste manier
om onder meer films en muziek uit te wisselen via internet. In ons
dossier BitTorrent laten we een groot aantal cliënt de revue passeren
en in onze PC Gids doen we precies aan de doeken hoe u te werk gaat.
Wie zich na het lezen van ons dossier Moederborden en processors
afvraagt of zijn systeem nog wel bij de tijd is, kan de demo van X3: Reunion
gebruiken om zijn computer te testen. Het gaat om een rolling-demo, een
fraaie, niet-interactieve demo die bedoeld is om uw pc te benchmarken.
BITTORRENT
BITTORRENT
ABC 3.1
De ster aan het firmament van de p2p-program-
Azureus 2.3.0.6
ma's is BitTorrent, een dienst die even efficiënt
BitComet
als ondoorgrondelijk lijkt. Met ons dossier en
BitPump
de verzamelde BitTorrent-tools op cd-rom, mag
BitTornado 0.3.7
dat laatste echter geen probleem vormen. Let
BitTorrent 4.2.2
erop dat het gebruik van ruilprogramma's aan
Burst 3.1
wettelijke bepalingen onderhevig is. Het is ver-
JRE 1.5.0.6
boden om illegale kopieën van auteursrechtelijk
Shareaza 2.2.1
beschermde bestanden te verspreiden of aan te
TBT 5.1
bieden. Gebruik op eigen risico derhalve!
Utorrent
MEDIABEHEER MEDIABEHEER
Apple iTunes 6
Muziek, foto's, films - de hoeveelheid multi-
MusicMatch Jukebox 10
media op een gemiddelde computer is
dBpowerAMP
enorm. Om uw muziek-, film- en video-
MiniLyrics
collectie efficiënt te beheren, heeft u een
iTunes Art Importer
goed programma en een paar slimme trucs
MusicBrainz Tagger
nodig. Op onze cd-rom hebben we een aan-
iPod Copy
tal applicaties gezet waarmee u orde in de
MediaMonkey 2.5.1
multimediachaos schept. Let erop dat u zich
Winamp 5.13
voor sommige applicaties moet registreren,
ACDSee 8.0
terwijl bijvoorbeeld Windows Media Player
Cheez 3/4 10 alleen online is te installeren.
Corel PhotoAlbum 6
Picasa 2.l
BeyondMedia I.I.I GAMESPOT: X3: REUNION
X3: Reunion is het langverwachte vervolg op het
GAMESPOT
succesvolle ruimtesimulatiespel. Deze keer wordt
X3: Reunion rolling-demo
het spel overgoten met een verslavende verhaal-
lijn, intensieve gevechten en een uitgebalanceerd
ruilsysteem. Dit alles wordt verpakt in zeer fraaie
graphics die op het conto van de nieuwe X3
Reality-motor geschreven mogen worden. Deze
niet-interactieve demo van Egosoft is niet alleen
een lust voor het oog, maar ook een uitstekende
benchmark waarmee u direct ziet of uw systeem
klaar is voor de games van 2006.
CAMERATEST JAARARCHIEF
Ik heb met veel plezier het artikel 'Super- Het januarinummer van PC Magazine
compact vs. Spiegelreflex' in het januari- was een schot in de roos, vooral het PC
nummer gelezen. De voor- en nadelen Magazine jaararchief op dvd is erg handig.
van beide systemen werden duidelijk be- Probleem is alleen dat ik het september-
schreven. In de inleiding staat echter dat nummer niet op het spoor kan komen; ik
'niet iedereen aan de slag wil met verwis- We hebben alle benodigde stappen was met name benieuwd naar de test van
selbare lenzen'. Aan de reeds beschreven voor u op een rijtje gezet: desktopnotebooks. Alle andere nummers
kwalitatieve voordelen van de body van 1 Kopieer het SUSE-10.0-LiveDVD. van 2005 verschijnen wel op het scherm.
een SLR wil ik één belangrijk voordeel van iso-bestand van de dvd naar de harde René van Stekelenborg
de verwisselbare lenzen toevoegen dat schijf.
nog niet is belicht.Veel mensen denken dat 2 Stop een lege dvd in de brander, Ook het septembernummer hoort op
zoomlenzen de afgelopen decennia zo ver wacht totdat Windows vraagt wat er de de dvd te staan. Mocht het om
zijn doorontwikkeld dat lenzen met een met deze dvd moet gebeuren en kies echter om wat voor reden dan ook
vaste brandpuntsafstand overbodig zijn voor Annuleren. niet mogelijk zijn om dit nummer via
geworden. De lens met een vast brand- 3 Start CDBurnerXP Pro 3 (gratis te de dvd-interface te openen, dan raden
puntsafstand heeft echter een belangrijk downloaden via www.cdburnerxp. we aan u om via de Windows Verken-
voordeel ten opzichte van de zoomlens: se) en kies in het menu de bovenste ner de inhoud van de dvd te bekijken.
de grote lensopening. Hierdoor kunnen optie (Create a new Data-CD/RW, Alle pdf-bestanden zijn te vinden in de
bijvoorbeeld foto's gemaakt worden met Data-DVD/RW etc). map "\PC Magazine jaararchief\pdfs\
zeer geringe scherptediepte. Dit levert 4 Kies in het nu volgende menu voor nl', waar u het bestand PC Magazine
soms prachtige resultaten op, met name 'File' en daarna voor "Write disc from Nederland 9_05.pdf aantreft.
bij portretfoto's. iso file'.
Henkjan van der Pol 5 Selecteer vervolgens onder 'Select
ISO image to write' het in stap I ALBUMPRINTER
gekopieerde iso-bestand, en klik op In de Digitale Fotoalbum-test in ons
'write disc'. januarinummer meldden we dat de foto-
De schijf wordt nu gebrand en is klaar software van Hema, Dynabyte en Album-
voor gebruik. Hopelijk slaagt er nu wel printer afkomstig is van Kodak. Dit is niet
in om met deze beknopte handleiding correct. De software is namelijk ontwik-
een Suse Linux-dvd te branden! keld door Albumprinter.
OFFICE
De eenvoudigste vorm van encryp-
tie zit standaard in toepassingen
als Microsoft Office, en vereist een
wachtwoord voor gebruikers die de
documenten willen openen. Wie een
stap verder wil gaan, kan de complete
usb-stick van encryptie voorzien met
behulp van speciale software. Van Tig-
gelen: "Je hebt erg veel oplossingen voor
encryptie, zelfs openbron-toepassingen. Zo
bieden wij een oplossing aan waarbij de complete
inhoud van de usb-stick wordt samengevoegd tot één bestand,
waardoor degene die er naar wil kijken zelfs niet kan zien wat
er precies op de stick staat."
Een vrij uitgebreide beveiliging voor usb-sticks kan ingesteld
GRATIS ENCRYPTIE-OPLOSSINGEN:
Er zijn diverse gratis oplossingen in omloop waarmee u een usb-stick eenvoudig beveiligt.
Axcrypt
http://sourceforge.net/projects/axcrypt
Cypherix
www.cypherix.co.ukxcrypt
Truecrypt
www.truecrypt.org
De VDR-D300 neemt
video op dvd-schijfjes op.
Wie van een digitale compactcamera overstapt naar een reflex- Adobe heeft zijn Adobe Production Studio gepresenteerd,
camera met verwisselbare lenzen, mist meestal slechts één ding: een complete bundel post-productiesoftware. Production
de live preview op het lcd-schermpje. Olympus integreert dit nu Studio bevat After Effects 7, Premiere Pro 2, Audition 2,
in een vernieuwende digitale SLR. Encore 2, Photoshop CS2 en Illustrator CS2. Het nieuwe
De E-330 beschikt nog steeds over een optische zoeker die een Adobe Dynamic Link zorgt ervoor dat After Effects-compo-
beeld door de lens geeft. Maar via een knopje aan de achterzijde sities zonder voorafgaande conversie in Adobe Premiere Pro
van de camera kunt u deze optische zoeker uitschakelen en een en Encore gebruikt kunnen worden. De bundel bevat verder
van twee 'live previews' gebruiken. Bij de eerste wordt er een spe- Adobe Bridge, een bestandsbrowser die desgewenst vanuit
ciale kleine CCD-sensor in de zoeker ingeschakeld om een beeld een Production Studio-onderdeel gebruikt kan worden.
op het led-scherm te tonen. Bij de tweede manier klapt de spie- De verkoopadviesprijzen zijn 1.899 euro voor de
gel voor de CMOS-beeldsensor in FourThirds-formaat omhoog. Premium-versie en 1.299 euro voor de Standard-versie.
Wanneer u afdrukt, klapt de spiegel eerst weer omlaag en vervol- Adobe Video Bundie combineert Adobe Production Studio
gens omhoog. Deze tweede live preview is vooral geschikt voor en Flash Professional 8 en kost 2.299 euro.
macrofotografie. www.adobe.com/productionstudio.
De Olympus E-330 komt dit voorjaar op de markt en kost
1.099 euro (body) of 1.199 euro (body met kitlens).
www.olympus.nl
DEZE MAAND:
Zoals gezegd heeft het motto 'Don't be evil' er En inderdaad, het motto kan gelezen worden als de
veel mee te maken. Ik weet niet precies wanneer overtuiging dat Google op een of andere manier
oprichter Sergey Brin met deze zinsnede op de beter is dan de anderen. Heiliger dan de paus. Het
proppen is gekomen. Ik volg Google al jaren op de is vervelend. En dan krijg je die affaire met China
voet, en hoorde dit voor het eerst toen Brin zijn en opeens wordt duidelijk dat Google een bedrijf
bedrijf mocht voorstellen in een aflevering van 60 als elk ander is.
Minutes. Ik vond het toen al een gek motto. Wat
betekent het? Dat Google zijn rekeningen op tijd Wat kan Google hieraan doen? Om te beginnen
betaalt? Dat het bedrijf niemand ontslaat? Ik denk denk ik dat dit probleem alleen geldt voor de top-
dat het bedoeld was als een steek onder water mensen, die moeten leren leven met de aandacht en
richting Microsoft. En tegelijkertijd klinkt het wel het verwijt van hypocrisie. Ik vermoed dat Google
lekker pakkend - als je er tenminste niet al te goed het volgende doet: ze introduceren hun diensten
over nadenkt. Brin kan nu niet op zijn woorden in China en beloven de censuurregels te volgen.
terugkomen zonder de indruk te wekken dat hij Vervolgens laten ze de Chinese computergebrui-
berust in het kwade. Hij heeft het debat al bij voor- kers zelf uitzoeken hoe de filters omzeild kunnen
baat verloren. worden. Probleem opgelost.
John C. Dvorak levert sinds 1986 bijdragen aan PC Magazine. Z'n columns hebben al heel wat prijzen in de wacht gesleept,
waaronder de Computer Press Association Best Columnist en Best Column.
AMD OF INTEL?
Voor heel wat computergebruikers staat het merk van hun
een processor hoort een chipset, bij die chipset een moeder-
INLEIDING
PROCESSORS
meeste taken.
De grote verschillen duiken pas op in
veeleisende applicaties en bij specifieke ge-
bruikspatronen. Het gevolg laat zich raden: PROCESSORNUMMERING
er bestaat geen ideale processor voor alle Ooit gold de processorkloksnelheid als te leggen dat naast de kloksnelheid ook
denkbare scenario's. Bovendien vereisen maatstaf voor de snelheid, en was iedere bijvoorbeeld de grootte van het cache-
relatief nieuwe technologieën - zoals 64- megahertz van levensbelang. Die tijden geheugen meespeelt in het nummerings-
bit instructiesets en dubbele processor- liggen duidelijk achter ons: de kloksnel- systeem. Toch zijn de systemen van AMD
kernen - aangepaste software, waardoor heid van een processor gaat momenteel en Intel niet met elkaar te vergelijken. Bij
ze pas op termijn optimaal rendement verborgen achter een verzonnen cijfer- AMD staat een hogere waarde in principe
zullen opleveren. U kunt zich dan ook combinatie. Een Pentium 4 die draait op gelijk aan betere prestaties; bij Intel is dat
beter de vraag stellen welke processor in 3,2 GHz staat bekend als een Pentium 4 niet het geval en gebruikt men de numme-
de (nabije) toekomst het meest geschikt 540, of een Pentium 4 641, of een 640. ring eerder als classificatie voor processor-
voor u is. Ongeveer hetzelfde scenario treffen we families. Het gevolg is dat een vergelijking
aan bij AMD waar u een 2-GHz Athlon puur op basis van de processornummering
PROCESSORFAMILIES 64 terugvindt onder maar liefst drie bena- geen zin heeft.
Om daar een antwoord op te mingen: 3700+, 3800+ en 4000+.Wal zijn Om toch nog enig inzicht te behouden
kunnen geven, is het handig om te de verschillen en welke processor moet in het processoraanbod, moet u vooral
weten hoe processors en processorfamilies u hebben? Een ander voorbeeld: ondanks weten wat de essentiële kenmerken zijn
zich van elkaar onderscheiden, en welke dezelfde processornummering haalt een van moderne processors. Door deze
specifieke technologieën voor uw situ- Sempron 3000+ nooit het prestatieniveau kenmerken naast elkaar te leggen, wordt
atie van belang kunnen zijn. In dit eer- van een Athlon 64 3000+. Geen wonder de eerste keuzeronde er alvast een stuk
ste deel van ons dossier Processors en dat er zo veel verwarring heerst onder de makkelijker op.
chipsets gaan we dan ook dieper in op consumenten. Duik zeker ook in onze processor-
het herkennen van processors en het Gelukkig nemen AMD en Intel wel de tabellen; u vindt er de belangrijkste ken-
inschatten van hun meerwaarde ten moeite om op hun websites de verschil- merken terug van de huidige generatie
opzichte van elkaar en de concurrentie. lende typenummers te verklaren en uit Intel- en AMD-processors.
Overzicht van de grote processorfamilies. Puur op basis van de processorprijs is AMD niet langer het
goedkopere alternatief voor Intel.
DE PROCESSOR ONTLEED
U bent niet helemaal thuis in al die technologische termen? We laten de belangrijkste termen en technologieën die
verband houden met processors de revue passeren.
Core: Engelse term voor processorkern. Binnen één proces- Dual-core: twee volwaardige processorkernen op één fysieke
sorfamilie kunnen meerdere soorten kernen voorkomen met chip. Bij Intel gaat het om de Pentium D en de Pentium Extreme
verschillende eigenschappen.Voor de Pentium 4 bijvoorbeeld zijn Edition. AMD heeft de Athlon 64 X2 en Athlon 64 FX-60 die
de Willamette-, Northwood- en Prescott-kernen uitgebracht, en over een dubbele processorkern beschikken.
voor de Athlon 64 deWinchester-.Venice- en San Diego-kernen.
Als u weet op welke kern een processor gebaseerd is, heeft Front Side Bus (Intel) / HyperTransport-bus (AMD): cen-
u belangrijke informatie in handen voor uw verdere zoektocht trale bus die de processor gebruikt om te communiceren met
- deze informatie vindt u niet snel terug in reclamefolders. andere apparaten.
Revisie: verbeterde processorkern die veelal nieuwe functies XD bit (Intel) / NX bit (AMD): in de processor ingebak-
toevoegt, bestaande functies verbetert of bugfixes bevat. ken beveiligingstechnologieën die bepalen welke delen van het
interne geheugen voor
Kloksnelheid: de uitvoerbare code gere-
klokfrequentie waarop serveerd zijn, en welke
een processor werkt. niet. Dit om te voor-
Dit is nog altijd een komen dat ongewenste
belangrijke indicator code, bijvoorbeeld van
voor de snelheid, met een virus, zich toch kan
name binnen eenzelf- activeren.
de processorfamilie.
HyperThreading: een soort emulatie van een tweede proces- Virtualisatie: de mogelijkheid om meerdere besturings-
sorkern waardoor bepaalde multi-threaded applicaties sneller systemen hardwarematig te emuleren op één pc. Deze feature
werken. Alleen beschikbaar voor bepaalde Intel-processors. is alleen aanwezig op de allernieuwste generatie processors.
Een moederbord is één grote printplaat waarop schijnbaar willekeurig allerhande aansluitingen en dipswitches zijn
geplaatst. Niets is minder waar: ieder pinnetje en elke connector dient een doel.
Socket: de fysieke voet waarop de processor in het moeder- Gigabit Ethernet / Dual Ethernet: netwerkkaarten die
bord geplaatst wordt. De socket is met name belangrijk voor overweg kunnen Gigabit, halen snelheden tot 1.000 Mbps - tien
de fysieke compatibiliteit tussen een processor en moederbord. keer sneller dan standaard netwerkkaarten. De andere netwerk-
De socket bepaalt de upgrademogelijkheden en soms ook de apparatuur moet echter deze snelheden ook aankunnen. Meer
prestaties. Intel is volledig overgeschakeld op de LGA775-socket dan één geïntegreerde netwerkkaart is handig als u de pc gaat
voor zijn desktopprocessors, en Socket 604 voor Xeon-proces- inzetten als gateway, firewall of router.
sors.AMD hanteert op dit moment nog drie sockets: Socket 754 NCQ: of Native Command Queuing. Door het herordenen van
(Sempron), Socket 939 en Socket 940 (Opteron). lees- en schrijfopdrachten in de buffer kan men sneller en ef-
Firewire: een alternatief voor USB 2.0 dat vaak wordt gebruikt ficiënter toegang krijgen tot gegevens op de harde schijf. NCQ
voor het aansluiten van DV-videocamera's. Firewire 800 maakt moet ondersteund worden door zowel de chipset als de harde
snelheden tot 800 Mbps mogelijk. schijf.
RAID: maakt het mogelijk meerdere harde schijven te combi-
neren tot één (RAID-0) voor een verhoogde snelheid of voor
een verhoogde betrouwbaarheid (RAID-1). Veel chipsets zijn
voorzien van ingebouwde RAID-controllers, maar evengoed kan
RAID op een aparte chip zitten. Het is standaard aanwezig op
vrijwel elk moederbord - zelfs de goedkopere modellen.
SATA: oftewel SerialATA, de opvolger van Parallel ATA. SATA
wordt vooral gebruikt om harde schijven aan te sluiten. Het
ondersteunt transfers tot 150 MB/s, of tot 300 MB/s.
X-phase-voltageregeling: bij sommige moederborden
gebeurt de voltageomzetting extra nauwkeurig zodat een -
in theorie - stabielere omgeving gecreëerd wordt. Het is een
nuttige feature voor wie wil overklokken.
Dual-graphics: de mogelijkheid om twee grafische kaarten te
laten samenwerken om zo een hogere 3D-snelheid te bekomen.
Bij nVidia heet dit SU, ATI noemt het CrossFire.Voor beide zijn
twee 16x PCI Express-slots nodig, alsmede een chipset die de
duomodus aankan.
DUAL CORE OF NIET? warmteafgifte per vierkante cm is hoger softwareontwikkeling zijn de meest voor-
Meer dan één processor in een pc dan een willekeurig strijkijzer.Wie zijn zin- komende softwaretoepassingen die ge-
is niet langer een exclusief voor- nen heeft gezet op de snelste cpu, moet bruik kunnen maken van een tweede kern.
recht van de software-ingenieur of dus nog steeds een stevige voeding en een CAD, fotobewerking en 3D-modellering
systeembeheerder. Het ligt nu ook dikke koelvin aanschaffen. worden meestal geadverteerd als multi-
binnen het bereik van de gewone threaded, maar het prestatieverschil tus-
consument, die niet eens overdreven SNELLER OF NIET? sen een enkele en dubbele kern is meestal
veel hoeft neer te tellen voor een Dé vernieuwing in 2005 was de in- erg klein. Voor softwareontwikkelaars die
processor met dubbele kern; natuur- troductie van cpu's met dubbele kern. De voor testdoeleinden zowel de database als
lijk blijft de gewone single-core pro- goedkoopste dubbele processor start zo de clienttoepassing op de eigen machine
cessor goedkoper. PC Labs zoekt uit rond de 270 euro, een single-core proces- draaien, is een cpu met dubbele kern dan
wanneer u voor een cpu met dubbe- sor kunt u voor heel wat minder op de weer een zegen.
le kern moet kiezen en leidt u door kop tikken. Moet u langer sparen voor de Game-liefhebbers zitten met het
de processorjungle. dure cpu met dubbele kern? Dat hangt grootste vraagstuk. De huidige games
64-bit is op dit moment de gewoonste sterk af van uw softwarekeuze, want deze presteren veel beter op de Athlon 64 dan
zaak ter wereld: op een enkele oudere duurdere processor is niet noodzakelijk op een even dure Pentium D of Athlon
processor na is elke processor, van de ook sneller. 64 X2. Het enige spel dat dual-core goed
goedkoopste tot de duurste, uitgerust De 3-GHz Pentium D 930 met ondersteunt, is Quake 4, dat recent een
met deze technologie. Alleen de mobiele dubbele kern kost bijvoorbeeld 360 eu- speciale dual-core patch kreeg. Dankzij
processors van Intel, de Pentium M en de ro en levert twintig tot dertig procent deze patch kan de snelste cpu met en-
Core Duo zijn nog niet voorzien van 64- kortere 3D-rendertijden op dan de bijna kele kern (de Athlon 64 FX-57 2,8 GHz)
bit instructies. Het feit dat het nieuwe be- 100 euro duurdere 3,6-GHz Pentium 4 de traagste dual-core processor (Pentium
sturingssysteem van Microsoft, Windows 660 met enkele kern. Een koopje dus voor D 820) niet bijhouden. Of de op Quake 4
Vista, vooral tot zijn recht zal komen op wie 3D-beelden tot leven wil brengen. gebaseerde games hetzelfde gedrag zullen
een 64-bit processor speelt ongetwijfeld Als u echter vooral games wilt spelen, vertonen, is natuurlijk de vraag, maar de
een grote rol. Zelfs zonder meer meerprijs dan is diezelfde Pentium D-processor een trend is in ieder geval gezet. In de toekomst
is 64-bit al te vinden bij de goedkoopste nogal middelmatige aanschaf. Een Athlon zullen moderne games goed gebruikmaken
processors, de Intel Celeron en AMD 64 3800+ met enkele kern haalt makke- van twee kernen. Ook de populaire Unreal
Sempron. lijk tot dertig procent meer frames per 3-motor ondersteunt dual-core op voor-
Het stroomverbruikprobleem dat we seconde en kost ongeveer 70 euro minder. treffelijke wijze, en zal de basis vormen van
aankaartten in ons vorige cpu-dossier is U krijgt er als het ware het moederbord heel wat toekomstige games.
nog altijd actueel. De dual-core proces- bijna gratis bij. Voor wie krap bij kas zit, is een dual-
sors van AMD vergen maximaal 95 watt, U voelt het al aankomen: de perfecte core processor niet interessant. De iets
die van Intel produceren maar liefst 130 processor is een illusie.We raden u aan te hogere frameratio's bij een beperkt aantal
watt. Op zich is dat geen probleem, ware analyseren op welke manier uw pc gebruikt. games zijn alleen op te merken als u over
het niet dat al die hitte uit een vierkantje Video- en fotobewerking, audio- en video- een zeer krachtige videochip beschikt
komt dat nauwelijks I x I cm groot is. Die codering, 3 D-rendering, dvd's bewerken en zoals een GeForce 7800 GTX of Radeon
XI800 XT. Het geld dat u extra betaalt
voor een dure dual-core processor kunt
u beter besteden aan de grafische kaart.
Dual-core staat dus alleen op het verlang-
lijstje van de gamer die ook een groot deel
van zijn budget wil reserveren voor een
dure grafische kaart.
Een laatste groep gebruikers die kan
profiteren van de dual-core revolutie zijn
de zogeheten 'multi-taskers', degenen die
verscheidene intensieve applicaties simul-
taan moeten draaien. Uw Outlook-inbox
archiveren met hoge compressie terwijl
u een game speelt of een film bekijken
terwijl u er één opneemt, het zijn taken
waar een dual-core processor geen moeite
Het enige spel dat dual-core momenteel goed ondersteunt is Quake 4. mee heeft. Niet elke'multi-tasker' is echter
gebaat met twee keer zo veel processor- processor slechts 15 watt en heeft hij vol- processor, maar dat zal niet lang meer
kracht. Veel taken schrijven data weg naar doende reserves om dvd- of mpeg4-fllms duren. De Athlon 64 FX-60 is de snelste
de harde schijf. Uw mail archiveren terwijl af te spelen of op het internet te surfen. cpu met dubbele kern.
u een film opneemt, zal de harde schijf Prijs: vanaf 1. 100 euro
zwaar belasten, zodat uw systeem toch log Een Venice- of San Diego-versie van www.amd.com
aanvoelt - ongeacht de hoeveelheid cpu- de Athlon 64 presteert uitstekend en (Athlon 64 FX)
kracht die u er tegenaan gooit. is voorzien van interessante stroombe- (Athlon 64 FX2)
Om na te gaan wat voor u van toe- sparingstechnieken. Het is een aanrader
passing is, kunt u - elke keer dat u moet voor gamers en voor wie veel waarde AMD ATHLON 64 X2
wachten op uw pc - Taakbeheer openen hecht aan goede applicatieprestaties. De AMD Athlon 64 X2 is een dual-core
en kijken of de processor honderd pro- Prijs: vanaf 170 tot 400 euro Athlon 64-processor, maar dan wel met
cent belast wordt. Is dat niet het geval en www.amd.com een innovatief extraatje. Dankzij de uitge-
ziet u echter het ledje van uw harde schijf kiende 'crossbar' kunnen de twee kernen
koortsachtig knipperen, dan is de kans bliksemsnel met elkaar communiceren
klein dat een dubbele processor veel zal AMD ATHLON 64 FX EN FX2 en synchroniseren. Dat betekent dat de
uithalen. Een 10.000-tpm harde schijf met De Athlon 64 FX, de duurste AMD-pro- Athlon 64 X2 een klein prestatievoordeel
NCQ zal dan meer soelaas bieden. cessor voor de desktop, is verkrijgbaar heeft ten opzichte van de Intel Pentium
in twee varianten. De FX-57, identiek aan D.
AMD ATHLON 64 de Athlon 64, heeft maar liefst 2,8 GHz Dat prestatievoordeel komt iets min-
De Athlon 64 was ook in 2005 een suc- op de teller staan en is veruit de snelste der tot uiting in onze test: de Athlon 64
cesnummer. De AMD-chip is vooral bij gamechip van dit moment. X2 is slechts een fractie sneller dan de
gamers geliefd, maar wordt ook geroemd De FX-60 daarentegen, is eigenlijk een Pentium D en wat trager dan de Core
vanwege zijn goede allround prestaties. Athlon 64 X2 (zie hieronder) in een Duo in SYSmark. Wij hebben overigens
De indicatie die AMD geeft is meestal hogere versnelling. De heetste AMD-chip getest met de Athlon 64 X2 3800+, die
vrij betrouwbaar: een AMD Athlon 3800+ (maximaal 120 watt) heeft twee 2,6-GHz slechts 512 KB cache per kern heeft. Er
is inderdaad ongeveer even snel als een kernen en is dertig procent sneller dan
Pentium 4 3,8 GHz. de Athlon 64 FX-57 in Quake 4. Wie veel
Uiterlijk veranderde er niet veel aan geld op tafel wil en kan leggen, moet dus
de Athlon 64: de snelste processor is nog kiezen tussen de snelste processor van dit
steeds geklokt op 2,4 GHz. Een kleine moment of de processor die dat in de toe-
revisie zorgde voor een iets betere en komst zal zijn.
snellere geheugencontroller en de toevoe- Ons lijkt de Athlon 64 FX-60 de beste
keuze. Met de vloedgolf aan nieuwe dual-
core processors zal men steeds meer appli-
caties uitbrengen die meer dan één thread We kunnen de prestatievoordelen van de Athlon
simultaan kunnen verwerken. De Athlon 64 X2 zjin moeilijk te meten.
64 FX-57 zal daardoor niet echt vertragen,
maar de FX-60 noteert in de toekomst is tevens een Athlon 64 X2 met I MB L2
cache per kern beschikbaar, die op het
niveau van de Intel Core Duo presteert.
De relatief goedkope Athlon 64 X2 3800+
De Athlon 64 blijft een interessant koopje. heeft echter geen moeite om in Quake
4 afstand te nemen van de duurdere
ging van de SSE-3-instructies. De betere Intel-kernen. AMD beschikt over de snel-
computerwinkel duidt deze nieuwe revisie ste dual-core versie, de 4800+ (2,4 GHz
aan met de codenaam 'Venice' (512 KB / I MB L2-cache), en overklast makkelijk
cache) of 'San Diego', de Athlon 64-versie elke recente Intel-processor.
met I MB L2-cache. De nieuwe revisie is De Pentium D kent een aantrekkelijker
dan ook iets dan de vorige Athlon 64 met De FX-reeks van de Athlon 64 is duur, maar prijskaartje; AMD vraagt forse bedragen
niet noodzakelijk sneller.
codenaam 'Winchester'. voor zijn dual-core processors. Alleen de
De Athlon 64 houdt het hoofd nog betere prestaties - als u bereid bent het Athlon 64 X2 3800+ (2 GHz) is scherp
steeds beter koel dan de Pentium 4. Niet hoge prijskaartje voor lief te nemen. geprijsd en is een interessante optie voor
alleen ligt het maximale stroomverbruik De Athlon 64 FX-60 verbruikt iets wie voorbereid wil zijn op de nieuwe ge-
veel lager (ongeveer 89 watt versus 130 meer (tot 120 watt), maar kan net zoals neratie games.Voor wie multi-tasking hoog
watt), de Athlon 64 schakelt bij lage belas- zijn goedkopere broer terugschakelen in het vaandel draagt of vaak met 3D-toe-
ting een stuk soepeler terug.AI naargelang naar een lagere kloksnelheid om de warm- passingen in de weer is, is deze processor
de belasting schakelt de processor naar teafgifte drastisch te verminderen. eveneens het overwegen waard.
2, 1,8 of I GHz. Op I GHz verbruikt de De Athlon 64 FX-57 is snelste game- De Athlon 64 X2 is een uitstekende
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 21
DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS
dual-core processor, maar komt meestal de plaats. Al bij al is de Sempron een inte- INTEL CORE DUO
met een hoog prijskaartje. De Athlon 64 ressante aanbieding, maar de goedkoopste Intel bekeek de Pentium M en zag dat het
X2 3800+ en 4000+ zijn wel scherp ge- Athlon 64 biedt meer waar voor z'n geld. goed was, maar het kon natuurlijk nog
prijsd. beter. De floating-point prestaties, het
Prijs: vanaf 330 euro De AMD Sempron is te overwegen zwakke punt van de Pentium M, werden
www.amd.com voor een budget-pc, maar we bevelen aanzien verbeterd. Twee zijn beter dan
(Athlon 64 X2 3800+) toch eerder een goedkope Athlon 64 één, dus twee van dergelijke getweakte
(Athlon 64 X2) aan. Pentium M-processors werden samen
Prijs: van 70 tot 150 euro onder één dak gebracht. Om ervoor te
AMD SEMPRON www.amd.com zorgen dat ze niet te veel informatie via
De verwarring rond de AMD Sempron is een trage bus (zoals bij de Pentium D)
voorbij: de Semprons - in feite vermomde moeten uitwisselen, voorzag Intel in een
Athlon XP's - vindt u niet meer terug in de INTEL CELERON D 2 MB grote L2-cache. De Core Duo is de
winkel. De Sempron is niet meer dan een De Celeron D heeft geen ambities om de eerste mobiele dual-core processor en
Athlon 64 met kleinere cache. snelste chip te zijn, ook al lijkt de interne presteert uitstekend - op het niveau van
Er zijn twee soorten Sempron-pro- architectuur sterk op die van de Pentium de Athlon 64 X2. Tegelijkertijd is de dual-
cessors: één met 128 KB (33OO+, 3000+, 4 5xx. Daarvoor is de L2-cache te klein core processor tevreden met slechts 31
2600+) en één met 256 KB cache (3400+, (256 KB) en de bussnelheid vrij beperkt watt. De enige reden waarom Intel deze
3100+ en 2800+). We geven de voorkeur (533 MHz). De kloksnelheid ligt hoog, voor notebooks bedoelde cpu nog niet in-
aan de cpu's met 256 KB cache, aangezien maar zelfs de snelste Celeron op 3,33 troduceert op de desktopmarkt is de nog
ze meestal iets beter presteren. Zo is de GHz is geen partij voor de traagste Pen- beperkte kloksnelheid. De Athlon 64 X2
Sempron 3100+ altijd meer dan drie pro- tium 4 (2,8 GHz). haalt 2,6 GHz (binnenkort 2,8 GHz), de
cent sneller (tot tien procent en meer) De Celeron D en Sempron kosten Core Duo stelt zich voorlopig tevreden
dan de 3000+ - beter dan de rating doet ongeveer even veel. De Sempron doet het met 2,16 GHz. Begin september presen-
vermoeden dus. beter in 3D-rendering, de Celeron D doet
Onverdeeld enthousiast zijn we niet het vooral goed in data-analyse (Excel,
over de Sempron. De budgetprocessor WinZip en Access). De Sempron die wij
van AMD maakt nog steeds gebruik van echter testen, heeft slechts 128 KB L2-
het verouderde SiS 754-platform, waar- cache. De versie met 256 KB zou een gun-
door u later niet kunt upgraden. Er be- stiger beeld gegeven hebben in dit soort
staat een Sempron met 939 pinnen, maar applicaties. Een bewijs dat de ratings van
blijkbaar is deze voorbehouden voor de Sempron niet kloppen en u beter ofwel
de grote fabrikanten. AMD zwijgt er in voor de Celeron D ofwel voor de Sem-
ieder geval in alle talen over; ze zijn niet te pron met 256 KB kiest, levert de Sempron
vinden in de gewone computerwinkels. De Core Duo is Intels beste processor van dit
moment
Jammer, want dit zou het mogelijk maken
om in te stappen met de Sempron en later teert Intel een vernieuwde processor die
een upgrade uit te voeren naar een krach- qua architectuur sterk zal lijken op de Co-
tige Athlon 64 X2-processor. re Duo, maar met de bus van de Pentium 4
De rating van de Sempron is niet ver- en kloksnelheden van 3 GHz en meer. Die
gelijkbaar met die van de Athlon 64, en nieuwe cpu zo rond 65 watt verbruiken.
de snellere modellen kosten nauwelijks Tot dan is Intels beste processor de
minder dan een Athlon 64. Het is niet Core Duo, een mobiele processor die het
onverstandig om een paar tientjes extra ook niet slecht zal doen in de desktop-
te investeren in een Athlon 64 3000+ of Ondanks zijn reputatie is de Celeron D een markt. Binnen enkele maanden zouden de
3200+. Wie echter voor een heel goed- uitstekende budgetprocessor.
eerste moederborden die geschikt zijn
kope Sempron gaat, krijgt er wel een 64- 3100+. voor een desktop verschijnen, maar voor
bit cpu met laag stroomverbruik voor in De Celeron D kan nog een troef uitspelen: de uitstekende mobiele technologie van
de chip gebruikt dezelfde LGA775-socket de Core Duo betaalt u een stevige prijs.
als de Pentium 4. Wie later meer reken-
kracht nodig heeft, kan dus upgraden. De Core Duo is een bijzonder krach-
tige en koele processor, maar erg duur.
De Celeron D is een interessante en Prijs: van 199 tot 550 euro
erg betaalbare cpu met goede upgrade- www.intel.com
mogelijkheden.
Prijs: van 80 tot 150 euro
www.intel.com
INTEL PENTIUM 4 5XX EN laten draaien. Het zal nog wel enkele jaren
6XX, PENTIUM 4 EE 3.73 duren voordat de gewone pc-liefhebber
Op videocodering en enkele andere exo- merkt dat zijn cpu over virtualisatiemoge-
tische applicaties na, is de Pentium 4 altijd lijkheden beschikt.
net iets trager dan de AMD-alternatieven. De Extreme Edition van de Pentium
Vooral in de bovenste regionen is de ach- 4 6xx is 3,73 GHz snel en beschikt als
terstand groot geworden; de Athlon 64 FX enige over een 1.066-MHz bus. De chip
De Pentium D-920 is de goedkoopste dual-core
heeft helemaal geen moeite om de snelste is veel duurder dan de Pentium 4 672 die
cpu op de markt
Pentium 4 op ruime afstand te houden. 3,8 GHz en dezelfde prestaties haalt - de
De reden hiervoor is dat de hoge warm- Pentium 4 672 maakt zijn dure broer dus
teontwikkeling de Pentium 4 nog steeds overbodig. De Intel cpu's met dubbele kern zijn
beperkt tot 3,8 GHz. aantrekkelijk dankzij hun relatief lage prijs
Gelukkig voor Intel is het midden- De Pentium 4 6xx verbruikt te veel en de goede manier waarop ze omgaan
segment nog wel competitief. Intel heeft stroom op hoge kloksnelheden en moet met video encoding, compilatie en rende-
tevens de featureachterstand wegge- de Athlon 64 meestal laten voorgaan. Hij ring.
werkt: de Pentium 4 Sxx-reeks beschikt is alleen geschikt voor wie heel intensief De 9xx is gebakken op het 65 nano-
nu over de NX Bit en 64-bit (EM64T). bezig is met audio- en videocodering. De meter in plaats van 90 nanometer-proces
De 6xx-reeks voegt daar een tweemaal Pentium 4 Extreme Edition is geen aan- en kreeg twee keer 2 MB L2-cache mee.
zo grote cache aan toe (2 MB) en stroom- lokkelijk aanbod; we kiezen liever voor Deze extra L2-cache maakt de 8xx reeks
besparingsfeatures. Die laatste zijn nog niet een snelle en veel minder dure Pentium direct overbodig: de 9xx is sneller en is
echt geavanceerd: de Pentium 4 schakelt 4 6xx. net zo duur.
terug naar 2,8 GHz en verbruikt daar 95 in Prijs: van 190 tot 500 euro (Pentium 4)
plaats van I 15 watt (op 3,8 GHz). - vanaf 1.100 euro (Pentium 4 EE) De tragere versies van de 9xx zijn in-
Twee eigenschappen maken de www.intel.com teressant voor wie de dubbele kern goed
Pentium 4 6xx uniek: HyperThreading en (Pentium 4 5xx & 6xx) kan gebruiken. De 920 is veruit de goed-
virtualisatie. HyperThreading speelt in de (Pentium EE 3.73) koopste dualcore op de markt. De 8xx
meeste applicaties geen rol van betekenis, heeft geen bestaansreden meer, gezien
al levert het bij 3D-rendering en -code- INTEL PENTIUM D 8XX de chips trager zijn dan de 9xx reeks en
ring een kleine tien procent prestatiewinst EN 9XX evenveel kosten.
op.Virtualisatie zal vooral een rol kunnen De Pentium-D is niets meer dan twee Prijs: vanaf 280 euro
spelen in een professionele omgeving, aan elkaar geplakte Pentium 4's. Beide www.intel.com
waar het handig kan zijn om simultaan kernen moeten communiceren via een (Pentium D 8xx)
twee besturingssystemen naast elkaar te gemeenschappelijke bus, wat niet echt (Pentium D 9xx)
een technisch hoogstaande manier van
communicatie is vergeleken met de Core INTEL PENTIUM M
Duo en de Athlon 64 x2. Ook hyperthrea- De Pentium M is een totaal andere cpu
ding werd uitgeschakeld omdat de twee dan de processors uit Intels Pentium 4-
Pentium 4's heel wat stroom nodig heb- aanbod, de Pentium 4.
ben. Hyperthreading zou deze stroomhon- Deze processor, die in Israël werd
ger alleen maar aanwakkeren. Intel biedt ontworpen, nam de Pentium III als voor-
Hyperthreading alleen aan op een Extreme beeld en voegde daar tal van kleine, maar
De Pentium 6xx biedt vandaag de dag meer Edition van de 9xx reeks, de 955EE. belangrijke verbeteringen aan toe die
dan de Pentium 4 Extreme Edition.
VIRTUALISATIE
Virtualisatie is een techniek waarbij ver- stabiliteit zijn soms behoorlijk pover omdat de prestaties als de stabiliteit er sterk op
schillende besturingssystemen de indruk de softwarelaag de besturingssystemen om vooruit. De cpu voorziet de virtuele laag
wordt gegeven dat ze elk een eigen pc ter de tuin moet leiden. Bovendien gedraagt de van bijzondere rechten die ervoor zorgen
beschikking hebben, terwijl ze simultaan op virtualisatiesoftware zich als een virus: de dat de virtuele laag alle andere besturings-
dezelfde machine draaien. De producten software moet ervoor zorgen dat het OS systemen kan controleren. Bovendien
van VMWare en Microsofts Virtual Ser- geen weet heeft van het geheugen dat inge- beschikt de virtuele laag over een eigen
ver zijn pure softwaretechnieken, en dat nomen wordt. geheugen, waartoe de besturingssystemen
heeft zo zijn nadelen. De prestaties en de Met hardwarematige virtualisatie gaan zowel geen toegang hebben.
zowel de prestaties als het stroomverbruik sneller. Deze laatste lijkt ons nog steeds Pentium M plus bijpassend moederbord.
verbeterden. een betere keuze voor een relatief koele Bovendien zal zowel de Athlon 64 als de
Met een stroomverbruik van maximaal multimedia-pc gezien de hoge prijs van een Pentium M weinig verbruiken als u films
27 watt en een maximale kloksnelheid bekijkt of muziek beluistert. De AMD-chip
van ongeveer 2,26 GHz is de Pentium M schakelt terug naar 1.000 MHz en IS watt,
duidelijk ontworpen voor mobiel gebruik. de Intel-processor naar 800 MHz en hij
Wie op zoek is naar een geruisloze thuis- verbruikt enkele watts.
bioscoop-pc is natuurlijk eveneens geïnte-
resseerd in deze koele processor. De Pentium M werkt bijzonder koel
De prestaties van deze chip zijn vrij goed, en levert uitstekende prestaties, maar de
en laten zich vergelijken met een gelijk moederborden voor deze cpu zijn duur.
geklokte Athlon 64 als het gaat om Prijs: van 200 tot 600 euro
kantoorapplicaties. In games en reken- www.intel.com
intensieve applicaties is de Athlon 64
Eigenschappen AMD-processors
ATHLON 64 ATHLON 64 ATHLON 64 FX ATHLON 64 ATHLON 64 X2 SEMPRON
'WINCHESTER' FX2
KLOKSNELHEDEN 2 tot 2.4 GHz 1,8 tot 2.2 GHz 2.8 GHz 2,6 GHz 2 tot 2,4 GHz 1,6 tot 2 GHz
AANTAL KERNEN 1 1 1 2 2 1
CODENAAM Venice / San Winchester San Diego Toledo Toledo / Man- Palermo
Diego chester
PRODUCTIEPROCES 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm
L1-CACHE 2x64 KB 2 x 6 4 KB 2 x 6 4 KB 2x64 KB 2 x 6 4 KB 2x64 KB
L2-CACHE 5 1 2 - 1024 KB 512 KB 1.024 KB 1.024 KB 5 1 2 - 1.024 KB 1 2 8 - 2 5 6 KB
TDP-VERMOGEN 89 W 67 W 104 W 110 W 95 W 62 W
FRONT SIDE BUS 2 tot 2.4 GHz 1,8 tot 2,2 GHz 2.8 GHz 2.6 GHz 2 tot 2,4 GHz 1,6 tot 2 GHz
MAX. GEHEUGENBAND- 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6.4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s
BREEDTE
MAX. HOEVEELHEID 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB
ADRESSEERBAAR GEHEU-
GEN
ONDERSTEUNDE FEATURES
MMX
3DN0W!
SSE
SSE-2
SSE-3
NX BIT
MULTI-THREADING
64 BIT
STROOMBESPARINGS-
TECHNOLOGIE
VIRTUALISATIE
ja nee op hoogste kloksnelheid
Eigenschappen Intel-processors
CELERON D CORE DUO PENTIUM 4 E PENTIUM 5XX PENTIUM 6XX
KLOKSNELHEDEN 2,53 t o t 3,33 GHz 1.66 t o t 2.16 2,8 tot 3,6 GHz 2.8 tot 3.8 GHz 2,8 t o t 3,8 GHz
GHz
AANTAL KERNEN 1 2 1 1 1
CODENAAM Prescott Celeron Yonah Prescott Revision C-E Prescott F Prescott 2M
PRODUCTIEPROCES 90 nm 65 nm 90 nm 90 nm 90 nm
L1-CACHE 1 6 K B + 12K micro- 2x 32 KB 1 6 K B + 12K micro- 1 6 K B +12K 1 6 K B + 12K micro-ops
ops ops micro-ops
L2-CACHE 256KB 2.048 KB 1.024 KB 1.024 KB 2.048 KB
TDP-VERMOGEN* 73 W 31 W 103 W 115W 115W
FRONT SIDE BUS 533 MHz 667 MHz 800 MHz 800 MHz 800 MHz
MAX. GEHEUGENBAND- 4,2 GB/s 5,3 GB/s 6.4 GB/s 6.4 GB/s 6,4 GB/s
BREEDTE
MAX. HOEVEELHEID ADRES- 64 GB 4 GB 64 GB 64 GB 64 GB
SEERBAAR GEHEUGEN
ONDERSTEUNDE FEATURES
MMX
3DN0W!
SSE
SSE-2
SSE-3
NX BIT
MULTI-THREADING
64-BIT Revisie E
STROOMBESPARINGSTECH-
NOLOGIE
VIRTUALISATIE enkel 6x2
ja nee
op hoogste kloksnelheid alle huidige modellen, te herkennen aan de '6' o f ' 1' achteraan, bijvoorbeeld. 346 en 341 uitgezonderd 5x0 - de modelnummers die eindigen met
Resultaten
PROCESSORS QUAKE 4 SYSMARK
2004SE
640 X 480, LQ INTERNET CONTENT CREATION
SINGLE-CORE DUAL-CORE OVERALL 3D CREATION 2D CREA- WEB PUBLICATION
TION
AMD ATHLON 64 4000 + 127,5 fps nvt 201 212 198 257 187
AMD ATHLON 64 X2 124.9 fps 149,8 fps 220 269 243 311 258
3800+
AMD SEMPRON 3300+ 32.1 fps nvt 141 157 155 175 143
INTEL CELERON D 341 73,9 fps nvt 145 149 141 170 139
INTEL CORE DUO T2500 ng 239 288 271 328 268
INTEL PENTIUM 4 640 95 fps 15.8 fps 198 212 204 250 188
INTEL PENTIUM 4 830 115.5 fps 42,2 fps 211 251 229 287 241
INTEL PENTIUM M 740 102,4 fps nvt 161 165 156 200 145
BETER BETER BETER BETER BETER BETER BETER
nvt: niet van toepassing ng: niet getest in Acer TravelMate 4674WLMI met nVidia GeForce 5950
PRODUCTZOEKER
PENTIUM D 840 - 820 PENTIUM D 950 - 920 PENTIUM EE 955 PENTIUM EE 3.73 PENTIUM M
2,8 tot 3.4 GHz 2.8 tot 3,4 GHz 2,8 tot 3.4 GHz 3.73 GHz 1.4 tot 2.26 GHz
2 2 2 1 1
Smithfield Presler Presler Prescott 2M Dothan
90 nm 65 nm 65 nm 90 nm 90 nm
16 K B + 12K micro-ops 16 KB + 12K micro-ops 16 KB + 12K micro-ops 16 K B + 12K micro-ops 2x 32 KB
64 GB 64 GB 64 GB 64 GB 4 GB
VIDEOCODERING STROOMVERBRUIK
OFFICE PRODUCTIVITY
OVERALL COMUNICATION DOCUMENT DATA ANALYSIS IDLE BELAST (CODERING)
CREATION
191 178 206 191 09:24 120 W 160 W
180 187 191 162 07:25 146 W 198 W
AMD-CHIPSETS reak - zo veel is duidelijk. De 350 MHz NVIDIA GEFORCE 6100 &
ATI LAAT VAN ZICH HOREN snelle Xpress 200 IGP is gebaseerd op de 6150
In de herfst van 2006 zal AMD de Radeon X300 XT en beschikt over twee Het succes van de Xpress 200 noopte
overstap maken naar DDR2. Met de pixel-shaders. Deze videochip ondersteunt nVidia tot actie en de GeForce 6100 is
ondersteuning voor de snelste DDR2- elk DirectX9-spel en 3D-toepassing. een passend antwoord. De 6100 borduurt
geheugenmodules (667 en 800 MHz) nVidia heeft echter een iets krachti- voort op de nForce 4 en voegt daar een
zal het AMD-platform nog een extra gere oplossing in huis met de GeForce GeForce 6200 aan toe op 425 MHz. De
duwtje in de rug krijgen. Het gevolg 6150. 6100 is een budgetoplossing met slechts
is een relatief rustige chipsetmarkt twee SATA-aansluitingen en geen Gigabit
met weinig nieuwkomers. Is het aan De Xpress 200P levert uitstekend Ethernet.
te raden om te wachten tot het audio- en degelijke 3D-prestaties voor Het is de GeForce 6150, die in dit
najaar? een lage prijs. Prestatiefreaks moeten dossier voor het eerst getest wordt, die
Als u van plan bent om nieuw RAM- wel uit de buurt van deze chipset echt potten breekt. De 6150 levert -
geheugen aan te schaffen, is dat misschien blijven. bovenop de uitgebreide lijst van features
niet onverstandig. De huidige chipsets www.ati.com van de nForce 4 - HDA-geluid en HDTV-
bieden iets wat de nieuwe rekruten ondersteuning. De ingebouwde videokaart
die in de herfst aantreden, niet zullen is bovendien voorzien van twee uitgangen
hebben: stabiliteit. Het gebeurt zelden dat ATI XPRESS CROSSFIRE (DVI-D en vga).Toch een paar minpuntjes:
we tijdens onze tests zo weinig problemen Onze eerste indruk van de Xpress de DVI-D-uitgang ondersteunt alleen digi-
ondervinden. De meeste chipsets zijn nu CrossFire was dat deze chipset niet meer tale output en kan dus niet geconverteerd
aangepast en verbeterd, waardoor u een is dan de Xpress 200 met twee 16x PCIe- worden naar een gewone vga-uitgang.
stabieler platform krijgt. slots, zodat u twee ATl-kaarten kunt ge- De tv-out en S/PDIF-uitgang zijn alleen
Een goed voorbeeld is de ATI Xpress bruiken. beschikbaar via een los aan te schaffen
CrossFire, die gebruikmaakt van de Uli Er is meer, want de Xpress CrossFire bracket.
1575-southbridge. Kleine verbeteringen gebruikt een sterk verbeterde, doch niet De GeForce 6150 presteert uit-
zorgden ervoor dat de magere usb- en nieuwe southbridge, de UN 1575 (in plaats stekend. De ingebouwde, 475 MHz snelle
opslagprestaties definitief tot het verleden van de 1573). Die komt met uitstekende 6150-videochip is bovendien in staat om
horen. Sterker zelf: de Xpress CrossFire USB 2.0-prestaties, NCQ- en RAID-5- de huidige 3D-games tot relatief goede
neemt nu de leiding in het peloton. Het- ondersteuning, en 300 MB/s SATA. In één frameratio's te versnellen - zolang u niet
zelfde geldt voor de meeste chipsets uit klap zijn dus alle nadelen van de Xpress boven een resolutie van 800 x 600 pixels
deze test: zo is de GeForce 6150, die geba- 200P weggeveegd, terwijl de sterke punten gaat. Wie meer grafische kracht nodig
seerd is op de nForce 4, een kleine, maar behouden bleven. Bovendien is de Xpress heeft, kan een aparte grafische kaart
duidelijk merkbare verbetering. CrossFire een vrij goedkope chipset die gebruiken. De GeForce 6150 werpt zich
een plaats vindt op moederborden die op als een interessante oplossing voor
ATI XPRESS 200P rond de 120 euro kosten. een thuisbioscoop-pc, terwijl de GeForce
De Xpress 200P heeft een echte Alleen de netwerkprestaties stellen teleur 6100 interessant is vor wie op zoek is naar
DirectX9-chip in de northbridge en zal aangezien de Xpress CrossFire niet een goedkope en degelijke pc.
dus scoren in de budgetmarkt en bij thuis- standaard beschikt over de ingebouwde
bioscoopfanaten. In totaal beschikt deze netwerkchip. Dat verleidt de meeste De GeForce 6150 is de snelste chipset
chipset over 22 PCIe-lijnen, waarvan twee fabrikanten tot het gebruiken van trage in onze test, en uitermate geschikt voor
gebruikt worden om de northbridge aan Marvell- of Realtek-NICs. De Xpress de thuisbioscoop-pc. U moet wel extra
de Uli-southbridge te verbinden. U leest CrossFire levert uitstekende prestaties betalen voor brackets.
het goed: de southbridge van Uli kan ge- voor weinig geld. www.nvidia.com
combineerd worden met de northbridge De prestatiefreaks kunnen bovendien
van ATI. een beroep doen op uitstekende over-
Die southbridge levert nog altijd zwak- klokkingsmogelijkheden. NVIDIA NFORCE 4, ULTRA
ke usb-prestaties, wat toch een sterk min- EN SLI
punt is nu er zoveel apparaten aangesloten De Xpress CrossFire heeft alle moder- De nForce 4 blijft de referentie van het
worden op de usb-poort. De uitstekende ne features aan boord (behalve Gigabit AMD-platform. Het is een uitstekende SA-
ingebouwde geluidschip maakt veel goed, Ethernet), biedt uitstekende prestaties, TA-ll-controller die zowel NCQ, RAID-5
en biedt nu ook ondersteuning voor In- is goedkoop en goed overklokbaar; wat als een maximale, 300 MB/s transfersnel-
tel High Definition Audio. De RAID- en wil een mens nog meer? heid ondersteunt. Een Gigabit-NIC om u
schijfprestaties zijn echter middelmatig. www.ati.com tegen te zeggen, met bovendien uitsteken-
Dit is geen chipset voor de prestatief- de usb-prestaties. En als dat nog niet ge-
SIS 756
De SiS 756 valt op dankzij zijn goede
prestaties - behalve bij opslag. De SiS 756
mikt duidelijk op de budgetmarkt en moet
het stellen zonder HDA-geluid en NCQ.
De standaard SATA-controller is beperkt
tot 150 MB/s. Dat zou geen probleem
mogen zijn; de meeste schijven halen
alleen hogere snelheden via een burst uit
de RAM-cache. De opslagprestaties zijn
over de hele lijn heel middelmatig. De
VIA's K8T890 moet het vooral hebben
Gigabit Ethernet- en usb-prestaties zijn
van zijn lage prijs.
DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS
Eigenschappen AMD-processors
ATHLON 64 ATHLON 64 ATHLON 64 FX ATHLON 64 ATHLON 64 X2 SEMPRON
'WINCHESTER' FX2
KLOKSNELHEDEN 2 tot 2,4 GHz 1,8 tot 2.2 GHz 2,8 GHz 2,6 GHz 2 t o t 2.4 GHz 1.6 tot 2 GHz
AANTAL KERNEN 1 1 2 2 1
CODENAAM Venice / San Winchester San Diego Toledo Toledo / Man- Palermo
Diego chester
PRODUCTIEPROCES 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm 90 nm
L1-CACHE 2x 64 KB 2x 64 KB 2x 64 KB 2x 64 KB 2 x 6 4 KB 2x 64 KB
L2-CACHE 5 1 2 - 1.024 KB 512KB 1.024 KB 1.024 KB 5 1 2 - 1.024 KB 128-256 KB
TDP-VERMOGEN 89 W 67 W 104 W 110 w 95 W 62 W
FRONT SIDE BUS 2 tot 2,4 GHz 1,8 tot 2.2 GHz 2.8 GHz 2,6 GHz 2 tot 2,4 GHz 1,6 tot 2 GHz
MAX. GEHEUGENBAND- 6.4 GB/s 6.4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s 6,4 GB/s
BREEDTE
MAX. HOEVEELHEID 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB 1.024 GB
ADRESSEERBAAR GEHEU-
GEN
ONDERSTEUNDE FEATURES
MMX
3DN0W!
SSE
SSE-2
SSE-3
NX BIT
MULTI-THREADING
64 BIT
STROOMBESPARINGS-
TECHNOLOGIE
VIRTUALISATIE
Resultaten AMD-chipsets
SCIENCEMARK QUAKE 4
GEHEUGENBAND- LATENTIETIJD
BREEDTE
4 BYTE 16 BYTE 64 BYTE 256 BYTE 512 BYTE 640 X 480, LQ
STRIDE STRIDE STRIDE STRIDE STRIDE
ATI RADEON XPRESS 200 4.038,5 MB/s 3 cycli 13 cycli 54 cycli 125 cycli 129 cycli 112.1 fps
ATI RADEON XPRESS CROSSFIRE 4.841.73 MB/s 4 cycli 13 cycli 52 cycli 116 cycli 120 cycli 118.1 fps
NVIDIA GEFORCE 61 SO / 430 4.981.09 MB/s 4 cycli 13 cycli 51 cycli 116 cycli 122 cycli 122,8 fps
NVIDIA NFORCE 4 - 4X 4.958,03 MB/s 3 cycli 13 cycli 51 cycli 115 cycli 120 cycli 122.2 fps
NVIDIA NFORCE 4 SLI 16X 4.902.92 MB/s 3 cycli 13 cycli 51 cycli 115 cycli 119 cycli 122,9 fps
SIS 761 4.876.65 MB/s 3 cycli 13 cycli 51 cycli 116 cycli 122 cycli 120.5 fps
VIA KT890 4.797 MB/s 4 cycli 13 cycli 52 cycli 119 cycli 123 cycli 120,2 fps
nvt: niet van toepassing BETER BETER BETER BETER BETER BETER BETER
Resultaten AMD-chipsets
HDTACH RAID
CONTROLLER
BURST-SNELHEID GEMIDD. CPU-BELASTING GEMIDD. GEMIDD.
TOEGANGSTIJD LEESSNELHEID SCHRIJFSNELHEID
ATI RADEON XPRESS 200 Silicon Image 126.4 MB/s 7,9 ms 3% 107,4 MB/s 105,4 MB/s
3II2A
ATI RADEON XPRESS Uli I57S 229.9 MB/s 8 ms 4% II6.9MB/S 112.1 MB/s
CROSSFIRE
nForce RAID- 201.5 MB/s 7.8 ms 4% 98,9 MB/s 115,4 MB/s
NVIDIA GEFORCE 6 1 5 0 / 4 3 0 controller
nForce RAID- 202.8 MB/s 7,8 ms 4% 99,3 MB/s 115.6 MB/s
NVIDIA NFORCE 4 - 4X controller
nForce RAID- 192.8 MB/s 8,1 ms 5% 99,8 MB/s 114.7 MB/s
NVIDIA NFORCE 4 SLI 16X controller
SIS761 SiS 182 154.2 MB/s 8 ms 3% 97.2 MB/s 112 MB/s
VIA KT890 VIAVT8237 209.9 MB/s 7.8 ms 4% 114.1 MB/s 90.9 MB/s
BETER BETER BETER BETER BETER
CPU-OPTIMALISATIE / * CPU-OPTIMALISATIE /
THROUGHPUT *THROUGHPUT
Resultaten Intelchipsets
SCIENCEMARK
GEHEUGENBANDBREEDTE LATENTIETIJDEN
SIS 649* ng ng ng ng ng
BETER BETER BETER BETER BETER
nvt: niet van toepassing ng: niet getest * getest met Pentium 4 640
Resultaten Intelchipsets
HDTACH RAID
CONTROLLER
BURST-SNELHEID GEMIDD. CPU- GEMIDD. GEMIDD.
TOEGANGSTIJD BELASTING LEESSNELHEID SCHRIJFSNELHEID
INTEL I945G nvt nvt nvt nvt nvt nvt
INTEL I945P Intel ICH7R 220,4 MB/s 7,9 ms 2% 107,1 MB/s 96 MB/s
INTEL I955X Intel ICH7R 216.3 MB/s 7,9 ms 6% 104.4 MB/s 95,9 MB/s
INTEL I975X Intel ICH7R 214.4 MB/s 7,8 m s 5% 107.3 MB/s 96,3 MB/s
NVIDIA NFORCE 4 nForce 4 216,7 MB/s 7,8 ms 3% 100,1 MB/s 115,3 MB/s
INTEL
SIS 649* SIS 182 212,2 MB/s 8 ms 7% 114,1 MB/s 111,7 MB/s
BETER BETER BETER BETER BETER
% BETER
De i945P is stabiel - zoals het Intel be- die elk twee taken (threads) aankunnen paar extraatjes. Zo beschikt de nForce 4
taamt - en rijk uitgerust, maar zet geen dankzij HyperThreading. Slechts één chip- Intel over zowat alle features van de Intel-
topprestaties neer. set kan echt goed overweg met die vier concurrentie, maar ondersteunt hij tien
www.intel.com simultane cpu-threads, en dat is de i975x. in plaats van acht usb-poorten, en kunt u
Voor de rest is de i975x nagenoeg vier PATA-toestellen gebruiken in plaats
identiek aan de i955x. De i975x levert iets van twee. Vooral dat laatste is handig: een
INTEL I955X EN INTEL I975X betere prestaties voor een hogere prijs. dvd-schrijver maakt meestal nog gebruik
Naar typische Intel-traditie is de i955x een Het grootste verschil tussen de i945P, van de PATA-aansluiting en als u nog
iets duurdere, maar stabiele en innovatieve i955x en i975x zit 'm in de geheugencon- PATA-schijven liggen hebt, is het niet han-
chipset. Ook hier vinden we de uitsteken- troller. De i975x benadert het geheugen dig om die op dezelfde aansluiting als de
de Intel SATA-controller die is uitgerust het snelst, de i955x volgt op de hielen en dvd-schrijver te plaatsen.
met RAID-5, NCQ en de mogelijkheid om de i945 is conservatief. De rest van de Het zwakke punt van de nForce 4 blijft
maximaal 300 MB/s uit het RAID-systeem componenten is identiek. de middelmatige AC'97-geluidschip. De
te halen. Als eerste biedt de i955x de nForce 4 levert wel uitstekende prestaties
mogelijkheid om 6 PCIe-oplossingen aan te De i955x is goedkoper dan de i975x, af, werkt stabiel en is bovendien de enige
sluiten en maar liefst 8 GB DDR2-geheu- even goed uitgerust en bijna even snel. optie voor wie twee videokaarten in SLI
gen aan te sturen.Voor dat laatste gebruikt De i955x is dan ook de te kloppen In- wil combineren met een Pentium 4. De
u natuurlijk het beste een 64-bit versie van tel-chipset. De i975x biedt niet echt een Gigabit-prestaties halen de eerste plaats,
uw favoriete besturingssysteem. meerwaarde ten opzichte van de i955x. maar in de gametest moet de nForce 4 de
De prestaties van de i955x liggen een www.intel.com Intel-chipset laten voorgaan. Het gaat hier
stuk hoger dan die van de i945P;ze komen (i955x) om minieme verschillen; uw persoonlijke
zelfs in de buurt van de snelste Intel-chip- (i975x) smaak zal de doorslag moeten geven.
set, de i975x. De bestaansreden achter de
i975x is vooral een chipset voor de duur- NVIDIA NFORCE 4 INTEL De nForce 4 voor Intel zet mooie pres-
ste Intel-processor voor de desktop: de nVidia is de enige echte uitdager voor Intel taties neer. Met een betere geluidschip
Pentium D 955 EE. Die heeft twee kernen en probeert de show te stelen met een zou dit een Intel-killer kunnen zijn.
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 33
DOSSIER PROCESSORS EN CHIPSETS
HOE WE TESTEN
GAMING
Hier zijn er weinig verrassingen: de
single-core Athlon 64 van A M D blijft
de beste keuze met uitstekende presta-
ties voor een betaalbare prijs. Een moei-
lijkere vraag is welke chipset u kiest; de
nVidia nForce 4 SLI is de gedoodverfde
favoriet, maar eigenlijk bent u als gamer
minstens even goed af met de ATI
Xpress CrossFire. De chipsetkeuze
hangt waarschijnlijk vooral af van de
grafische kaart(en) die u al bezit of nog
zult aanschaffen. Merken met elkaar
mengen heeft hier geen zin; gpu's van ATI
combineert u het beste met ATl-chipsets,
en hetzelfde geldt voor nVidia.
MULTIMEDIAWERKSTATION
Hier komt Intel verrassend uit de hoek
met de goedkoopste dual-core proces-
sor van het moment, de Pentium D, in
30-INCH LCD-OPPERVLAK
Bij fotobewerking, videomontage en bracht Apple een 30-inch lcd-scherm voet, vormt het Dell-scherm een open
opmaak kan een scherm niet groot op de markt, de Apple 30" Cinema HD uitnodiging aan Apple om de strijd aan te
genoeg zijn, hoewel het nieuwste Display. De 24-inch schermen van zowel gaan. [M.G / jo.B]
tft-display van Dell met een beeld- Dell als Apple zijn voorzien te zijn van
doorsnede van 30-inch behoorlijk in exact hetzelfde LG.Philips lcd-paneel, en Een scherm van deze omvang vergt
de buurt komt. Wij vergelijken Dells ook in de 30-inch uitvoering kennen de een behoorlijke investering, zowel in het
nieuwste paradepaardje met Apple's schermen veel overeenkomsten; beide scherm zelf als in de videokaart die het
30-inch exemplaar. werken op dezelfde resolutie en vereisen aan moet sturen.Voordat u hiertoe over
De Dell 3007WFP stelt behoorlijke eisen een grafische kaart met een Dual link DVI- gaat, is het verstandig om na te gaan of
aan uw pc. Zo dient uw videokaart uitg- D-uitgang. uw applicaties wel vragen om een der-
erust te zijn met een Dual link DVI-D- Het Dell-paneel is echter in staat een gelijk schermformaat. Heeft u de ruimte
uitgang en overweg kunnen met een helderheid te tonen van 400 cd/m2, het nodig voor bijvoorbeeld beeldbewerking,
resolutie van 2560 bij 1600.Wij gebruikten Apple-scherm moet het doen met 270 videomontage of opmaak, dan vormt de
een MSI NX7800-bord met een GeForce cd/m2. Verder beschikt de Dell over een Dell 3007WFP mede dankzij zijn scherpe
7800GT-chipset aan boord. Het scherm hogere contrastratio (700:1 tegenover de prijs een uitstekende keuze.
doorliep onze intensieve Displaymate- 400:1 van Apple) en een snellere respon- Prijs: 2140 euro
benchmark zonder problemen. se-tijd (14 ms tegenover 16 ms). www.dell.nl
Kleine minpuntje is het subtiele kleur- We vermoeden dan ook dat de Dell
verloop als we het scherm met één kleur 3007WFP is uitgerust met een nieuwer Prijs: 2689 euro
vullen, veroorzaakt door een niet overal paneel dan zijn Apple-evenknie. Gecom- www.apple.com
even consistente backlight. Verder con- bineerd met een scherpere prijs, meer
stateren we bij 6-punts letters een lichte usb-poorten en een in hoogte verstelbare Met dank aan MSI Nederland
vertekening bij de randjes. Helaas is het
niet mogelijk direct een on-screen-display
op te roepen; het scherm is alleen in te
Specificaties
stellen via de meegeleverde software. Het DELL 3007WFP APPLE CINEMA HD DISPLAY
Dell-scherm bevat een ingebouwde 4-
poorts usb-hub en een ingebouwde 9-in-1 - RESOLUTIE 2.560 x 1.600 2.560 x 1.600
kaartlezer, keurig in het frame weggewerkt. HELDERHEID 400 cd/m2 270 cd/m2
De voet van de monitor is uitstekend, en CONTRASTRATIO 700:1 400:1
HORIZONTALE INKIJKHOEK 178 170
maakt het mogelijk om het scherm zowel
VERTIKALE INKIJKHOEK 178 170
horizontaal als verticaal te verstellen. RESPONSETIJD 14ms 16ms
Als een van de eerste fabrikanten
De UltraSharp 3007 WFP kan zowel horizontaal als verticaal De 30" Cinema HD Display is uitgerust met DVI, Firewire 400
versteld worden. en USB 2.0.
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 37
HARDWARE
NOKIA 770
NOKIA MAAKT OPEN SOURCE-TABLET
We hebben gemengde gevoelens bij
de Nokia 770. Het zou de start van
een nieuwe trend kunnen zijn, maar
ook een al bij voorbaat geflopt idee.
De Nokia 770 is bedoeld als extra in-
ternetportaal voor de thuisgebruiker en
maakt uw veel duurdere notebook over-
bodig. De kleine tablet meet 14 bij 8 cm,
is 1,7 cm dik, en maakt gebruik van een
802.11b/g-adapter of een telefoon met
Bluetooth om verbinding te maken met
internet. Nokia koos voor de Opera-
browser, het Linux-besturingssysteem, een
eenvoudige e-mailclient die imap en pop3
ondersteunt, een mp3- en videospeler, en
een pdf-viewer.
Door zijn afmetingen is het apparaat
niet bijzonder geschikt als zakcompu-
ter; wij vinden het vooral een gemak in
huis, om in onze luie stoel snel even mail
te controleren of wat informatie op het
web te zoeken zonder een echte pc op te
hoeven starten.
De Nokia 770 ziet er fraai uit, is mak-
kelijk te bedienen en voorzien van een
meer dan uitstekend 4,1-inch scherm
van 800 x 480 pixels. De draadloze adap-
ter werkt uitstekend; we kunnen zonder
enig probleem gebruikmaken van WEP- of
WPA-encryptie. Voor Bluetooth moeten
Nokia heeft een innovatief product op
we echter diep in de handleiding duiken. de markt gebracht, dat helaas nog de nodige
kinderziektes kent.
MAGER UITGERUST
We maken ons meer zorgen over de aantal beschikbare zenders is gering en zo makkelijk kunt surfen. We verwachten
hardware onder de motorkap; de Noka de ingebouwde luidspreker stelt teleur. dat vooral 'early-adopters' en gadgetfreaks
770 heeft een OMAP 1710-processor van Ook de videospeler verdient wat voor- de Nokia 770 zullen aanschaffen. De ge-
Texas Instruments op 250 MHz en maxi- behoud; we kunnen probleemloos naar wone gebruiker, die in de eerste plaats
maal 64 MB RAM aan boord. Wanneer we Real-streams kijken op de BBC-website, een probleemloos toestel zoekt, kan beter
twee browservensters en de mailapplicatie maar films die we op de Nokia zetten even wachten tot Nokia deze tablet iets
opstarten, bevriest de machine. De Opera- weigeren dienst - het apparaat is duidelijk gebruiksvriendelijker maakt, en de open-
browser ondersteunt JavaScript, cookies erg kieskeurig wat betreft de ondersteun- bron-gemeenschap betere software klaar
en Flash, maar geavanceerdere functies de codecs. heeft. [S.S.]
werken niet. Bovendien worden de pagi- De Nokia 770 kampt helaas met een
na's volledig weergegeven op het 4,1-inch grote hoeveelheid bugs;de Wifi-verbinding Nokia verdient een staande ovatie voor
scherm, wat de letters wel erg klein maakt. blijkt onstabiel en we slagen er niet in om dit innovatieve product, dat absoluut een
Het batterijleven is wel goed; we kunnen een Bluetooth-verbinding maken met een plaatsje in uw woonkamer verdient. De
meer dan 5,5 uur intensief met het toestel aantal Motorola-telefoons (Nokia meldde huidige versie bevat echter nog te veel
werken zonder een stopcontact te hoeven ons inmiddels een update te hebben uitge- kinderziekten om een breed publiek aan
opzoeken en Nokia belooft zeven dagen bracht voor dit probleem). te spreken; we raden u aan om nog even
stand-by tijd. Vinden we de Nokia 770 daarom een geduld uit te oefenen.
De Nokia 770 is verder voorzien van slecht product? Eigenlijk niet. Het concept Prijs: 499 euro
een internetradio. Dat klinkt leuk, maar in is erg aantrekkelijk en we kennen geen www.nokia.nl
de praktijk heeft u daar weinig aan. Het enkel ander mobiel apparaat waarmee u
MSI RXI900XTX-VT2D5I2E
ATI TERUG AAN DE TOP
De afgelopen maanden waren moei- een speciale 256-bit ringbus met cross- beter gebruikmaken van pixel-shaders of
lijke tijden voor ATI. nVidia lanceer- bar-switch te gebruiken. Tezamen met kleine programmaatjes die de kleur van
de zonder veel moeite de nieuwe slimme cachingtechnieken en grotere buf- elke pixel berekenen, neemt de lengte van
GeForce 7-reeks, die de ATI-chips fers op de chip was de X1800XT heel wat die pixel-shaders toe. Met andere woor-
overklaste. Pas in oktober had ATI efficiënter dan zijn voorgangers, ondanks den: voor elke kleurberekening moeten
een antwoord klaar in de vorm van het feit dat de Radeon XI800XT meer meer operaties plaatsvinden.
de Radeon XI800XT. Echt over- kleurinformatie per pixel verwerkt. ATI's nieuwste chip kan nog steeds
tuigend was het allemaal niet, want ATI had namelijk net zoals nVidia de maximaal 16 pixels per klok inkleuren,
nVidia reageerde met een GeForce overstap gemaakt naar Pixel-Shader 3.0 maar voert veel meer operaties per pixel
7800 GTX 512 MB. ATI had echter en ondersteunde dus een 32-bit in plaats tegelijkertijd uit. Het aantal pixel-shading-
nog een geheim wapen achter de van 24-bit kleurprecisie. High Dynamic eenheden werd namelijk opgedreven van
hand: de Radeon X1900XT. Range-belichtingseffecten waren eveneens 16 (X1800-reeks) naar 48. Wat betekent
MSI bezorgde ons de eerste grafische mogelijk, dankzij ultraprecieze filtering, dat de XI900XT vier maal zoveel bereke-
kaart op basis van de nieuwe chipset. De hogere kleurprecisie en lange pixel-shader- ningen kan uitvoeren.
RXI900XTX wordt geleverd met enkele programma's. Tijdens het spelen van oudere games
games, een set connectoren waarmee u Maar met 16 pijplijnen was de ATI- die gebruikmaken van eenvoudige pixel-
Composiet, S-Video en van de kaart 'af- chip niet opgewassen tegen de kracht- shader-programma's is de XI900XT
plukt', en een extra molex-tussenstuk. patsers van nVidia die 24 pijplijnen tellen. nauwelijks sneller dan zijn voorganger.
Het zal u niet verbazen dat deze kaart Zo eenvoudig is dat. Of toch niet? Amper Wanneer we echter complexe shading-
behoorlijk wat stroom nodig heeft. De een paar maanden na de late lancering van programma's per pixel inzetten, speelt
kaart heeft een dubbele slotbreedte en Radeon XI800XT heeft ATI eindelijk een de XI900XT de eerste viool. Complexe
lijkt wat betreft design niet sterk van het nieuw antwoord klaar. berekeningen op een pixel dwingen de
referentiemodel af te wijken. GeForce 7800 en XI800XT tot het uit-
ATI's nieuwste XI800-GPU was in- ANTWOORD voeren van vele klokpulsen per pixel,
derdaad niet opgewassen tegen de beste ATI's gok om gebruik te maken van de terwijl de XI900XT deze 'shaders' veel
GeForce 7800. Toch gaat het om een in- relatief nieuwe 90-nm procestechnologie sneller verwerkt.
teressante chip die heel wat innovatieve van fabrikant TSMC begint vruchten af te De verbeteringen die dus plaatsvon-
technologieën bevat. Zo is de toegang werpen. De snelste ATI-chips klokken af den aan de geheugencontroller en de
naar het geheugen geoptimaliseerd door op 625-650 MHz. Naarmate games steeds cachestructuur in architectuur van de
XI800XT, komen meer tot hun recht met
de XI900XT, die verder bouwt op de
erfenis van de eerstgenoemde.
PRESTATIES
Het gevolg is natuurlijk ook dat de snel-
heidssprong die de XI900XT in huis
heeft, sterk afhankelijk is van het spel dat
u speelt. Hoe complexer de pixel-shader-
berekening en verfijnder de Anti-Aliasing-
technieken (AA), hoe meer de XI900XT
zich weet te onderscheiden van de grijze
massa. Quake 4 laat maar heel beperkte
winsten zien, 10 tot 15 procent sneller
dan de vorige ATI-chip. Dat betekent dat
zelfs de 'gewone' GeForce 7800 GTX de
XI900XT kan bijbenen. Als we AA inscha-
kelen, begint de XI900XT een beetje af-
stand te nemen.
MEDIABEHEER
ORDE IN DE MULTI-
MEDIA-CHAOS
De hoeveelheid multimedia op een gemiddelde computer is verbijsterend, om nog maar
te zwijgen over draagbare muziek- en videospelers. Om deze overdaad aan beeld en geluid
efficiënt te beheren, heeft u goede software en een paar slimme trucs nodig. In dit dossier
vindt u alles wat u nodig heeft om uw muziek, foto's en video's beter te beheren.
Erik Derycke, Joost Blokzijl en Bart Stoffels
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 47
DOSSIER MEDIABEHEER
MUZIEKBEHEER
Music Store, is naadloos in iTunes geïnte- Monkey volledig geminimaliseerd worden Prijs: gratis - 19,95 dollar (Gold)
greerd. In de jongste versie introduceerde tot een icoontje in de Windows-taakbalk. www.mediamonkey.com
Apple een Mini Store die onderaan het Bij het rippen van audio-cd's heeft
hoofdvenster te zien is, en waarin sugges- u de keuze uit de formaten mp3 (8 tot
ties voor aanverwante muziek verschijnen. 320 kbps), wma (5 tot 160 kbps), Ogg (32 MICROSOFT WINDOWS MEDIA
We vinden dit nogal opdringerig; gelukkig tot 500 kbps), het lossless formaat FLAC, PLAYER 10
kunnen we deze met een druk op de knop en het ongecomprimeerde wav. In de Windows Media Player (WMP) 10 is veel
sluiten. gratis versie werkt de mp3-encoder maar meer dan een muziekspeler: de applica-
Zo goed als iTunes is voor muziek, zo dertig dagen; daarna dient u zelf een mp3- tie kan ook overweg met video en - in
zwak is het voor video. Het programma encoder downloaden of te upgraden naar beperkte mate - met foto's. In versie 10
kan alleen overweg met video uit de iTunes de betaalde Gold-versie. MediaMonkey kreeg WMP niet alleen een nieuwe in-
Music Store (in Nederland vooralsnog zoekt ID-gegevens en de albumcovers terface, het is nu mogelijk standaard cd's
niet te koop) en QuickTime-films (mov- op in de FreeDB-muziekdatabase. Met de rippen in het mp3-formaat. Eveneens
of mp4-extensie). De ondersteuning voor handige Auto-Tag-functie komt u informa- nieuw is de integratie met Microsofts
podcasts is dan weer wel uitstekend. tie op het spoor over bestaande tracks muziekwinkel MSN Music. WMP 10 is
met onvolledige tags. Via extra Classifica- alleen beschikbaar voor klanten met een
Als u een iPod heeft, is iTunes de voor tion-tags kunt u muziek indelen op basis legitieme versie van Windows XP.
de hand liggende keuze; maar ook los van tempo, stemming en gelegenheid. De interface van WMP 10 is grondig
daarvan is het een prima mediabeheer- MediaMonkey is in staat om te vereenvoudigd. In plaats van verwarrende
der. synchroniseren met een groot aantal draag- menuknoppen ziet u nu de onderdelen
Prijs: gratis bare muziekspelers, waaronder de spelers Now Playing, Library, Rip, Burn, Sync en
www.apple.nl van Creative en de Apple iPod. U moet Guide. Aan de linkerkant van het hoofd-
daartoe wel extra plug-ins downloaden. In venster staat een kolom met uw media-
onze test verloopt de synchronisatie met bibliotheek, gerangschikt op verschillende
MEDIAMONKEY 2.5.1 een iPod (via USB 2.0) erg traag; wie een criteria. Vanuit deze kolom kunt u nieuwe
Het relatief onbekende MediaMonkey is iPod heeft, is beter af met iTunes. afspeellijsten aanmaken, en muziek klaar-
een zeer degelijke muziekbeheerder die Naast de mp3-encoder biedt de be- zetten om op cd te branden of met een
raad weet met muziek in wma-, mp3-, en taalde versie geavanceerde afspeellijsten, draagbaar toestel te synchroniseren. De
Ogg-formaat. de mogelijkheid om muziek automatisch rechterkolom toont de geselecteerde af-
De interface van MediaMonkey laat in te converteren naar een bepaald formaat, speellijst.
een linkerkolom uw collectie zien, georga- en de optie om cd's te branden met snel- Waar u in vorige versies moest
niseerd volgens verschillende criteria zoals heden die hoger liggen dan 4x. betalen voor een mp3-encoder, levert
titel, artiest, album en jaar. Zoeken gaat via Microsoft deze nu standaard mee. Bij het
een zoekveld aan de bovenkant van het MediaMonkey is een handige muziek- rippen van uw eigen audio-cd's heeft u de
scherm. Tijdens het afspelen kan Media- beheerder met heel wat mogelijkheden. keuze uit de bestandsformaten wma (48
MUZIEKBEHEER
WMP 10 bevat tevens een equalizer; linksonder staat een link. om een MusicMatch is een etalage voor de gelijknamige Music Store, hoewel deze
geripte cd nog eens in digitale vorm aan te schaffen. jammer genoeg alleen in Amerika bruikbaar is.
tot 192 kbps), mp3 (128 tot 320 kbps) en ren. Minder nuttig is de kant-en-klare link een veelzijdige mediaspeler die met mu-
wma lossless (470 tot 940 kbps). Tijdens onder de afspeellijst om een door uzelf ziek, foto's en video overweg kan.
het rippen haalt WMP desgewenst de ID3- geripte cd ook in digitale vorm aan te Prijs: gratis
tags en het albumhoesje automatisch op schaffen. www.microsoft.nl
via het internet. WMP speelt uiteraard Wat betreft fotobeheer is WMP geen
wma-bestanden af, maar ondersteunt geen concurrentie voor een gespecialiseerd
AAC- of Ogg-bestanden. programma. U kunt foto's indelen en MUSICMATCH JUKEBOX 10
WMP bevat een grafische equalizer scores toekennen, maar daar blijft het MusicMatch Jukebox (MMJ) is een veteraan
en een handige minispelermodus die wei- bij. WMP 10 is wel uitermate geschikt op het vlak van digitaal muziekbeheer. Het
nig schermruimte in beslag neemt. Wie voor het synchroniseren met draagbare bedrijf werd opgekocht door Yahoo!, wat
muziek in digitaal formaat wil aanschaffen, muziekspelers - op de iPod na. Via het onder meer te merken valt aan de mee-
kan dat doen via MSN Music, waar muziek Media Transfer Protocol (MTP) kunt u geleverde Yahoo! Zoekbalk (die u kunt
in wma-formaat met DRM (Digital Rights muziek overzetten zonder drivers te hoeven weigeren bij de installatie). MMJ is tevre-
Management) aangeboden wordt. Via een installeren. den met zijn rol als muziekbeheerder:
knop in de rechterbovenhoek kunt u voor video en foto's is er geen plaats.
echter ook een andere winkel selecte- Versie 10 van Windows Media Player is Het programma is verkrijgbaar in
een gratis en een betaalde versie (19,99 zoek gaan artiesten in hetzelfde genre. kunt u kiezen tussen een beperkte gratis
dollar). De gratis versie is opzettelijk MMJ bevat koppelingen naar de eigen versie en een betaalde volledige versie. De
gekortwiekt; zo is de snelheid waarmee online winkel, maar deze is op dit ogenblik verschillen liggen onder meer in de maxi-
u cd's kunt importeren of muziek op cd alleen in Amerika actief - u zult dus een male rip- en schrijfsnelheid (maximaal 5x
kunt branden beperkt tot respectievelijk andere muziekwinkel moeten gebruiken. in de gratis versie), en het coderen in mp3-
10x en 8x, moet u de tag-informatie hand- formaat. Met de gratis versie kunt u cd's
matig aan elke song toevoegen, en kunt MusicMatch Jukebox 10 is een goede rippen in AAC (8 tot 320 kbps),AACplus
u geen cd-labels printen - dit is allemaal oplossing voor wie een erg uitgebreide (8 tot 128 kbps), wma (8 tot 192 kbps) en
wel mogelijk in de Plus-versie. Tijdens muziekcollectie wil beheren; het is alleen wav De speler herkent tevens MIDI- en
de installatieprocedure dient u uw naam, jammer dat de gratis versie zo beperkt is. Ogg-tracks. Winamp 5 speelt video in de
e-mailadres en leeftijd op te geven. Prijs: gratis - 19,99 dollar (Plus) formaten mpg, M2V.AVI en ASF af.
Net als bij MediaMonkey kunt u extra www.musicmatch.com De speler is helemaal naar wens aan
informatie over elke track opslaan, zoals te stellen; vensters die u niet wilt zien,
het tempo, de stemming (van Wild tot klikt u gewoon dicht. Winamp bevat een
Comatose) en zelfs de situatie (variërend WINAMP 5.13 grafische equalizer met nuttige presets.
van Dance en Dinner tot Drunken Brawl). Winamp was voor een hele generatie Onderaan is een infovenstertje met links
Liefhebbers van klassieke muziek zullen blij internetgebruikers de favoriete muziek- naar de (alleen in Amerika toegankelijke)
zijn met de aparte tags voor onder meer speler, maar verspeelde met versie 3 heel AOL-muziekwinkel te zien en beknop-
orkest, dirigent, solist en instrument. wat krediet. In 2003 kwam versie 5 uit, te biografieën op de Winamp-site. Van
Om uw eigen muziek te importeren, en sindsdien lijkt het ontwikkeltempo van grote namen als David Bowie en The Who,
kunt u kiezen uit de formaten mp3 (8 Winamp zo goed als stilgevallen te zijn. om er maar twee te noemen, vinden we
tot 320 kbps), mp3Pro (18 tot 96 kbps), Het sterke punt van Winamp is de uit- echter geen informatie.
wma (5 tot 192 kbps) of het ongecom- breidbaarheid met skins (visuele jasjes) en
primeerde wav. MMJ speelt geen Ogg- of plug-ins. Zo bestaat er een plug-in waar- Winamp was ooit dé referentie voor
aac-bestanden af, maar kan wel overweg mee u muziek in onbeveiligd mp3- of AAC- digitale muziekbeheerders, maar de tijd
met beveiligde wma-muziek. Handig voor formaat naar een iPod kunt kopiëren; maar is er blijven stilstaan.
feestjes is de AutoDJ-tool; u selecteert deze plug-in werkt alleen met de oudste Prijs: gratis - 19,95 dollar (Pro)
een aantal artiesten, kiest hoeveel songs generaties iPods. www.winamp.com
u nodig heeft en laat het programma op Net als bij MusicMatch Jukebox 10
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 51
DOSSIER MEDIABEHEER
APPLE ITUNES 6
NUTTIGE AANVULLINGEN
ALBUMCOVERS IMPORTEREN
Een groot nadeel van iTunes is dat het programma geen album-
covers zoekt van cd's die u zelf heeft geript. U kunt wel zelf op
het web een afbeelding zoeken en die in iTunes slepen, maar het
zou handiger zijn als dat automatisch zou verlopen. iTunes Album
Importer (momenteel nog in bètafase) neemt u dit klusje uit
handen. U selecteert in iTunes het album waarvan u de cover
wil hebben en klikt in iTunes Art Importer op de zoekknop. Het
programma raadpleegt de Amerikaanse Amazon-site; als het de
cover vindt, kunt u deze met een druk op de knop toevoegen aan
iTunes. Jammer genoeg zijn veel Europese artiesten niet te vinden
bij Amazon.
http://yvg.com/itunesartimporter.shtml
iTunes Album Importer zoekt de cd-covers bij uw muziek op. Met iPod Copy kunt u de inhoud van uw iPod weer op uw pc krijgen.
FOTOBEHEER
Wie al een tijdje fotografeert met gangen en achtergrondmuziek. tools en menusymbolen zijn niet altijd
een digitale camera kent het pro- Het archiveren van foto's is erg even logisch gerangschikt.
bleem: hoe archiveer ik mijn digitale belangrijk; stelt u zich eens voor dat de Met ACDSee 8 kunnen we - net als
foto's op een overzichtelijke manier? harde schijf in uw computer het begeeft in Picasa - een videobestand met een dia-
Het simpelweg opslaan in mapjes en u al uw foto's kwijtraakt. Daarom voorstelling maken, maar in ACDSee kun-
werkt prima als het maar om enkele verwachten we van deze pakketten een nen we deze ook direct branden naar een
foto's gaat, maar wie enthousiast goede archiveerfunctie, waarmee bijvoor- VideoCD. Een speciale schrijfmap, Burn
met zijn digitale camera fotogra- beeld back-ups op cd of dvd te maken zijn. Basket genoemd, dient als verzamelmap
feert, is gebaat bij een pakket waar- Is deze mogelijkheid niet aanwezig, dan voor het branden van bijvoorbeeld een
mee u uw foto's beheert, weergeeft willen we minimaal een duidelijke map- back-up-cd met afbeeldingen.
en archiveert. penstructuur (waarin de foto's zijn opge- Het bewerken van foto's is een stuk
We hebben vijf pakketten gevonden die slagen) aantreffen zodat we zelf eenvoudig makkelijker geworden; we dubbelklikken
bovenstaande criteria allemaal in meer een back-up kunnen maken. op een foto en krijgen een grote versie
of mindere mate onder de knie hebben. te zien met iconen voor de verschillende
Daarnaast bekijken we kort de extra ACDSEE 8.0 bewerkingen. Alle basisbewerkingen zijn
beeldbewerkingsfuncties die dergelijke ACDSee is al lang niet meer de een- aanwezig: het aanpassen van de helderheid,
pakketten vaak bieden, zoals het aanpassen voudige imageviewer die het vroeger was. contrast en kleurbalans, en het verwijde-
van de helderheid, contrast en kleuren, Met het pakket kunnen tegenwoordig hele ren van rode ogen. Daarnaast biedt ACD-
en het wegwerken van rode ogen. De fotoverzamelingen georganiseerd worden See een groot aantal filters om beelden te
optie om foto's direct te kunnen versturen en zijn afbeeldingen ook te beweren. verfraaien.
naar een afdrukcentrale zien we als een Nieuw in deze versie is een snellere zoek- Met een speciale reparatiefunctie
welkome aanvulling. functie die automatisch zoekt in de tref- (Photo Repair) werken we kleine oneffen-
Voor het beheren van foto's is het van woorden, auteursnamen, mappennamen heden,zoals krasjes,stipjes en lichtreflectie,
belang dat de beelden overzichtelijk zijn of op bestandsnaam. Door beelden te weg. Handig is de functie om het gebruik-
gerangschikt in een aan te passen volgorde. groeperen in bijvoorbeeld een Familie- of te effect onmiddellijk te bekijken en, met
De foto's moeten snel zijn terug te vinden, Vakantiefoto-map, of door verschillende behulp van een masker, te controleren of
eventueel met behulp van trefwoorden en albums te maken waarin foto's allemaal een foto over- of onderbelicht is.
scores. Verder is een goede presentatie- een eigen beoordeling krijgen, zijn foto's Een groep foto's is eenvoudig te
functie een must; ook hier zien we graag eenvoudig terug te vinden. exporteren naar een html-album; daarna
opties en mogelijkheden opduiken om een De interface van ACDSee laat links rest nog slechts het uploaden naar de
diavoorstelling helemaal naar smaak in te de mappenstructuur van onze harde schijf eigen website. Het maken van een diavoor-
stellen, met bijvoorbeeld vloeiende over- zien en rechts een venster met taken. De stelling is een fluitje van een cent, inclusief
ACDSee is al lang niet meer de eenvoudige imageviewer die het vroeger Met Photo Repair kunt u kleine oneffenheden wegwerken.
was.
In de Organizer van Photoshop Elements zult u de meeste doorbrengen. Een druk op de Create-knop in Elements opent een venster met een groot
aantal exportmogelijkheden.
FOTOBEHEER
Cheez is een gratis, Nederlandstalig fotobeheer- en bewerkingspakket. Alle basisbeweringen op foto's kunnen toegepast worden in Cheez.
cd, kunnen we afdrukken bestellen bij de hoofd. Links zien we een kolom met map- Na het selecteren van een groep foto's
fotocentrale Kodak en zijn foto's te mailen pen die overeenkomen met de directory's volstaat een klik op de knop Order Prints.
naar vrienden en bekenden. Aardig is de op de harde schijf. Standaard houdt Picasa Vervolgens kunnen we kiezen bij welke
optie Panorama-maken, waarbij een serie een aantal mappen in de gaten (zoals Mijn afdrukcentrale (Pixum, Colormailer, Pix-
elkaar overlappende foto's zijn te samen Afbeeldingen); zodra er nieuwe foto's in Discount, Fastlab.Albert Heijn, Het Kruid-
te smelten tot één grote afbeelding. De worden geplaatst, worden deze ook direct vat en Di) we onze foto's willen laten
PhotoSafe-back-upfunctie houdt zelf bij toegevoegd aan Picasa. Als u uw foto's in afdrukken.
van welke foto's ooit al eens een back-up een andere map opslaat, kunt u dit vanzelf- Om een back-up te maken, selecteren
is gemaakt en kan direct foto's branden sprekend aanpassen. we in het Tools-menu de optie Backup
naar cd of dvd. De diapresentatiefunctie Als we op een map met foto's klikken, Pictures en stellen vervolgens onze back-
werkt als verwacht en biedt alle opties die verschijnen miniatuurafbeeldingen in het upwensen in. Daarna volstaat een druk op
nodig zijn, inclusief het toevoegen van ach- middelste venster en met een dubbelklik de knop Burn.
tergrondmuziek. kunnen we een grote versie van de foto Het maken van een diavoorstelling
op het scherm toveren. Vervolgens ver- is een fluitje van een cent in Picasa. We
Corel Photo Album 6 is een prettig schijnt er een Edit-menu, waar we kunnen selecteren een groep foto's en klikken
pakket dat vooral bedoeld is voor begin- kiezen uit de tabbladen Basic Fixes,Tuning bovenin op de knop Slideshow. De dia-
ners. De interface kent hier en daar wat en Effects, de basisbewerkingen die we op show gaat direct van start, maar als we
vertaalfoutjes, maar dankzij de duidelijke een foto kunt loslaten. met de muis naar de onderkant van het
opzet moet iedereen met dit pakket uit Als we nogmaals dubbelklikken op een scherm bewegen, kunnen we enkele instel-
de voeten kunnen. foto, belanden we weer in de miniatuur- lingen aanpassen. Om achtergrondmuziek
Prijs: 49,99 euro weergave. Onderaan het scherm plaatst af te spelen, dienen we een map met mp3's
www.corel.nl Picasa een balk waarin een aantal handige aan te geven in het Optie-menu.
functies is opgenomen. De Print-functie Een erg leuke functie van Picasa is de
spreekt voor zich en met de e-mailfunctie Timeline, waarbij al onze foto's op een
GOOGLE PICASA 2 . 1 . 0 kunnen foto's met een druk op de knop virtuele tijdbalk worden geplaatst. Verder
Het fotobeheerpakket Picasa als bijlage aan een bericht worden toege- is het mogelijk om van een verzame-
is, sinds het bedrijf werd over- voegd. Handig is de collagefunctie, waarbij ling foto's een diaschow-achtig filmpje in
genomen door zoekgigant een fotoverzameling creatief bij elkaar is avi-formaat te maken. En wie een web-
Google, geheel gratis te down- te plaatsen. site via Blogger.com onderhoudt, kan zijn
loaden. Het pakket is ontworpen met het Picasa maakt het erg eenvoudig om foto's direct uploaden naar zijn Blogger-site.
Apple-fotopakket iPhoto in het achter- afdrukken te bestellen van een map foto's. Uiteraard is het ook mogelijk om web-
De miniaturenweergaven in Corel Photo Album kunnen worden vergroot Onder het tabblad Verbeteren kunnen snelle bewerkingen op de foto
en verkleind met het gebruikelijke schuifbalkje. uitgevoerd worden in Corel Photo Album.
Picasa is, sinds de overname door zoekgigant Google, geheel gratis te De nieuwe printmotor in Picasa biedt veel mogelijkheden.
downloaden.
pagina's met foto's te exporteren, maar aard is de EXIF-informatie van een foto te voorkomende bewerkingen op foto's uit
deze bestanden moet u dan zelf nog wel bekijken en kunnen we snel zoeken op te voeren. De exportmogelijkheden zijn
met een ftp-programma naar uw eigen trefwoorden, mits deze zijn toegevoegd bijna ongeëvenaard en de snelheid waar-
website uploaden. aan een foto - anders wordt er alleen mee we in het pakket kunnen werken, is
Gemak dient de mens en daarom zijn gezocht op mapnaam. uniek.
grote hoeveelheden foto's te bewerken of Prijs: gratis
te hernoemen middels een batchfunctie Picasa 2.1.0 is een perfect fotobeheer- picasa.google.com
in het Picture-menu (Batch Edit), Uiter- pakket, dat zelfs in staat is om de meest
Goog/e Picasso 2.1.0 biedt bijna alle functies van commerciële en dure fotobeheerpaketten.
Na installatie start Picasa automatisch op. Is dat niet het geval, zoek Na een dubbelklik op een foto kunt u direct bewerkingen loslaten
het programma dan op in uw Start-menu. Na het starten verschijnt op een afbeelding. Links is het menu met drie tabbladen waar u
het scherm waarin gevraagd wordt of u uw hele computer wilt enkele basisbewerkingen tot uw beschikking heeft, zoals het bij-
laten scannen op afbeeldingen of alleen Mijn Documenten, Mijn snijden van een foto, een afbeelding met een scheve horizon recht-
Afbeeldingen of de desktopmappen. Raak niet in paniek als u denkt trekken en rode ogen verwijderen. Daarnaast is het mogelijk het
dat uw foto's verplaatst worden; ze blijven staan waar ze staan. Op contrast, de kleurwarmte en de helderheid aan te passen.
de volgende pagina laten we u zien hoe u zelf kunt aangeven in
welke mappen uw foto's te vinden zijn. In het derde tabblad vindt u
Effects; hier ziet u een aantal
fraaie effecten. Alle bewerkin-
gen zijn ongedaan te maken
en kunnen meerdere keren
op dezelfde foto uitgevoerd
worden. De effecten zijn ook
over elkaar heen te leggen.
Onderin het Picasa-hoofdvenster klikt u op Order Prints om af- Als u zich afvraagt waar uw gif-bestanden zijn gebleven, deze
drukken te bestellen. Sleep daartoe eerst de gewenste afdrukken worden standaard niet door Picasa geïndexeerd. Het gevaar ligt
in de Picture Tray, linksonder in het scherm. Na een klik op Order op de loer dat ook allerlei ongewenste gif-bestanden uit gecachte
Prints komt in een scherm waar u kunt kiezen bij welke cen- webpagina's uw bibliotheek vervuilen. U kunt instellen dat gif-
trale of winkel u de foto's wilt laten afdrukken. Na de selectie zal bestanden (en PNG-bestanden) alsnog worden geïndexeerd. Ga
Picasa, al naar gelang de centrale, zelf de foto's uploaden. daarvoor in de menubalk naar Tools | Options | File Types.
DOSSIER MEDIABEHEER
VIDEOBEHEER
Met welke programma's beheert collectie centraal wil opslaan en beheren, MICROSOFT WINDOWS MEDIA
en speelt u uw videobestanden het moet beseffen dat voldoende schijfruimte PLAYER 10
beste af? Onze zoektocht naar een absolute must is. De meeste desktop- Windows Media Player 10 (WMP)
geschikte programma's bleek geen schijven zijn snel genoeg voor video, maar kwam reeds aan bod in het
sinecure. Commerciële pakketten dat kan lang niet altijd gezegd worden van muziekgedeelte van dit dos-
die zich alleen op video richten, schijven in notebooks. sier, maar dat belet ons niet
bestaan nauwelijks of niet. Of ze Daarnaast moet de pc zelf krachtig ge- het programma ook voor video mee te
worden enkel geleverd als onderdeel noeg zijn om video weer te geven. Zeker nemen. Dit gratis programma blijkt ver-
van andere soft- of hardware. als u in de weer wilt gaan hogekwaliteits- rassend sterk als het aankomt op video-
We gaan de pure catalogiseerprogram- formaten en streaming video, stelt dat de beheer. WMP is zelfs de enige besproken
ma's uit de weg: zij beperken zich tot het nodige eisen aan zowel de processor als applicatie waar echt sprake is van geïn-
bijhouden van een gegevensdatabse, maar de grafische kaart. Tevens moet zowel de tegreerd videobeheer. Onder het tabblad
bevatten bijvoorbeeld geen weergave, server als client-pc over de nodige spier- Mediabibliotheek vinden we een over-
streaming- of conversiemogelijkheden. ballen beschikken. zicht terug van al onze videobestanden.
Onze uiteindelijke selectie bevat software De invloed van het thuisnetwerk We kunnen afspeellijsten samenstellen,
waarvan u misschien niet meteen uitge- speelt eveneens een rol. Hogekwaliteits- zoeken in het videoarchief en aan elk
breide videomogelijkheden verwacht. video slorpt nu eenmaal veel bandbreedte videobestand een waardering op basis van
In vergelijking met foto's en muziek op - tot wel 20 Mbps.Voor een bekabeld sterren toekennen. Toch blinkt WMP pas
stelt het werken met video andere (lees: Fast Ethernet-netwerk mag dit geen pro- echt uit als het aankomt op het meegeven
hogere) eisen. Onafhankelijk van uw bleem vormen, maar wie een draadloos van metadata. Automatisch worden zaken
favoriete videoformaat is een grote op- 802.1 I-thuisnetwerk op poten heeft zoals de bitsnelheid, duur, grootte en be-
slagcapaciteit onontbeerlijk. Zeker gezien gezet, zal wellicht tegen deze limiet aan- standsformaat toegevoegd. In het beste
de toenemende populariteit van High lopen. Draadloos is bovendien niet direct geval wordt het videobestand door WMP
Definition (HD), moet u rekening houden de eerste keuze voor het streamen van herkend en wordt aanvullende metadata
met een groeiende bestandsomvang. Om video omdat de verbinding niet altijd even via het internet gedownload. Lukt dat niet,
maar een voorbeeld te geven: een clip stabiel is, met storingen en onderbrekingen dan kunt u altijd zelf handmatig de nodige
van vijf minuten in hoogste HD-kwaliteit als gevolg. In het ideale geval zorgt u voor gegevens invullen, zoals het genre en de
neemt maximaal 800 MB in beslag. Geen bekabelde Gigabit-verbindingen tussen alle acteurs. Voor tv-programma's zijn speci-
wonder overigens dat HD pas echt kan stations. Daarmee worden zelfs meerdere fieke velden in het leven geroepen. We
doorbreken wanneer opslagtechnologieën streams tegelijkertijd mogelijk. Gigabit kunnen verder afbeeldingen, zoals bijvoor-
zoals Blu-ray en/of HD-DVD hun opwach- vereist wel aangepaste netwerkapparatuur, beeld de cover van een dvd, linken aan
ting maken.Wie zijn huidige dvd- en DivX- wat de prijs flink de hoogte injaagt. een bestand. Als portal naar online video-
In Windows Media Player 10 kunt u zelf een waardering toekennen aan Windows Media Player 10 bevat een naadloze koppeling met online
filmbestanden en op basis daarvan selecties maken. content
content blinkt WMP eveneens uit, waarbij uw mediabestanden en maakt deze be- is voor andere dvd-kopieersoftware.
vooral de grote hoeveelheid muziekvideo's schikbaar in de andere modules van Nero
opvalt. De koppeling met de MSN Music- 7 Premium. Eén van deze modules is Nero Nero 7 Premium is misschien niet een
winkel leidt ons direct naar de juiste film- Home waarmee u op een grafische manier van de meest krachtige videobeheerders,
muziek. door uw videocollectie bladert of een maar bevat wel een groot aantal interes-
Als videospeler staat Windows zoekopdracht ingeeft. Jammer genoeg kun- sante modules voor het delen, bekijken
Media Player 10 redelijk goed zijn mannetje, nen we alleen zoeken op bestandsnaam én converteren van videobestanden.
zolang u niet al te exotische videoformaten en bijvoorbeeld niet op videoformaat of Prijs: 69,90 euro
gebruikt. Voor het bekijken van dvd's zult genre. Bijzonder aardig is Nero ShowTime, www.nero.com
u sowieso een (veelal betaalde) MPEG2- een mediaspeler die overweg kan met zo-
codec moeten installeren. Bovendien wat alle denkbare videoformaten en daar-
bestaan er voor dvd's veel betere alter- bij een opmerkelijk goede beeldkwaliteit SNAPSTREAM BEYOND
natieven dan WMP, zoals PowerDVD of biedt. Ook dvd-films vormen geen pro- MEDIA I . I . I
WinDVD. Tijdens het bekijken van video bleem voor ShowTime. SnapStream kennen we vooral van de PVR-
biedt WMP wel de mogelijkheid om zaken Een andere handige module, zeker applicatie Beyond TV, dat zich meer richt
zoals helderheid, contrast, tint en kleur- voor beginners, is MediaHome. Hiermee op foto's, video's en muziek. Beyond Media
verzadiging on-the-fly aan te passen.Video stelt u uw mediacollectie op een een- vereist het .NET Framework van Micro-
converteren is in WMP niet mogelijk. voudige manier ter beschikking op het soft, dat automatisch wordt gedownload
(thuis)netwerk. Als mediaserver onder- bij de eerste installatie. Direct daarna gaat
Met Windows Media Player 10 haalt steunt MediaHome verschillende Universal een wizard op zoek naar onze mediabe-
u een verrassend veel kijk- en beheer- Plug and Play-hardware om bijvoorbeeld standen, maar we kunnen ook handmatig
mogelijkheden in huis. video te streamen naar uw tv-toestel. de juiste mediamappen selecteren. Beyond
Prijs: gratis We kunnen met Nero MediaHome onze Media heeft overigens geen problemen
www.microsoft.nl videobestanden desgewenst omzetten met netwerkmappen. Het pakket ziet er
naar mpegl/2 of naar het eigen Nero grafisch zeer fraai uit en doet sterk denken
Digital-formaat op basis van mpeg4. Nero aan Windows XP MCE 2005. De interface
NERO 7 PREMIUM Digital pretendeert een hoge kwaliteit bij neemt desgewenst het volledige scherm
Nero staat vooral bekend als brandpakket, hoge compressieratio's maar legt daarbij in beslag en de interface werkt perfect
maar deze multimediabundel is tot veel wel een flinke belasting op het systeem. samen met een afstandsbediening.
meer in staat dan de meeste gebruikers Voor het omzetten van volledige dvd-films Interessant is Spotlight, dat u recht-
beseffen. Zo houdt de module Nero Scout kunt u dan weer aan de slag met de Nero streeks toegang geeft tot een aantal on-
op de achtergrond een database bij van al Recode 2-module.dat een goed alternatief line Amerikaanse videodiensten zoals
Nero Home geeft u dankzij een grafisch jasje gemakkelijk toegang tot uw U kunt video's omzetten naar Nero Digital, een op mpeg4 gebaseerd
audio-, video- en fotocollectie. videoformaat, en vervolgens delen met anderen.
U krijgt vanuit Beyond Media toegang tot online video- en muziekdiensten. Ondanks het grafisch vuurwerk blijken de videobeheermogelijkheden van
Beyond Media nogal tegen te vallen.
CinemaNow, Live365. Via het menu-item Beyond Media bijt zich bovendien meer) de functionaliteit ervan willen be-
Video kunnen we door onze mappen- regelmatig stuk op enkele van onze IO8Op leven.
structuur bladeren. We merken echter al wmv HD-clips.Voor het afspelen van dvd-
snel dat Beyond Media weinig meer is dan fllms is een aparte speler in het leven ge- Beyond Media biedt vooral een fraaie
een veredelde Windows Verkenner: we roepen, maar ook deze blinkt niet uit in grafische interface. Uitgebreide beheer-
krijgen buiten de bestandsnaam niet meer hoogdravende mogelijkheden. Het blijft functies of -mogelijkheden zijn helaas
te zien over onze videoclips. Spijtig is het allemaal erg vrijblijvend en vooral gericht niet terug te vinden.
ontbreken van een zoekmogelijkheid, wat op mensen die het niet zien zitten om een Prijs: 50 euro
toch een essentieel onderdeel van een volledige pc op basis van Windows XP www.snapstream.com
mediabeheerder is. MCE aan te schaffen, maar toch (min of
De meeste mediapaketten
stellen teleur op het vlak.
van videobeheer, Windows
Media Player 10 niet.
U vindt de 12 MB grote download van Windows Media Player 10 Wenst u meer controle over de gegevensdatabase, klik dan op
op www.microsoft.com/windows/windowsmedia/default.mspx. Na Opties voor mediabibliotheek en vervolgens voor Kolommen
de installatie klikt u rechts op het tabblad Mediabibliotheek om kiezen. U ziet nu een lijst met extra velden. Om zelf data in te
bestanden toe te voegen aan de bibliotheek (of via het groene voeren voor één of meerdere video's, dient u rechts te klikken op
kruis links onderaan). Toegevoegde mediabestanden veranderen de videoclips en de optie Codes bewerken te selecteren. Jammer
niet van plaats, maar WMP heeft wel vrij veel tijd nodig om de genoeg zijn de getoonde velden vooral van toepassing op muziek-
bestanden te analyseren en daadwerkelijk toe te voegen. Niet clips en muziekalbums. Wel kunt u via het tabblad Afbeeldingen
alleen lokale en netwerkmappen kunnen worden doorzocht, ook bijvoorbeeld een dvd-cover koppelen aan het videobestand.
externe bronnen op basis van een webadres zijn toe te voegen.
Door rechts te klikken op een videobestand en te kiezen voor Een videoclip afspelen doet u simpelweg door erop te dubbel-
Classificatie, geeft u uw waardering aan. In het Verkenner-achtige klikken. De clip zal dan in het tabblad Afspelen getoond worden,
venster zullen geclassificeerde videobestanden vervolgens in de samen met de bekende navigatieknoppen.Voor video biedt WMP
juiste submap onder Alle videobestanden weergegeven worden. nauwelijks opzienbarende mogelijkheden.Wel vindt u onder Video-
Vanuit het hoofdscherm kunt u niet alleen de classificatie, maar instellingen een viertal schuifregelaars voor onder andere contrast,
ook de titel aanpassen (dit heeft geen gevolgen voor de bestands- helderheid en kleurverzadiging.
naam zelf). Media Player laat de duur, bitsnelheid en bestandsgroot-
te zien. Door éénmaal in een geselecteerd veld te klikken, kunt u
data handmatig invoeren. Klikt u bovenaan op de knop Meer info,
dan zal WMP proberen om op music.msn.com relevante muziek-
cd's op te sporen.
HIGH DEFINITION
De betaalde content is voorspel- of PSP af te spelen. Betaalde bestanden U kunt ook uw eigen cinematografische
baarder: CBS levert nieuwe shows zoals worden beschermd door een nogal vaag meesterwerken aan de wereld tonen
Survivor en klassiekers zoals / Love Lucy met DRM-systeem. Als u een video heeft aan- door ze in het Google-archief te plaat-
Lucille Ball.Van Sony BMG vinden we een geschaft, kunt u 'm op 'meerdere' pc's af- sen. Daarvoor heeft u de Google Video
zeer beperkte keuze aan muziekvideo's spelen, maar Google zegt niet op hoeveel Uploader nodig, die u via drag-and-drop
- bijna allemaal top-40 muziek en weinig precies. Afspelen op een iPod of PSP is laat uploaden. U moet wel digitaal verk-
oudere nummers. De NBA verkoopt onmogelijk, en u heeft een actieve inter- laren dat u beschikt over de copyright, en
opnames van wedstrijden de dag nadat netverbinding nodig om met het afspelen bovendien worden de clips door Google
ze gespeeld zijn. Ten slotte zijn er nog te kunnen beginnen. gecontroleerd op pornografische inhoud.
speelfilms en clips, hoewel deze alleen in Om de video's te bekijken, moet u Die controles zijn niet waterdicht - we
Amerika te koop zijn - Europese gebruik- de Google Video Player downloaden. De kwamen zonder moeite enkele pikante
ers krijgen zelfs geen preview te zien. De door Google gebruikte GVI-bestanden filmfragmenten op het spoor. [E.D.]
prijs van het videomateriaal varieert van 2 zijn alleen in deze speler af te spelen. De
dollar voor clips tot 10 dollar voor films. Google Video Player bevat de elemen- Google Video bevat de nodige bugs en
Google Video gebruikt dezelfde taire Play/Pause/Forward/Back-knoppen, is voor Europese gebruikers vooralsnog
sobere interface als de zoekmachine, maar een zoekvenster, en een handige minia- niet interessant, maar vormt een belang-
bevat wat extra opties om te zoeken op tuurweergave-index waarmee u naar een rijke nieuwe stap in de uitbouw van het
bijvoorbeeld lengte van de clip. U kunt ver- bepaald punt in de film kunt springen. Net Google-imperium.
der een archief vinden van clips die u al als bij andere Google-producten behoudt Prijs: van 2 dollar per clip tot 10 dollar
aankocht of op filmtype zoeken. De gratis Google zich het recht voor om informatie per film
videobestanden worden niet door DRM over uw koop- en kijkgedrag te verzame- http://video.google.com
beveiligd en zijn probleem op een iPod len en te verwerken.
PowerTRACE springt direct in het Op deze manier is het mogelijk om na optie waarmee gereedschappen die sinds
oog. Met deze applicatie maakt u op zeer een aantal bewerkingen de verschillende vorige versies vernieuwd of veranderd zijn,
eenvoudige wijze vectorafbeeldingen van versies te bekijken. Nog handiger is de gemarkeerd worden.
bitmaps; handig als u bijvoorbeeld een lo- optie om het origineel en de bewerkte Corel levert 10.000 clipartafbeeldin-
go van een foto wilt maken. Een praktisch versie naast elkaar weer te geven. In gen, 1.000 fonts, 100 CorelDRAW-sjablo-
onderdeel van PowerTRACE is de moge- CorelDRAW zijn verder de crop-tools nen en 35 WGL4-lettertypen mee.WGL4
lijkheid om handmatig kleuren samen te aangepast. U kunt nu desgewenst door alle staat voor Windows Glyph List, fonts die
voegen. We zijn minder te spreken over actieve lagen 'snijden', zowel door bitmaps aan deze standaard voldoen, bevatten niet
de manier waarop PowerTrace omgaat als vectorafbeeldingen. alleen ondersteuning voor standaard wes-
met afgeronde vlakken. Als op het origi- Pixmantec RawShooter Essentials ver- terse karaktertypes, maar ook voor on-
neel anti-aliasing gebruikt is, ziet het eind- eenvoudigt het werken met foto's in raw- der meer Griekse, Centraal Europese en
resultaat er nogal hoekig uit. Vormgevers formaat. Grote hoeveelheden foto's zijn in Cyrillische letters in één set. [M.G.]
zullen blij met de ondersteuning voor één keer te importeren, gelijktijdig te be-
onder meer Pantone-kleuren, waardoor werken en vervolgens om te zetten naar CorelDRAW Graphics Suite X3 bevat
de logo's eenvoudig door een drukker te het tiff- of jpeg-formaat. Dit onderdeel van alle standaardgereedschappen die een
verwerken zijn. de suite is overigens sinds eind vorig jaar ontwerper of vormgever nodig heeft.
Nieuw in CorelDRAW en PHOTO- gratis te dowloaden via www.pixmantec. Dankzij zijn prijs, die een stuk lager ligt
PAINT is het onderdeel Afbeeldingsaan- com. dan die van grote concurrent Illustrator,
passingslab, waar u het contrast en de Om zowel beginnende als de bestaan- is het pakket erg interessant voor zowel
helderheid instelt, en in de weer kunt de gebruiker tegemoet te komen, heeft beginnende als gevorderde gebruikers.
gaan met kleurenfilters, hooglichten en Corel een Hints-menu geïntroduceerd, Prijs 832
schaduweffecten. Als u tevreden bent met met uitleg over de gebruikte gereedschap- www.corel.nl
het resultaat, kunt u het tijdelijk opslaan. pen.Verder kunt u gebruikmaken van een
GESTROOMLIJNDE INTERFACE
StarOffice presenteert alle kernfuncties
van Microsoft Office in een logische en
gestroomlijnde interface. We openen
probleemloos onze bestaande Office-
bestanden, op een paar geavanceerde lay-
outs in Word na. Alle Excel-bestanden
worden prima gelezen, inclusief draaitabel-
len (pivot tables); maar bij het converteren
StarOffice Writer bevat handige mail-merge-functies die niet te vinden zijn in het gratis OpenOffice.org.
HARDDISK-RECOVERY
EEN HD-CRASH
OVERLEVEN
Uw harde schijf is kwetsbaarder dan u denkt. Gegevens kunnen verdwijnen door een virus of een wat al
te enthousiaste druk op de Delete-knop, maar ook door brand, kortsluiting of slijtage.Toen tijdens een
installatie van Windows XP een van onze schijven onverwacht de geest gaf, restte ons niet anders dan
onze data als verloren te beschouwen. Of toch niet? Harde schijven blijken tot onze verrassing in staat
om de ergste ongelukken te overleven.
[Merijn Gelens]
Als er plotseling iets mis gaat met uw klap heeft gehad. SOFTWARE
belangrijke databestanden, is het aloude Voordat u echter over de oorzaak Veruit de meeste gegevens gaan verloren
advies 'niet in paniek raken' volledig van gaat nadenken, kunt u beter eerst even doordat er met de index van de harde
kracht. Zet bij dataverlies altijd eerst uw in de kast kijken. Wie keurig volgens het schijf iets mis gaat. Dit is het gedeelte van
computer uit en ga eens rustig na wat er boekje back-ups draait kan nooit veel ge- de schijf waarop het besturingssysteem
aan de hand kan zijn. Heeft u bijvoorbeeld gevens kwijt zijn. Helaas kost het maken vastlegt waar de bestanden staan. De
net een dubieuze applicatie geïnstalleerd? van back-ups vrij veel tijd, en lijkt deze be- index van de schijf laat zich het beste ver-
Dan kan er heel goed een virus in het spel zigheid nogal zinloos - totdat het mis gaat. gelijken met die van een encyclopedie. Als
zijn. Heeft u een harde schijf geformat- Wij hebben dit aan den lijve ondervonden u de index uit een naslagwerk scheurt,
teerd? Zou het kunnen zijn dat u wellicht toen — alsof de duvel ermee speelde — wordt het erg lastig om nog specifieke
de verkeerde schijf onder handen heeft onze harde schijf de geest gaf na een her- informatie op het spoor te komen. Dit
genomen? Gaat het om de schijf van een installatie van Windows XP. Onze laatste betekent echter niet dat de informatie is
laptop warmee u veel onderweg bent? Ga back-up was zes maanden oud... Tijd om verdwenen. Bij het (snel)formatteren van
dan eens na of het apparaat geen harde een eerste diagnose te stellen. een harde schijf en het wissen van bestan-
HARDWARE
Voordat u een image maakt om met ge-
specialiseerde tools aan de slag te gaan,
dient u zich eerst af te vragen of de schijf
fysiek beschadigd is. Is dit namelijk het
geval, dan kunt u de schade alleen maar
verergeren. Wat veel voorkomt is een
zogeheten 'headcrash'. Normaliter zweven
den, wordt de index gewist, maar blijven lezen om de lemmata weer volledig te de leeskoppen van de harde schijf net
de bestanden bestaan. Als het besturings- krijgen. Dit gaat bij harde schijven in de boven het oppervlak van de supersnel
systeem de mist in gaat, heeft dit meestal meeste gevallen goed, hoewel twee ver- draaiende schijven. Krijgt de harde schijf
te maken met verkeerde verwijzingen in keerde stukken soms verkeerd aan elkaar een klap te verduren, dan kan de leeskop
de index, waardoor het lijkt alsof het be- worden geplakt. tegen het oppervlak aanstoten. Dit gebeurt
stand verdwenen is. We raden u aan geen nieuwe gegevens met een dusdanige snelheid dat er letter-
Speciale reparatieprogramma's slaan op een defecte harde schijf te zetten. De lijk een geultje over het oppervlak wordt
- eenvoudig gezegd - de bestaande index kans is groot dat deze gegevens over een getrokken. Het spreekt voor zich dat de
van de harde schijf over en proberen aan stuk verloren data geplaatst worden, wat gegevens die ooit in dit geultje stonden,
de hand van het bestandstype een nieuwe de kans op herstel verkleint. Installeer voor altijd verloren zijn. Zet u vervol-
index in elkaar te zetten; alsof u een aan nooit herstelsoftware op de computer gens de schijf opnieuw aan, dan sleept de
stukken gescheurde encyclopedie probeert om uw verloren gewaande gegevens te leeskop wederom over het oppervlak en
te herstellen door elke papiersnipper te herstellen. Zelfs als u een recovery-tool veroorzaakt nog meer schade. Bovendien
BIJ een harde klap kan de leeskop van de harde schijf tegen de plaat aanslaan - met fatale gevolgen. De gegevens op deze plek zijn dan ver/oren,
maar de overige data kunnen nog gered worden.
verspreiden kleine gruisdeeltjes, ontstaan NTFS, zoals bij ons het geval is,
tijdens de eerste klap, zich over andere dan kost een diagnose in ieder
delen van de harde schijf en maken deze geval circa 650 euro.
onleesbaar. Zo worden er nog meer ge- Een dag nadat we een uit-
gevens permanent vernietigd, terwijl een gebreide probleembeschrijving
reparateur waarschijnlijk voor redding had hebben opgestuurd, wordt onze
kunnen zorgen. schijf voor diagnose opgehaald
en naar het Nederlandse kantoor
REDDING van Norman gebracht. Vervolgens
Om te zien hoe professionals te werk wordt de schijf op het vliegtuig
gaan, besloten wij met onze defecte harde gezet naar Noorwegen, waar zich
schijf naar de afdeling Data Recovery van het laboratorium van Norman-
Norman/Shark te stappen. Om te voor- partner Ibas bevindt. Ingenieurs
komen dat we een eenvoudig te repare- onderzoeken hier de harde schijf
ren schijf een veel te duur reparatietraject om vast te stellen wat de oorzaak
insturen, wordt ons eerst gevraagd of we van het probleem is; bijvoorbeeld
toch niet recent een back-up hebben ge- een defecte printplaat of een
maakt en onze pc al gecontroleerd hebben headcrash. Na onderzoek wordt
op een mogelijk virus. In ons geval is de er een rapport opgesteld met een
reden van het dataverlies onduidelijk, overzicht van de te redden data.
waardoor een uitgebreidere diagnose Aan de hand van de diagnose
nodig blijkt. Een dergelijke diagnose is niet geeft Norman vervolgens de prijs
goedkoop; de prijzen beginnen bij onge- voor herstel van de gegevens op.
veer 400 euro om op zeer eenvoudige Gemiddeld kost dit tussen de
Alleen in een zogeheten 'cleanroom' kunnen
harde schijven te kijken of er nog iets te 1500 en 3500 euro, afhankelijk van de
ingenieurs de defecte harde schijf openen.
redden valt. Draait u Windows XP met hoeveelheid werk. De laboratoriummede-
HARDE SCHIJF-PROBLEMEN
1.Tikkende geluiden
Klikkende of tikkende geluiden als de computer start, worden
meestal veroorzaakt door een mechanisch defect zoals een kapot
loopwerk of een headcrash.
2. Gierende geluiden
Maakt uw schijf een hoog piepend geluid of juist een zware brom,
dan zijn waarschijnlijk de kogellagers van het loopwerk kapot of is
het smeermiddel in de lagers uitgedroogd.
3. Smeulende lucht
Produceert de schijf een smeulende lucht, dan maakt er waar-
schijnlijk een onderdeel op de printplaat kortsluiting of leidt de
slijtage van de kogellagers tot teveel wrijving.
4. Ernstige oververhitting
Harde schijven worden behoorlijk warm, maar als u de schijf niet 5. Geen geluid/actie
meer kunt aanraken zonder uw vingers te branden, dan is hij waar- Doet de schijf helemaal niets meer, controleer dan eerst of de
schijnlijk vastgelopen. Dit komt vaak voor als de koppen van de aansluiting naar de voeding goed vast zit. Is dit het geval, dan is er
schijf na een headcrash aan de platen zijn vast gesmolten. waarschijnlijk een schakeling op de printplaat defect.
WISSEN
Bij zware crashes ontkomt u er niet aan
om de hulp van professionals in te roepen,
maar eenvoudig geformatteerde harde
schijven zijn zelfs met software van nog
De Patan leest de platen van een harde schijf stuk voor stuk af om alle gegevens te redden. geen vijftig euro weer in hun oude staat
te herstellen. Zeker op schijven die ver-
trouwelijke informatie bevatten is het
wissen van de schijf dan ook erg belang-
werkers hebben de nodige schijven onder REPARATIE rijk. Bent u van plan uw pc te verkopen,
ogen gekregen en zijn wel wat gewend. In ons geval blijkt er uiteindelijk geen dan is het verstandig om op zijn minst de
Zelfs harddisks die weken op de oceaan- fysieke schade aan de harde schijf te zijn. partities te wissen, de schijf te formatte-
bodem hebben gelegen of zwartgeblakerd Er is een logische fout ontstaan in de ren,Windows te installeren, en vervolgens
zijn na een hevige brand, zijn met de juiste
maatregelen nog te redden. Zelfs moed-
willig gesloopte harde schijven belanden ZELFS HARDE SCHIJVEN DIE WEKEN OP DE OCEAAN-
regelmatig in het laboratorium voor foren-
sisch onderzoek.Afhankelijk van de schade BODEM HEBBEN GELEGEN ZIJN NOG TE REDDEN.
worden de schijven grondig schoonge-
maakt en vervolgens in een zogeheten
'class 100 cleanroom' uit elkaar gehaald. index, waardoor een aantal bestanden alle software te verwijderen met een ge-
Een class 100 cleanroom is een ruimte "verdwenen' lijkt te zijn. In ons rapport specialiseerd programma. Dit biedt echter
waar niet meer dan één stofdeeltje van vijf wordt keurig de structuur van de schijf geen garantie dat uw gegevens daadwer-
micrometer per 0,03 kubieke meter mag beschreven, inclusief de hoeveelheid kelijk zijn verdwenen. Zo zal een normaal
hangen - uitermate belangrijk omdat een bestanden in de hoofdmappen en de wisprogramma niet in staat zijn om gege-
stofdeeltje op de plaat van een harde schijf ruimte die ze innemen. Verder wordt ge- vens te verwijderen in sectoren die door
de informatie onleesbaar maakt. Nadat de de harde schijf als 'slecht' zijn gemarkeerd.
harde schijf is geopend, halen de ingenieurs Een apparaat dat gegarandeerd alle infor-
één voor één de platen uit de behuizing. matie van een schijf wist, is de Degaus-
Deze worden vervolgens op een speciaal ser DG.02, die we in het magazijn van
ontwikkelde machine, de Patan, geplaatst. Norman konden bekijken. Dit apparaat
De Patan kan zich voordoen als iedere stoot een magnetisch veld uit met een
denkbare harde schijf, en kopieert voor kracht van 10.500 gauss, te vergelijken met
zover mogelijk alle gegevens van de plaat de geconcentreerde kracht van 1000 hoef-
naar een veilige locatie. Als alle gegevens ijzervormige magneten. Gaat dit veld door
gekopieerd zijn, worden de data voorzien een harde schijf heen, dan wordt deze
van een bestandsstructuur, die overgezet compleet onbruikbaar. Interessant detail
wordt op een nieuwe harde schijf, een is dat videobanden en back-uptapes weer
ander medium of op verzoek zelfs aan- als nieuw worden door deze straling. Tot
geboden per ftp-server. Na reparatie Wie zijn schijf voorgoed wil wissen, kan hem op slot: wie goedkoop zijn schijf wil wissen,
bewaart het lab de gegevens drie maanden de Degousser DG.02 leggen. Dit apparaat laat kan 'm natuurlijk altijd openschroeven en
een krachtig magnetisch veld op de schijf los
voor het geval er nog iets mis gaat. de individuele platen versnipperen.
waardoor hij compleet onbruikbaar wordt.
BITTORRENT:
EEN STORTVLOED AAN
MOGELIJKHEDEN
Het filesharing-protocol BitTorrent heeft de nodige commotie veroorzaakt in de peer-to-peer (p2p)
wereld. Het geesteskind van auteur Bram Cohen, speciaal ontwikkeld om grote bestanden eenvoudig via
het internet uit te wisselen, wordt vaak in één adem genoemd met piraterij en illegale content. In tegen-
stelling tot wat de entertainmentindustrie ons wil doen geloven, biedt het BitTorrent-protocol echter
ook een stortvloed aan legale mogelijkheden. PC Magazine scheidt feiten van fictie en vergelijkt de tien
meest gebruikte clients. Uiteraard vindt u alle besproken applicaties op onze cd-rom. In onze PC Gids
laten we u zien hoe u zelf aan de slag gaat met BitTorrent. Steven Friedman
Feitelijk is BitTorrent zelf slechts één van de uploader. BitTorrent 'hakt' grote bestan- korte metten met de grote bottleneck
vele clients die voor bestandsuitwisseling den in hapklare brokken (gewoonlijk van van 'conventioneel' downloaden, waarbij
gebruik maken van het BitTorrent-protocol. zo'n 256 KB), die onderling tussen de vele downloaders hetzelfde bestand van
Het idee achter dit protocol is simpel en peers (down- en uploaders) uitgewisseld één plek af willen halen (met een grote
volledig toegespitst op de mogelijkheden worden. Dit verklaart meteen de naam druk op de bandbreedte als gevolg). Voor
van breedbandinternet; grote bestanden van het programma, dat letterlijk vertaald het BitTorrent-protocol geldt: hoe méér
verspreiden zich makkelijker als zoveel 'stortvloed aan stukjes' betekent. Wie mensen een bepaald bestand willen heb-
mogelijk mensen meehelpen aan deze een bestand wil downloaden, maakt auto- ben, hoe sneller de distributie ervan zal
distributie. Hoewel deze regel in principe matisch deel uit van de groep aangesloten verlopen - de zwerm wordt immers al-
ook opgaat voor andere populaire p2p- peers, ook wel 'zwerm' genoemd. Zodra leen maar groter. In theorie kunt u dus
programma's als eDonkey2000 en KaZaA, u een stukje van het bestand binnen heeft, met BitTorrent een populair videobestand
weet alleen BitTorrent er maximaal gebruik begint u met het uploaden van dat stukje van zon 600 MB binnen enkele minuten
van te maken door de noodzaak voor een naar andere leden van de zwerm. Dit pro- in huis hebben.
grote centrale server (en dus grote hoe- ces gaat door tot u het bestand volledig Om een dergelijk videobestand met
veelheden bandbreedte) weg te cijferen. heeft gedownload en u enkel nog stukjes BitTorrent te kunnen downloaden, moet
Eenvoudig gezegd is bij BitTor- verspreidt - u heet dan een 'seed'. u er eerst een actief torrent-bestand van
rent iedere downloader ook direct een De werkwijze van BitTorrent maakt vinden. Dit is een klein pakketje (ook wel
pointer file genoemd) waarin essentiële grond kunt laten lopen om uw bestanden Wie op zoek is naar een compacte,
informatie staat over het te downloaden binnen te halen, zonder dat u zich zorgen gebruiksvriendelijke, snelle én complete
bestand. Eenmaal aangeklikt, wordt het hoeft te maken over het gelijktijdig draai- BitTorrent-client, is bij µTorrent aan het
torrent-bestand geopend in uw cliënt en en van zwaardere applicaties als Adobe juiste adres. Omdat het programma
begint het down- en uploadproces. Photoshop of Premiere. nog erg jong is, valt te verwachten dat
Het enige wat u nodig heeft om ge- Eenmaal gestart toont µTorrent een de makers er in de toekomst nog meer
bruik te kunnen maken van het BitTorrent- overzichtelijk scherm met daarin alle opties aan toe zullen voegen.
netwerk is een breedbandverbinding, een informatie over de voortgang van uw www.utorrent.com
browser en een BitTorrent-client. Omdat torrent-downloads. U ziet in één oog-
de originele BitTorrent-client geschreven opslag hoeveel procent van het bestand u
is als openbron-applicatie.zijn er inmiddels inmiddels binnen heeft, hoeveel seeds en AZUREUS 2.3.0.6
tientallen van deze clients op internet ver- peers er in de zwerm zitten, hoe snel uw Azureus, vernoemd naar een giftige
schenen.Welke u moet gebruiken, hangt af down- en upload verloopt en hoe lang het Surinaamse boomkikker, is vooral
van uw persoonlijke voorkeur. We zetten nog zal duren voor het bestand volledig op populair onder ervaren BitTorrent-
de tien populairste BitTorrent-clients op uw harde schijf staat. gebruikers. Voornamelijk omdat de appli-
een rij en vergelijken ze met name op ge- De handige tabs onderin het scherm catie van alle beschikbare clients verreweg
bruiksgemak, mogelijkheden en snelheid. geven uitgebreidere informatie over de de meeste instellingsmogelijkheden biedt.
torrents. Zo kunt u onder meer precies Het plugin-systeem vanAzureus.dat voort-
µTORRENT 1.4 zien wat de ip-adressen zijn van de aan- durend wordt geüpdatet, geeft gebruikers
µTorrent (uitgesproken als gesloten peers, hoeveel stukjes van het de mogelijkheid om de settings van het
'micro'-torrent, mu-torrent of torrent-bestand u inmiddels heeft ge- programma tot in de kleinste details aan
simpelweg you-torrent) wint de download en welke fouten er eventueel in te passen.
laatste tijd sterk aan populariteit het bestand gevonden zijn. Handig is het Op de website van Azureus beweren
onder fervente BitTorrent-gebruikers - en overzicht van de snelheid waarmee u aan de makers dat de applicatie geschikt is
wij begrijpen waarom. Het slechts 130 KB het downloaden bent. voor zowel beginnende als geavanceerde
grote programma bewijst dat het wel de- µTorrent biedt legio mogelijkheden gebruikers, maar de nogal onoverzichte-
gelijk mogelijk is om een talloze mogelijk- om het programma aan te passen naar uw lijke interface zou beginners in de wereld
heden in een kleine behuizing te stoppen. persoonlijke voorkeuren. Hierbij staat ge- van torrents kunnen afschrikken. Het
Opvallend is dat uTorrent geen instal- bruiksgemak voorop. Een simpele rechter- algemene overzichtsscherm lijkt simpel
latie vereist. U zet de volledige applicatie muisklik op een specifieke torrent geeft u genoeg, met twee vensters waarvan de
simpelweg als exe-bestand op uw harde de mogelijkheid om diverse eigenschappen, bovenste laat zien welke torrents u aan
schijf. zoals snelheid en bandbreedte-gebruik, het downloaden bent - en de onderste
µTorrent is speciaal ontwikkeld om aan te passen. Wie de applicatie volledig welke bestanden u aanbiedt (als seed). Pas
uw systeem zo weinig mogelijk te be- wil finetunen kan terecht in het optie- als u kiest voor 'details' (rechtermuisklik)
lasten (de makers beweren zelfs dat het menu, waar u een groot aantal zaken kunt ziet u hoeveel opties het programma in
programma draait op een 486-computer), instellen (variërend van uploadlimieten tot huis heeft. Overzichten van downloadsnel-
terwijl u toch gebruik kunt maken van de de gebruikte poort). Het programma be- heden, bandbreedtegebruik en zelfs een
vele features die grotere clients als Azu- schikt zelfs over een scheduler, waarmee vernuftige grafische weergave van de
reus en BitComet bieden. Dit betekent u per dag kunt aangeven hoeveel band- actieve zwerm per torrent staan onder
dat u het programma rustig op de achter- breedte er gebruikt mag worden. diverse tabs tot uw beschikking.
Het slechts 130 KB grote µTonent bewijst dat het we/ degelijk mogelijk
is om een talloze mogelijkheden in een kleine behuizing te stoppen.
Via een recent ontwikkelde plugin is BITTORRENT CLIENT 4.4.1 te bepalen en een link naar de eerder ge-
het tevens mogelijk om aan de hand van In het licht van de tientallen geavanceerde noemde BitTorrent Search Engine.
landenvlaggen te zien welke nationaliteit BitTorrent-clients die vrijelijk beschikbaar In het taakbalk-menu zijn slechts de
de diverse seeds en leechers uit de zwerm zijn op internet, zou je bijna denken dat meest broodnodige settings aan te passen,
hebben. de originele client inmiddels te verwaar- maar we verwachten dat de gemiddelde
Via de taakbalk bovenin het scherm lozen valt. Niets is echter minder waar. BitTorrent-gebruiker er meer dan genoeg
kunt u in diverse menu's nagenoeg alle Geprogrammeerd en geüpdatet door de aan zal hebben. In tegenstelling tot bij-
instellingen van Azureus wijzigen. Dit is bedenker van het BitTorrent-protocol, voorbeeld Azureus of BitComet is het niet
vooral handig voor geavanceerde gebrui- kan deze applicatie gezien worden als de mogelijk om de beschikbare bandbreedte
kers, die grote hoeveelheden torrents Google onder de BitTorrent-clients. Een voor individuele torrents aan te passen,
downloaden en bijvoorbeeld precies wil- simpel en overzichtelijk scherm, beperkte maar de BitTorrent-client geeft u wel de
len aangeven hoeveel bandbreedte per maar wel belangrijke instellingsopties en mogelijkheid om de totale up- en down-
torrent gebruikt mag worden. Ook het een directe link naar de BitTorrent Search loadsnelheid in te stellen. Daarnaast kunt
cache-geheugen dat door Azureus gebruikt Engine, maken van deze client een niet te u aangeven hoe lang u bepaalde torrents
wordt, kan ingesteld worden en u heeft de onderschatten deelnemer aan onze verge- wilt blijven 'seeden' als ze eenmaal binnen
mogelijkheid om een lijst te maken met lijkende test. zijn. Dit is met name handig om mensen
ip-adressen die u toegang verleent tot uw Op de officiële website van de met een lage upload-ratio, ofwel 'leechers',
pc of wenst te blokkeren. originele BitTorrent-client wordt de ver- uit te sluiten van uw 'seeding'.
Het zijn echter de plugins die Azureus gelijking met Google nog eens benadrukt.
maken tot wat het is. Wie bereid is de tijd De bezoeker wordt begroet door een Voor wie van plan is zijn eerste stappen
te nemen om daarmee te experimenteren, simpel wit scherm met daarop het (inmid- te zetten in de wereld van torrents, biedt
zal ongetwijfeld 'verkikkerd' raken op dit dels hernieuwde) logo van BitTorrent, wat de originele BitTorrent-client genoeg
uiterst flexibele programma. links naar informatie over de applicatie, mogelijkheden om bekend te raken met
Populaire plugins zijn onder meer een de mogelijkheid om het programma te deze vorm van p2p-bestandsuitwisseling.
RSS Feed Scanner, die automatisch bepaal- downloaden en een simpel zoekveld. Vol- Een 'upgrade' naar een andere, meer ge-
de torrents downloadt als ze beschikbaar gens Cohen zijn met de door hem ontwik- avanceerde, client is immers zo gemaakt.
komen, en een handige service die u een kelde zoekmachine enkel legale torrents Het programma is overigens geschre-
email stuurt zodra een specifieke down- te vinden. Hij heeft daarvoor zelfs een ven in Java en vereist dan ook JRE (Java
load gereed is. overeenkomst gesloten met de MPAA, de Runtime Environment) versie 1.5 om te
Amerikaanse organisatie die opkomt voor kunnen draaien.
Wie de Azureus-client installeert auteursrechtelijk beschermd werk in de www.bittorrent.com
zal snel merken dat de programmeurs filmbranche.
meer aandacht hebben besteed aan het Beschikbaar voor zowel Windows,
implementeren van plugins en opties Max OS X als Linux, biedt deze dient alle SHAREAZA 2.2.1.0
dan aan overzichtelijkheid - en daarmee mogelijkheden die een doorsnee gebrui- Geroemd door veel doorsnee gebrui-
ook gebruiksvriendelijkheid. Als u graag ker van een dergelijke cliënt mag verwach- kers vanwege de talloze mogelijkheden,
al uw down- en uploads volledig onder ten. De interface is simpel en bestaat uit verguisd door veel ervaren downloaders
controle heeft, dan is dit dé cliënt bij een grote balk die de voortgang van een - Shareaza is een 'love it or hate it' Bit-
uitstek. download laat zien, een handige schuifbalk Torrent-client. Op de officiële site van het
azureus.sourceforge.net waarmee de maximale uploadsnelheid is programma wordt ons met nogal schreeu-
Geprogrammeerd door de bedenker van het BitTorrent-protocol, kan Shareaza lijkt op het eerste gezicht een handige alles-in-één oplossing,
BitTorrent Client gezien worden als de Google onder de BitTorrent-clients maar er zitten wel enkele haken en ogen aan.
werige aanprijzingen verteld dat dit de Shareaza specifiek gezocht naar torrent- TURBO TORRENT 1.1.2
enige p2p-client is die we nog nodig zullen bestanden. Hierbij kwam één van de bot- Het heeft ons wat moeite gekost om
hebben. Shareaza maakt gebruik van maar tlenecks van het programma direct om de de relatie - en de verschillen - te vinden
liefst vier p2p-netwerken, te weten EDon- hoek kijken; in tegenstelling tot de meeste tussen Turbo Torrent en TurboBT. De web-
key 2000, Gnutella, Gnutella2 en uiteraard andere clients zijn in Shareaza slechts sites van deze clients lijken in grote mate
BitTorrent. De client lijkt op het eerste maximaal tien actieve torrents toegestaan. op elkaar en de namen doen vermoeden
gezicht een handige alles-in-één oplossing, En dat is slecht nieuws voor fervente ge- dat we hier op z'n minst met een upgra-
maar er zitten wel enkele haken en ogen bruikers van het BitTorrent-netwerk. Een de te maken hebben. Omdat de laatste
aan. uitleg voor deze beperking konden we op versie van TurboBT uitgebracht werd in
De laatste versie van Shareaza kan de site van Shareaza zo snel niet vinden, 2003 en de laatste release van Turbo Tor-
gedownload worden als installatiebestand maar we hebben het idee dat de makers rent eind vorig jaar plaatsvond, kozen we
van een behoorlijke 3,15 MB. Dat is nogal zoveel mogelijk bandbreedte per individu- ervoor deze laatste cliënt te installeren en
wat in vergelijking met de schamele 130 ele gebruiker beschikbaar willen houden te testen.
KB die µTorrent groot is, maar Shareaza is voor de Gnutella- en Edonkey-transfers. Net als µTorrent belooft TurboTorrent
dan ook méér dan alleen een BitTorrent- Shareaza biedt de gebruiker veel razendsnelle downloads tegen een absoluut
client. Eenmaal uitgepakt en geïnstalleerd, mogelijkheden om het programma naar minimum aan cpu- en geheugengebruik.
lijkt het programma meer op het voor eigen wens aan te passen - inclusief het We leggen hierbij de nadruk op 'belooft',
veel mensen vertrouwde KaZaA of Edon- skinnen van de applicatie. Handig is de want al tijdens het downloaden van het
key2000, dan op een willekeurige andere ingebouwde mediaspeler, die - in tegen- 3,35 MB grote installatiebestand kregen
BitTorrent-client. Dit kan, afhankelijk van stelling tot bijvoorbeeld Windows Media we het vermoeden dat deze client ons
uw persoonlijke voorkeur, een positieve Player - in staat is om fragmenten van systeem een stuk zwaarder zou belasten
of negatieve eigenschap zijn. gedeeltelijk gedownloade bestanden af te dan het economisch opererende µTorrent.
Shareaza werkt vrij recht-toe-recht- spelen. Onze vermoedens werden bevestigd toen
aan. In het opvallende startscherm kan Bijzonder praktisch is de collectie- we tijdens het draaien van Turbo Torrent
een zoekopdracht gegeven worden, waar- functie, waarmee u verschillende bestan- onder Windows Taakbeheer keken hoe-
bij u specifiek kunt zoeken naar bepaalde den kunt groeperen om deze later als één veel geheugen de client tussen de andere
mediatypes. Shareaza zoekt vervolgens in geheel te downloaden. applicaties verbruikte.
de vier aangesloten netwerken en toont Ondanks de iets te grote belasting op
een lijst met beschikbare bestanden die Omdat Shareaza door voornamelijk het systeem, doet Turbo Torrent z'n werk
aan de zoektermen voldoen. U hoeft niet ervaren BitTorrent-gebruikers gezien als BitTorrent-client zeer behoorlijk. Het
langer moeilijk te doen met het ope- wordt als een zogenaamde 'leecher- algemene transferscherm is simpel en
nen van verschillende programma's om client' (waarmee mensen makkelijk overzichtelijk en voorzien van enkele tabs
specifieke p2p-netwerken raad te plegen; kunnen downloaden, zonder te hoeven die gedetailleerde informatie verschaffen
een simpele dubbelklik op het gewenste uploaden), wordt de cliënt door sommige over specifieke down- en uploads. Het
bestand is genoeg voor Shareaza om de torrent-trackersites geweerd. Dit geldt programma biedt verder de optie om te
download - van welk netwerk dan ook - overigens soms ook voor Azureus en grasduiken in diverse zoekmachines, waar-
te beginnen. BitComet. Desalniettemin is Shareaza onder Google, TorrentSpy en BT Bot. Han-
Omdat we in deze test BitTorrent-cli- een vrij complete BitTorrent-client. dig is de grote knop Stats, waarmee het
ents - en dus geen andere p2p-applicaties shareaza.sourceforge.net verloop van de down- en uploads in een
- met elkaar vergelijken, hebben we in grafisch overzicht duidelijk wordt gemaakt.
Ondanks de iets te grote belasting op het systeem, doet Turbo Torrent BitTornado gaat ook door het leven onder de illustere naam 'The
z'n werk als BitTorent-client zeer behoorlijk. ShadOw's Experimental BitTorrent Client'.
Verschillende instellingen zijn in het confi- de noodzakelijke informatie over snelheid, functionaliteit voorop bij BitPump. Het
guratiemenu aan te passen. Zo uitgebreid aangesloten peers en uw upload/down- Windows-programma komt in een klein
als Azureus is het allemaal niet, maar de load-ratio. Helemaal onderin het scherm pakketje van slechts 430 KB, wat het
mogelijkheden voldoen. Bijzonder handig kunt u een aantal settings met betrekking direct tot een geduchte concurrent van
is de 'client spoofing' -optie.die een tracker tot uploadsnelheid en het maximum aantal onze favoriete client µTorrent maakt.
kan vertellen dat u niet met Turbo Torrent, uploads regelen. Met name beginnende BitTor-
maar bijvoorbeeld met BitTorrent down- In tegenstelling tot de nieuwste ver- rent-gebruikers vinden in BitPump een
loadt. Dit kan een uitkomst zijn als u een sie van de originele BitTorrent-client (en krachtige, overzichtelijke en gebruiksvrien-
torrent wilt downloaden van een site die nagenoeg alle andere clients) kan BitTor- delijke client. De interface is sober, maar
Turbo Torrent als dient heeft geweerd. nado helaas niet meerdere torrents in het- biedt wel meer informatie dan wordt
zelfde scherm verwerken. Wie graag het aangeboden in bijvoorbeeld BitTornado
Turbo Torrent kwijt zich redelijk goed overzicht houdt op de voortgang van zijn of de originele BitTorrent-client. Zeker
van zijn taak, maar biedt niet zoveel op- torrent-downloads, zou zich hier danig aan als gekozen wordt voor de 'advanced
ties als zijn concurrenten is behoorlijk kunnen storen. Mensen die echter voor het view', waarin per torrent vrij uitgebreide
processorintensief. eerst met torrents willen experimenteren gegevens worden getoond over het aan-
www.turbotorrent.com zullen hier waarschijnlijk geen boodschap tal aangesloten peers, voortgang van de
aan hebben. Voor hen is BitTornado een down- en upload en meer. Veel van deze
meer dan prima introductie in de wereld items gaan vergezeld van handige grafische
BITTORNADO 0.3.7 van BitTorrent. overzichten.
Gebaseerd op Cohens originele Bit- Opvallend is dat BitPump, net als Bit-
Torrent-client, gaat BitTornado ook door BitTornado is een prima en stabiele Tornado, een nieuw scherm opent voor
het leven onder de illustere naam 'The cliënt. Althans, zo lang u het bij de 0.3.7- elk afzonderlijk torrent-bestand. Sommige
ShadOw's Experimental BitTorrent Client'. release houdt. Inmiddels heeft de pro- mensen zullen dit een plezierige werkwijze
Hoewel deze naam een spannender pro- grammeur een experimentele versie vinden, anderen zien hun verschillende
gramma doet vermoeden dan het uitein- (0.3.14a) op zijn site gezet, maar u doet torrent-downloads graag netjes onder
delijk blijkt te zijn, is BitTornado toch een er goed aan om deze nog even links te elkaar in één scherm. Voor meer ervaren
simpele maar effectieve client. laten liggen. gebruikers die veelvuldig grote hoeveel-
De laatste stabiele release van BitTor- www.bittornado.com heden torrents willen downloaden, biedt
nado kan in een ongeveer 3,3 MB grote in- BitPump overigens wel een overzichtelijke
stallatiefile gedownload worden. Eenmaal filemanager interface, waarmee de status
geïnstalleerd valt direct de gelijkenis met BITPUMP 1.0 van meerdere downloads in de gaten ge-
de originele BitTorrent-client op. Net als in Nog zo'n handige, compacte en overzich- houden kan worden.
dat programma bestaat het hoofdscherm telijke BitTorrent-client; BitPump is een In de configuratieapplicatie van Bit-
van BitTornado uit een drietal overzich- onlangs uitgebrachte applicatie, gepro- Pump kan daarnaast een grote hoeveel-
telijke elementen. Een grote balk bovenin grammeerd en uitgebracht door AnalogX heid opties naar wens ingesteld worden;
de GUI laat de voortgang van een speci- - waar al eerder zeer nuttige en gebruiks- van eventuele automatische configuratie
fieke download zien. Daaronder vindt u vriendelijke software vandaan is gekomen van uw firewall tot een volledige lijst met
(zoals AnalogX Simple Server en AnalogX ip-connecties en andere technische de-
Caller ID). Net als bij de meeste andere tails. De doorsnee gebruiker van BitPump
programma's van AnalogX staat gemak en hoeft hier echter niet eens in te kijken.
BitPump is een compacte en overzichtelijke BitTorrent-client. BitComet zal vooral bij gevorderde gebruikers in de smaak vallen.
Het programma zelf is zo intuïtief en een- downloadt en de precieze locatie van de Client' aan zijn applicatie verbindt, lijkt zo
voudig te gebruiken dat het met een sim- peers in de zwerm tot de mogelijkheid om op het eerste gezicht maar weinig ver-
pele muisklik de volledige transfer van een met deze peers te chatten. De linkerkant trouwen te hebben in zijn product. Toch
bestand op zich neemt. U hoeft enkel even van de interface is gereserveerd voor uit- hebben de makers van ABC alle reden
te wachten tot het bestand binnen is. gebreide zoekmogelijkheden. om trots te zijn op hun snelle, krachtige
Of u nu wilt zoeken via één van de en vooral ook gebruiksvriendelijke Bit-
We kunnen kort zijn: BitPump is vooraf ingestelde torrent-zoekmachines, Torrent-client.
krachtige, overzichtelijke en gebruiks- of u liever gebruik maakt van de inge- Gebaseerd op BitTornado (dat op zijn
vriendelijke dient, waar vooral begin- bouwde browser; met BitComet heeft u beurt gebaseerd is op de originele BitTor-
nende downloaders goed mee uit de alles in handen om torrents te vinden en rent-client van Bram Cohen) biedt ABC
voeten kunnen. te downloaden. voldoende functies en instellingsopties om
www.analogx.com Zoals verwacht mag worden van een zowel beginnende als meer ervaren ge-
dergelijk uitgebreid programma, biedt Bit- bruikers tevreden te stellen.
Comet legio mogelijkheden om instellin- In tegenstelling tot BitTornado is het in
BITCOMET VERSIE 0.61 gen volledig naar eigen voorkeur aan te ABC wél mogelijk om meerdere torrent-
Uitgebreide instellingsmogelijkheden en passen. Naast het instellen van limieten downloads in één overzichtelijk scherm
handige zoekopties maken van BitComet voor up- en downloadsnelheden, kunt u te beheren. Het programma biedt zelfs
een client die vooral bij gevorderde in het configuratiescherm terecht voor de mogelijkheid om actieve downloads
gebruikers in de smaak zal vallen. Het het aanpassen van uw firewall- en router- te rangschikken op prioriteit. Een andere
Windows-programma lijkt op het eer- settings, het tijdelijk of permanent blokke- verbetering ten opzichte van BitTornado
ste gezicht nogal onoverzichtelijk, maar ren van ip-adressen en het optimaliseren is de toevoeging van een zogenaamde Up-
wie enigszins bekend is in de wereld van van uw bandbreedte-gebruik. load Rate Manager (URM). Dit systeem
torrent-downloads, zal zich al snel thuis BitComet komt bovendien met een zorgt ervoor dat torrents automatisch uit
voelen in de BitComet-interface. aantal innovatieve features. Zo maakt de wachtrij (queue) worden geforceerd
Wie er niet voor terugschrikt om het programma gebruik van 'intelligent als er te weinig upload-activiteit wordt
handmatig netwerk en firewall-instellingen disk cache', waarmee eventuele schade geconstateerd. Dit garandeert maximale
te tweaken, zal met BitComet ook razend- aan de harde schijf voorkomen kan wor- snelheid voor de overige torrents die u
snelle downloads verkrijgen. Zelfs voor den bij downloadsnelheden van boven de aan het downloaden bent.
meerdere torrents tegelijk. 500KB/s. Verder kunnen videobestanden De interface van ABC is simpel maar
Na installatie van de ongeveer 2,8 MB al tijdens het downloaden (gedeeltelijk) doeltreffend. Het belangrijkste scherm
grote applicatie, laat BitComet meteen zijn bekeken worden en verloopt het resume- toont de actieve torrents, aangevuld met
ware gezicht zien; dit is een cliënt die graag ren van downloads (na bijvoorbeeld een informatie over downloadsnelheid, aange-
zoveel mogelijk informatie en opties aan crash) snel en vlekkeloos dankzij 'intelli- sloten peers en de tijd die nog resteert
de gebruiker toont.Als u een torrent laadt, gent hash scan'. tot de download volledig binnen is. In het
begint het downloaden automatisch en configuratiescherm zijn diverse opties naar
wordt u voorzien van vrij uitgebreide in- BitComet is bedoeld voor de gevor- wens af te stellen. Handig is vooral dat niet
formatie over het desbetreffende bestand. derde gebruikers en biedt een schat aan alleen de globale down- en uploadsnelheid
In het belangrijkste scherm bovenaan informatie, instelmogelijkheden en inno- is aan te passen, maar ook de snelheid van
vindt u gegevens over de voortgang en vatieve trucjes. de individuele actieve torrents.
snelheid van uw download, het aantal aan- www.bitcomet.com
gesloten peers en de tijd die resteert tot Met een behoorlijk overdadige grootte
het bestand volledig binnen is. Onder het van maar liefst 4,1MB is ABC nauwelijks
algemene torrent-scherm is uitgebreidere ABC (YET ANOTHER BIT- compact te noemen, maar de hoeveel-
informatie te vinden over uw specifieke TORRENT CLIENT) 3.1 heid aan features en instellingsmogelijk-
downloads; van de tracker waarvan u Wie de subtitel 'Nog Zo'n BitTorrent heden maken veel goed.
pingpong-abc.sourceforge.net
BURST! 3.1.0B
Ook Burst! is gebaseerd op Cohens
originele BitTorrent-client (en in zekere
mate ook op BitTornado). De program-
meur heeft naar eigen inzicht een aantal
nieuwe features aan de originele applica-
tie toegevoegd, waarbij hij de interface
volledig heeft vervangen.
Het resultaat is een client die minder
ABC is een snelle, krachtige en vooral gebruiksvriendelijke BitTorren-client. geheugen en cpu-kracht verbruikt dan
De snelheid waarmee via het BitTor- worden voor het verspreiden van legale sites en zoekmachines voor u opgesteld.
rent-protocol grote bestanden kunnen content - en dat gebeurt de laatste tijd
worden verspreid.heeft deze vorm van p2p- steeds meer. Zo wordt BitTorrent veelvuldig Let u er bij het experimenteren met
bestandsdeling bijzonder populair gemaakt gebruikt voor het distribueren van grote BitTorrent wel op dat u geen content
voor het uitwisselen van films, muziek- gamedemo's en werden vorig jaar de video- zonder toestemming van de copyright-
albums en complete softwarepakketten. dagboeken van Peter Jackson's King Kong houder downloadt of uploadt.
Meer dan eens vindt deze uitwisseling ook verspreid via het BitTorrent-netwerk.
plaats zonder toestemming van de copy- Het BitTorrent-protocol is zelf niet in staat Araditracker: www.araditracker.com
righthouders van het materiaal - en dat om torrent-bestanden te indexeren en het FileList: www.filelist.org
noemen we illegaal downloaden. Met name vinden van de gewenste bestanden kan Isohunt: www.isohunt.com
de entertainmentindustrie ziet het BitTor- een hele klus zijn als u niet weet waar u MegaNova: www.meganova.org
rent-protocol liever vandaag dan morgen moet zoeken. De meeste torrent-bestan- Mininova: www.mininova.org
verdwijnen en noemt het een waar broei- den worden aangeboden op zogenoemde Newnova: www.newnova.org
nest van piraterij. trackersites, die veelvuldig onder vuur liggen The Pirate Bay: www.thepiratebay.org
De realiteit van de situatie is echter dat van organisaties als de MPAA. Ook kunt u Torrent Portal: www.torrentportal.com
het BitTorrent-protocol en de ontwikkelde naar torrents zoeken met behulp van zoek- Torrent Spy: www.torrentspy.com
clients op zich niet illegaal zijn. Het machines die torrent-bestanden indexeren. BTEfnet: www.btefnet.net
systeem kan dus net zo goed gebruikt We hebben een lijst van populaire torrent-
HOE WE TESTEN
Voor dit dossier hebben we elke BitTorrent- aangezien de keuze hiervoor een kwestie stabiliteit van de diverse clients goed met
client beoordeeld op gebruikersgemak, van persoonlijke smaak is. Toch hebben we elkaar vergelijken.
snelheid, opties, instellingsmogelijkheden bij enkele clients op dit gebied een aan- De keuze voor de tien besproken speci-
en stabiliteit. Ook de grootte van de tekening moeten maken, omdat hun on- fieke BitTorrent-clients is gemaakt naar
verschillende clients is van invloed op overzichtelijkheid soms leidt tot minder aanleiding van hun populariteit op het
de eindbeoordeling, aangezien sommige gebruikersgemak. internet. Daarbij hebben we vooral ge-
applicaties (nodeloos) veel gebruikmaken In elk pakket hebben we drie torrent- keken naar de diversiteit tussen de pakket-
van beschikbare processor- en geheugen- bestanden geopend van gemiddeld 600 MB ten. De vergeleken clients bestrijken een
kracht. groot. Eén van de bestanden heeft veel zo breed mogelijk spectrum aan mogelijk-
De vormgeving en grafische interface van seeds, het andere iets minder en het laat- heden voor beginnende en ervaren BitTor-
de applicaties wegen minder zwaar door. ste bijna geen. Zo kunnen we de snelheid en rent-gebruikers.
met een supersnel en gelijksoortig note- Het chassis van de VAIO EAVIBE kantoorapplicaties gebruikt - bevestigen
book uit 2005 levert dat snelheidswinsten bestaat gedeeltelijk uit carbon en volgt de wat de Acer TravelMate 4674WLMi ons
tot zeventig procent op! Dit is een pres- gebruikelijke Sony-lijnen; de vormgeving reeds leerde: wat betreft gaming en batte-
tatiesprong die u bij dagelijks gebruik ook is even fraai als stevig, en we zijn blij met rijleven brengt het nieuwe Centrino Core
echt merkt; er zijn bijna geen wachttijden de knoppen om het scherm te vergrende- Duo-platform ons geen grote verbeterin-
meer als u tussen applicaties switcht of len of de draadloze adapters aan of uit te gen. [TB]
een processorintensieve taak op de ach- schakelen.
tergrond uitvoert. We vinden aan de zijkant een onge- De testresultaten zijn unaniem: de
We voeren tevens een gametest uit; bruikt luikje waarvan we vermoeden dat Intel Core Duo is een reusachtige stap
Intel claimt dat de Core Duo ook geschikt er een infrarode afstandsbediening in voorwaarts wanneer u veel applicaties
is voor moderne spelletjes. Maar hier past, en gaan vergeefs op zoek naar een naast elkaar gebruikt - we meten een
merken we dat de TravelMate met zijn kaartlezer anders dan de obligate Memory sprong van meer dan zestig procent!
Mobile Radeon X1400 zeker niet be- Stick-lezer. Jammer genoeg laat dit proto- Voor gamers lijkt de nieuwe processor
ter scoort dan wat we van dit grafische type ons op de testbank in de kou staan. weinig nieuws te bieden, en dit geldt ook
systeem verwachten. Het batterijleven, dat Ondanks herhaaldelijke pogingen slagen voor het batterijleven.
net boven de twee uur uitkomt, is erg mid- we er niet in om onze applicatietests fout- Prijs: 1.599 euro
delmatig. loos uit te voeren: we slaan deze tests dan www.acer.nl
ook over.
SONY VAIO EAVIBE De test op 3DMark05 en onze Prijs: nog niet bekend
Alles aan de VAIO EAVIBE ademt' proto- batterijtest - die ook een groot aantal www.sony.nl
type' uit, van de nepstickers tot de - onge-
twijfeld voorlopige - naam.Toch belooft dit
een uitstekend notebook te worden, op de
vleugels van een ruim 17-inch breedbeeld-
scherm dat aangestuurd wordt door de
nieuwe GeForceGo 7400 van nVidia. De SYSMARK 2004 OFFICE 199 fail 118
Core Duo-processor draait op 1,83 GHz SYSMARK 2004 MULTIMEDIA 288 fail 178
en krijgt tweemaal 512 MB RAM-geheu- 3DMARK05 (1.024 X 768) 1.689 1.639 3.510
gen, terwijl ook is voorzien in een 160-GB BATTERYMARK 2005 2:02 uur 2:15 uur 2:28 uur
harde schijf, een dvd-schrijver, Bluetooth Keuze van de redactie Notebooks september 2005
en zelfs een webcamera.
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 89
MOBIEL
MOTOROLA A780
SMARTPHONE WIJST DE WEG
Motorola heeft altijd al een vooruit- De A780 is desgewenst uit te breiden met
strevende en eigenzinnige visie ge- (prijzige) Transflash-geheugenkaartjes.
had op het begrip 'smartphone'. De We testen de Motorola A780 op zijn
nieuwe A780 is daar een schoolvoor- kwaliteiten als smartphone en als naviga- De A780 is
een smart-
beeld van. Maar zijn al die nieuwig- tiesysteem. Het apparaat beschikt over phone met
heden ook een verbetering? behoorlijke PIM-functies en is - ondanks de ingebouwd
De A780 is een forse 'flipfoon' met een afwezigheid van een toetsenbord - redelijk GPS-
navigatie-
groot touchscreen van 240 x 320 pixels, bruikbaar als tekstverwerker. De batterij systeem.
uitgerust met Bluetooth en gebaseerd op houdt het echter amper één dag uit en
een Linux-kern. De Motorola biedt quad- dat vinden we anno 2006 onaanvaardbaar.
band-compabiliteit, ondersteuning voor Als navigatieoplossing levert de A780 be-
EDGE en beschikt over een mp3-speler ter werk af; hij wordt geleverd met Euro-
en 1,3-megapixel camera. pese kaarten op straatniveau, waarvan u
De grote aantrekkingskracht is het telkens een selectie van uw computer naar
ingebouwde GPS-navigatiesysteem, waar- de smartphone moet verplaatsen - han-
mee deze smartphone zelfs meer biedt dig is anders.Wat betreft route-instructies
dan de gemiddelde pda. De A780 wordt en bediening werkt de A780 meer dan
erg volledig geleverd, met een inbouwset behoorlijk. [T.B.]
voor de auto, dubbele usb-lader en de
MotoSync-software waarmee u uw We zijn niet helemaal overtuigd van
bestanden synchroniseert en Office- en deze Motorola A780, die gehinderd Prijs: 499 euro
pdf-bestanden bekijkt. Een browser en wordt door een ontoereikende batterij www.motorola.nl
tekstverwerker zijn eveneens van de partij. en enkele ergonomische tegenvallers.
TOSHIBA TECRA S3
VEILIGE EN ZAKELIJKE NOTEBOOK
De Toshiba Tecra S3 is een zakelijk wordt aangestuurd door een GeForce Go wordt stilgezet. Storend is dit echter niet,
notebook, waarbij de nadruk ligt op 6600-chipset. Deze grafische combinatie aangezien deze korte onderbreking geen
bescherming van uw gegevens. draait op een Mobile Intel Pentium M740 merkbare vertraging oplevert.
De Toshiba bevat een interessante mix van (1733 MHz)-processor met 512 MB ram. De Tecra S3 is meer dan alleen een
componenten. Het 15-inch beeldscherm Hoewel 512 MB wat aan de krappe kant zakelijke machine. Het scherm is groot
is, wordt dit goedgemaakt door de 533 genoeg om een film op te bekijken en het
De Toshiba MHz-kloksnelheid van de DDR2-modules. batterijleven is alleszins redelijk. Toshiba
Tecra S3 De Tecra S3 is verder voorzien van een voorziet de Tecra S3 van Windows XP
is voor-
ingebouwde gigabit ethernetaansluiting en Professional, wat praktisch is voor een
zien van
een een draadloos 802.11/g-netwerk. zakelijke omgeving, Microsoft Works 8,
vinger- Om uw gegevens te beveiligen, is de Microsoft Office Onenote 2003 en een
afdruk-
notebook voorzien van een vingerafdruk- trialversie (30 dagen) van McAfee Virus-
scanner.
scanner, die gekoppeld is aan een digitale Scan.
'kluis'. Deze kluis is alleen te benaderen Om cd's en dvd's te branden, kunt u
met behulp van uw vingerafdruk. gebruikmaken van RecordNow! van Sonic
De Toshiba is bestand tegen een Solutions. Dvd's worden afgespeeld met
stootje; bij een harde klap of het schud- InterVideo WinDVD. [M.C.]
den van de laptop wordt de harde schijf
geblokkeerd. Dit systeem werkt in de Als geheel levert Toshiba met deTecra
praktijk erg goed, hoewel er zelfs S3 een interessante mix van hardware en
al bij enthousiast typen software, waarmee u veilig op pad kunt.
een waarschuwing ver- Prijs: 1546 euro
schijnt en de harde schijf www.toshiba.nl
uit veiligheidsoverwegingen
CANON EOS 5D
Het belangrijkste onderdeel van de EOS
5D is de full-frame beeldsensor. Full-frame
betekent in deze context: even groot als
een 35-mm negatief, met name 36 x 24
mm. Daardoor introduceert de EOS 5D
geen vergroting van de brandpuntsafstand;
uw 24-mm groothoeklens blijft netjes een
24-mm lens. Dat is dus goed nieuws voor Het menu bedient u
wie vaak met groothoek werkt - met na- met een scrollwieltje.
me landschaps- en architectuurfotografen.
Bestaande telelenzen blijven echter
'beperkt' tot hun reële brandpuntsafstand
- u krijgt geen gratis 1,5x zoomfactor, zoals
bij de EOS 350D of EOS 20D het geval is.
De beeldsensor is een CMOS-chip zoals Canons D20 of de Nikon D200. stijlen die u downloadt van de Canon-
met 13,3 miljoen fotodiodes, waarvan er Het standaard gevoeligheidsbereik website, zoals Nostalgia (met lage kleur-
12,7 miljoen effectief gebruikt worden. van de camera loopt van het equivalent verzadiging, zoals op oude foto's het geval
Dat levert digitale foto's op met maximaal van 100 ISO tot 1.600 ISO. Optioneel kan is) en Twilight (meer paars in de lucht). Bij
4.368 x 2.912 pixels. Met de vuistregel dat dat uitgebreid worden tot ISO 50 en ISO de testresultaten vermelden we alleen de
u 100 pixels per gedrukte cm nodig heeft, 3.200. De witbalansregeling werkt auto- kleurafwijking met de preset Standard -
volstaat deze resolutie voor haarscherpe matisch, op basis van presets, op basis van die al bij al erg beperkt is. Bij het gebruik
afdrukken tot ruwweg 45 x 30 centime- de kleurtemperatuur (2.800 tot 10.000 van groothoeklenzen in combinatie met
ter. De foto's worden opgeslagen in jpeg- Kelvin) of handmatig. Bij die laatste een groot diafragma duikt bij de EOS 5D
of raw-formaat - of beide. De camera methode moet u een grijskaart foto- vignettering op - de hoeken van het beeld
werkt automatisch, in programmastand of graferen en die foto inladen in het zijn merkbaar donkerder. Dat is een pro-
(semi-)handmatig. witbalansmenu. Deze methode is wat om- bleem waarvan digitale reflexcamera's met
Aan de achterzijde bevindt zich een slachtig, maar heeft als voordeel dat u de brandpuntsafstandsvergroting geen last
helder led-schermpje van 2,5 inch diago- grijskaartfoto als referentie behoudt. hebben, omdat zijn alleen het centrum van
naal, dat u gebruikt om de menu's in te De EOS 5D gebruikt Canons Multi- de lens gebruiken. Door de lensopening
stellen en de gemaakte opnames te be- Basis TTL-focussysteem met negen één of twee stops kleiner te maken, ver-
kijken. Voor fotografische instellingen zijn selecteerbare, in ruitvorm geordende dwijnt dit probleem. Tot en met ISO 800
er knoppen en draaiwieltjes; de menu's focuspunten. Daarbij komen nog zes niet- zijn onze opnames ruisvrij, maar aan ISO
worden bediend met het typische Canon- selecteerbare focuspunten in het centrum 1.600 is de ruis prominent aanwezig.
scrollwiel. Bovenaan de camera zit nog van het beeld. In onze test (met een stan-
een monochroom infoschermpje waarop daard zoomlens van Canon) focust de Met de EOS 5D brengt Canon de prijs
instellingen zoals witbalans, sluitertijd, EOS 5D snel en accuraat, ook in slechte van een full-frame camera naar beneden
diafragma en belichtingscompensatie lichtomstandigheden. - al kunnen we moeilijk van een 'betaal-
getoond worden. De optische zoe- De EOS 5D werkt met'Picture Styles', bare' camera spreken. Hij levert echter
ker toont 96 procent van het beeld dat een set parameters die kleurtoon, ver- prima resultaten, af al moet u wel reke-
door de lens valt - dit is een verschil met zadiging en contrast regelen. Standaard ning houden met vignettering bij open
Canons professionele EOS IDs-reeks, vinden we in dit menu de presets Standard, diafragma.
waar de zoeker 100 procent van het beeld Portrait, Landscape, Neutral, en Faithful Prijs: 3.349 (body)
dekt. De zoeker is groter en wat helderder (voor de meest accurate kleurreproduc- www.canon.nl
dan die op camera's met een APS-sensor, tie). Dit vijftal kan aangevuld worden met
NIKON D200
Voor de D200, de langverwachte opvol-
ger van de D100, koos Nikon een 10,2- De Nikon D200 kreeg
megapixel sensor in het vertrouwde een ingebouwde flitser
Nikon DX-formaat van 1 4 x 1 6 mm. Dat mee.
betekent dat de effectieve brandpuntsaf-
stand van uw lenzen met 1,5x vergroot
wordt, zodat een 18-70 mm lens eigenlijk
als een 27-105 mm lens werkt. De maxi-
male beeldgrootte bedraagt 3.872 x 2.592
pixels, wat ruim volstaat voor afdrukken
tot 39 x 26 cm (gerekend met 100 pixels
per centimeter). De camera bewaart
foto's als jpeg, raw of beide tegelijk.
Net als de EOS 5D kreeg de D200
een lcd-schermpje van 2,5 inch diagonaal
mee. De heldere, optische zoeker dekt
95 procent van het effectieve beeld (ver-
gelijkbaar met de 96 procent van de EOS
5D), en toont net als de EOS 5D heel be-
knopt de fotografische instellingen. Op het
statusvenstertje aan de bovenkant van de
camera zijn deze uitgebreid te bekijken.
De instellingen en opnamemodi worden In de D200 schuilt
meestal bediend met aparte knoppen een CCD-sensor in
DX-formaat
en twee draaiwieltjes. De cameramenu's
zijn bijzonder uitgebreid; er is een handig
Recent settings-submenu waarin u recent
gewijzigde instellingen terugvindt, zodat
u die niet telkens in de menu's hoeft te
duiken.
De camera werkt in programmastand, drie geheugenposities opslaan. Het Multi- 800 zijn zonder meer bruikbaar, terwijl
met voorkeuze van sluitertijd of diafragma, CAM 1000-autofocussysteem gebruikt elf vanaf ISO 1.600 de ruis zichtbaar wordt.
of volledig handmatig. Bij opeenvolgende te selecteren focuspunten in een ruitvorm. In het menu heeft u de keuze uit lage,
opnames is de D200 sneller dan de EOS Het werkt in onze tests snel en accuraat. normale, hoge of geen ruisonderdrukking,
5D: hij komt op 5 frames per seconde In tegenstelling tot de EOS 5D kreeg zodat u de optimale balans kunt vinden
tegen 3 fps voor de EOS 5D. U kunt maxi- de D200 wel een ingebouwde flitser mee tussen scherpte en ruis. [E.D.]
maal 22 opeenvolgende raw-opnamen - handig als u een invulflits wilt gebruiken.
maken (17 voor de EOS 5D). Als bonus de flits ook gebruiken om een Met de D200 brengt Nikon techno-
De gevoeligheid is instelbaar van ISO externe flitser van Nikon (SB-600 en SB- logie uit zijn topcamera's binnen het
100 tot ISO 1.600, met een boost-instelling 800) draadloos aan te sturen. bereik van de fotoliefhebber. Het is een
die het equivalent van ISO 2.000, 2.500 of De ISO-waarden zijn in te stellen met camera met een veel steilere leercurve
3.200 gebruikt. De witbalans werkt hand- intervallen van 1/3 LW, van ISO 100 tot dan de D70 of D50, maar de resultaten
matig, aan de hand van presets of op basis aan het equivalent van ISO 3.200. Ondanks mogen gezien worden.
van de kleurtemperatuur (2.500 tot 10.000 de kleinere sensor (en dus kleinere foto- Prijs: 1.699 euro (body)
Keivin). Daarbij meet u de witbalans met diodes) produceert de D200 even weinig www.nikon.nl
een grijskaart; u kunt de meting in één van ruis als de EOS 5D- opnames tot aan ISO
DRAADLOZE HISPEED-ROUTERS
DRAADLOOS NETWERK
OP TOPSNELHEID
VERSCHILLENDE 802.11-SMAKEN
Vanwege redenen die ons bevattingsvermogen overstijgen, wordt de
originele IEEE 802.11-classificatie nog steeds gehanteerd voor de naam-
geving van de verschillende standaarden. Vrijwel alle HiSpeed-produc-
ten zijn gebaseerd op de 802.11g-standaard, die in zijn officiële vorm
een transfersnelheid van 54 Mbps belooft - in de praktijk ongeveer
de helft. Dat is inderdaad vijf keer sneller dan zijn voorganger, IEEE
802.11b, die 4 tot 6 Mbps verwerkt. Bovendien biedt de g-standaard
betere beveiliging en is hij - in Mixed Mode - compatibel met bestaande
802.11b-apparaten. Let op dat een 802.11g-apparaat in Mixed Mode
maximaal 18 Mbps haalt. Maar wat uw behoeften ook zijn, 802.11g is
de minimale standaard waarvoor u moet kiezen.
Een groot aantal producenten ontwikkelt producten die ver-
der gaan dan de originele standaarden. Onder de noemer 'Enhanced
802.11g' vinden we een reeks producten terug die gebruikmaken van
technologieën als frame-bursting, fast-frames en bijkomende compres-
sie om hogere snelheden te bereiken. De gemiddelde snelheidswinst
zit tussen twintig en dertig procent, met pieken van 28 Mbps in Mixed
Mode. Sommige apparaten gebruiken daarnaast een techniek die we
'channel-bonding' noemen, en waarbij twee niet-overlappende kana-
len in het 2,4-GHz spectrum ingezet worden. Dit leidt tot de ietwat
overmoedige claim van 'snelheden tot 108 Mbps', oftewel: 50 Mbps in
de praktijk en onder ideale omstandigheden. Deze apparaten zijn niet
compatibel met 802.11b- of andere 802.11g-apparaten.
maart 2 0 0 6 - PC MAGAZINE 95
DOSSIER DRAADLOZE ROUTERS
IEEE 802.11g is de standaard voor draadloze Super G claimt een dubbele transfersnelheid ten opzichte
netwerkapparatuur tot 54 Mbps. Het vormt tevens de basis van Standard G door meerdere kanalen te combineren.
voor alle Enhanced g-toestellen. Ook frame-bursting en compressie worden gebruikt.
MIMO
EDIMAX BR-6216MG
Drie antennes en het M-woord op de doos
- dit moet wel een MIMO-router zijn. We
vermelden dit expliciet, omdat deze appa-
raten zelden onder de grens van 100 euro
duiken; de BR-6216Mg is dus een koopje
te noemen. Alle basisfuncties zijn aanwe-
zig, maar daar komt u pas achter als u de
erg beperkte installatiewizard doorlopen
heeft en de General Setup afgerond. De
BR-6216Mg biedt een beperkte mate van
ouderlijk toezicht, waarmee u bepaalde
controle op afstand, port-forwarding en Keerzijde van deze volledige uitrusting websites kunt blokkeren.
url-blokkering. is dat u er diep voor in de portemon- Op onze testbank komt de BR-6216Mg
D-Link geniet een uitstekende repu- nee moet tasten: de Vigor 2800G is één beter tot z'n recht; het toestel haalt de
tatie als het op prestaties aankomt, maar van duurdere toestellen in deze test. Dat hoogste scores op alle tests tot tien
de DI-624 weet niet te overtuigen in onze laatste zou makkelijker te verteren zijn meter, hoewel de resultaten wat achter-
datatransfertests en gaat compleet de als deze DrayTek-oplossing ook nog eens blijven als we de afstand vergroten tot
mist in als we proberen videobestanden te superieure prestaties kon voorleggen, twintig en dertig meter.
streamen. Jammer, want verder is dit een maar de Vigor 2800G levert erg middel-
volledige en gebruiksvriendelijke gateway. matige scores af. Prijs: 89 euro
www.edimax.nl
Prijs: 86,39 euro Prijs: 209 euro
www.dlink.nl www.draytek.nl
ENHANCED G
DRAYTEK VIGOR 2800G
De Vigor 2800G is één van de meest volle-
dige draadloze routers in deze test. Naast
de standaard functies - zoals een zeer
uitgebreide firewall (door SurfControl)
en VPN-ondersteuning - biedt de router
extra's als afstandsbeheer, ondersteuning
voor ADSL2+, een usb-printserver, con-
tentfiltering en ouderlijk toezicht.
Prijs: 99 euro
www.netgear.nl
MIMO
NETGEAR WPN-824FS
De tweede inzending van NetGear is een
MIMO-router. Dergelijke routers worden
meestal uitgerust met een groot aantal aan
antennes, maar de WPN-824FS gebruikt
zeven interne antennes, met een opvallend
sobere vormgeving als resultaat. NetGear
claimt een superieur bereik dankzij de de
RangeMax-technologie. Net als de 108
MIMO ENHANCED G WGT-624FS is de MIMO-variant zeer ge-
LINKSYS SRX200 NETGEAR 108 WGT-624FS bruiksvriendelijk. DeWPN-824FS beschikt
WAG54GX2-EU De NetGear 108 WGT-624FS is echter over een aantal uitgebreidere
De installatiewizard van deze blauwgrijze een draadloze router voorzien mogelijkheden, zoals een dubbele firewall,
SRX200-router van LinkSys is bijzonder van snelle G-technologie. Het die vooral professionele gebruikers zullen
volledig en gebruiksvriendelijk - iedere apparaat kent een verfrissend aanspreken.
gebruiker kan hiermee zonder problemen
aan de slag. Handig is dat u met profielen
kunt werken.
NetGear 108 WGT-624FS
Tevens is het mogelijk te bepalen
welke clients op welk ogenblik van de dag
toegang krijgen tot het netwerk en zijn
bepaalde diensten (zoals chat-applicaties
en p2p-applicaties) te blokkeren.
Bij het opzetten van de testopstelling
gedraagt de SRX200 zich nogal wispelturig.
We verliezen voortdurend de verbinding
tussen de router en onze testnotebook
met LinkSys PC Card. De uiteindelijke
resultaten zijn goed, maar halen niet het
niveau van de andere MIMO-routers. De NetGear WPN-824FS
SRX200 blijft wel stabiel op grotere af-
standen.
Sitecom WL-153
ENHANCED G
SMC WBR-14T-G-EU
De WBR14T-G-EU beschikt over een in-
drukwekkendere naam dan behuizing, maar
dat zegt natuurlijk niets over de kwalitei-
ten van deze kleine draadloze router. Het
apparaat bevat alle standaardopties, zoals
een SPI-firewall, de mogelijkheid bepaalde
De WPN-824FS legt een grillig test- zouden we het toestel al willen afschrij- taken te plannen en bepaalde websites of
parcours af; de resultaten zijn minder goed ven, maar de prestaties van deze Philips- ip-adressen te blokkeren. De installatie is
dan de NetGear-router met Enhanced G, router vallen verrassend genoeg mee; de erg eenvoudig en in een oogwenk achter
en ook RangeMax lijkt niet echt veel bij datatests zijn behoorlijk en als u de afstand de rug. Gevorderde gebruikers kunnen
te dragen. binnen de perken houdt, vormt video geen vervolgens in de volledige interface meer
bezwaar. parameters naar hun hand te zetten.
Prijs: 189 euro Tijdens de tests valt de SMC-oplossing
www.netgear.nl Prijs: 60 euro niet bijzonder op - de resultaten zijn goed,
www.philips.nl maar niet opmerkelijk. Wanneer we de
speciale Super G-Dynamic Turbo-modus
ENHANCED G inschakelen, slagen we er in het bereik van
PHILIPS TURBO SNR6500 MIMO de WBR14T-G-EU met een tiental meter
De Turbo SNR6500 van Philips hoort SITECOM WL-153 uit te breiden.
eigenlijk niet in deze test thuis. Dit is in De laatste MIMO-inzending in
de eerste plaats een 'bereikvergroter' deze test komt van Sitecom. Prijs: 67,66 euro
(range-extender), maar doet tevens dienst De WL-153 is een robuust ap- www.smc.com
als draadloze router. De Turbo SNR6500 paraat met vier grote antennes.
ziet er fraai uit, maar al snel wordt
duidelijk dat Philips meer verstand heeft
van design dan van netwerken. Zo die-
nen we bij het wijzigen van een instelling
de router iedere keer te herstarten, wat SMC WBR-14T-G-EU
behoorlijk omslachtig is. Het aantal opties
is beperkt, en we slagen er niet in om de
Philips True Turbo Mode aan de praat te
krijgen. De verbinding die we krijgen, blijkt
onstabiel, al kunnen we dat meestal met
(wederom) een herstart oplossen. De
Turbo SNR6500 mist tot slot een aantal
basisfuncties, zoals VPN of port-mapping.
Na het bekijken van de specificaties
ENHANCED G
US ROBOTICS MAXG KIT 5472
US Robotics stuurde meerdere modellen
in voor deze test; we kiezen voor de MaxG
Kit 5742. Opmerkelijk is de ingebouwde
printserver - geen geringe prestatie gezien
het aantrekkelijke prijskaartje. Minder
handig is dat u de MaxG Kit 5472 alleen
op kabelmodems kunt gebruiken - afhan-
TopCom Scyr@cer WBR 7545G+
kelijk van het type router - en ondersteu-
ning voorVPN ontbreekt.
US Robotics laat het behoorlijk af-
weten in onze tests. Het is de enige kit
die meer dan twee minuten nodig heeft
om 100 MB aan bestanden door te sturen,
en ook de andere tests leveren teleurstel-
lende resultaten zien. Het streamen van
video is met de MaxG Kit 5742 nagenoeg
onmogelijk.
ENHANCED G
TOPCOM SKYR@CER WBR
7545G+
De Skyr@cerWBR 7545G+ lijkt een toe-
stel van dertien in een dozijn, maar Top-
Com heeft de router voorzien van een
aantal handige extra's. Zo biedt de WBR
7545G+ ondersteuning voor WPA met
een gedeelde sleutel en u kunt op alle
HOE WE TESTEN
Het is erg moeilijk om draadloze net- elke test WPA-encryptie in; dat vinden we
werkapparatuur aan vergelijkende test te de enige veilige optie voor een draadloos
onderwerpen. Om een goede vergelijking netwerk.We voeren al onze tests uit op vier
te kunnen maken, geldt namelijk dat alle afstanden: twee meter zonder obstakel ( I ) ,
relevante omstandigheden voor elk appa- tien meter met één tussendeur (2), twintig
raat identiek moeten zijn - iets dat zo goed meter met twee tussendeuren (3) en dertig
als onmogelijk is bij een draadloze verbin- meter met verschillende tussendeuren en
ding. Kleine veranderingen in de luchtvoch- muren (4).
tigheid, temperatuur of andere storingen Elke test wordt vijf maal uitgevoerd. We
kunnen het draadloze radioverkeer zwaar voeren twee synthetische tests uit, met Ix-
beïnvloeden. De enige oplossing: veel tests Chariot en Iperf, wat ons doorvoerwaarden
uitvoeren, goed op de omgeving letten en bij algemeen gebruik oplevert. Daarna ge-
de praktijk zo dicht mogelijk proberen te bruiken we Netstumbler om het maximale Router
benaderen. bereik 'Out-of-Sight' in kaart te brengen.
We concentreren ons in dit dossier Omdat we ook willen weten hoe zo'n set
weliswaar op draadloze routers, maar elke zich in de praktijk gedraagt, kopiëren we een controleren de compatibiliteit van elk appa-
fabrikant leverde een set inclusief PC Card reeks bestanden van 100 MB. Daarna probe- raat. Die laatste test levert overigens geen
of usb-stick - tussen deze twee nemen we ren we via datzelfde draadloze netwerk een verrassingen op.
geen verschillen meer waar. We sluiten reeks videobestanden te streamen; van een Op het einde van de rit proberen we niet te
de router aan op een speciaal opgesteld DivX-film met lage bitratio tot een volledige focussen op één bepaalde test, maar zoeken
netwerk en testen vervolgens de bijgele- dvd (met pieken van 8,9 Mbps). Ten slotte we naar toestellen die over de gehele lijn
verde adapter op een Dell Inspiron 6000 laten we elke router communiceren met de de beste en meest consequente resultaten
met Windows XP Pro. We schakelen voor CentrinoWiFi-adapter in onze notebook en halen.
µTorrent nestelt zich niet in uw Win- Completed-folder. Wijzigt u deze instel- uw router en zorg ervoor dat u een poort
dows-register, maakt geen map aan in uw lingen niet, dan zal µTorrent u bij iedere opent.
Program Files-folder en valt u geluk- download vragen op welke locatie u het
kig ook niet lastig met aanbiedingen van bestand wilt opslaan. STAP 3: INSTELLEN
derden.Wanneer u het programma wilt ge- Niet tevreden met de automatische instel-
bruiken, hoeft u enkel te dubbelklikken op STAP 2: OPTIMALISEREN lingen van de vorige stap? Klik dan in het
het µTorrent-icoon en u kunt van start. De standaardinstellingen van µTorrent taakbalk-menu onder 'Options' op 'Prefe-
zullen voor de meeste gebruikers goed rences' en selecteer links 'Network Op-
STAP 1: VOORBEREIDING genoeg zijn om meteen aan de slag te tions'. Hier kunt u de poort die µTorrent
Voordat u daadwerkelijk begint aan uw kunnen, maar wij willen toch nog en- gebruikt (willekeurig) instellen. µTorrent
ontdekkingsreis in de wereld van BitTor- kele instellingen optimaliseren. Om dit te biedt de mogelijkheid om dit poortnum-
rent, raden we u aan een tweetal nieuwe doen maken we gebruik van de handige mer iedere keer te wijzigen als het pro-
folders op uw harde schijf aan te maken. ingebouwde Network Wizzard. Klik op gramma opstart, zodat het voor eventuele
Eentje daarvan zal dienst doen als zoge- 'Options' en kies voor 'Speed Guide'. De hackers moeilijker wordt om gebruik te
heten 'harvest-folder', een map waarin Network Wizzard geeft u de mogelijkheid maken van de open poort. Bedenk dan
µTorrent de downloads zal opslaan. In de om uw down- en uploadsnelheden te tes- wel dat u in de meeste gevallen dit num-
andere folder plaatst u de bestanden die ten via de website van dslreports.com. mer iedere keer weer moet instellen in
uitgepakt en gereed zijn. Indien u op uw In het dropdownmenu 'Connection uw router.
harde schijf al folders als 'film', 'muziek' Type' kunt u aangeven met welke snelheid Onder 'Bandwith Limiting' kunt u
en 'games' heeft staan, kunt u deze een- u zich op internet begeeft. Door hier voor aangeven hoeveel up- en downloadsnel-
maal gedownloade bestanden natuurlijk een bepaalde modem / snelheid te kiezen, heid µTorrent maximaal mag gebruiken.
ook simpelweg daar kwijt. Waar het om veranderen automatisch bepaalde settings, Om optimale snelheden te verkrijgen, zult
gaat is dat uw harvest (en dus shared) zoals de uploadlimiet, het aantal upload- u enigszins moeten experimenteren met
folder niet vol blijft staan met gigabytes posities (slots) en het maximum aantal vooral de uploadlimiet.Als u deze namelijk
aan materiaal. connecties dat u per torrent toestaat. op 0 (unlimited) laat staan, is de kans groot
Open µTorrent en klik in de taakbalk Indien u achter een firewall zit, is het dat uw bandbreedte opgeslokt wordt door
op 'Options' en vervolgens op 'Preferen- belangrijk om een poort te openen die andere peers uit de zwerm - wat ten kos-
ces'. Het Settings-window wordt geopend, µTorrent kan gebruiken om peers met u te gaat van uw downloadsnelheid.
en u krijgt een grote hoeveelheid opties te verbinden. Als u dit niet doet, loopt u Als we aan de linkerkant klikken op
voorgeschoteld. We kiezen voor 'Fol- het risico op teleurstellende download- 'Torrent Options' kunnen we nog en-
der Options', waar we kunnen aangeven snelheden. µTorrent wijst automatisch een kele instellingen wijzigen die van invloed
op welke locaties µTorrent de gedown- poort toe, maar deze valt in het configu- kunnen zijn op de snelheid van het pro-
loade bestanden zal opslaan. In dit geval ratiescherm te wijzigen. In de Network gramma. Voor de gemiddelde gebruiker
zal het programma nieuwe downloads in Wizzard test u of de desbetreffende poort zullen de standaardwaarden prima werken,
de Shared-folder plaatsen en complete daadwerkelijk te bereiken is. Is dit niet het maar indien u merkt dat uw downloads
downloads automatisch verhuizen naar de geval, raadpleeg dan de documentatie van erg traag verlopen, dan kunt u hier enkele
instellingen aanpassen. In het bijzonder manier om de resultaten te presenteren, harde schijf opslaan, zodat u er (in het
wijzen we u op de 'Queue Settings', waar- maar feitelijk bevatten ze allemaal dezelfde geval van bijvoorbeeld een systeemcrash)
in u het maximum aantal actieve torrents informatie. U ziet de bestandsnamen, ge- later weer makkelijk bij kan om het op-
kunt aangeven. volgd door de categorie, de grootte van nieuw in µTorrent te openen.
het bestand en de 'gezondheid' van de
STAP 4: TORRENTS ZOEKEN torrent. Dit laatste houdt verband met de STAP 5: DOWNLOADEN
De belangrijkste instellingen zijn aangepast grootte van de zwerm en bepaalt in grote µTorrent heeft het torrent-bestand inmid-
en we kunnen beginnen met het inladen mate de beschikbaarheid van het desbe- dels geopend en is direct aan de slag ge-
van torrent-bestanden. Natuurlijk moeten treffende bestand. gaan met het verwerken van de download.
we deze bestanden eerst zien te vinden. U In het resultatenscherm wordt even- In het hoofdscherm kunt u de vorderingen
kunt hiervoor gebruikmaken van één van eens het aantal seeds (S) en peers (D) in nauwkeurig volgen. µTorrent verschaft u
de torrent-trackersites of zoekmachines de zwerm genoemd. De regel is: hoe meer in het bovenste gedeelte van het scherm
die we in het dossier BitTorrent hebben seeds, hoe 'gezonder' de zwerm en hoe informatie over onder meer het aantal
genoemd. Stel dat u zoek bent naar het sneller het bestand binnen zal zijn. aangesloten seeds en peers, de down- en
gratis besturingssysteem Redhat Fedora U klikt op het bestand met het hoog- uploadsnelheid, de tijd die naar schatting
Core. U surft dan naar bijvoorbeeld de ste aantal seeds (156 in dit geval) en be- nog resteert tot het bestand volledig bin-
website www.torrentspy.com en voert landt in een nieuw scherm met specifieke nen is en uw down/uploadratio.
een zoekopdracht in. Dit is ook recht- informatie over het torrent-bestand. Zo Uitgebreidere informatie is te vinden
streeks vanuit µTorrent mogelijk. Rechts kunt u lezen wie het bestand oorspron- onder de informatietabs aan de onderkant
bovenaan in het hoofdscherm kunt u in kelijk heeft geüpload, welke tracker eraan van het scherm. Interessant is in dit ge-
diverse trackersites en indexen zoeken. verbonden is en eventueel ook uit hoeveel val met name de tab 'Peers', waarin u de
µTorrent opent hiertoe een nieuw brow- losse bestanden de uiteindelijke download samenstelling van de zwerm kunt bekijken.
serwindow. bestaat. U ziet hier tevens de ip-adressen van de
TorrentSpy komt naar aanleiding van Klik op de knop 'Download Torrent' aangesloten peers, de client die zij ge-
de zoekopdracht met een aantal torrent- en kies ervoor om het bestand auto- bruiken, hoever hun download inmiddels
bestanden op de proppen, ledere tracker- matisch te laten openen met µTorrent. gevorderd is en hoe snel ze up- dan wel
site en zoekmachine heeft een eigen U kunt het torrent-bestand ook op uw downloaden.
WEDSTRIJDVOORWAARDEN:
De wedstrijd sluit op 21 maart 2006. Slechts één inzending per adres.
De winnaar wordt per e-mail op de hoogte gebracht. Over de uitslag
kan niet worden gecommuniceerd.
NATIVE SOFTWARE
De belangrijkste software is al native: Mac
OS X.Apple heeft al direct x86-versies van
OS X ontwikkeld, en vanaf versie 10.4.4
draait de officiële release native op Intel-
Macs. Ook de eigen iApps in versie '06
(iTunes, iPhoto, iMovie, iDVD, iWeb, Pages
en Keynote) zijn native. Voor Apple's profes-
sionele software (Final Cut Pro en Express,
Logic Pro en Express.Aperture) is het wachten tot maart.
Bij externe ontwikkelaars is de situatie minder roos-
kleurig - velen zijn duidelijk verrast door de snelheid waarmee nisatieproblemen constateren. De Front Row-interface reageert
Apple de nieuwe hardware uitbrengt. Belangrijke pakketten zo- eveneens veel sneller.
als Microsoft Office en Adobe Photoshop zijn nog niet aange-
past; QuarkExpress wel, maar alleen als bèta. Een groot aantal WINDOWS OP MAC?
kleinere ontwikkelaars heeft hun huiswerk al wel klaar. Nu er Intel-processors in de nieuwe Macs zitten, vragen velen
De aangepaste software wordt verspreid in een Universal zich af of Windows XP op deze iMac geïnstalleerd kan worden.
Binary-formaat. Dat bevat de code voor zowel de PowerPC- als Sommigen dromen zelfs al van een dual-boot systeem waarop
de Intel-versie. Wanneer u het programma opstart, controleert Mac OS X en Windows broederlijk naast elkaar staan.
het welke processor uw Mac bevat en selecteert het automa- Voorlopig zal het inderdaad bij dromen blijven, want
tisch het optimale codepad. U herkent deze software aan het Windows XP laat zich niet op de nieuwe Macs installeren. De
Universal Binary-logo, dat op het yinyang-teken lijkt. Intel-Macs gebruiken namelijk firmware in het EFI-formaat
(Extensible Firmware Interface), terwijl Windows XP firmware
BENCHMARKS in het Bios-formaat verwacht. Er zal dus een manier gevonden
Bij de presentatie van de iMac Core Duo liet Apple SPEC- worden om dat Bios te simuleren. Of we moeten wachten tot
benchmarkresultaten zien waaruit bleek dat de Core Duo zowel de lancering van Windows Vista, dat de EFI zal ondersteunen.
bij integer- als floating point-berekeningen vele malen sneller is Het draaien van Mac OS op een standaard Intel-computer,
dan de PowerPC G5 in de iMac G5. De iMac Core Duo 3,2x zal daarentegen niet lukken. Apple voorziet naar verluidt zijn
is met name sneller op SPEC_intrate2000 en 2,lx sneller op eigen systemen van een TPM-chip (Trusted Protection Module),
SPEC_fprate2000. De SPEC-benchmarks werden gecompileerd en OS X zou niet kunnen worden geïnstalleerd op computers
met respectievelijk Intel- en IMB-compilers voor Mac OS X. waar deze chip ontbreekt.
SPEC-benchmarks testen uitsluitend het processorvermogen
en vertellen dus maar een deel van het verhaal. In onze tests VOORUITZICHTEN
met de synthetische benchmark Xbench en het 3D-programma De belangrijkste conclusie is dat de overstap naar Intel voor
CineBench 2003 scoort de oude iMac G5 beduidend beter dan Apple wel degelijk een snelheidswinst oplevert, maar alleen voor
de iMac Core Duo. Ook gameprestaties krijgen een klap door software die aangepast is voor het Intel-platform. Software die
Rosetta: in Doom 3 komt de nieuwe iMac zelfs met de Radeon niet is aangepast, draait merkbaar trager omwille van de nodige
X1600 niet boven 17 fps - 15 procent minder dan de 20 fps op emulatie via Rosetta.
de iMac G5. Om het potentieel van de Radeon X1600 te benut- Dat heeft implicaties als u Mac-applicaties gebruikt die nog
ten, is het wachten op de Universal Binary-versie van Doom 3. niet in het Universal Binary-formaat beschikbaar zijn, zoals
De iMac was nooit bedoeld als professioneel werkstation, Apple's Pro-software en Office, Photoshop en InDesign.Wilt u
en onze Photoshop-tests bevestigen deze stelling. Photoshop deze applicaties onder optimale omstandigheden draaien, dan
CS2 doet er op de nieuwe iMac 2 minuten en 43 seconden over bent u vooralsnog aangewezen op de huidige Power Mac G5-
om een reeks van tien filters toe te passen; de 2,7-GHz Power- reeks.
Mac G5 Dual heeft I minuut en 50 seconden nodig. Sommige bedrijven nemen daarom het zekere voor het
Bij native applicaties is het plaatje veel rooskleuriger. Be- onzekere en leggen een voorraadje G5-Macs aan. Zo kunnen
werkingen in iPhoto '06 en iMovie '06, en het voorbereiden van ze op een beproefd platform blijven werken tot alle software
dvd's in iDVD verlopen vlot op de Core Duo. Omdat we voor stabiel blijkt te functioneren op het nieuwe platform. Dat
onze tests op de iMac G5 versie '05 van de iApps gebruiken, geldt zeker voor wie nog OS 9-applicaties draait in de
kunnen we geen exacte vergelijkingen maken, maar de snel- Classic-omgeving van Mac OS X, want met de Intel-Macs is
heidswinst is aanzienlijk. De native versie van Apple's Quick- Classic ten dode opgeschreven.Achterwaartse compatibiliteit is
Time-speler speelt zonder haperen filmtrailers in 1080p High in de Mac-wereld nooit een ideaal geweest.
Definition-formaat af, terwijl we op de iMac G5 soms synchro- Voor consumenten is het verhaal eenvoudiger. Met Mac
OS X en de iLife '06-suite hebben de nieuwe Macs voor de
doorsnee gebruiker voldoende software aan boord, en heel
wat nuttige shareware is bovendien al in het Universal Binary-
formaat te vinden. [E.D.]
AANBEVOLEN CONFIGURATIE
PROCESSOR Intel Pentium D-920 (2.8 GHz, dual-core. 285 euro
De introductie van een nieuw Windows-
800-MHz FSB, 2x 2 MB L2-cache. incl. koeler)
besturingssysteem zorgt altijd voor wat
MOEDERBORD Gigabyte GA-81945P-G 95 euro
nervositeit. Terecht of niet, een nieuwe
CHIPSET Intel 945P
Windows-versie wordt steevast geassoci- GEHEUGEN 2x SI2 MB Apacer DDR2 (533 MHz. PC4200. CL4) 95 euro
eerd met forsere hardwarespecificaties. GRAFISCHE KAART Asus Extreme N6600 Silencer 256 MB 110 euro
En wie nu een pc aanschaft, verwacht GELUID Realtek ALC882
natuurlijk dat alle functies van Windows OPSLAG Western Digital WD2500JD 110 euro
Vista vlot zullen werken op zijn systeem. (250 GB. SATA-150. 7.200 tpm)
Maar is het daadwerkelijk nodig om een OPTISCH STATION NEC ND-3540A Dual Layer 42 euro
nieuwe computer aan te schaffen om INVOER Cherry CyMotion Expert Multimedia USB 24 euro
Cherry CyBo@ard Mouse 29 euro
Vista probleemloos te kunnen draaien of
KAST 8. VOEDING Antec SLK2650 Black 80 euro
volstaat een kleine upgrade? We zoeken
NETWERK 1.000 Mbps
het voor u uit.
SOFTWARE Microsoft Windows XP Vista 64-bit 150 euro
TOTAAL 1.020 EURO
GEHEUGEN
Als u geen behoefte heeft aan de nieuwste snufjes in Windows
Vista, dan werkt het besturingssysteem op iedere pc die over-
weg kan met Windows XP. De enige vereiste is dat u over vol-
doende RAM-geheugen beschikt. Terwijl Microsoft 128 MB als
minimum aangeeft voor Windows XP, is er minstens 256 MB
nodig voor Windows Vista. En iedereen die ervaring heeft met
Windows weet dat de minimale geheugenspecificatie alleen vol-
doet als u zich tevredenstelt met het opstarten van Windows en
het spelen van Patience. Om zwaarder werk te verrichten met
een spreadsheet of tekstverwerker, heeft u minstens twee keer
zo veel geheugen nodig.
Al bij al is dus 512 MB RAM-geheugen de enige belangrijke
voorwaarde om Windows Vista zonder haperen te kunnen
draaien. Als u van plan bent om de snellere 64-bit versie in huis
te halen, is 512 MB RAM niet genoeg. Gemiddeld vraagt een
64-bit versie van een programma ongeveer vijftien tot twintig
procent meer ruimte; als we 768 MB geheugen voorop stellen
als minimum voor de 64-bit versie zullen we niet ver van de
waarheid zijn verwijderd. Een beetje meer kan zeker geen kwaad,
dus voorzien we onze pc van 1.024 MB RAM-geheugen.
PROCESSOR
Zolang u beschikt over voldoende RAM-geheugen, vallen de
De zwaarste processorbelasting met Windows Vista ontstaat systeemvereisten van Windows Vista best mee.
wanneer we gebruikmaken van encryptie en spraakherkenning.
SPONTAAN HERSTARTENDE PC
VRAAG De laatste tijd heb ik last van een Tot slot kunnen versleten geheugenmodules het probleem
vervelend computerprobleem. Mijn pc herstart veroorzaken. U kunt het geheugen van uw pc eenvoudig testen
zichzelf namelijk spontaan, meestal terwijl ik zware met de gratis toepassing Memtest86+ (www.memtest.org). Draai
applicaties draai zoals computerspellen of een video- Memtest vanaf een bootable floppydisk of cd-rom. Memtest86+
bewerkingsprogramma. Hoe los ik dit op? voert een serie tests uit en controleert of er structurele pro-
blemen met het geheugen zijn. Aangezien Memtest erg veel tijd
Bram Slaggeraar nodig heeft, is het verstandig om de kleine applicatie aan het werk
te zetten als u de computer een dagje niet nodig heeft.
THE GODFATHER
The Godfather is de bekendste
maffiafilm ooit. Electronic Arts heeft
het aangedurfd het meesterwerk van
regisseur Francis Ford Coppola om te
toveren tot een heus computerspel.
U komt terecht in het New York van
1945 en moet carrière zien te maken
in de misdaadwereld. Daarbij zult
u mensen moeten chanteren, deals
sluiten en families uitschakelen voor-
dat ze met u hetzelfde doen. Gelukkig
krijgt u hierbij hulp van de beruchte
familie Corleone. Hoogtepunten van het
spel zijn de GTA-achtige gameplay, het
boeiende verhaal, de Mob Face-feature,
(waarmee u zelf een Don kunt creëren)
en natuurlijk de originele stemmen van
onder andere James Caan als Sonny
Corleone en Robert Duvall als de
consigliere Tom Hagen.
www.ea.com Ook in The Godfather is de politie een
betrouwbare bondgenoot..
ACT OF WAR -
PANZER ELITE ACTION -
HIGH TREASON
FIELDS OF GLORY Maart lijkt de maand van de expansiepacks te worden...
Panzer Elite Action vertelt het verhaal van drie tankcommandanten Eén van de verrassingen van vorig jaar was Act of War,
en hun rekruten. De Duitse commandant trekt richting het oost- dat met High Treason een interessant expansiepack
front en staat op het punt Stalingrad in te nemen; de Russische com- krijgt .Belangrijkste nieuwigheid is zonder twijfel de toe-
mandant sluit zich aan bij de legers van Stalingrad en neemt deel voeging van zeeslagen en nieuwe eenheden. In tegenstel-
aan de massieve tankveldslag in Kursk; en de derde tankaanvoer- ling tot de meeste strategie-expansies introduceert High
der, een Amerikaan, komt terecht op de Normandische stranden, Treason geen nieuwe facties, maar wel huurlingen. Deze
moet strijd leveren in de Slag om de Ardennen en de Duitsers zien kunnen door iedereen ingezet worden, maar natuurlijk
terug te drijven achter de Rijn. Dit alles wordt verpakt in achttien moet daar wel een hoge prijs voor betaald worden. Tot
missies, drie campagnes, snelle actie met verschillende eenheden slot zijn er ook heel wat nieuwe eenheden en upgrades
en een multiplayermodus waarin er gespeeld kan worden van de partij.
met maximaal 32 spelers. Als bonus kunt u na de aanschaf www.atari.com
van het spel extra mappen en voertuigen
downloaden.
www.panzereliteaction.com
VERGETEN!
Eind januari deed het ministerie van Defensie pantserwagens geen spoor meer te bekennen.
aangifte van de vermissing van een "memory We kunnen ons nog voorstellen dat je vergeet
stick met geheime en vertrouwelijke informatie". waar je één pantserwagen hebt geparkeerd,
De usb-stick in kwestie was eigendom van een maar vijftien?
kapitein van de landmacht, die hem gebruikte
om informatie op een snelle en handige manier De opkomst van mobiele apparaten zoals
tussen pc's te verplaatsen. De problemen notebooks, pda's en geheugensticks in combi-
begonnen toen de kapitein de geheugenstick in natie met vergeetachtigheid of verstrooidheid
LOGIN
een huurauto vergat. Op dat moment stond er zorgt wel vaker voor gegevensverlies. Elk
informatie op over de missie naar Afghanistan jaar blijven er 10.000 notebooks liggen op
- niet direct gegevens die je zomaar wilt laten de achterbank van Londense taxi's. Uit Brits
rondslingeren. onderzoek blijkt dat ambtenaren daarbij veruit
het slordigst en vergeetachtigst zijn. Of zij
De nieuwe huurders van de auto vonden de vergeetachtig worden door hun functie als
stick, kopieerden de informatie naar hun eigen ambtenaar, dan wel ambtenaar geworden zijn
computer en waren daarna wel zo eerlijk omdat ze toch al vergeetachtig waren, meldt
om de stick naar de rechtmatige eigenaar het onderzoek niet.
terug te sturen. De eerlijke vinders kregen
een cadeaubon van de kapitein, die hoopte
VOLGENS SYMANTEC
dat daarmee de kous af was. Niet dus. Het
ministerie kon er niet om lachen, en er werd BEDRAAGT DE GEMIDDELDE
een klacht ingediend. De betrokken kapitein
werd onmiddellijk geschorst en moet zich
WAARDE VAN DE GEGEVENS
binnenkort voor de krijgsraad verantwoorden OP EEN NOTEBOOK ONGEVEER
wegens nalatigheid en plichtsverzuim.
800.000 EURO
Het was niet de eerste keer dat er een
dergelijk incident plaatsvond; in december had Toeval of niet, in dezelfde week als boven-
een medewerker van de veiligheidsdienst AIVD staande nieuwsfeiten publiceerde beveiligings-
enkele diskettes met vertrouwelijke informatie bedrijf Symantec een rapport over de waarde
in een lease-auto achtergelaten, en in 2004 van een verloren notebook. Het gaat daarbij
vergat een medewerker van dezelfde dienst zijn niet om de waarde van de hardware of
notebook boordevol vertrouwelijke gegevens software, maar om klantengegevens en intellec-
in de trein. tuele eigendommen.Volgens Symantec bedraagt
de gemiddelde waarde van de gegevens op een
Niet alleen in Nederland komen dergelijke notebook 972.000 dollar (801.000 euro). In
voorvallen voor. Onze Zuiderburen pakken extreme gevallen kan dit zelfs oplopen tot 8,8
het net zo voortvarend aan. Eind januari werd miljoen dollar. Helaas vermeldt Symantec niet
bekend dat het Belgische leger vijftien pantser- wat het onder 'extreme gevallen' verstaat.
wagens had 'verloren'. Deze wagens waren
bedoeld voor een VN-bataljon uit Benin dat Een blik op onze notebook leerde ons dat
in Katanga de orde moest gaan handhaven. wij nog een hele weg te gaan hebben: afgezien
De VN hadden het transport uitbesteed aan van een volledig PC Magazine-archief (waarde:
de Franse logistieke groep Geodis, die een ruwweg 600 euro), een mailbox vol persbe-
schip charterde van een Oekraïense reder, die richten (waarde: variabel) valt er weinig
opereerde vanaf Caribische staatje Saint Kitts spannends op te vinden. Als u hem vindt, stuur
en Nevis. Het transport belandde in de haven hem dan gewoon terug. Alvast bedankt.
van Malabo op het eiland Biako, een deel van
Equatoriaal Guinea, en sindsdien is er van de Erik Derycke
MAILCLIENTS
De manier waarop we e-mail gebruiken verandert drastisch, en
dat leidt tot nieuwe manieren om onze berichten te versturen,
organiseren en bewaren. PC Magazine vergelijkt diverse e-mail-
clients en populaire webdiensten,.